- คำอธิบาย
- พระราชประวัติ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช
- ประวัติพระมหาราชครู
- พระประวัติ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- ตอนที่ ๑
- ตอนที่ ๒
- ตอนที่ ๓
- ตอนที่ ๔
- ภาคผนวก ๑ ชื่อช้างทุรลักษณ์
- ภาคผนวก ๒ ช้าง ๘ ตระกูล
- ภาคผนวก ๓ ช้างมงคล
- ภาคผนวก ๔ ๑๐ กษัตริย์เข้าแข่งขันยกโลหธนู ในงานสยุมพร นางพินทุมดี ณ กรุงรมยนคร
- ภาคผนวก ๕ อธิบายศร
- ภาคผนวก ๖ ทหารเอก ๑๐ ตนของพระสมุทรโฆษ
- ภาคผนวก ๗ กษัตริย์และขุนพลที่กล่าวถึงในรายการรบ
- ภาคผนวก ๘ สมุทรโฆษในปัญญาสชาดก
ตอนที่ ๓
๑๔
| ๏ ปางหน่อชิเนนทรบดี- | ศรอันบรากรม |
| มลุลาภบันฦๅฤทธิอุดม | อดุลยเดชขรรค์ไชย |
| ๏ ปรีดามนัสภิมติสา- | ธรสุขเขษมใส |
| หวังชมพนมพนัสใน | หิมเวศวนาดร |
| ๏ ชวนเชิญผอูลวิบุลลักษณ์ | วรภัคินีสมร |
| อ้าแม่จงร่วมภิรมยจร | ประพาสไพรพระหาสถาน |
| ๏ ชมเฌอและชมศิขรเขต | ทุรเทศแถวธาร |
| มฤคาทิชากรตระการ | กลแกล้งพิจิตรผจง |
| ๏ คูหาชลาลยลหาร | ชลธารก็ใสสรง |
| สำราญฤทัยในพนพง | และสนุกทุกแหล่งหลาย |
| ๏ น้องท้าวสดับพจนนริน- | ทรราชบรรยาย |
| ชื่นชมประณมกรภิปราย | บรรโดยไท้ธไคลคลา |
| ๏ พระอุ้มยุพินทรภิเษก | อรเอกอนงค์พงา |
| ทรงขรรค์อันเรืองฤทธิวรา | ระเห็จห้องวิหาดล |
| ๏ โดยแดนอัมพรอุดรทิศ | ดุจทวิชบินบน |
| ลอยลับวลาหกบยล | แลละลิ่วละลิบโพยม |
| ๏ ลุเขตคิรีภิรมเยศ | หิมเวศเขษมโสม- |
| นัสยิ่งทุกสิ่งสนุกประโลม | จิตรท้าวธเบิกบาน |
| ๏ ชี้ชวนพนิตกนิษฐชม | พนมมาศมเหาฬาร |
| เลิศล้วนหิรัญรตนกาญ- | จนอเนกหลากหลาย |
| ๏ แปดหมื่นสี่พันบรรพตนับ | รดับยอดอยู่เรียงราย |
| ห้าร้อยคิรินทรอันหลาย | มัชฌิมากุฎาประมาณ |
| ๏ ยอดใหญ่ไศลวิบุลยเบญ- | จกูฎเกิดประดิษฐาน |
| เทิดทัดทิฆัมพรบันดาล | วิโรจน์รัตนรัศมี |
| ๏ โดยสูงแห่งศรีขรพิศาล | หิมพานต์พนาลี |
| เบ็ญจาสตาธฤกมี | ประมาณโยชนบรรยาย |
| ๏ ยอดนามสุทัศนกุฎา- | รกุกอปร์กนกพราย |
| ไกรลาสกูฎก็พรรณราย | รชฎาวิลาวรรณ |
| ๏ หนึ่งกาฬกุฎาถกลกา- | ฬมณีประไพพรรณ |
| หนึ่งจิตรกูฏจิตรสรรพ์ | สัตตรัตนนานา |
| ๏ หนึ่งนามนคินทรคันธมาทน์ | ก็โอภาสอาภา |
