| ๏ ยังมีบุตรสาลิกาปักษาสัตว์ |
ขนระบัดพึ่งขึ้นพอบินได้ |
| จิตคะนองลองปีกจะบินไป |
เหยี่ยวตะไกรโฉบฉาบจะคาบกิน |
| สาลิกาก็ถลาแถลบหลบ |
เหยี่ยวประจบจับพลัดสะบัดดิ้น |
| พอถึงองค์ทรงฤทธิ์บนคิรินทร์ |
นกน้อยดิ้นสิ้นกำลังถลามา |
| สองปีกป้องร้องจ้อคุณพ่อช่วย |
เหยี่ยวจะฉวยลูกรักเป็นภักษา |
| ก็โผนลงตรงพักตร์พระราชา |
เหยี่ยวถลากลับหันไปทันใด |
| ทั้งพี่น้องเข้าประคองเอานกน้อย |
เห็นริ้วรอยเล็บเหยี่ยวเฉี่ยวเลือดไหล |
| พระหัตถ์ลูบลูกนกอย่าตกใจ |
เหยี่ยวมันไปลับแล้วนะแก้วตา |
| นี่ร้อยชั่งรวงรังเจ้าอยู่ไหน |
เหยี่ยวจึ่งไล่ลูกรักเป็นหนักหนา |
| นกขุนทองป้องปีกขึ้นวันทา |
ลูกอยู่ค่าคบไม้พระไทรพราย |
| ออกเที่ยวเล่นเห็นเหยี่ยวไม่ทันหลีก |
มันกางปีกต้อนจับลูกใจหาย |
| ได้พึ่งบุญคุณพ่อจึ่งรอดตาย |
ลูกถวายชีวาเป็นข้าไท |
| สองพระองค์ทรงฟังขุนทองพลอด |
เข้าจูบกอดเชยชิดพิสมัย |
| น่าเอ็นดูรู้พูดเล่นเป็นพ้นใจ |
เจ้ามาไปด้วยพ่อจะขอชม |
| อันเหยี่ยวกาสารพัดที่สัตว์ร้าย |
ไม่ให้กรายลูกเลยเท่าเส้นผม |
| พระตรัสพลางทางชวนกันเชยชม |
จนแดดร่มสุริยงเย็นสบาย |
| สองกระษัตริย์ตรัสชวนสกุณชาติ |
ภาณุมาศสายัณห์จะผันผาย |
| อีเหยี่ยวเฉี่ยวลูกน้อยเป็นรอยลาย |
ยังเจ็บกายพ่อกอดอย่าบินบน |
| แล้วชวนน้องประคองนกเหาะระเห็จ |
สองเสด็จมาในท้องห้องเวหน |
| พระแรมไพรไคลคลานภาดล |
ประจวบจนเจ็ดราษราตรี |
| บรรลุถึงพาราเมืองกาหลง |
พอสุริยงรุ่งรางสว่างศรี |
| พระลอยลมชมราชธานี |
ประกอบมีปรางค์มาศปราสาททอง |
| ทั้งตึกกว้านบ้านเรือนโรงหัตถี |
ตลอดมีร้านรายขายข้าวของ |
| ทั้งม้ารถคชพลอนนต์นอง |
นครของใครหนอสนุกครัน |
| จะลงไปไถ่ถามแต่ตามชื่อ |
จะอึงอื้อตกใจทั้งไอศวรรย์ |
| สำนักนอกธานีเห็นดีครัน |
ถามสำคัญนัคราดูอาการ |
| นกขุนทองสององค์ก็พร้อมจิต |
พลางพินิจหาที่รโหฐาน |
| พอเห็นสวนพฤกษาน่าสำราญ |
นฤบาลรีบเหาะระเห็จไป |
| ครั้นถึงจึ่งลงพลางที่กลางสวน |
พระชี้ชวนให้น้องชมพฤกษาไสว |
| ทั้งสระศรีมีบัวขึ้นบังใบ |
ตำหนักใหญ่งามหยาดสะอาดตา |
| เห็นกระท่อมตายายอยู่ท้ายสวน |
พระชี้ชวนคลาไคลเข้าไปหา |
| ครั้นถึงเรือนเอื้อนโอษฐ์จำนรรจา |
จึ่งตรัสว่าปราศรัยเป็นไมตรี |
| ท่านตายายอย่าระคายระคางหมาง |
นี่ใครสร้างพระตำหนักแลสวนศรี |
| ดูพฤกษาน่าชมอุดมดี |
ไม่เห็นมีคนผู้มาเก็บกิน ฯ |
| ๏ ฝ่ายตายายใจหายเมื่อแลเห็น |
มองเขม้นเพ่งพิศคิดถวิล |
