- พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราชดำรัสเหนือเกล้า ฯ
- คำนำ
- พระมหากรุณาธิคุณ
- หลวงประเสริฐไมตรี (วงศ์ โชติกเสถียร)
- ประวัติโดยสังเขป
- เดือน ๕ จุลศักราช ๑๒๕๐
- เดือน ๖ จุลศักราช ๑๒๕๐
- เดือน ๗ จุลศักราช ๑๒๕๐
- เดือน ๘ จุลศักราช ๑๒๕๐
- เดือน ๘๘ จุลศักราช ๑๒๕๐
- เดือน ๙ จุลศักราช ๑๒๕๐
- เดือน ๑๐ จุลศักราช ๑๒๕๐
- เดือน ๑๑ จุลศักราช ๑๒๕๐
- เดือน ๑๒ จุลศักราช ๑๒๕๐
- เดือน ๑ จุลศักราช ๑๒๕๐
เดือน ๖ จุลศักราช ๑๒๕๐
วันที่รัชกาล ๗๐๙๒ วัน ๔ ๑ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดยังเปนนพ๒๐ศก ๑๒๔๙
(๑๑ เมษายน ๒๔๓๑)
วันนี้เปนวันมหาสงกรานต เวลาเช้าเลี้ยงพระสงฆที่สวดมนตวัดเทพศิรินทราวาศในการฉลองพระเจดียทราย ไม่ได้เสด็จพระราชดำเนิน
เวลาค่ำมีสวดพระพุทธมนตบนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาตามธรรมเนียมเดิม พระสงฆที่สวดมนตนั้น พระราชาคณะผู้ใหญ่ผู้น้อยที่จะสรงน้ำและถานาที่แทนพระราชาคณะผู้อาพาธ ๖๐ รูป สวดมุรธาภิเศกที่พระที่นั่งอาภรณภิโมกข ๘ รูป พระเจ้าอยู่หัวไม่ได้เสดจออก
วันที่รัชกาล ๗๐๙๓ วัน ๕ ๒ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดยังเปนนพ๒๐ศก ๑๒๔๙
(๑๒ เมษายน ๒๔๓๑)
เวลาเช้าโปรดให้สมเดจพระบรมโอรสาธิราช๑ เสดจออกทรงประเคนพระสงฆที่สวดมนตเมื่อคืนนี้ ๖๐ รูป แล้วโปรดให้นิมนตพระสงฆที่ฉันคือกรมหมื่นวชิรญาณ๒ พระองค์เจ้าพระหม่อมเจ้าพระราชาคณะผู้ใหญ่ผู้น้อย แลถานาที่มาแทนพระราชาคณะผู้อาพาธเข้าไปในพระที่นั่งชั้นต่ำ ทรงประเคนไตรแพรพัดขนนกแก่พระราชาคณะทั้งปวงแล้วทรงประเคนไตรแพรขวดน้ำหอมแก่ถานานุกรมที่มาแทนผู้ชราอาพาธ ถานานุกรมกลับออกมาแต่พระราชาคณะไปสรงน้ำพุที่เขา พระเจ้าอยู่หัวเสดจไปประทับที่สรงน้ำพระด้วย แล้วพระสงฆครองไตรที่รับใหม่ขึ้นไปบนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท พระเจ้าอยู่หัวเสดจออกที่นั้น ทรงประเคนเข้าแช่ พระสงฆรับพระราชทานฉันแล้วถวายอนุโมทนาอติเรกถวายพระพรลาแล้วเสดจขึ้น
เวลาค่ำมีสวดมนตบนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เปนการฉลองพระทรายบันดาศักดิ พระสงฆที่สวดมนต ๔๑ รูป แลมีสวดมุรธาภิเศกที่พระที่นั่งอาภรณภิโมกขเหมือนเวลาวานนี้
วันที่รัชกาล ๗๐๙๔ วัน ๖ ๓ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๑๓ เมษายน ๒๔๓๑)
