เดือน ๑๑ จุลศักราช ๑๒๔๑
วันที่ ๓๙๖๒ วัน ๓ ๑ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๑๖ กันยายน ๒๔๒๒)
เวลาเช้า ๔ โมงเสศเสดจออก ทรงพระกรุณาโปรดให้พระสงฆรับพระราชทานฉัน เวลาวันนี้โถฟักเหลืองของพระบรมวงษานุวงษฝ่ายในทำฉลองพระเดชพระคุณ
วันที่ ๓๙๖๓ วัน ๔ ๒ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๑๗ กันยายน ๒๔๒๒)
วันนี้กับตันลอฟตัส
วันที่ ๓๙๖๔ วัน ๕ ๓ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๑๘ กันยายน ๒๔๒๒)
เวลาบ่าย ๔ โมงเสดจออกห้องน้ำเงินที่พระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬาร เจ้าพนักงานกรมวังกรมท่านำกงซุลเยอรมันเข้าเฝ้าถวายพระราชสาสน
วันที่ ๓๙๖๕ วัน ๖ ๔ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอกศก ๑๒๔๑
(๑๙ กันยายน ๒๔๒๒)
เฉลิมพระชนม์พรรษา
เวลาบ่าย ๕ โมงเสดจลงจัดตั้งเครื่องที่พระที่นั่งไพศาล แล้วทรงจุดเทียรเท่าพระองค์ เทียรมหามงคล แลเทียรอื่น แลตะเกียงน่าพระสยามเทวาธิราช แล้วเสดจออกพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยทรงจุกเทียรเท่าพระองค์เทียรมหามงคลแล้วเสดจขึ้น
เวลา ๔ ทุ่มเสศเสดจลงพระที่นั่งไพศาลถวายไตรยผ้าสลับแพร ย่ามโหมดเทศจุดเทียรนมัศการ เวลา ๕ ทุ่ม พระวัดราชประดิษฐ์ ๕ รูป สวดวัดหายุศมธรรม (คือสวดสะเดาะพระเคราะ) โหรบูชาคั่นกับพระสวดทั้ง ๙ พระเคราะ เวลา ๓ ยามจบเสดจขึ้น
ค่ำวันนี้สวดมนต์พระราชพิทธีคเชนทรัสวสนาน
วันที่ ๓๙๖๖ วัน ๗ ๕ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๒๐ กันยายน ๒๔๒๒)
เช้า ๕ โมงเสศเสดจประทับพระที่นั่งไพศาลทรงประนิบัติพระสงฆที่สวดสะเดาะ ๕ รูปรับพระราชทานฉัน มีสังเวยพระยาศรีสุนทรอ่านดุษฎีสังเวย เลี้ยงพระแล้วปล่อยสัตว์ เวลาเที่ยงเสศเสดจขึ้นเข้าที่พระที่นั่งเก่า
บ่าย ๔ โมงเสศเสดจออกคุณหญิงพัน
เวลา ๒ ทุ่มเสดจออกประตูพรหมเสดจวัดพระศรีรัตนสาศดารามประทับในพระอุโบสถทรงประเคนผ้าไตร ทรงจุดเทียรแล้วเสดจกลับประทับพระที่นั่งอมรินทรทรงประเคนผ้าไตรยสลับแพพระ ๖๐ รูปแล้วจุดเทียรทั้งข้างนอกข้างในสวดจบแล้ว เสดจมิวเซียมฝรั่งเฝ้า เวลา ๕ ทุ่มเสศเสดจขึ้น
วันที่ ๓๙๖๗ วัน ๑ ๖ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๒๑ กันยายน ๒๔๒๒)