| แก้วลายรยับรดับรดา | ดุจแกล้งประกิตประกล |
| ๏ ห้าแห่งมหันต์บรรพตห้อม | ลลอบล้อมสรพังชล |
| อโนดาตพิศาลสลิลยล | กลแก้วผลึกแสง |
| ๏ สถิตยอดพระหาพระหิมวา- | ลยะดอยบันดาลแสดง |
| ร้อยโยชน์พิศาลสกลแขวง | สรชาติใสสินธุ์ |
| ๏ นานาทุมาผลธรา | ผกากอปร์เปนอาจิณ |
| รายรอบสโรทกคือนิล | ฉัตรกั้งกำบังสูรย์ |
| ๏ เกิดกัลปพฤกษ์พฤกษอุฬาร | ธนสารก็สมบูรณ์ |
| ประสงค์ใดบันโดยจิตรนุกูล | ทุกสิ่งสรรพโภคา |
| ๏ เนืองนองคณานิกรอเนก | อดิเรกปักษา |
| เซ่งแซ่เสนอเสนหพา- | จกแจ้วสำนานขาน |
| ๏ หงสาสุวากุกกุฏโกญ- | จและสาริกุงาน |
| การวิกรวังวนกุณาล | พเพรียกพร้องกระแสงใส |
| ๏ กินนรินทรกินนรสุราง- | คนางฟ้อนและกรไกว |
| ขับขานบรรสานพจนไพ- | เราะหเรื่อยจำเรียงรมย์ |
| ๏ พระพาสุดาสมรมิตร | สถิตยั้งยังเนินพนม |
| เชิญชวนยุพาพิมลชม | จตุบาทดาษเดียร |
| ๏ เสือสีหสารพฤษภกา- | ษรเกลื่อนในเถื่อนเสถียร |
| สิงคนัสและอัศวสำเทียร | สุรศัพทเหียรหรรษ์ |
| ๏ กวางทรายละมั่งกับทั้งกะทิง | ก็วางวิ่งณไพรวัน |
| ขรรคาวราหคณพรรค์ | ชมดเหม้นฉมันหมี |
| ๏ ศฤงคาลสุวานผรุสกาจ | มฤคชาติจามรี |
| เยียงผาและฌาปิตะกระบี่ | บ้างโดดเดิรบนเนินไศล |
| ๏ สบสรรพ์อนันตจตุบาท | เดียรดาษในกลางไพร |
| มากหมู่บรู้กิพรรณไพ- | จิตรเพลินเจริญตา ฯ |
๑๙
| ๏ พลางอุ้มองคอนงค์อนุชพนิดา | ||
| ลงสรงชลาสิน- | ธุธาร | |
| ๏ ในอโนดาตนิราสมุทินสลิลพิศาล | ||
| เสมออมฤตยโสรจสนาน | ภิรมย์ | |
| ๏ เย็นเยือกระงับปริฬาหะกายจิตรสม- | ||
| บูรณ์สุขชื่นชม | สำราญ | |
| ๏ เก็บโกมุทสุคนธ์อุบลปทมบาน | ||
| ประดับองคนงพาล | พธู | |
| ๏ พลางเมิลหมู่มัตสยาชลาจรพหู | ||
| ผุดดำคคล่ำดู | คคล้าย | |
| ๏ กุ้งกั้งกุมภิลมกรกระฉ่อนชลก็ว่าย | ||
| กดกาและกริมกราย | กระตรับ | |
| ๏ กระลุมพุกดุกเดียรดาษสลาดสลิดสลับ | ||
| หลดไหลลงเลนลับ | อนนต์ | |
| ๏ ม้าหมอหมู่คณะบู่และบ้าก็มาระคน | ||
| แป้นแปบปะแปมปน | ประนัง | |
| ๏ ค้าวเขือเชื้อชลจรและช่อนฉลับกับสัง- | ||
| ควาดสวายแสวงวัง | ชลา | |
| ๏ แมลงภู่หมู่ฉนากฉลามชลามพุจรคลา | ||
| เทโพและเทพา | ตระพาก | |
| ๏ กระแบบกระบอกครอกคละชะโดกระโห้กระแหก็มาก | ||