วันนี้เปนวันเถลิงศก ปีชวดสัมฤทธิ์๒๑ศก ๑๒๕๐ เวลาเช้า ๔ โมงเสศ พระเจ้าอยู่หัวเสดจออกทรงประเคนพระสงฆรับพระราชทานฉันเช้าแล้ว ภอได้พระฤกษพระเจ้าอยู่หัวเสด็จเข้าสู่พระแท่นสรงมุรธาภิเศกสนาน ที่ศาลาข้างพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทตามโบราณประเพณี แล้วเสดจขึ้นทรงสรงน้ำพระบรมอัษฐิพระอัษฐิ ซึ่งเจ้าพนักงานเชิญมาไว้ในพระฉาก แล้วเสดจออกทรงประเคน พระสงฆรับพระราชทานฉันเข้าแช่ เจ้าพนักงานเชิญพระบรมอัษฐิพระอัษฐิประดิษฐานบนพระที่นั่งเสวตฉัตรแลโต๊ะจีน ทรงทอดผ้าคู่หลวงสดัปกรณแลโปรดให้เจ้านายทอดผ้าคู่สดัปกรณอีกแล้วเสดจขึ้น มีสดัปกรณรายร้อยอีก ๕๐๐ แล้วพราหมณ์เวียนเทียนพระเจดียทราย เสรจแล้วพนักงานแห่พระเจดียทรายไปวัดมหาธาตุ
เวลาบ่าย ๕ โมง มีการเลี้ยงเช้าแช่พระบรมวงษานุวงษที่สนามหญ้าริมพระวิมานรัถยาจนเวลาค่ำ เจ้านายทรงเครื่องอย่างยี่ปุ่น
เวลาค่ำโปรดให้สมเดจพระบรมโอรสาธิราชเสดจไปสดัปกรณพระอัษฐิพระบรมวงษานุวงษที่หอพระนาค
วันที่รัชกาล ๗๐๙๕ วัน ๗ ๔ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ์๒๑ศก ๑๒๕๐
(๑๔ เมษายน ๒๔๓๑)
วันนี้โปรดให้สมเดจพระบรมโอรสาธิราชเสด็จไปสรงน้ำกรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์๓ สมเดจพระพุทธโฆษาจาริย๔ ในการสงกรานต
วันที่รัชกาล ๗๐๙๖ วัน ๑ ๕ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ์๒๑ศก ๑๒๕๐
(๑๕ เมษายน ๒๔๓๑)
เวลาเช้าก่อนย่ำรุ่ง พระบาทสมเดจพระเจ้าอยู่หัวเสดจพระราชดำเนิน ทรงพระราชยานแต่น่าพระที่นั่งจักรกรีไปประทับพระที่นั่งราชกิจวินิจฉัย ประทับตรัสกับเจ้านายข้าราชการแล้วเสดจลงทรงเรือพระที่นั่งเวสาตรี ออกเรือพระที่นั่งไปตามลำน้ำ ถึงท้ายเกาะเกิดเวลาเช้า ๕ โมงเสศ หยุดเรือพระที่นั่งถ่ายลำเสดจพระราชดำเนินพร้อมด้วยสมเดจพระนางเจ้าพระบรมราชเทวี๕ พระนางเจ้าพระราชเทวี๖ สมเดจพระเจ้าลูกเธอ เสดจขึ้นไปถึงพระราชวังบางปอินเวลาเที่ยงเสศ เสดจจากเรือพระที่นั่งขึ้นทางพระที่นั่งวโรภาศพิมาน เสดจไปประทับพระที่นั่งอุทธยานรามสเถียร
ครั้นเวลา ๗ ทุ่มเสศ เกิดเพลิงไหม้ขึ้นที่โรงลครในพระราชวัง เสดจออกประทับท้องพระโรง โปรดให้พระบรมวงศานุวงษแลทหารมหาดเล็ก ทหารรักษาพระองค์เข้าไปดับเพลิง แต่ทหารนั้นห้ามมิให้มีสาตราวุธเข้าไป ส่วนข้าราชการพลเรือนนั้นไม่โปรดให้เข้าไปเปนอันขาด เวลา ๓ ยามเสศ เพลิงดับหมดแล้ว โปรดเกล้า ฯ พระราชทานเงินแก่ทหารที่ดับเพลิงทั่วกัน โปรดให้พระเจ้าน้องยาเธอหลายพระองค์ทรงไต่สวนชำระคนที่นอนในโรงลครให้ได้ความว่าใครทำเพลิงไหม้ ได้ความว่าอีแย้มทาษพนักงาน จุตโคมไว้นอนหลับโดนโคมล้มเพลิงไหม้ขึ้น โปรดให้ลงพระราชอาญา ๕๐ ที ตามที่มีความผิด