เวลาเช้า ๔ โมงเสศเสดจลงพระที่นั่งไพศาลทรงนมัศการแล้ว เสดจออกพระที่นั่งอมรินทรประนิบัติพระสงฆคณธรรมยุติกา ๖๐ รูปซึ่งสวดมนต เวลาคืนนี้รับพระราชทานฉัน เวลาเที่ยงสรงมุรธาภิเศก เวลาบ่ายโมงเสดจขึ้นพระที่นั่งไพศาลแล้วเสดจออกพระที่นั่งอมรินทรประทับพระที่นั่งโธรน พระบรมวงษานุวงษข้าทูลลอองธุลีพระบาทผู้ใหญ่ผู้น้อยแลกงซุลต่างประเทศเข้าเฝ้าทูลลอองธุลีพระบาทพร้อมกันถวายไชยมงคลแล้วเสดจขึ้น เสดจรับของถวายที่พระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬาร
เวลาบ่าย ๕ โมงเสศเสดจออกเก๋งวรสภาพิรมย์พระราชทานเงินคนชรา ๓๐๐ คน ภอค่ำเสดจโรงลครแลวัดพระศรีรัตนสาศดาราม ทรงประเคนผ้าไตรยพระ ๕ รูปทรงจุดเทียรพระสงฆสวดมนต เสดจกลับนมัศการที่พระที่นั่งอมรินทรแลไพศาล เสดจขึ้น
เวลาทุ่ม ๑ โปรดให้เชิญพระบรมวงษานุวงษเข้าไปเสวยตามเช่นเคยมา แต่งเตมยศ เสวยแล้วเวลา ๕ ทุ่มเสศเสดจประพาศจุดไฟทางบก
วันที่ ๓๙๖๘ วัน ๒ ๗ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๒๒ กันยายน ๒๔๒๒)
เช้าไม่มีการอไร
เวลาบ่าย ๓ โมงเสศเสดจออกพระราชทานเงินคนชราข้างในแล้วจุดเทียรนมัศการข้างในที่ไพศาลแล้วเสดจออกทรงธรรม หม่อมเจ้าพระธรรมุณหิศถวายเทศนามงคลสูตรกัณฑ์ ๑ พระพรหมมุนีถวายเทศนาเมตตสูตรกัณฑ์ ๑ แล้วโปรดให้เจ้านายไปแจกทานคนแก่ ภอค่ำเสดจวัดพระศรีรัตนสาศดาราม ทรงประเคนผ้าไตรพระสงฆ ๕ รูป ทรงจุดเทียรพระสงฆสวดมนต เสดจกลับประทับพระที่นั่งอมรินทร ทรงประเคนผ้าไตรย พระราชาคณคณมหานิกาย ๓๐ รูปสวดมนตแล้วเสดจขึ้นเสวย
แล้วเสดจท่าราชวรดิฐเสดจทรงเรือพระที่นั่งกลไฟไปประพาศตามลำแม่น้ำด้วยพระบรมวงษานุวงษข้าราชการ แลกงซุลต่างประเทศ ราษฎรพ่อค้าต่างประเทศจุดไฟแต่งตั้งเปนการฉลองพระเดชพระคุณ แล้วเสดจแวะบ้านเจ้าพระยาภาณุวงษด้วยมีการประชุมเลี้ยงอย่างเช่นเคยมีมาทุกปี เวลา ๒ ยามเสด็จกลับ
วันที่ ๓๙๖๙ วัน ๓ ๘ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๒๓ กันยายน ๒๔๒๒)
เวลาเช้า ๕ โมงเสดจออกประนิบัติพระสงฆ ๓๐ รูปรับพระราชทานฉัน โปรดให้เจ้านายไปประนิบัติพระสงฆที่สวดมนตวัดพระแก้ววันละ ๕ รูป สามวันรวม ๑๕ รูปรับพระราชทานฉันวันนี้ เวลาเที่ยงเสดจขึ้น
บ่าย ๔ โมงเสดจออกพระที่นั่งอมรินทรทรงธรรม กรมพระปวเรศถวายเทศนาเทวตาอุทิศกันฑ ๑ แล้วเสดจออกเก๋งวรสภาพิรมย์แจกคนชรา แล้วพระราชเงินโหรหลวงโลกทีป ๑๐ ตำลึง ขุนโชตพรหมา ๗ ตำลึง ๒ บาท ขุนเทพยากร ๗ ตำลึง ๒ บาท ขุนทิพจักษุ ๕ ตำลึง แล้วเสดจขึ้นข้างในแจกคนชราข้างใน
วันที่ ๓๙๗๐ วัน ๔ ๙ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๒๔ กันยายน ๒๔๒๒)