| คางเบือนเบือนคางฝาก | ณฝั่ง | |
| ๏ สร้อยสร้ายเสือและฉวีกระดี่กระโดงสรพรั่ง | ||
| ลอยล่องฟฟ่องหลัง | แลหาง | |
| ๏ กรกฏกัจฉปะจริวจราวแลอ้าวแลอุกแลมาง- | ||
| สอ่อนสัญจรกลาง | สลิล | |
| ๏ นวลจันทร์พรรณหางกิ่วและชิวหกุกกุรกิน | ||
| เหยื่อท่องณท้องสินธุ์ | สรพราศ | |
| ๏ ส่ำแสนสาครจรัญอนันต์นิกรกลาด | ||
| เกลื่อนในอโนดาต | ตระการ ฯ | |
๑๖
| ๏ เสร็จสองสุริยวงศ์สรงสนาน | ในสระสำราญ |
| สำเริงภิรมย์ฤดี | |
| ๏ บัดชวนนวลนุชเทพี | เถลิงฝั่งสระศรี |
| ประพาสพนมเนินไศล | |
| ๏ บรรพตรจเรขประไพ | ช่องชั้นไฉไล |
| คือช่างฉลุเลขา | |
| ๏ วุ้งเวิ้งเพิงตระพักเสลา | หุบห้องคูหา |
| แลห้วงแลห้วยเหวลหาร | |
| ๏ พุนํ้าชำเราะเซาะธาร | ไหลลั่นบันดาล |
| ดั่งสายพิรุณธารา | |
| ๏ เงื้อมงํ้าโชงกชง่อนภูผา | พึงพิศโสภา |
| เปนชานเปนช่องปล่องปน | |
| ๏ สีสลับยยับพรรณอำพน | เหลืองหลากกาญจน |
| แลขาวคือเพชรรัศมี | |
| ๏ เขียวคู่เวฑูริยมณี | แดงดั่งรังสี |
| ปัทมราชรังฉาน | |
| ๏ ขาบคือคัคณาดลอุฬาร | ดำดุจนิลกาฬ |
| แลม่วงคือโกเมนหมาย | |
| ๏ ชมภูพ่างพรรณเพทาย | แพร้วแพร้วพรายพราย |
| พิโรจน์จรัสชัชวาลย์ | |
| ๏ แสงส่องสุริยอาภาผสาน | กลแก้วเจ็ดประการ |
| ประกอบประกิตแกมกัน | |
| ๏ ประดับด้วยรุกขชาติอนันต์ | นาเนกหลายพรรณ |
| แลเรียบแลเรียงบนคิรี | |
| ๏ ผลิดดอกตระบอกบุษปมาลี | ลเวงคนธสุรภี |
| ระรวยระรื่นหื่นฉม | |
| ๏ บ้างทรงผลดกดาดพนม | มธุรสอุดม |
| ดังทิพโอชาหาร | |
| ๏ พระเก็บผลพฤกษตระการ | ชวนนุชนงคราญ |
| เสวยผลาผลไพร | |
| ๏ สองเขษมสำราญหฤไทย | เสร็จเสด็จดลใน |
| คูหาสน์นิวาสวนสณฑ์ | |
| ๏ เสวยสุขไสยาอารญ | แรมถํ้าตำบล |
| ละหลับฤๅล่วงหลายวาร ฯ |
๑๔
| ๏ ปางแสนสุรางคบริจา- | ริกราชบริพาร |
| มวญมาตยากรภิบาล | บทเรศนเรนทร |
| ๏ ไป่ยลยุบลขัติยบดิน- | ทรปิ่นประชากร |
| ต่างตกประหม่ากมลรอน | อุระรํ่ากำสรวญศัลย์ |
| ๏ อ้าไท้อุภัยภุวนา- | ยกใดเสด็จครร- |
| ไลเลออำเภอภิรมยนัน- | ทวโนทยานสถาน |
| ๏ เพื่อพูลพิโรธหฤทัยท้าว | ดำริห์ร้าวฤดีราญ |
| แห่งเหตุประเภทอุดรดาล | ยุบลเบื้องธเคืองไฉน |
| ๏ ไป่มีคดีกลพิรุธ | และประทุษฐ์แก่โทไท |