วันที่รัชกาล ๗๐๙๗ วัน ๒ ๖ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๑๖ เมษายน ๒๔๓๑)
เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ พระเจ้าอยู่หัวเสดจออกประตูเทวะราชคัลไลเปนกระบวนข้างใน เสดจลงเรือพระที่นั่งกันเชียงใช้ใบแล่นขึ้นไปตามลำน้ำเกือบถึงท้ายเกาะพระ เวลาย่ำค่ำ เสด็จกลับมาประทับท้องพระโรง เจ้านายข้าราชการเฝ้า ทรงแต่งเรื่องความตายเปนพระราชนิพนธลงหนังสือวชิรญาณ๗
วันที่รัชกาล ๗๐๙๘ วัน ๓ ๗ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ์๒๑ศก ๑๒๕๐
(๑๗ เมษายน ๒๔๓๑)
เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ พระเจ้าอยู่หัว เสด็จเปนกระบวนข้างใน ออกประตูเทวราชคัลไล ทรงเรือกันเชียงใช้ใบแล่นล่องไปคามลำน้ำ ถึงเกาะเกิดเวลาทุ่มเสศ เสด็จกลับ เสด็จประทับท้องพระโรง เจ้านายข้าราชการเฝ้าครู่หนึ่ง เสด็จขึ้น
วันที่รัชกาล ๗๐๙๙ วัน ๔ ๘ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ์๒๑ศก ๑๒๕๐
(๑๘ เมษายน ๒๔๓๑)
เวลาค่ำทุ่มเสศมีการทำบุญสวดมนตที่ตำหนักพระอรรคชายาเธอหม่อมเจ้าสาย๘ขึ้นพระตำหนักใหม่ ในพระราชวังบางปอิน พระสงฆวัดนิเวศน์ธรรมประวัติ ๑๐ รูป สวดพระพุทธมนต พระเจ้าอยู่หัวเสดจลงที่นั่น เจ้านายเข้าไปเฝ้าด้วย เวลายามเสศสวดมนตเสรจเสดจขึ้น
วันที่รัชกาล ๗๑๐๐ วัน ๕ ๙ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๑๙ เมษายน ๒๔๓๑)
เวลาเช้าโมงเสศ เลี้ยงพระเช้าที่ตำหนักพระอรรคชายา๙ พระเจ้าอยู่หัวเสดจลงที่นั้น
เวลาค่ำ เสดจออกท้องพระโรง เจ้านายข้าราชการเฝ้า เสดจประทับอยู่จนเวลา ๒ ทุ่มเสศ เสดจขึ้น
วันนี้มีหุ่นจีนในพระราชวังจนเวลา ๕ ทุ่มเลิก
ที่บางปอินนี้กลางวันร้อนจัด ปรอดตั้งแต่ ๙๗ ถึง ๙๙ ดีกรีครึ่ง เวลากลางคืนมีลมพัดเสมอไม่ใคร่ขาด ตั้งแต่วันเสดจพระราชดำเนินมาถึง ในวันนี้เวลา ๕ ทุ่มเสศฝนตกมากแล้วพรำไปจน ๓ ยามจึงหาย
วันที่รัชกาล ๗๑๐๑ วัน ๖ ๑๐ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิศก ๑๒๕๐
(๒๐ เมษายน ๒๔๓๑)
เวลาย่ำค่ำ เสดจประทับที่เฉลียงท้องพระโรง เจ้านาย ข้าราชการ เฝ้าทูลลอองธุลีพระบาท ประทับตรัสอยู่จนทุ่มเสศ เสดจขึ้น
วันนี้ค่ำมีหุ่นจีนข้างในเหมือนเวลาวานนี้
วันที่รัชกาล ๗๑๐๒ วัน ๗ ๑๓ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๒๑ เมษายน ๒๔๓๑)
เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ เสดจออกทางประตูเทวราชคัลไลเปนกระบวนข้างใน เสด็จลงเรือพระที่นั่งกันเชียงใช้ใบล่องตามลำน้ำถึงเกาะเกิด เสดจขึ้นประพาศไร่แตงตามบนเกาะแล้วโปรดเกล้า ฯ พระราชทานเงินชาวไร่ เวลาทุ่มเสศเสดจกลับ เสดจประทับท้องพระโรง เจ้านาย ข้าราชการเฝ้า รับสั่งอยู่จน ๒ ทุ่มเสศ เสดจขึ้น มีหุ่นจีนอีกคืนหนึ่ง
วันที่รัชกาล ๗๑๐๓ วัน ๑ ๑๒ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ์๒๑ศก ๑๒๕๐
(๒๒ เมษายน ๒๔๓๑)
ไม่ได้เสดจออกท้องพระโรง ไม่ทรงสบายพระบาททรงม้าล้มลงในพระราชวังทับพระบาทถลอกไป
วันที่รัชกาล ๗๑๐๔ วัน ๒ ๑๓ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ์๒๑ศก ๑๒๕๐
(๒๓ เมษายน ๒๔๓๑)
ไม่ได้เสดจออกอีกวันหนึ่ง
ตัวอย่างลายพระราชหัตถเลขาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ทรงบันทึกในสมุดจดหมายเหตุพระราชกิจรายวันแล่มแรก พุทธศักราช ๒๔๒๐
วันที่รัชกาล ๗๑๐๕ วัน ๓ ๑๔ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิศก ๑๒๕๐
(๒๔ เมษายน ๒๔๓๑)
บ่าย ๕ โมงเสศ พระเจ้าอยู่หัวเสดจออกประทับท้องพระโรง เจ้านายข้าราชการเฝ้า รับสั่งราชการต่าง ๆ พระยามหามนตรี๑๐ นำนายหว่างที่มีน้ำใจอุสาหแต่ป้านนั้นไม่โปรดทรงรับไว้คืนกลับไป เวลาทุ่มเสศ เสดจขึ้น
วันที่รัชกาล ๗๑๐๖ วัน ๔ ๑๕ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๒๕ เมษายน ๒๔๓๑)
ย่ำค่ำ พระเจ้าอยู่หัวเสดจออกท้องพระโรงประทับพระเฉลียง เจ้านาย ข้าราชการเฝ้า รับสั่งด้วยเรื่องจะเสดจกลับกรุงเทพ ฯ แลเรื่องอื่นๆ เวลายามเสศ เสดจขึ้น
วันที่รัชกาล ๗๑๐๗ วัน ๕ ๑ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิศก ๑๒๕๐
(๒๖ เมษายน ๒๔๓๑)
เวลาย่ำค่ำแล้ว เสดจออกประทับที่เฉลียงท้องพระโรง แต่ทรงพระราชดำเนินเองไม่ได้มาหลายวันแล้ว ต้องทรงถัดบ้างทรงเกาะยึดคนบ้าง กำหนดเสดจกลับกรุงเทพ ฯ พรุ่งนี้ พระยามหามนตรีนำชาวกรุงเก่าถวายป้าน พระราชทานเงินเจ้าของป้าน ๑ ชั่ง เวลา ๒ ทุ่มเสดจขึ้น
วันที่รัชกาล ๗๑๐๘ วัน ๖ ๒ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิศก ๑๒๕๐
(๒๗ เมษายน ๒๔๓๑)
เวลาค่ำ เจ้าพนักงานทั้งปวงที่จะตามเสด็จกลับ จัดเรือแลของมาเตรียมคอยเกาะเกิด เวลา ๕ ทุ่ม เสดจกลับจากพระราชวังบางปอินโดยเรือเล็ก เสดจทางประตูสาครประพาศเพราะเสดจทรงพระราชดำเนินไม่ได้ ต้องทรงถัด จึงเสด็จทางในเรือไฟเล็กจูงมาประทับเรือพระที่นั่งเวสาตรีที่ท้ายเกาะเกิดแล่นลงมา เวลาเกือบรุ่งถึงท่าพระตำหนักน้ำ เสดจกลับเข้าสู่พระราชวัง เมื่อเสดจขึ้นต้องทรงพระเก้าอี้