เวลากลางวันพระสุพรรณรัตนพิจิตรถวายแหวนเพชรเมล็ดเดียววงเล็กๆ ที่จะประทานทูลกระหม่อมฟ้าหญิงทั้ง ๓ พระองค์
หลวงนริศรถวายหนังสือขอรับพระราชทานกู้เงินทำโรงสี
เวลาค่ำออกขุนนาง พระยาศรีอ่านบอกเมืองอ่างทองส่งเงินปี้จีนปีนี้ครั้ง ๑ เงิน ๙ ชั่ง
พระนรินทรอ่านบอกเมืองราชบุรีรายงานน้ำฝนต้นเข้า แล้วนำปลัดพัทลุงทูลลากลับไปเมือง
วันที่ ๓๙๗๑ วัน ๕ ๑๐ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๒๕ กันยายน ๒๔๒๒)
เวลาบ่าย ๕ โมงสมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายอิศริยาลงกรณประชวรลมฤๅตับเคลื่อนสิ้นพระชนม์เวลาย่ำค่ำเสศ เชิญพระศพลงม่อไปลงเรือศรีแห่ไปลอย เวลา ๗ ทุ่มเสศ
พระองค์สาย
วันที่ ๓๙๗๒ วัน ๖ ๑๑ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๒๖ กันยายน ๒๔๒๒)
เวลาค่ำเสด็จออกขุนนาง พระยาพิพัฒอ่านบอกเมืองจันทบุรีว่าด้วยคนไปขุดพลอย มีพม่าตองซูทวายญวนฝรั่งรวม ๒๐๑๒ ไปร่อนที่ตำบลคลองดินแดง คลองสีเสียด ไร่ลาว แลส่งตัวอย่างพลอยเข้ามาด้วย
ขุนอมรินทรถวายร่างหมายประกาศเรื่องเลขทูลขอไม่มาสัก
วันที่ ๓๙๗๓ วัน ๗ ๑๒ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๒๗ กันยายน ๒๔๒๒)
เวลากลางวัน กรมพระปวเรศเจ้าพระราชาคณพระราชาคณผู้ใหญ่ผู้น้อยเข้ามาเฝ้าเยี่ยม แต่มิใช่มาหมด
เวลาค่ำเสดจออกขุนนาง พระยาศรีอ่านบอกกรุงเก่ารายงานน้ำฝน
ต้นเข้าในราษีสิงหน้ำมากกว่าปีกลาย ๒ ศอก
พระนรินทร อ่านบอกเมืองกาญจนดิฐส่งเงินภาษี
พระยาพิพัฒถวายพระราชสาสน
วันที่ ๓๙๗๔ วัน ๑ ๑๓ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๒๘ กันยายน ๒๔๒๒)
ไม่ได้ออกขุนนาง คิดอย่างพอบใส่พระรูป
วันที่ ๓๙๗๕ วัน ๒ ๑๔ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๒๙ กันยายน ๒๔๒๒)
เวลาเช้าเจ้าพนักงานจัดการที่พระที่นั่งอมรินทรตามเช่นเคยจัดมาทุกปี เชิญพระบรมอัษฐิพระบาทสมเดจพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขึ้นสถิตบนบุษบกทองคำตามเช่นเคยมาทุกปี เวลาเช้า ๕ โมงเสดจออกปฏิบัตร พระสงฆ วัดต่างๆ ทั้งมหานิกายธรรมยุติกาที่พระบาทสมเดจพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงปฏิสังขรณ ๒๐ รูปรับพระราชทานฉัน ด้วยวันนี้เปนวันดิถีมหามงคลประสูตรแห่งพระบาทสมเดจพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระสงฆฉันแล้วสดัปกรแล้วเสดจขึ้น
