เพลงยาวกลบท

ปรารภ

ตะเข็บไต่ขอน๏ หทัยประสงค์ผจงลิขิตประดิษฐ์สนอง

เสนอขนิษฐ์พินิจยุบลนุสนธิ์คนอง

ขณสมองฟฟุ้งฟเฟื่องวิชากวี

สถิตณเรือนเสมือนธุระบพะบพ้อง

จะตฤกจะตรองก็คล่องอุราประสาประสี

ผิบทลบองมิต้องระบอบระเบียบวิธี

ก็หวังธมีพระทัยนุเคราะห์เฉพาะกรุณย์

ฤาเขินฤาขวางณทางอักษรแลกลอนสำผัส

ก็คงจะตัดจะเติมประดับสนับสนุน

ผสานผสมนุกรมลำนำช่วยค้ำช่วยจุน

จะขอบพระคุณมิรู้จะเบื่อละเมื่อละคราว

ณกลอนขบวรเชิงชวนสังวาสนิราสแลภ้อ

จะเรียบจะเรียงมิเพียงมิพอจะกล้อจะกล่าว

​เพราะมิใช่นิสัยหทัยสัตรีมีเรื่องมีราว

ข้างชู้ข้างสาวเสมือนนักเลงมิเกรงมิคร้าม

คะโลงสุภาสิตานุสรไว้ก่อนไว้เก่า

ลล้วนสำเนาสำนวนสุภาพมิหยาบมิหยาม

มิเยาะมิแยงแสดงคติพึงตริพึงตาม

จะต่ำจะทรามก็พอจะกลั้วรรัวรราง ฯ

----------------------------

​โทษฉิบหาย ๖ ประการ

โตเล่นหาง๏ ดำเนิรความตามทำนองปองลิขิต

เปิดภาสิตวรรณพฤติยึดที่อ้าง

ธิบายเหตุฉิบหายหกยกมาวาง

ไว้เปนทางเดิรขบวรสำนวนกลอน

(๑) สุราเมรยบานชาญฉกาจ

ผรุสวาทพาลประทุษไม่หยุดหย่อน

เส้นประสาทอาจพิกลทุรนร้อน

ทรัพย์จะล่อนหมดตัวอย่ามัวมนท์

(๒) ลับไถงอย่าครรไลไถลเที่ยว

ทางตรอกเปลี่ยวปลอดฉวางกลางถนน

คนเดียวเดิรเมินประมาทขาดผู้คน

ศัตรูพบหลบไม่พ้นภัยศัตรู

​(๓) สัมมัชชาก็อย่าทัศนานัก

ไร้ประโยชน์โทษหนักข้างลักขู

มหรศพสารพันแม้หมั่นดู

มีเงินอู๋ก็คงเลี่ยนด้วยลายละเลิง

(๔) การพนันทุกทุกพรรค์พลันพินาศ

มาทสนุกขุกพลาดสิเลยเหลิง

แรกเล่นนึกว่านิดหน่อยค่อยประเทิง

เลยเปิดเปิงถึงจำนำระยำยับ

(๕) อนึ่งอย่าปณิธานสมานจิต

เสวนาลามกมิตรจิตสับปลับ

ยามเรามีตีสนิธหวังปลิดทรัพย์

เราซวยกลับหลีกละสละเมิน

(๖) จงคนึงถึงโทษจิตโหดคร้าน

ธุระงารคฤหาอย่างห่างเหิน

พึงสะสมธนไว้ให้เจริญ

มุ่งดำเนิรพิริยจรรยา

​เหตุพินาศอนุสาสนแสดงอรรถ

ฉัพพิธจัดแจงประมวญล้วนโทษา

นรชาติปราชญ์ละดังพรรณา

เพื่อสถาพรพิพัฒน์สวัสดี

----------------------------

​โทษสุรา ๖ ประการ

กระแตไต่ไม้๏ โทษสุราพรรณาสุราโทษ

ศรีเฉลิมเพิ่มประโยชน์เฉลิมศรี

คดีธรรมเลิศล้ำธรรมคดี

นานมามีในบาฬีมีมานาน

สาสนูสัพพัญญูอนุสาสน์

สารแก่นแท้แผ่โอวาทเปนแก่นสาร

ชาญปรีชานรชนปรีชาชาญ

แรงร้ายรู้มัชบานฤทธิ์ร้ายแรง

ฉพิธเภทภีตเหตุเภทฉพิธ

แจ้งประจักษ์ตระหนักจิตประจักษ์แจ้ง

แสดงความตามเมธีชี้ความแสดง

โลกาแจงแจกไว้ในโลกา

​(๑) คือสิ้นสูญทุนทรัพย์ยับสูญสิ้น

ค่าเสียซื้อเหล้ากินสิ้นเสียค่า

เวลาคุ้นเคยอาตม์ผิขาดเวลา

รทมใจไม่มีผาสุกใจรทม

(๒) หากลเหตุมุ่งร้ายหมายกลหา

ขรมเสียงเถียงท้าส่งเสียงขรม

ตะบมตีต่อยปะเตะต่อยตีตะบม

มัวเมามุดุรดมด้วยเมามัว

(๓) พยาธิ์ภัยสรรพไข้เกิดภัยพยาธิ์

หัวหูสั่นหวั่นหวาดสั่นหูหัว

ตัวรูปบวมบ้างก็ซูบผิดรูปตัว

เมาน้ำกลืนกล้ำกลั้วมัวน้ำเมา

(๔) ร้ายยินบ่นดำเนียนเบียนยินร้าย

เฉาโฉดชั่วทั่วหญิงชายว่าโฉดเฉา

เบาสติริแต่ฟู้^๑คนดูเบา

ยศศักดิ์เศร้าเสื่อมสลายวายศักดิ์ยศ

​(๕) ขาดความอายเว้นกายสังวรขาด

หมดกลัวขลาดความนินทากล้าทำหมด

ลดเกรงบาปหยาบช้าไม่ลาลด

กรรมเพราะซดน้ำเหล้าเฝ้าก่อกรรม

(๖) เสื่อมกำลังทั้งปัญญาก็พาเสื่อม

ถลำเหลื่อมชอบผิดความคิดถลำ

ทำลายบุญหนุนบาปห่อนทราบธรรม

งงงมโง่โมหะซ้ำให้งำงง

โทษสุราหกประการบรรหารโทษ

หลงมาโนชก็ล่มด้วยแรงหลง

คงเสื่อมสิ้นสินทรัพย์ไม่กลับคง

อบายกรรมนำส่งตรงอบาย

บัณฑิตชนยลธรรมล้ำบัณฑิต

หมายจดจำคำภาสิตจิตจงหมาย

วายว่างเว้นเสพย์สุราทุกทิวาวาย

ดลความสุขทุกพายวายทุกข์ดล ฯ

----------------------------