| ตนตูทุกผู้คือชนใคร | ก็บแผกบพ้องพาน |
| ๏ ฤๅไท้ธใคร่จรประพาส | หิมวาสไพศาล |
| เยียใดบไขอรรถอันมาน | มนัสซึ่งคำนึงประสงค์ |
| ๏ ต่างแสวงทุกแห่งวนอุยาน | ก็บพานบพบองค์ |
| ทั่วทั้งจังหวัดวนัสวง | บริเวณบเห็นหา |
| ๏ ต่างโศกพิโยคขัติยนอง | นยนามพุธารา |
| คืนสู่บุรีรัตนนิวา- | สภิวันทพลันทูล |
| ๏ แด่ไทธราดลมกุฎ | วรบุตรทั้งสองสูญ |
| เสาะแสวงตำแหน่งอรญยูร | -ยาตรใดไป่พ้องพาน |
| ๏ สองท้าวธยินยุบลอา- | ดุรด่าวในแดดาล |
| ลาลดรันทดฤทยปาน | ชนมชีพยบังวาย |
| ๏ โหยหายุพาอุภยบุตร | บมิสุดมิเสื่อมหาย |
| ร้อยทุกข์รันทมสกลกาย | กรทุ่มพระทรวงศัลย์ |
| ๏ สร่างโศกธสั่งภิมุขเส- | วกเร่งดุรงค์จรัญ |
| เทาถิ่นบุรินทร์รมยพลัน | และจงทราบจงสืบแสวง |
| ๏ เยียวยอดปิโยรสชไมย | จรไคลกูคิดแคลง |
| ถามท้าวผู้เจ้าพิภพแจง | กิจรู้ฤอยู่ไฉน |
| ๏ รับราชสาสนนรา- | ธิปจอมจุฑาไท |
| โทมาตยยาตรหยครรไล | บรรลุแหล่งบุรีรมย์ |
| ๏ เฝ้าเธอเสนออดุรสา- | หสเหตุห่อนสม |
| ปรารภพบพักตรบรม | บุตรท้าวสใภ้ไท |
| ๏ พระบาทสีหนรคุปต์ | ชนกนุชอนงค์ใน |
| สองทราบนุสนธิกลไฟ | แลมาจ่อมาจี่ทรวง |
| ๏ แสนโศกพิโยคทุกขคือทา- | รุณไภยอันใหญ่หลวง |
| ลรรลุงระอุอุระรลวง | ประเล่ห์ล้มประลัยชนม์ |
| ๏ ซั้นสั่งคณานิกรแสน | สุรพฤนทผองพล |
| ค้นคว้าพนาดรดำบล | ทุกถิ่นถํ้าลำเนาไศล |
| ๏ ฤๅพ้องทั้งสองสุริยชาติ | วรราชดไนยไกล |
| โทท้าวรันทดทุกขพิไร | พจนพรํ่ารำพรรณความ |
| ๏ อ้าพ่อผู้เรืองฤทธิธำรง | เยียรองค์นเรนทร์ราม |
| อ้าแม่ผู้เลิศลักษณงาม | เสงี่ยมเงื่อนสิดาสุดา |
| ๏ อ้าพ่อผู้เดชดุลรวี | วรรณสว่างในเวหา |
| อ้าแม่เสมอศศิประภา | อันเพ็ญผ่องอัมพรไผท |
| ๏ อ้าพ่อผู้ทรงศักดิดังวัช- | ชิรหัดถ์สหัสไนย |
| อ้าแม่อันมานมุขประไพ | ประภาคพ่างสุรางค์สวรรค์ |
| ๏ อ้าพ่อคือจอมจตุรภุช | ผู้ทรงครุฑเขจรจรัล |
| อ้าแม่คืออับสรสุพรร- | ณพิลาสลักษมี |
| ๏ อ้าพ่อคือองค์อัครมเห- | ศรเทพยตรีศุลี |
| อ้าแม่คือเทวภคินี | นุชมิ่งอุมาสมร |
| ๏ ฦๅฤทธิ์ตระหลบภพธรา- | ดลพื้นทิฆัมพร |
| ฦๅโฉมประโลมจิตรนิกร | นรเนกสรรเสริญ |
| ๏ ฉันใดครไลและบแสดง | กิจแจ้งดำแหน่งดำเนิร |