เวลาค่ำเสดจออกพระที่นั่งอมรินทรพระสงฆที่รับพระราชทานฉันเมื่อเช้าสวดมนต แลมีเทศนาทานมัยกัณฑ ๑ แล้วเสดจลงลอยพระประทีป
วันที่ ๓๙๗๖ วัน ๓ ๑๕ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๓๐ กันยายน ๒๔๒๒)
เวลาเช้า ๕ โมงเสดจออกพระที่นั่งอมรินทร พระสงฆวัดราชประดิษฐ ๒๐ รูปรับพระราชทานฉัน ด้วยวันนี้เปนวันดิถีที่พระบาทสมเดจพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสดจสวรรคต พระสงฆรับพระราชทานฉันแล้วสดัปกรแล้วโปรดพระราชทานเงินค่าเช่าตึกนาวัดประยูรวงษแก่เจ้านายซึ่งเปนพระราชโอรสพระราชธิดาแลพระราชนัดดาในพระบาทสมเดจพระจอมเกล้า ๕๗ ส่วนๆ ๑๐ ตำลึง ๒ บาท
เวลา ๔ ทุ่มเสศเสดจออกพระที่นั่งอมรินทรพระสงฆสวดมนตจบแล้ว หม่อมเจ้าพระประภากร
พระยาภาษส่งของเข้ามาได้ทรงพระกรุณาโปรดพระราชทานเขมปักดอกไม้กรมหมื่นนเรศอัน ๑ พระองค์เทวัญอัน ๑ กับให้กรมหมื่นนเรศไปถวายสมเดจกรมพระอัน ๑ สมเดจกรมพระถวายบาญชีกระฐิน
วันที่ ๓๙๗๗ วัน ๔ ๑ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๑ ตุลาคม ๒๔๒๒)
เวลาเช้า ๓ โมงเสศสมเดจกรมพระเข้ามาจัดในพระที่นั่งอมรินทร ตั้งบุศบกเลก ๆ ตั้งพระรูปสมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าอิศริยาลงกรณ
เวลาเช้า ๕ โมงเสดจออกบันจุดวงพระชันษาแลพระเกษาในรูปนั้น แล้วทรงสิลแล้วทรงทอดผ้าไทย ๑๐ ไตรยสดัปกรณพระรูป แล้วเลี้ยงพระกาลานุการ เชิญพระบรมอัษฐิพระอัษฐิออกมาพระที่นั่งอมริมทรแล้วสดัปกรณกาลานุการแลราย ๕๐๐ แลสดัปกรณรายพระรูปอีก ๒๐๐ แล้วเสดจทรงโปรยที่พระที่นั่งดุสิดาพิรมย์แล้วเสดจขึ้นเวลาบ่ายโมง
เยนตั้งพระสิหิงอย่างทำบุญทูลกระหม่อม
เวลายามสามเสดจออกพระสงฆที่รับพระราชทานฉันแลที่สดัปกรไตรย ๑๐ รูปนั้นสวดมนต แล้วเจ้าพระธรรมุณหิศถวายเหศภาวนามัย แลว่าด้วยทรงบำเพญพระราชกุศลพระราชทานสมเดจพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าอิศริยาลงกรณด้วย แล้วเสดจลอยพระประทีปตามธรรมเนียม
เจ้าพระยาภาณุวงษมีหนังสือเวียนตราโปรตุเกสกับว่ากงซุลโปรตุเกสขอตราเติมอีกดวงหนึ่ง
วันที่ ๓๙๗๘ วัน ๕ ๒ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๒ ตุลาคม ๒๔๒๒)
เวลาค่ำเสดจออกขุนนาง พระยาศรีอ่านบอกกรุงเก่า ๒ ฉบับ ๆ หนึ่งรายงานน้ำฝนต้นเข้า ฉบับ ๑ ถวายพระราชกุศลทำการเฉลิมพระชนม์พรรษา ฉบับ ๑ บอกพระยาสุพรรณทำการเฉลิมพระชันษาฯ พระนรินทรอ่านบอกเมืองสงขลาบอกส่งศรีตวันกรมการ เมืองตานี เมืองรามัญ เมืองสายบุรี เมืองดอกจิก เมืองยิริง เมืองยะลา คุมต้นไม้ทองเงินเครื่องราชบรรณาการเข้ามาถวาย
