มูลประสงค์นรางกุโรวาท

ท่านทั้งหลายจงเป็นผู้ใม่ประมาทเถิด!

(พระบรมราโชวาทปัจฉิมวาจาของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฎ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว คุณะมหาราช)

มูลเหตุนรางกุโรวาท

​๏ กำลังนี้,ที่อังกฤษ,เกีดปฤษณา ขยายพิชา,จาริยศาสตร์,ประกาศสอน บ้านไปรเวต,คอเลชสกูล,ประมูลพร ผดุงนิกร,ลอนดอนดรุณ,คุ้นจริยา เดีมโรงเรียน,บริเตี้ยนตั้ง,ครูอังกฤษ สอนแต่คฤส,ะโตวาท,ศาสนา เป็นนิทาน,โบราณร่ำ,ปะรำปะรา ยิ่งกว่าสา,ระธรรม ยึด,ประพฤติตน ในยะแปน^๑,แคว้นยิปุ่น,คุ้นมาก่อน เขาสั่งสอน,จริยวิชา,สถาผล ปรากฎคุณ,หนุนจูง,ชักฝูงชน เหีมกระมล,รักชาติ,สมารถ พา ฝรั่งเศส,สังเกตเห็น,เอาเช่นก่อน กำลังสอน,แซกโอวาท,ศาสนา สโมสร,นครอังกฤษ,แจ้งกิจจา จึ่งปฤกษา,รจนา,ศาสตราคม สำหรับฝึก,ศึกษา,ครูอาจารย์ โดยวิถาร,วิธีสอน,ผ่อนผสม แบบบัญญัติ,จัดกระจ่าง,ทางปรารมภ์ ​ยั่วนิยม,เยาวะอังกฤษ,ประดิษฐ์นำ เช่นจะงด,ปดตกลาม,ห้ามให้หาย ออกอุบาย,เบี่ยงล่อ,ถึงข้อขำ ใม่สอนตรง,วงหว่าน,โวหารทำ เทียบเยี่ยงเกลื่อน,เอื้อนอำ แนะทำนอง ฤๅซักไซ้,ไล่เลียง,เลียบเคียงถึง ให้เด็กทึ่ง,ออกเสียง,โต้เถียงคล่อง ออกความเห็น,เล่นสำนวน,ชวนตริตรอง โดยช่ำชอง,ประลองชล่า,ปัญญาเคย เฉกชวนใช้,ปะไซโค,โลยีศาสตร์ เสนออำนาจ,มนุษย์ะวิญญา,วิชาเฉลย กล่อมให้เกิด,เพลีดเพลีน,ใม่เกีนเลย เล้าโลมเปรย,เปรียบพา,ให้ร่าเรีง รู้ว่าเด็ก,เล็กอายุ,จุเพียงไหน ก็ผ่อนใช้,พอพะลัง,ใม่รั้งเหลีง เหมาะแก่กาย,เหมาะแก่ญาณ,กุมารถเกีง เพียรประกอบ,ชอบเชีง,สำเรีงเชาวน์ เพื่อพ่อแม่,แลพี่เลี้ยง,เคียงปกครอง ทุกบ้านช่อง,ชวนกุมาร,ละคร้านเขลา แนะสำนึก,รู้ศึกตัว,ใม่มั่วเซา กะทั่งเข้า,สกูลศึกษา,ครูอาจาริย์ ตามอาทร,สอนต่อ,ทุกคอเลช เด็กรู้เหตุ,ผลตระหนัก,เป็นหลักฐาน เห็นหัวข้อ,ย่อหัวใจ,ในตำนาน นวะกุมาร,คุโณวาท,สมมาทมอง จึ่งปรารพภ์,ประจบประแจง,แต่งหัวข้อ เพียงย่อพอ,ส่ออักษร,กลอนสนอง สำหรับท่าน,ปถัมภก,เด็กปกครอง ได้โปรดลอง,ตรองกลอน,สั่งสอนดู ไทยเลี้ยงปลูก,ลูกสยาม,​ตามใจแม่ ขู่ตคอก,หลอกตุ๊กแก,แลตุ๊ดตู่ ถึงขามเข็ด,เท็จที่หลอก,ออกเป็นครู หัดเด็กรู้ พูดเท็จ,ใม่เข็ดใคร เด็กเกีดมา,ธรรมดา,ดังผ้าขาว ใครซักซาว,ศรี^๒แสง,เขียวแดงไฉน ศรีก็เป็น,เช่นนั้น,จะขันใย ถึงผู้ใหญ่,ก็ไถ่เค้า,เมื่อเยาว์มา เจ๊กเหมือนหมู,ดูแปลก,แขกเหมือนแพะ จริงเทียว แหละ,แลฝรั่ง,เหมือนยังหมา ไทยเหมือนลิง,ผู้หญิงชนี,ที่แช่มช้า พวกชาวนา,ท่าคล้าย,ควายนอนแปลง กายารมณ์,นิยมอย่าง,ทางที่เห็น จึ่งได้เป็น,ฝรั่งไทย,จีนไผล้^๓แผลง ลองจับเด็ก,เจ๊กฝรั่ง,ยังแดงๆ ไปเลี้ยง แขวง,แขกแหวก,เป็นแขกแท้ เพราะฉนั้น,บัณฑิตย์,จึ่งคิดว่า ศึกษากล้า,ชุบมนุษย์,ขึ้นผุดแผ่ โง่ฉลาด,ชาติอุบัติ,เหลือดัดแปร ศึกษาแสร่,แก้ให้ยึด,ประพฤติงาม ใครรักลูก,ว่านี่ถูก,ควรผูกหวัง รวังสั่ง,สอนสงสาร,กุมารสยาม สมไสมย,ใช้วิชา,พยายาม โดยต้องตาม,แบบหลัก,จึ่งจักดี หนังสือนราง,กุโรวาท,นุศาสน์สม ไสมยะโชค,โลกนิยม,ชังข่มขี่ บอกหัวข้อ,พอให้เห็น,เป็นวิธี เยี่ยงจารีย์,ที่จะผ่อน,สอนกุมาร แต่มิใช่,สำหรับให้,เด็กอ่านกลอน ​สำหรับสอน,เด็กด็อกให้,ผู้ใหญ่อ่าน ใช่เท่าว่า,วิชาชนิด,พิศดาร ครูอาจาริย์,คงจะแจก,จำแนกนำ ถึงพ่อแม่,สอนแต่,แค่ที่ว่า ยังดีกว่า,หลับตาสอน,ร่อนถลำ ถึงเป็นผู้,รู้น้อย,เผยถ้อยคำ เท่าที่จำ,แนกฉนี้,ยังมีคุณ ผู้ปกครอง,ช่ำชอง,พิชาหลาย ก็ควรขยาย,แยกแยะ,ช่วยแนะหนุน ตามเด็กไหน,ไวปัญญา,ฤๅทารุน ถนอมนำ,ค้ำจุน,เอาบุญควร เด็กแก่แรด,จัดแจ๊ดแจ๊ด,เจ๊ดแปดขวบ ถึงร่างใหญ่,ใจประจวบ,กายอวบอ้วน ทำผู้ใหญ่,ไว้ดี,ตีสำนวน มักจะชวน,เห็นเป็น,น่าเอนดู จงเร่งคร้าม,ปรามไว้,อย่าได้หนุน ใม่เป็นคุณ เป็นค่า,น่าอดสู หัดให้เหมือน,เพื่อนฝูง,จูงเป็นครู อย่าปล่อยฟู้,จู่เพลีน,แก่เกีนไวย เป็นผู้ดี,ไว้จรีย์^๔,ผู้ดีเหมือน กันกับเพื่อน,ผู้ดีอื่น,ฝืนใม่ไหว แผลงแปลกเพื่อน,จะดีเหมือน,พระมาไลย เหาะใม่ได้,ดังนิยาย,ขายหน้าเอง เช่นพิณสามสายครู,ดุริยางค์ ดีดสายกลาง,เสียงเสนาะ,เพราะเหมาะเหมง สายเอกทุ้ม,สุ่มเสนอ,ต่อเจอเพลง ใครฟังเห็น,เป็นนักเลง,ใม่เกรงอาย ถึงทำดี,ดีเหลีง,เกีนเชีงเหมาะ เป็นปักษี,ดีเดาะ,​บินเหาะหาย เด็กอยากดี,ก็จงด่วน,สงวนกาย ดีลม้าย,เด็กดี,แลดีเอย ๚