| ทั้งสองทรงดังองค์อมรินทร์ |
สองเฒ่าสิ้นสมประดีไม่มีใจ |
| แล้วยับยั้งตั้งสติตอบสนอง |
พ่อทั้งสองเจ้าข้ามาแต่ไหน |
| เจ้าเป็นนายหรือชายสัญจรไพร |
ขออภัยเถิดจงแจ้งแห่งความจริง |
| นี่สวนหลวงมีกระทรวงกระษัตริย์สร้าง |
ประทานนางองค์ธิดาพระยาหญิง |
| ให้ข้าเฒ่าเฝ้าไล่ฝูงค่างลิง |
แล้วหมอบนิ่งก้มหน้าไม่พาที ฯ |
| ๏ พระฟังสารสองเฒ่าเล่าแถลง |
ประจักษ์แจ้งฤทัยพระโฉมศรี |
| ว่าจอมจักรพรรตราธิดามี |
ให้ยินดีเป็นคู่เชยเคยประคอง |
| จึ่งตรัสว่าตายายอย่าพรายแพร่ง |
จงเล่าแจ้งความจริงสิ่งทั้งสอง |
| เจตนาหานางเป็นคู่ครอง |
ทั้งพี่น้องจากเมืองมาเดินไพร |
| อันลูกสาวเจ้านายของยายนั้น |
ดูผิวพรรณชันษาสักเพียงไหน |
| พระบุตรีกับบูรีนั้นชื่อไร |
ช่วยบอกให้รู้ความแต่ตามตรง |
| แม้นเหมือนหมายยายตาอย่าเศร้าหมอง |
ทั้งเงินทองกองให้งามตามประสงค์ |
| สองตายายแกก็ไหว้พระโฉมยง |
พ่อคุณจงกรุณาอย่าพาที |
| ถึงเงินทองจะมากองให้ท่วมเกศ |
ลูกเกรงเดชพระผู้ผ่านบูรีศรี |
| แม้นรู้ว่าข้าสื่อพระบุตรี |
ทราบคดีตายายจะวายชนม์ |
| แต่ชื่อเสียงรู้เพียงจะบอกได้ |
ที่จะให้สมจิตคิดขัดสน |
| ทูลกระหม่อมจอมเมืองมิ่งมงคล |
ชื่อท้าวหลวิราชเจริญพร |
| ได้ดำรงนัคราเมืองกาหลง |
อันนามองค์บุตรีศรีสมร |
| ชื่ออำพันมาลาพะงางอน |
อรชรน้อยแน่งดังแกล้งกลึง |
| ถึงรูปเขียนเจียนวาดสะอาดเอี่ยม |
จะเทียบเทียมพระลูกเจ้าไม่เท่าถึง |
| เหมือนรูปพ่อเห็นพอจะคล้ายคลึง |
อย่าอื้ออึงให้เขารู้เอ็นดูยาย ฯ |
| ๏ พระฟังข่าวกล่าวโฉมประโลมจิต |
พระทัยคิดเหมือนจะเห็นนางโฉมฉาย |
| หยิบจินดามาจากพระน้องชาย |
พระนึกให้ตายายเป็นเงินทอง |
| กวักพระหัตถ์ตรัสเรียกทั้งสองเฒ่า |
จงมาเอาไว้เถิดอย่าหม่นหมอง |
| ถึงเรื่องรักจะไม่ชักให้สมปอง |
เราพี่น้องขอสำนักตำหนักจันทน์ |
| ช่วยปกปิดกิตติศัพท์ให้สูญหาย |
พอสบายแล้วเราจะผายผัน |
| พระตรัสพลางย่างขึ้นตำหนักพลัน |
ให้ป่วนปั่นถึงสายสวาทเพียงขาดใจ |
| สนธยาจะไปหาเจ้าถึงห้อง |
ที่อยู่ของน้องรักตำหนักไหน |
| ถ้าเล้าโลมโฉมยงไม่ปลงใจ |
ก็ผิดในธรรมดาปรีชาชาย |
| จะรุกรบบิตุรงค์ให้ส่งเจ้า |
มาคลึงเคล้าก็จะได้ดังใจหมาย |
| แม่ขวัญเมืองจะได้เคืองเรื่องระคาย |
จำเบี่ยงบ่ายถ่ายความตามทำนอง |
| จึ่งตรัสเรียกสาลิกาเข้ามาใกล้ |
พ่อจะใช้ให้เจ้าถือสารสนอง |
| จะได้หรือมิได้เล่าเจ้าขุนทอง |
ดูทำนองเล้าโลมนางโฉมยง ฯ |