พระยาพิพัฒ อ่านบอกเมืองสมุทสาครถวายพระราชกุศลทำการเฉลิมพระชนม์พรรษา บอกเมืองสมุทสงครามบอกส่งเงินปี้จีน ๒๐๐ คน
พระยาสุพรรณเฝ้า
วันที่ ๓๙๗๙ วัน ๖ ๓ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๓ ตุลาคม ๒๔๒๒)
เวลากลางวันสมเดจกรมพระเข้าเฝ้าลองเครื่องต้น
เวลาบ่าย ๔ โมงเสศเสดจออกพระที่นั่งอมรินทร พร้อมด้วยพระบรมวงษานุวงษข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยฝ่ายทหารพลเรือนเฝ้าทูลลอองธุลีพระบาท เจ้าพนักงานกรมพระกระลาโหมนำศรีตวันกรมการเมืองตานี เมืองรามัน เมืองหนองจิก เมืองสายบุรี เมืองยิริง เมืองระแงะ เมืองยะลา เข้าเฝ้าทูลลอองธุลีพระบาทถวายต้นไม้ทองเงินเครื่องราชบรรณาการ ทรงพระราชปฏิสันฐานโดยสมควรแล้วเสดจขึ้น
วันที่ ๓๙๘๐ วัน ๗ ๔ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอก๑๒ศก ๑๒๔๑
(๔ ตุลาคม ๒๔๒๒)
ไม่มีราชการ ไม่ได้เสดจออกขุนนาง ทรงพระเครื่องใหญ่
วันที่ ๓๙๘๑ วัน ๑ ๕ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอกศก ๑๒๔๑
(๕ ตุลาคม ๒๔๒๒)
เวลาเที่ยง ๔๕ นาที พระบาทสมเดจพระเจ้าอยู่หัวทรงฉลองพระองค์เตมยศทหารมหาดเล็กทรงสายสภายช้างเผือกมหาวราภรณ ทรงพระที่นั่งเก๋งเหลืองเทียม ๔ ม้า พระองค์เจ้าศรีวิไลย
เมื่อเสดจวัดบวรนิเวศนั้นสมเดจเจ้าพระยาเฝ้า
อนึ่งวัดราชประดิษฐ์นั้นโปรดให้สมเดจกรมหลวงจักรพรรดิถวายบริขาร วัดบวรนิเวศสมเดจพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์น้อยถวายบริขาร วัดรังษีกรมหมื่นพิชิตถวาย วัดมหาธาตุสมเดจกรมพระบำราบถวาย เวลาบ่าย ๔ โมงเสศเสดจกลับพระบรมมหาราชวัง
พระสุพรรณถวายสายรัดพระองค์ทูลกระหม่อมฟ้า พระราชทานเงินใช้ราคาให้
อนึ่งวันนี้ได้ข่าวว่าอีแฟนนีคลอดบุตรเวลาวันนี้เช้า ๓ โมง เปนชาย ทรงดวงไว้.
วันที่ ๓๙๘๒ วัน ๒ ๖ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอกศก ๑๒๔๑
(๖ ตุลาคม ๒๔๒๒)
เวลาเที่ยงครึ่งทรงฉลองพระองค์เยียระบับทรงสายสพายมงกุฎมหาสุราภรณแล้วเสดจทรงพระราชยานทองคำลงยาราชาวดีเสดจพระราชดำเนินกระบวนราบเสดจพระราชทานพระกระฐิน วัดจักรวัติราชาวาศที่ ๑ วัดสัมพันธวงษที่ ๒ วัดประทุมคงคาที่ ๓ เวลาบ่าย ๔ โมงเสดจกลับพระบรมมหาราชวัง
วัดที่ ๑ สมเดจเจ้าพระยาเฝ้ารับส่งเรื่องความมองกเล.