วิธีสอนนรางกุโรวาท

๏ ข้อสำคัญ,อันจะสอน,ต้องต้อนชัก เด็กรู้ศึก,นึกสมัค,จักฟังห้าม อย่าขู่เข็ญ,เว้นเพราะขู่,ได้ครู่ยาม หากเห็นตาม,เต็มจิตร์,ถือติดตัว ต้องโยกย้าย,ธิบายเหตุ,ประเภทผล ชวนเด็กสน,ใจสอบ,เห็นชอบชั่ว เช่นพูดปด,ลดเลี้ยว,เฉลียวกลัว เพราะมันมัว,หมองจริต,ผิดมนุษย์ ในโลกนี้,คนเราดี,ที่สมอง พูดถูกต้อง,ตามประเด็น,เป็นมงกุฎ คนเชื่อถือ,ซื่อวจี,ใม่พิรุธ วางใจยุด,เอาเป็นจริง,ใช่สิ่งลวง แม้นคนพูด,เสเพล ดังเดรฉาน ฤๅลมพาน,พัดพฤกษา,บุบผาร่วง ขยาดยั้ง,ฟังคำ,ใม่ช่ำทรวง ต้องตรองท้วง,ทุกสิ่ง,จริงฤๅเท็ด เหมือนสาบลิ้น,ชิ้นเอก,เศกเป็นสัตว์ ฤๅลมพัด,ตวัดพล่าม,ซำสามเสร็จ เลวตลอด,เสมอถอด,มงกุฎเพชร์ หมดกัละเม็ด,เข็ดปาก,วิบากทราม ดีแต่หลอก,ปลอกปลิ้น,ล่อยลิ้นล่อ เที่ยวตู่ฉ้อ,โกงล้วน,ควรจะขาม เหมือนปลูกโทษ,ปลูกไภย,ปลูกใส​ความ จึ่งได้ห้าม,พูดปด,คดสามาน อนึ่งตะกลาม,ห้ามให้เว้น,เพราะเห็นสัตว์ มันอัตะคัด,ท้องกิ่ว,หิวอาหาร เพราะหามื้อ,กินมื้อ,ดื้อสันดาน ใม่รู้หว่าน,ไถนา,หาสำรอง เราอุดม,ถมเถ,ผิดเดรฉาน รศมันหวาน,อร่อยพิลึก,รวยกึกถอง ทำมะตะกะ,ตะกละคม่ำ,ผิดทำนอง เหตุนี้ต้อง,ห้ามเด็ก,เก๊กอย่าทำ ความสอาด,สกุณะชาติ,ยังมาทผล รักษาขน,ตนควร,สงวนขำ มนุษย์ดิลก,ดีกว่านก,ลามกนำ ก็ดูต่ำ,ตัวประพฤติ,น่าอึ๊ดอาย สอาดสอ้าน,สราญกาย,สบายจิตร์ กันโรคติด,สวยสม,นิยมหมาย น่านับถือ,บันลือยศ,หมดรคาย อย่าเหนื่อยหน่าย,ถนัดถนอม,เล็กออมคร้าน ใม่ว่าอใร,ถ้าใม่ทำ,ตรำขี้เกียจ ใม่อยากเฉียด,เช็ดกวาด,สอาดสอ้าน ขึนใจล่อ,แต่พอเคย,เลยชื่นบาน กลับรำคาญ,แม้นไถล,ใม่ได้ทำ ข้อสอนนี้,ปีหนึ่ง,ใม่ถึงไหน ค่อยสอนค่อยไป,ใฝ่ฝืน,จิตร์ชื่นฉ่ำ ครูก็จำ,ซ้ำเด็ก,เล็กก็จำ ต่างคนช่ำ,ชองขบวน,สมควรรู้ ถ้าไทยเรา,เข้าใจ,คล้ายกันหมด เป็นเกียรติยศ,ชาติไทย,ใครใม่หลู่ สอนรู้คน,กุศลทวี,ดีแก่ครู ทำบุญบู,ชาชาติ,อาจสมบูรณ์ เพราะชาติเรา,เจ้านาย,ดอกหมาย​มุ่ง จะผดุง,ชาติเชีด,ให้เกีดหมูล แต่ราษฎร,ข้อนจะ,ปฏิกูล ใม่พร้อมมุล,เหมือนเขา,เอาแต่พอ เพราะใม่รู้,แลเพราะอยู่,หยำมะหยืด^๕ ใม่อยากยืด,ทยานทเยอ,กระเห่อป๋อ ส่วนยิปุ่น,รุ่นนาย,ใม่วายยอ อยากดีต่อ,เต็มที่,จึ่งดีพลัน,มาเถีดเรา,เฝ้าเพียร,เรียนซักซ้อม มาเถีดเรา,เอาให้พร้อม,จิตร์เข้มขัน มาเถีดเรา,หนุนเจ้า,เรากระชั้น มาเถีดเรา,เร้าขยัน,ทันเวลา อุ้มสยาม,ยามอุดม,สมไสมย ให้ซิวิไลศ์,เลีศเลอ,เสมอหน้า ชาติเจรีญ,เชีญหวัง,ตั้งจินตนา เหนี่ยวศึกษา,เสมอส่ง,พะองเอย ๚