วันที่รัชกาล ๗๑๐๙ วัน ๗ ๓ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๒๘ เมษายน ๒๔๓๑)
วันนี้ไม่ได้เสดจออกเหมือนกัน แต่เสดจลงที่ชั้นต่ำ๑๑ ครู่หนึ่ง
วันที่รัชกาล ๗๑๑๐ วัน ๑ ๔ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๒๙ เมษายน ๒๔๓๑)
วันนี้ไม่ได้เสดจออกขุนนางเพราะเสดจพระราชดำเนินไม่สนัด เสดจลงชั้นต่ำตามเคย
วันที่รัชกาล ๗๑๑๑ วัน ๒ ๕ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๓๐ เมษายน ๒๔๓๑)
ไม่ได้เสดจออก ไม่มีการอะไร
วันที่รัชกาล ๗๑๑๒ วัน ๓ ๖ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๑ พฤษภาคม ๒๔๓๑)
ไม่ได้เสดจออก พรุ่งนี้เริ่มสวดมนตที่ตำหนักพระอรรคชายา เสดจลงจัดที่นั้นด้วย
วันที่รัชกาล ๗๑๑๓ วัน ๔ ๗ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๒ พฤษภาคม ๒๔๓๑)
วันนี้เริ่มทำบุญที่ตำหนักพระอรรคชายา๑๒ ในการที่จะรับพระสุพรรณบัตร เจ้านายผู้ใหญ่ผู้น้อยแลข้าราชการเปนอันมากเข้าไปประชุมพร้อมกัน เจ้านายพักที่ห้องชั้นสูงข้างตวันออก ข้าราชการพักห้องกลางชั้นต่ำ
เวลา ๒ ทุ่ม โปรดให้นิมนตพระสงฆราชาคณะฝ่ายมหานิกาย ๑๕ รูป คือ พระธรรมไตรโลกาจาริย ๑ พระเทพมุนี ๑ พระโพธิวงษาจาริย ๑ พระเทพโมลี ๑ พระราชานุพัทธมุนี ๑ พระวรญาณมุนี ๑ พระธรรมกิตติ ๑ พระปริยัติวงษาจาริย ๑ พระพิศาลสมณกิจ ๑ พระญาณสมโพธิ์ ๑ พระกระวีวงษ ๑ พระญาณโพธิ ๑ พระวินัยโกศล ๑ พระคุณวงษ ๑ พระรัตนมุนี ๑ เข้าไปที่ตำหนักพระอรรคชายาเธอ ห้องกลางชั้นบน โปรดให้พระเจ้าลูกเธอ พระอรรคชายาเธอ ซึ่งจะทรงรับพระสุพรรณบัตรทรงประเคนไตรแพรผ้ากราบกำมะหยี่ปักพระตราชะฎา ๘ องค์ ย่ามกำมะหยี่พื้นม่วงปักดอกไม้เป็นดอกไม้แปดช่อ พัดรองหัวมุกพื้นกำมะหยี่ สีม่วงปักดิ้นเปนรูปชะฎา ๘ องค์ มีช่อดอกไม้แปดช่อ พระสงฆรับแล้วลงไปกรองไตรข้างล่างแล้วกลับขึ้นมาสวดพระพุทธมนตจนเวลายามเศษ สวดมนตจบ ถวายอติเรก ถวายพระพรลากลับไป วันนี้พระบรมวงษานุวงษ ข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยสรวมเสื้อดำประดับตราเครื่องราชอิศริยยศเข้าไปประชุมพร้อมกันในเวลาสวดพระพุทธมนต แล้วเลี้ยงเจ้านาย ข้าราชการ เวลาวันนี้พระราชทานดุมเสื้อตรารูปมงคลแปดประการแก่เจ้านายบ้าง ดุมที่แจกนั้นลงยาทั้งตัวบ้าง ลงยาแต่พื้นบ้าง ก่าไหล่ทองบ้าง เปนของตอบแทนผู้ที่ถวายของพระอรรคชายาในการรับพระสุพรรณบัตร เวลา ๔ ทุ่มเศษเจ้านายกลับออกมา ไม่มีการอะไรอีก