| ยังตูทุกผู้อดุรเจริญ | อุระเร้ากำเดาศัลย์ |
| ๏ โศกสร่างธสั่งชมยมาตย์ | บำราศรมย์บุรีจรัล |
| คือพรหมนครกรบังคัล | ขัติเยศบรรยายทูล |
| ๏ แห่งเหตุธิเบศรบุตรา | สุณิสาทั้งสองสูญ |
| ฤาเนาบุรีรมยยูร | -ยาตรใดไป่เห็นหา |
| ๏ สองราชสดับอรรถรันทด | กำสรดซํ้าระกำอา- |
| ดูรด่าวผผ่าวกมลสา- | หสไห้พิไรครวญ |
| ๏ หมื่นมาตย์และนาฏกคณา | บริพารทั้งมวญ |
| เศร้าซรบสยบจิตรรำจวน | ทุกขทับเทวษทวี |
| ๏ โทเทศคือเขตนครพรหม | รมเยศบุรีศรี |
| สร่างเกษมฤเปรมหทยปรี- | ดิกำเดาในแดดอง ฯ |
๑๑
| ๏ ปางปิ่นประชาชาติ | ยุพราชกษัตรสอง |
| ประพาสพฤกษเนกนอง | ทุกเถื่อนถ้ำลำเนาไศล |
| ๏ ชมสัตว์จตุบาท | ทวิชชาติ์ในแนวไพร |
| บำเทิงฤทัยไท | ธภิรมยหรรษา |
| ๏ โทมาศประมาณมี | ทั้งราษตรีทิวาตรา |
| เนาเนินพระหิมวา | นฤทุกขภัยพาล |
| ๏ บัดไท้ธโอบองค์ | ยุพยงรเห็จทยาน |
| ผยองยาตรยังคัคณานต์ | ดลพื้นอำเภอพาย |
| ๏ ยลยอดคิรีจรัส | วิโรจน์รัชฎาพราย |
| ไกลาสกูฎหมาย | กำหนดนามกรมี |
| ๏ เมืองทองระรองเรือง | บรรเทืองทิพยมนทีร์ |
| กุก่องกนกนี- | รชรัตนาไมย |
| ๏ สถิตบนหิรัญบรร- | พตอันพิเศษไศล |
| เทริดซุ้มทวารไชย | ประกิตแก้วประการกาญจน์ |
| ๏ หอห้างและนางจรัล | สุพรรณสิ้นทุกถิ่นสถาน |
| แลเลิศอุฬารปาน | สุทัศน์เทพธานี |
| ๏ นองเนืองคณากิน- | นรเนกกินนรี |
| เนาในบุรีมี | อดิเรกแลหลาม |
| ๏ ภูธรกินรนาถ | ทุมราชเสนอนาม |
| เสวยรมย์ภิรมย์กาม | ทิพปูนสมบูรณ์ถวัลย์ |
| ๏ พื้นเผ่าพิชาธเรศ | วรเวทอาคมครัน |
| ปีกหางก็ผูกพัน | กระสันด้วยพระมนตรา |
| ๏ สามารถจะโบยบิน | อนิลบถเวหา |
| กลกินนราคณา | ทิชาชาติปักษี |
| ๏ ควรเยือนนครชม | ภิรมย์ราชธานี |
| เกษมสุขสนุกปรี- | ดิอุดมสมบัติไฉน |
| ๏ ตริเสร็จเสด็จประเวศ | บุเรศกาญจนาไมย |
| เมือมนทิราไลย | กินรินทรราชา |
| ๏ นฤบดินทร์กินรนาถ | พระบาททอดทฤศนา |
| ยลไท้ชไมยมา- | นุษยดลมนเทียรสถาน |
| ๏ กวักหัดถ์ดำรัสทัก | ยุพลักษณ์ลำเภาพาล |
| เชิญสองสถิตกาญ- | จนบรรยงก์อลงกรณ์ |
| ๏ ร่วมราชบัลลังก์เถลิง | บำเทิงสุขสโมสร |
| นามเขือและนามนคร | สำนักเขตประเทศใด |
| ๏ นบท้าวบัณฑูรถาม | เสนอนามสนองไข |
| เผือผู้ดไนยไท | กมลาสนธานี[๑] |