วันที่ ๓๙๘๓ วัน ๓ ๗ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอกศก ๑๒๔๑
(๗ ตุลาคม ๒๔๒๒)
เวลากลางวันสมเดจกรมพระเฝ้าลองฉลองพระองค์
เวลาค่ำออกขุนนาง พระยาสุพรรณทูลลากลับไปเมือง พระราชทานสัญญาบัตรขุนชาติวิชาเปนพระสามภพภ่าย ๑ ขุนอินทรรักษาเปนหลวงวิสูตรโยธามาตย์ ๑ นายถมบุตรพระยาราชสงครามเปนขุนอินทรรักษา ๑ นายสนองราชบรรหารเปนนายประพาศมณเฑียรปลัดวังซ้าย ๑
เว้นกระฐินด้วย
เจ้านายทรงฉลององค์เยียรบับผ้าทรงศรีน้ำเงินแก่ ข้าราชการสรวมเสื้อเยียรบับเข้มขาบผ้าม่วงศรีน้ำเงินแก่.
วันที่ ๓๙๘๔ วัน ๔ ๘ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอกศก ๑๒๔๑
(๘ ตุลาคม ๒๔๒๒)
วันนี้เปนวันจะเสดจพระราชดำเนินพระราชทานพระกระฐินโดยกระบวนพยุหยาตรา สมเดจกรมพระเจ้ามาจัดกระบวน โปรดให้ภูษามาลาเชิญเครื่องต้นเข้าไปทรงข้างใน เว้นแต่พระมหาพิไชยมงกุฎเท่านั้นจะเสดจออกมาทรงข้างนอก กระบวนแห่ตั้งที่พระที่นั่งดุสิดาภิรมย์
เวลาเที่ยงพระบาทสมเดจพระเจ้าอยู่หัวเสดจออกพระที่นั่งอมรินทร ทรงพระมหาพิไชยมงกุฎแล้วทรงฉายพระรูป แล้วพระราชทานสัญญาบัตร เจ้าหมื่นสรรพเพธ
แล้วพระราชทานพานทองกลมมีเครื่องพร้อม ๑ คนโททอง ๑ กระโถนทอง ๑ แก่พระยานรรัตน แลพระราชทานหีบถม กาถม โต๊ะถม แก่จมื่นจงรักษาองค์ซ้าย แล้วเสดจขึ้นพระที่นั่งดุสิดาภิรมยเสดจออกทางเกยทรงพระที่นั่งพุดตาน โปรดเกล้าฯ ให้ฉายพระรูปแล้วเดินกระบวนพยุหยาตราถึงวัดพระเชตุพนต์ที่ ๑ ทรงเปลื้องเครื่องต้นทรงฉลองพระองค์เยียรบับขาว ทรงสายนพรัตนราชวราภรณเข้าในพระอุโบสถพระราชทานพระกระฐิน เวลานั้นฝนตก แล้วทรงเครื่องต้นเสดจแต่วัดเชตุพนตถึงวัดราชบุรณะที่ ๒ ออกจากวัดราชบุรณทรงฉลองพระองค์ครุยทรงพระมหากระฐินไปวัดราชบพิธที่ ๓ ออกจากวัดราชบพิธทรงพระชดากลีบไปวัดสุทัศนที่ ๔ เสดจแต่วัดสุทัศนทรงพระชดาเดินหนกลับพระบรมมหาราชวังเวลาเกือบทุ่ม
วันนี้เจ้านายทรงฉลององค์เยียรบับผ้าทรงเขียนทองบ้างเยียรบับบ้าง ข้าราชการที่เข้ากระบวนเสื้อเยียรบับเข้มขาบเสื้อครุยนุ่งสองปักลาย ที่รับวัดเสื้อเยียรบับเข้มขาบนุ่งม่วง.
