สำเนาพระราชหัตถเลขา พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

ท่าวาสุกรี

วันที่ ๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๐

ถึง บุรฉัตร์ ทราบ

ตั้งแต่ฉันได้สนทนากับเธอเมื่อวันที่ ๗ มาแล้ว, ประกอบกับความสังเกตของฉันโองในราชการทั่วไป, รู้สึกว่าราชการกรมรถไฟเป็นราชการสำคัญและมีงานต้องทำมาก, เพราะเต็มไปด้วยความยุ่งยาก, และฉันรู้สึกว่าเป็นเคราะห์ดีอย่างยิ่งที่ฉันได้เลือกตั้งให้ตัวเธอเป็นผู้บัญชาการกรมรถไฟ, .และอาจจะพูดได้โดยไม่แกล้งยอเลยว่า ถ้าเป็นผู้อื่นเป็นผู้บัญชาการ การงานอาจจะยุ่งเหยิงมากจนถึงแก่เสียทีได้ทีเดียว. เมื่อความจริงเป็นอยู่เช่นนี้, ฉันจึ่งได้มารู้สึกว่า (๑) การงานกรมรถไฟไม่ใช่เป็นของที่จะวานให้เธอทำเป็นชั่วคราวเสียแล้ว; จะต้องคิดอ่านเป็นงานแรมปี หรือ “Permanent Job” ทีเดียว; (๒) ฉันเห็นว่าเธอควรจะต้องให้เวลาและกำลังส่วนตัวสำหรับกิจรถไฟนี้มากกว่าอย่างอื่น, เพราะหาตัวแทนเธอไม่ได้!

​เมื่อการเป็นเช่นนี้ ฉันจำเป็นต้องคำนึงถึงกำลังกายของเธอด้วย, เพราะถ้าเธอมีเหตุกำลังกายทรุดโทรมไปแม้แต่ชั่วคราวก็จะเป็นความลำบากมากมายเกินที่ฉันจะ Comtemplate ได้; จึงต้องขอบอกตามตรง-และเธอต้องอย่าเสียใจ-ว่าในเวลานี้เธอมีหน้าที่ราชการหลายอย่างเกินไป, จนทำให้ฉันนึกวิตกว่า ถึงแม้ใจเธอจะเต็มใจรับทำอยู่ทั้งหมดก็ดี, แต่กำลังกาย (Health) ของเธอจะไม่ทนไปได้. จริงอยู่ ฉันได้ ยินเธอกล่าวอยู่เสมอว่า “ยอมถวายชีวิต” แต่ฉันขอบอกอย่างดื้อๆ - เพราะฉันรักเธอ - ว่าฉันไม่ต้องการชีวิตของเธอ ! ฉันต้องการใช้กำลังความสามารถของเธอมากกว่า.

เหตุฉนี้ฉันเห็นเป็นการจำเป็นที่เธอจะต้องยอม Give up ราชการแผนกจเรทัพบก, ซึ่งมีกิจต้องทำมาก จนเธอไม่มีเวลาที่จะดูแลได้พอ. การที่ฉันขอให้เธอย้ายจากตำแหน่งจเรทัพบกเช่นนี้, ฉันรู้สึกอยู่ดีว่าเธอเองคงจะรู้สึกเสียดายมาก, และฉันก็เสียดายเหมือนกัน; แต่เมื่อคำนึงดูโดยรอบตามที่ได้ชี้แจงมาแล้วนั้น, ฉันเห็นว่าจำเป็นต้องขอให้เธอใช้กำลังกายและกำลังสติปัญญาในทางรถไฟมากที่สุด, จึ่งต้องหาทางให้ Relief แก่เธอตามที่พอทำได้. ผู้ที่จะเป็นจเรทัพบกหาตัวแทนพอได้; แต่ผู้บัญชาการกรมรถไฟในเวลานี้เธอเป็นคน Indispensable แต่การที่เธอจะย้ายจากตำแหน่งจเรทัพบกแล้ว ก็คงจะยังต้องติดต่อกับทหารบกอยู่ต่อไป​เหมือนกัน, เพราะทหารบกต้องการอาศรัยความรู้ของเธอในทางการทหารช่าง.

ฉันเขียนจดหมายนี้มาชี้แจงเป็นส่วนตัว เพื่อเธอจะได้ทราบความคิดของฉันโดยพิสดาร, และขอให้เข้าใจว่าที่คิดครั้งนี้ฉันได้ชั่งดูหนักเบาตลอดแล้ว.

(พระปรมาภิไธย) ราม