กบวนพิธีขึ้นพระที่นั่งมหามนทีรในพระบรมราชวัง

ดลเพลแห่ ต้องปลัดทูลฉลองกรมวัง กราบบังคมทูลพระกรุณาเป็นเจ้าชีวิตเลอหัว ขอทรงทราบใต้ละอองธุลีพระบาท ฯ

ออกญาวังวรเวียงชัย ต้องเรียบกบวนแห่พระกรุณาเสด็จพระราชดำเนิรขึ้นพระที่นั่งมหาราชมนทีร ตามเลอมรรคาลาดเสื่อกับผ้าขาวเลอ ฯ ออกญาวงศาสรเพชญ์จางวาง ออกญาสุตตันตปรีชาจางวางกรมพระราชบัณฑิต ต้องนิมนตร์พระพุทธรูปดำกลเลอโตกบังพระกลดพรรณขาว แห่หน้าพระกรุณา ฯ

สมเด็จพระอิสีภัทราธิบดี พระพรหมาธิราช ออกญาโหราธิบดี จางวางแห่หลังพระพุทธรูป ออกญาโกษาธิบดี กับออกญาพระคลังธิบดี นายคลังมณีรัตนอัญเชิญงาดำรี ๑ คู่ ดำกลเลอโตก ออกญาบรนายกอัญเชิญนอ ๑ คู่ ดำกลเลอพานมาศ ของทั้งนี้เป็นเครื่องเย็นตระชุ่มจำเริญพระสิริสวัสดิสุวัตถิพิพัฒมงคลชัย ฯ

แห่หลังพระกรุณา

๑ สตรีแก้ว ๑ นัก นุ่งผ้าส้ารบับขาว หรือยกขาวจีบ ห่มตาดขาวติดขลิบ อัญเชิญพระแสงอัสสลีย์

สตรีมงคลทั้ง ๔ ทวีป คือ

๒ สตรีบุพพวิเท่ห์ทวีป ๑ นุ่งผ้าส้ารบับหรือยกสี ห่มสีเหลือง ถือผกามาศ ฯ

๓ สตรีชมพูทวีป ๑ นุ่งผ้าส้ารบับหรือยกสีห่มสีเพชร ถือผกามาศ ฯ

๔ สตรีอมรโคยานี ทวีป ๑ นุ่งผ้าส้ารบับหรือยกสี ห่มสีเหลืองขจี ถือผกาปรัก ฯ

๕ สตรีอุดรกาโรทวีป ๑ นุ่งผ้าส้ารบับสีหรือยกห่มสีมรกต ถือผกาปรัก ฯ

สตรีทั้ง ๕ นักนี้ ต้องเลือกในราชตระกูล ประกอบโดยลักขณบริสุทธรุ่งเรืองละออ ฯ

๖ สตรี ๑ นัก นุ่งส้ารบับหรือยกจีบห่มตาดติดขลิบ อัญเชิญพระพานมาศดำกลถุงส้ารบับใส่พลอยต่าง ๆ

๗ สตรี ๑ นัก นุ่งส้ารบับหรือยกจีบห่มตาดติดขลิบ อัญเชิญพระพานดำกลถุงส้ารบับใส่สุวรรณ ฯ

๘ สตรี ๑ นัก นุ่งส้ารบับจีบห่มตาดติดขลิบ อัญเชิญพระพานดำกลถุงส้ารบับใส่รชตะ ฯ

๙ สตรี ๑ นัก นุ่งส้ารบับจีบห่มตาดติดขลิบ อัญเชิญพระพานดำกลมณีศิลาปิดมาศ เป็นของมงคล ฯ

๑๐ สตรี ๑ นัก นุ่งส้ารบับหรือยกจีบห่มตาดติดขลิบ อัญเชิญพระพานดำกลฟักปิดมาศ ฯ

๑๑ สตรี ๑ นัก นุ่งส้ารบับหรือยกจีบห่มตาดติดขลิบ อัญเชิญพระพานดำกลถุงใส่ครั่งปิดมาศ ไว้เป็นลักขณาพระที่นั่ง ฯ

๑๒ สตรี ๑ นัก นุ่งผ้าส้ารบับหรือยกห่มตาดสี อุ้มนางวิฬาร์ฉมาญี ผูกจี้ฝังหัวเพ็ชรหัวทับทิมหัวมรกต ตัวแทนทาสีรักษาพระที่นั่ง ฯ

๑๓ สตรี ๑๒ นัก นุ่งผ้าส้ารบับหรือยกห่มตาดสี อัญเชิญเครื่องสำหรับพระราชอิสสริยยศพระมหากษัตร ฯ

พระราชวงศานุวงศสตรี กับพระสนมกรมการ ขญมราชการสตรีชุมท้าวขุนนางครบกรมแห่ตาม ฯ

อันออกญามหามนตรี ออกญามหาเทพ นุ่งผ้าสวมเสื้อส้ารบับกับเสื้อผายสวมลอมพอก ฯ

พระอินทโกรพการ พระพรหมาธิราช นุ่งขาวสวมเสื้อผายทั้ง ๔ นัก ตัวแทนเทวดายืนจำพระโสปาณะ พระที่นั่งมหาราชมนทีร มีเครื่องของคาว ๑ โต๊ะ ของหวาน ๑ โต๊ะ กับกบาลหมู ๑ คู่ เส้นยักษเทวดาซึ่งรักษาพระโสปาณะ ลุกบวนแห่มาดลพระโสปาณะนั้น สมเด็จพระอิสีภัทราธิบดี กับออกญาโหราธิบดีจางวาง สวดประกาศเทวดาว่า

