ภาคผนวก ข่าวในการที่กรมหมื่นดำรงราชานุภาพ เสด็จไปเมืองสิงคโปร์

​^๑วันที่ ๑๙ เดือนกุมภาพันธ์ รัตนโกสินทร์๒๓ศก ๑๐๙ เวลาย่ำรุ่งเรือมกุฎราชกุมารใช้จักรออกจากทุ่นที่ทอดน่าท่าราชวรดิฐ เวลาเช้า ๒ โมงเศษออกจากปากน้ำข้ามสันดอนใช้จักรตัดตรงไปทิศตวันตกเฉียงใต้ เดินห่างฝั่งตวันตกประมาณ ๕๐ ไมล์ ๖๐ ไมล์ วันที่ ๒๒ เวลาค่ำถึงปากน้ำยะโฮ ห่างจากที่ทอดสมอน่าเมืองสิงคโปร์ประมาณ ๑๕ ไมล์ ทอดสมอพักที่นั้นจนเช้า จึงใช้จักรเข้าไปทอดสมอที่น่าเมืองสิงคโปร์ เรือมกุฎราชกุมารแลกสลูตกับเรือรบอังกฤษ เรือรบรุซเซียแลป้อมแคนนิงบนเมืองสิงคโปร์ตามประเพณี

ม. ไววอดเซฟฟ กงซุลเยเนอราลรุซเซียที่เมืองสิงคโปร์แลแอดมิราลนาซีมอฟฟ แม่ทัพเรือรบรุซเซีย ในมหาสมุทปสิฟีค ซึ่งได้พาเรือรบมาคอยรับแกรนด์ดุกซาร์วิตส์อยู่ที่เมืองสิงคโปร์ เมื่อได้ทราบว่า พระเจ้าน้องยาเธอกรมหมื่นดำรงราชานุภาพ เชิญลายพระราชหัตถเลขาออกไปด้วยเรือมกุฎราชกุมารในการที่โปรดเกล้า ฯ ให้รับรองแกรนด์กุกซารวิตส์ต่างก็มาเฝ้า แอดมิราลได้เชิญเสด็จให้ไปทอดพระเนตรเรือรบ ชื่อ,, แอดมิราล นาคิมอฟฟ,, เวลาหนึ่ง แลเชิญเสด็จไปเสวยเวลากลางวันในเรือรบลำนั้น พร้อมด้วยผู้ว่าราชการแลกกรมการผู้ใหญ่ ทั้งกงซุลต่างประเทศที่เมืองสิงคโปร์ด้วยอีกวัน ๑ จัดการรับรองโดยสมควรแก่พระเกียรติยศราชตระกูล

​ครั้นวันที่ ๒ เดือนมีนาคม เรือรบรุซเซีย ชื่อ ปัมยัตอาโซวะ^๒ ซึ่งแกรนด์ดุกซารวิตซ์^๓เสด็จมาในลำนั้น กับเรือรบชื่อละดิเมอร์โมโนแมกอีกลำ ๑ มาถึงทอดสมอน่าเมืองสิงคโปร์ เวลาบ่าย ๒ โมง พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นดำรงราชานุภาพ แลข้าราชการซึ่งโดยเสด็จ แต่งเต็มยศเชิญลายพระราชหัดถเลขาไปพระราชทาน แกรนดดุกซารวิตซ์ที่เรือปัมยัตอาโซวะ มีการรับรองจัดอย่างพระเกียรติยศราชตระกูล ครั้นเวลาบ่าย ๕ โมง แกรนดดุกซารวิตซ์ กับปรินซยอชออารคริค^๔แลซุด เสด็จมาเยี่ยมตอบพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นดำรงราชานุภาพ ที่เรือมกุฎราชกุมารได้จัดการรับรองตอบแทนตามสมควร แก่พระเกียรติยศเหมือนกัน

แกรนดดุกซารวิตซ์มีลายพระหัดถขอบพระเดชพระคุณแลรับพระราชประสงค์ ที่จะให้เข้ามากรุงเทพ ฯ มอบถวายกรมหมื่นดำรงราชานุภาพให้เชิญเข้ามาทูลเกล้า ฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว แลให้เรือรบรุซเซีย ชื่อโกริชมาส่งเสด็จถึงกรุงเทพ ฯ ด้วยลำ ๑

ครั้นวันที่ ๔ มีนาคม เวลา ๒ โมงเช้า เรือมกุฎราชกุมารกับเรือรบรุซเซียชื่อโกริชใช้จักรออกจากเมืองสิงคโปร์เข้ามากรุงเทพ ฯ

วันที่ ๗ เวลาบ่าย ๔ โมงเศษถึงสันดอนแต่เปนเวลาน้ำแห้ง ต้องทอดสมอรอจนเวลาตี ๑๑ จึ่งใช้จักรเข้ามากรุงเทพ ฯ

อนึ่งในเวลาที่พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นดำรงราชานุภาพ เสด็จไปพักอยู่ที่เมืองสิงคโปร์คราวนี้ ผู้ว่าราชการเมืองแลกรมการเมืองสิงคโปร์ ก็ได้รับรองตามสมควร บางคนคือ เซอซีซิลสมิทผู้ว่าราชการเมืองแลเซอเฟรเดอริกดิกซันปลัดเปนต้น ได้เชิญเสด็จไปเสวยที่ตึกที่พัก บางคนก็ได้มาเฝ้าทักทายตามประเพณี แลได้เสด็จไปทอดพระเนตรที่ต่าง ๆ ตามสมควร