วันนี้ไม่ได้ออกขุนนาง ไม่มีราชการอะไร
พระเจ้าอยู่หัวยังทรงพระดำเนินไม่ได้ เสดจลงต้องทรงพระเก้าอี้หาม
<img>สมุดจดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน
เล่มที่คัดข้อความขึ้นพิมพ์คราวนี้
วันที่รัชกาล ๗๑๑๔ วัน ๕ ๘ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๓ พฤษภาคม ๒๔๓๑)
เวลาเช้า ๓ โมงเศษ โปรดให้นิมนตพระสงฆเมื่อคืนนี้ ๑๕ รูป เข้าไปที่ตำหนักพระอรรคชายา แล้วทรงประเคน พระสงฆรับพระราชทานฉันแล้ว ทรงประเคนของไทยทาน แต่ของไทยทานทรงถวายทุกพระองค์บันดาที่จะทรงรับพระสุพรรณบัตร พระสงฆถวายอนุโมทนาอติเรก ถวายพระพรลากลับไป เจ้านายกลับออกมาเกือบบ่าย
เวลาย่ำค่ำ เจ้านาย ข้าราชการเช้าไปพร้อมกัน เวลาทุ่มเสศโปรดให้นิมนตพระราชาคณะแลเปรียญประโยคสูงในคณะธรรมยุติกนิกาย รวม ๑๕ รูปเข้าไป โปรดให้พระเจ้าลูกเธอ พระอัคชายาเธอ ทรงประเคนไตรแพร พัดรองย่ามเหมือนวานนี้ พระสงฆครองผ้าแล้วสวดพระพุทธมนต พระสงฆที่สวดพระพุทธมนตวันนี้ คือ พระศรีวิสุทธิวงษ ๑ พระกิตติสารมุนี ๑ พระอริยมุนี ๑ พระอมรโมลี ๑ พระสุทธิสีลสังวร ๑ พระเมธาธรรมรศ ๑ พระอมราภิรักขิต ๑ พระสมุทมุนี ๑ พระมหาสมณวงษ ๑ พระวินัยรักขิต ๑ พระปลัดเกต ๑ พระมหาเบี้ย ๑ พระมหาแสง ๑ พระมหาสิทธิ ๑ พระมหาทัด ๑ เวลายามเสศสวดมนตจบแล้วถวายอติเรก ถวายพระพรลากลับไป เวลา ๔ ทุ่มเสศ เจ้านายกลับออกมา
ไม่มีราชการอันใด
วันที่รัชกาล ๗๑๑๕ วัน ๖ ๙ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ์๒๑ศก ๑๒๕๐
(๔ พฤษภาคม ๒๔๓๑)
เวลาเช้า ๔ โมงเสศ โปรดให้นิมนตพระสงฆราชาคณะแลเปรียญที่สวดมนตเมื่อคืนนี้ ๑๕ รูปเข้าไป ทรงพระกรุณาโปรดให้พระเจ้าลูกเธอทรงจุดเทียน พระสงฆถวายศีล ถวายพร แล้วทรงประเคนอาหารบิณฑบาต พระสงฆรับพระราชทานฉันๆ แล้วโปรดให้พระเจ้าลูกเธอ พระอรรคชายา ทรงประเคนบริขารต่าง ๆ เหมือนวานนี้พระสงฆถวายอนุโมทนา อติเรก ถวายพระพรลากลับไป เปนเสรจการทำบุญตำหนักเท่านี้ เวลาบ่ายจะได้มีการสวดพระพุทธมนตรับพระสุพรรณบัตร