โภนฺโต เทวสํฆาโย

(แปลว่า) บพิตรสิ้นพพวกเทพยดาผู้จำเริญ ได้มาสันนิบาตประชุมพร้อมเนาฐานที่นี้แล้วหรือไปไหน (จึงตัวแทนเทวดาทั้ง ๔ เฉลยว่า) เราสันถิตเนารักษาพระมหาเศวตฉัตร เนาฐานวิมานพระมหาราชมนทีร ในพระบรมราชวังนี้เป็นนิจ มิได้ไปไหนแท้ นักมีการอะไรจงแถลงความมา ฯ

(สมเด็จพระอิสีภัทราธิบดี ออกญาโหราธิบดีจางวางเฉลยว่า) เราขญมแห่พระกรุณาเป็นเจ้าชีวิตเลอหัว พระนามเป็น พระบาทสมเด็จพระศรีสุวัตถิ์มณีองค์ จอมจักรพงศ์หริราชปรมินทรภูวนัย ไกรแก้วฟ้าสุราลัย พระเจ้ากรุงกัมพุชาธิบดี เสด็จพระราชดำเนิรมีเครื่องอิสสริยยศครบตามธรรมเนียม มาขึ้นพระที่นั่งมหามนทีร เป็นที่คงเลอพระแท่นใต้พระมหาเศวตฉัตร ทรงพระราชสมบัติเป็นเจ้าชีวิตเลอหัว ขอเทวดาจำเริญพระชันษาอวยได้ ๑ ร้อยพระวรรษา เป็นสุขเขสมขสาน ติฏเฐเจรกาลต่อไป ถ้าเทวดายลว่าเวลานี้ เป็นมหาวิชัยมงคลฤกษ์มีโชคละออจงสำแดงมา (เทวดาเฉลยว่า) เราฐิตเนารักษาพระมหาราชมนทีรกับพระมหาเศวตฉัตร ในพระบรมราชวังนี้ บำรุงถวายพระบาทสมเด็จพระศรีสุวัตถิ์มณีวงศ จอมจักรพงศ พระเจ้ากรุงกัมพุชาธิบดีเสร็จแล้ว เวลานี้เป็นชัยมงคลฤกษ์โชคละออแล้ว เราเป็นเทพยดาขอถวายพระมหาเศวตรฉัตรรัตนมหาราชมนทีรสถาน ขออัญเชิญพระกรุณาเป็นเจ้าชีวิตเลอหัว เสด็จย่างขึ้นคงเลอพระมหามนทีรสถาน ขอจำเริญความสุขสวัสดิวิชัยมงคลมหาประเสริฐ ถวายพระชันษาทีฆายุยืนยาวได้ ๑ ร้อยพระวรรษา ทรงราชสมบัติรักษาพระพุทธสาสนฉะบับธรรมเนียมพระนคร พระราชวงศานุวงศ พระสนมกรมการ อัครมหาเสนา เสนาบดีนาหมื่น สรรพมุขมนตรี กวีบัณฑิต พราหมณ์พฤฒามาตย์ ชุมท้าวขุนนาง กับขญมราชการ อาณาประชานุราษฎร์ อวยประกอบโดยเนาสิริสุขามหาประเสริฐ ติฏเฐเจรกาลต่อไปเทอญ ฯ

สมเด็จพระอิสีภัทราธิบดี กับออกญาโหราธิบดี รับสาธุการพร กราบบังคมทูลอัญเชิญเสด็จย่างขึ้นตามพระโสปาณะ ตีฆ้องซัย พราหมณ์เป่าสังข์ประโคมดุริยดนตรี ฯ จึงออกญาวังวรเวียงชัยออกมารับกราบถวายบังคมอัญเชิญพระกรุณาเสด็จย่างเข้าไปในพระมหาราชมนทีรที่ห้องพระบันทม ทรงย่างทอด๑๐ ครบที่ตามสบพระราชหฤทัย แล้วจวบชุมพระราชวงศานุวงศ พระสนมกรมการ พระราชครู อัครมหาเสนา เสนาบดีนาหมื่น สรรพมุขมนตรี กราบถวายบังคมคัล ฯ

แล้วพระกรุณาเสด็จย่างไปถวายบังคมพระบรมอัฏฐิ ในหอพระอัฏฐิ แล้วเสด็จย่างออกทรงพระอันดับสวดมนตร์ ในพระที่นั่งเทวาวินิจฉัย ในพระราชพิธีขึ้นพระมหาราชมนทีรกับราชาภิเษก ฯ

  1. ๑. อัสสลีย์ เป็นชื่อองค์พระแสง ศาสตราจารย์ เซเดส์ ว่าพระแสงอสนี. ในรูปถ่ายปรากฎเป็นพระแสงทวน

  2. ๒. อปรโคยาน

  3. ๓. เหลืองขจี ว่าเหลืองอ่อน

  4. ๔. อุตตรกุรุ

  5. ๕. มณีศิลา เชื่อว่าหินบด

  6. ๖. ครั่ง เห็นจะทำงบคาบเชือกประทับตรา ประเพณีเมืองเราใช้ลูกประแจ

  7. ๗. ฉมา = แมว ญี = หญิง. พูดทับศัพท์

  8. ๘. ทั้ง ๔ นัก เห็นจะหมายถึงสมเด็จพระอิสีภัทราธิบดี กับออกญาโหราธิบดี ซึ่งกล่าวถึงมาก่อนแล้วด้วย

  9. ๙. โสปาณะ เป็นคำบาลีว่ากะได

  10. ๑๐. ทอด หมายถึงทอดพระเนตร

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