วันที่ ๓๙๘๕ วัน ๕ ๙ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอกศก ๑๒๔๑
(๙ ตุลาคม ๒๔๒๒)
เวลาเที่ยงทรงเครื่องต้นแลพระมหามงกุฎที่พระที่นั่งราชกิจวินิจฉัยแล้ว เสดจฉายพระรูปแล้วเสดจลงทรงเรือพระที่นั่งอนันตนาคราช เรือพระที่นั่งศรีสุพรรณหงษทรงผ้าไตร เรือพระที่นั่งเทวาธิวัฒนเปนที่นั่งรอง พระที่นั่งเพชรรัตนดารารายเปนพลับพลาเสดจด้วยกระบวนพยุหยาตราเรือไปประทับวัดอรุณราชวรารามที่ ๑ ทรงฉลองพระองค์เยียรบับศรีน้ำตาลทรงสายสภายมหาสุราภรณเสดจขึ้นพระราชทานพระกระฐิน พระราชดำริห์จะตั้งพระประจำวันพระพุทธเลิศหล้าที่ซุ้มจรณำน่าพระอุโบสถ แลเสดจกลับเรือพระที่นั่ง ทรงฉลองพระองค์ครุยทรงพระชฎาพระกลีบเสดจออกแต่วัดอรุณไปวัดโมฬีโลกยที่ ๒ เสดจแต่วัดโมฬีโลกยทรงพระมหากระถินไปวัดหงษที่ ๓ เสดจแต่วัดหงษไปวัดราชสิทธิที่ ๔ ทรงเดินหน แต่เมื่อเข้าคลองวัดราชสิทธินั้นใช้เรือคู่ชักคู่เดียว เรือกลองชนะตีส่งข้างนอก ฝนตกไม่หยุด โปรดให้เปลี่ยนฝีภายแลเครื่องสูงลงมาลงเรือพระที่นั่งเทวาธิวัฒนทรงลำนั้นกลับพระบรมมหาราชวัง เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ.
วันที่ ๓๙๘๖ วัน ๖ ๑๐ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเกาะ เอกศก ๑๒๔๑
(๑๐ ตุลาคม ๒๔๒๒)
เวลาเที่ยงเสศทรงฉลองพระองค์เยียรบับน้ำเงิน ทรงสายสภายจุลจอมเกล้าทรงเรือพระที่นั่งเพชรรัตนดาราราย เรือพระที่นั่งรัตนดิลกรอง เรือพระที่นั่งศรีประภัศรไชยทรงผ้าไตร เสดจพระราชดำเนินพระราชทานกระฐิน วัดกัลยาณมิตรที่ ๑ วัดประยุรวงษที่ ๒ เสดจทรงพระราชยานทองไปวัดบุบผารามที่ ๓ เสดจกลับลงเรือพระที่นั่งเสดจวัดบพิตรพิมุขที่ ๔
เจ้านายข้าราชการแต่งเหมือนวันวัดสำเพง.
วันที่ ๓๙๘๗ วัน ๗ ๑๑ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอกศก ๑๒๔๑
(๑๑ ตุลาคม ๒๔๒๒)
เวลาบ่าย ๓ โมงทรงฉลองพระองค์ครึ่งยศทหารมหาดเล็กทรงสายสภายนพรัตนทรงเรือพระที่นั่งประจำทวีป เรือประพาศแสงจันทรรอง เรือพระที่นั่งศรีสุนทรไชยผ้าไตร เสดจพระราชดำเนินพระราชทานกระฐินวัดคฤหบดีที่ ๑ วัดนรนารถที่ ๒ วัดเทวราชกุญชรที่ ๓ วัดราชาธิวาสที่ ๔ เวลาบ่าย ๔ โมงเสศ เสดจกลับ
เจ้านายข้าราชการ แต่งอิฟนิงเดรสเหมือนวันวัดบวรนิเวศ.
วันที่ ๓๙๘๘ วัน ๑ ๑๒ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอกศก ๑๒๔๑
(๑๒ ตุลาคม ๒๔๒๒)
เวลาบ่ายโมงเสศทรงฉลองพระองค์อิฟนิงเดรส สายสภายจุลจอมเกล้า เสด็จลงทรงเรือพระที่นั่งทวยเทพถวายกร เรือพระที่นั่งบุษบกพิศาลรอง เรือพระที่นั่งชลพิมานไชยทรงผ้าไตรย เสดจไปขึ้นฉนวนวังกรมหมื่นอนันต
เจ้านายข้าราชการแต่งเหมือนวานนี้.