เวลาบ่าย เจ้านาย ข้าราชการเข้าไปพร้อมกัน เวลาย่ำค่ำโปรดให้นิมนตพระสงฆราชาคณะผู้ใหญ่ ๑๐ รูป คือ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส ๑ พระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคุณากร๑๓ ๑ หม่อมเจ้าพระสฐาพรพิริยพรต๑๔ ๑ สมเดจพระพุฒาจาริย๑๕ ๑ หม่อมเจ้าพระพุทธบาท๑๖ ๑ พระธรรมวโรดม ๑ พระราชพงษปฏิพัทธ ๑ พระพรหมมุนี ๑ พระธรรมราชานุวัตร ๑ พระเทพกระวี ๑ เข้าไป แล้วทรงพระกรุณาโปรดให้พระเจ้าลูกเธอ พระอรรคชายาเธอ ทรงประเคนไตรแพร ผ้ากราบปักย่าม ปักพัดรองปักเหมือนทุกวัน แต่วันนี้พื้นกำมะหยี่แดง พระสงฆครองผ้าแล้วสวดพระพุทธมนต เวลายามเสศสวดมนตจบ แล้วถวายอติเรก ถวายพระพรลากลับไป
วันที่รัชกาล ๗๑๑๖ วัน ๗ ๑๐ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๕ พฤษภาคม ๒๔๓๑)
เวลาเช้า ๓ โมงเสศ เจ้านาย ข้าราชการเข้าไปพร้อมกันโปรดให้นิมนต
วันที่รัชกาล ๗๑๑๙ วัน ๓ ๑๓ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๘ พฤษภาคม ๒๔๓๑)
ไม่ได้ออกขุนนาง
วันที่รัชกาล ๗๑๒๐ วัน ๔ ๑๔ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๙ พฤษภาคม ๒๔๓๑)
ในหมู่นี้ยังไม่ออกขุนนาง
วันที่รัชกาล ๗๑๒๑ วัน ๕ ๑๕ฯ ๖ ค่ำ ปีชวดสัมฤทธิ๒๑ศก ๑๒๕๐
(๑๐ พฤษภาคม ๒๔๓๑)
ไม่ได้ออกขุนนาง ทรงพระดำเนินยังไม่ถนัด
-
1. สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิส สยามมกุฎราชกุมาร ↩
-
2. สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ↩
-
3. สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ ↩
-
4. สมเด็จพระสังฆราช (สา ปุสฺสเทว) ↩
-
5. สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยิกาเจ้า ↩
-
6. สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ ↩
-
7. พระราชปรารภเรื่องความตายในท่ามกลางอายุ ↩
-
8. ทรงสถาปนาพระอิศริยยศเป็น พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิมย์ กรมขุนสุทธาสินีนาฎ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๑ เป็นพระวิมาดาเธอ กรมพระสุทธาสินีนาฏปิยมหาราชปดิวรัดา ในรัชกาลที่ ๗ ↩
-
9. ปัจจุบันนี้รื้อแล้ว ↩
-
10. พระยามหามนตรี (อ่ำ อัมรานนท์) ภายหลังเป็นพระยาพิไชยสงคราม ↩
-
11. พระที่นั่งจักรีมหาปราสาทชั้นล่าง ↩
-
12. ดูในแผนผังพระบรมมหาราชวัง ↩
-
13. พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคุณากร พระนามเดิม หม่อมเจ้า กระจ่าง ลดาวัลย์ ↩
-
14. สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ พระนามเดิม หม่อมเจ้า ภุชงค์ ชมพูนุท ↩
-
15. สมเด็จพระพุฒาจารย์ (ศรี) วัดปทุมคงคา ↩
-
16. หม่อมเจ้าพระพุทธบาทปิลันทน์ วัดระฆังโฆสิตาราม นามเดิมหม่อมเจ้าทัด เสนีวงศ์ ↩