น่าที่ผู้ปกครองเด็ก

๏ ธรรมดา,เกีดมา,เป็นมนุษย์ โดยสมมุติ,มีชื่อ,ถือเราเขา ที่แท้ธาตุ,ปรุงปัจจัย,อาไศรยเมา โมหะเย้า,อยากย่ำ,ให้หงำงม ฤทธิ์ยินดี,ฤทธิ์ที่มี,มโนหวัง ไกลสิ่งชัง,สิ่งรัก,ใคร่หมักหมม จึ่งถือเรา,ถือเขา,เขลานิยม ผลเพ้อบ่ม,ให้เพ้อ,ลเมอเมียง เกีดก่อกรรม,จำเรีญ,ดุ่มเดีนแร่ ​แล้วก็แก่,แล้วก็ไข้,ล้วนไม่เที่ยง รู้ศึกสุข,ทุกข์เพราะโชค,โลกลำเอียง ทำเองเสี่ยง,เสนอผล,ให้ตนรับ แต่ลงท้าย,ตายดับ,เหมือนหลับฝัน เหมือนเหมือนกัน,ทุกชีวี,ใม่มีกลับ เหลือแต่ผล,ตนทำ,อยู่สำทับ โลกสำหรับ,อนาคต,ฤๅหมดไป ฉนี้เรา,เกีดกะเขา,เป็นมนุษย์ ควรรักยุ,ติธรรมปอง,จิตร์ผ่องไส เลีกทำชั่ว,กลัวชั่ว,กลั้วโพยไภย ทิ้งเยี่ยงให้,ปัจฉิมะชน,ทุรนร้อน ควรทำคุณ,หนุนมนุษย์,เกิดชุดหลัง ได้พึ่งหวัง,สุขะสานต์,กว่ากาละก่อน ตามสามารถ,โอกาศช่วย,อำนวยพร เป็นบิดร,มารดา,น่าคำนึง เราเกิดบุตร์,สุดแต่เรา,เอาธุระ น่ามานะ,ถนอมปลูก,ให้ลูกพึ่ง สอนให้ดี,น่าที่แท้,พ่อแม่พึง ผูกใจถึง,ลูกตัว,อย่ามัวงวย โลกจะดี,ก็เพราะมี,คนดีอยู่ ลูกเราผู้,หนึ่งคแนน ,โกฏิแสนด้วย ลูกดีเด่น,ก็ใม่เป็น,คแนนซวย เหมือนเราช่วย,ทวีคุณ,หนุนลำเนา แม้นเราเอา,ลูกเรา,เข้าเมืองเจ๊ก แต่เล็กๆ,เด็กเป็นจีน,โตปีนเหล่า ส่งเมืองแขก,ก็เป็นแขก,แปลกใม่เบา แล้วแต่เรา,พ่อแม่,แสร่ให้เป็น ถึงมีชาติ,ฉลาดโง่,โตขึ้นแล้ว สุดจะ แคล้ว,เหมือนปลูก,เภาะลูกเล่น ​รักดไนย,ใคร่ให้ดี,หนีลำเค็ญ คมักเขม้น,สอนให้ดี,ใม่หนีปอง ความคิดสร้าง,ตำรานราง,กุโรวาท หวังช่วยชาติ,วาดวิเคราห์ะ,เภาะสมอง สำหรับผ่อน,สอนทารก,ในปกครอง ให้มีช่อง,ได้ดี,ได้ปรีชา แม้นนักปราช,ฉลาดช่วย,ด้วยเห็นชอบ เชีญประกอบ,สอบสวน,คำนวนหา แห่งใดพลั้ง,หวังตรง,คงเมตตา เปลี่ยนแปลงสา,ระธรรมถูก,ปลูกเอาบุญ ใช่วางตน,ต้นคิด,ประดิษฐ์สอน ผูกเป็นกลอน,ตอนวิชา,เขามาหนุน จากตำหรับ,ฉบับฝรั่ง,ตั้งเป็นทุน เพื่อเกีด คุณ,ประโยชน์ไทย,รุ่นใหม่เอย ๚

๏ แม้นบิดา,มารดา,คณาญาติ อ่านโอวาท,วินิจสอบ,เห็นชอบด้วย เชิญสอนเด็ก,เล็กจำ,โดยสำรวย เช่นชวนช่วย,ก่อกวน,พรวนสันดาน ยั่วนิยม,สมศึกษา,เพีกพาเหียร หัดรักเรียน,รักเพียร,รักเขียนอ่าน ยามเมื่อส่ง,โรงเรียน,เวียรวิจารณ์ เหมือนพืชหว่าน,ดินดี,มีผลงาม ยามอยู่เปล่า,เหงาฤไทย,ได้วิถี ก็ยินดี,ด่วนลิขิต,ใม่คิดขาม เพลีดเพลีนจิตร์,คิดเป็นคุณ,หนุนเนื้อความ ประสายาก,ฝากสยาม,ไว้ตาม​มี แต่งกระชั้น,เจ๊ดวัน,เท่านั้นจบ ใม่เพราะกลบ,โสตร์สำราญ,ปานดีดสี, พอเป็นกลอน,คล้ายลคร,ซัดชาตรี ก็ตามที,เถีดขยัน,ยังงั้นเอย ๚

ศุภมัสดุ