วันที่ ๓๙๘๙ วัน ๒ ๑๓ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอกศก ๑๒๔๑
(๑๓ ตุลาคม ๒๔๒๒)
เวลาบ่ายโมงเสศทรงฉลองพระองค์อิฟนิงเดรส สายสภายมหาสุราภรณ เสด็จลงทรงเรือพระที่นั่งนรายน์ทรงสุบัณ เรือสุวรรณเหรารอง เรือพระสุพรรณหงษ ทรงผ้าไตรยเสดจพระราชทานกระฐิน วัดนางชีที่ ๑ วัดหนังที่ ๒ วัดนางนองที่ ๓ ไม่ได้เสด็จประชวนพระยอดพระราชทานพระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้าศรีวิไลยลักษณ
แต่งอิฟนิงเดรสทั้งเจ้านายข้าราชการ.
วันที่ ๓๙๙๐ วัน ๓ ๑๔ฯ ๑๑ ค่ำ ปีเถาะ เอกศก ๑๒๔๑
(๑๔ กรกฎาคม ๒๔๒๒)
เวลาบ่ายโมงเศส ทรงพระภูษาแดงฉลองพระองค์ทหารขาว ทรงดวงสตาจุลจอมเกล้าเสดจทรงเรือพระที่นั่งบุศบกพิศาล เรือพระที่นั่งพิมานอมรินทรเปนรอง เรือพระที่นั่งชลพิมานไชยทรงผ้าไตร เสดจพระราชทานกระฐินวัดเครือวรรณที่ ๑ วัดนาคกลางที่ ๒ วัดพระยาธรรมที่ ๓ วัดชิโนรศที่ ๔ เวลาบ่าย ๔ โมงเสดจกลับ.
-
1. พระยานิเทศชลธี (Alfred Loftus) ↩
-
2. ท่านผู้หญิงพัน ภรรยาสมเด็จเจ้าบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) ↩
-
3. พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคุณากร ที่สมเดจพระพุฒาจารย์ พระนามเดิม หม่อมเจ้ากระจ่าง ลดาวัลย์ ทรงเป็นเจ้าอาวาสองค์แรก วัดราชบพิธ ↩
-
4. พระบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ ในกรมหลวงวงศาธิราชสนิท แพทย์ประจำพระองค์ และได้บัญชาการกรมทหารเรือ ↩
-
5. หม่อมเจ้าพระประภากรบวรวิสุทธิวงศ์ ในสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาบำราบปรปักษ์ ↩
-
6. ดูคำอธิบายเครื่องต้นในสารานุกรมไทย เล่ม ๖ หน้า ๓๒๘๗ – ๓๓๑๕ ประกอบ ↩
-
7. พระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น ๕ กรมขุนสุพรรณภาควดี ↩
-
8. พระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น ๕ พระองค์เจ้าสุวพักตรวิไลยพรรณ ↩
-
9. พระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น ๕ พระองค์เจ้าบัณฑรวรรณาโรภาส ↩
-
10. สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช ↩
-
11. ต่อมาได้เป็นเจ้าพระยานรรัตนราชมานิต (โต มานิตยกุล) ↩
-
12. ต่อมาได้เป็นเจ้าพระยาเทเวศรวงศวิวัฒน์ (ม.ร.ว. หลาน กุฎชร) ↩
-
13. พระองค์เจ้ายุคันธร พระโอรสในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ ในรัชกาลที่ ๔ ทรงสถาปนาเป็นกรมหมื่นอนันตการฤทธิ์ ต้นสกุล ยุคันธร ↩
-
14. ในรัชกาลที่ ๕ ทรงสถาปนาขึ้นเป็น กรมขุนสุพรรณภาควดี ↩