| ๏ ทรงนามบพิตรพิน- | ทุทัตปิ่นธเรษตรี |
| ตูข้าสมญามี | สมุทรโฆษดำแคงขจร |
| ๏ พาองค์อนงค์นาฏ | ประพาสพฤกษศีขร |
| แดนด้าววนาดร | หิมวาพระหาไศล |
| ๏ บรรลุบุรินทร์ถิ่น | ธิบดินทร์ดำเกิงไกร |
| เยือนเยี่ยมพระเวียงไชย | ประโยชน์ยลสวรรยางค์ |
| ๏ ทรงยินยุบลโส- | มนัสในฤทัยพลาง |
| สำผัสพระปฤษฎางค์ | กรเกี่ยวตระกององค์ |
| ๏ ตฤบรสจุไรเกศ | ยุพเรศทั้งสองทรง |
| เสาวภาคพิมลลง- | กฏลักษณ์วิไลยวรรณ |
| ๏ ตรัสมอบมไหศูรย | สมบูรณ์ส่ำสุไขศวรรย์ |
| อ้าพ่อฤควรครร- | ลยนิวัตินิเวศน์เวียง |
| ๏ เชิญเชยเสวยสวัส- | ดิสมบัติสรพร้อมเพรียง |
| ศฤงคารอุฬารเพียง | ภพแมนสุเมรุเมือง |
| ๏ บุญพาพ่อมาดล | วิมลมนทิราเรือง |
| แก้วเก้ามลังเมลือง | อร่ามรัตนาภา |
| ๏ เปนปิ่นกินรเทพย์ | สุขเสพย์สวรรยา |
| ผ่านภูวภารา | หิรัญราชคิรีภิรมย์ |
| ๏ ฟังพจน์ประนตบาท | ธประภาษบรางสม |
| จิตรข้าฤปรารมภ์ | ปรารภรับประสาทสาร |
| ๏ ไป่ปองจะครองเมือง | ดั่งเรื่องราชโยงการ |
| ใช่ชาติทุชนพาล | มลุโลภลโมภเมา |
| ๏ หวังจักมลักชม | อุดมโภคพัฬเหา |
| ขอพักสำนักนิ์เนา | ประมาณมาสจะคลาศคลา |
| ๏ ยินสารบรรหารอรรถ | มนัสนาถปรีดา |
| ตรัสโถมนาสา- | ธุการเกศกษัตรีย์ |
| ๏ เชิญสองสถิตใน | อุไรราชปราสาทศรี |
| เสวยทิพยโภคี | ทุกสิ่งสุขเกษมสันต์ |
| ๏ โทท้าวประพาสเพลิน | ลำเนาเนินคิรีหิรัญ |
| สบสิ้นทุกถิ่นบรร- | พตล้วนมเหาฬาร |
| ๏ ครบมาสนิวาสพัก | กนกนัคราสถาน |
| แถลงลานราบาล | บดิศรกินรจรัล |
| ๏ จากจอมไกลาสเลอ | อำเภอแผ่นอัมพรผัน |
| ผาดผังยังขอบคัน | อโนดาตสระสถาน |
| ๏ สี่เหลี่ยมแลเปี่ยมชลา | ทั้งสี่ท่าสนานธาร |
| เจ็ดแก้วประการตระการ | ตระกลฝั่งสรพรั่งพูล ฯ |
๑๙
| ๏ หนึ่งท่าทานพกุมภัณฑคันธพอสูร | ||
| โสรจสินธุสมบูรณ์ | ณ สระ | |
| ๏ หนึ่งทวยเทพยอับสรสุดาสุรามรุคณะ | ||
| สรงสายชลชำระ | มลิน | |
| ๏ หนึ่งเนืองเนกคณาวิชาธรแลกิน- | ||
| นรเวนัตย์ชฏิล | ณ หาด | |
| ๏ หนึ่งองค์พุทธปัจเจกสราพกบำราศ | ||
| เกลสลามกลีลาส | ลงอาบ | |
| ๏ เย็นเยือกหยาดชลก็ชุ่มสุขุมสริรภาพ | ||
| ในนอกสนิททราบ | สกนธ์ | |
| ๏ ชี้ชวนนวลนุชอนงคสรงสินธุดำบล | ||
| สรซ้ำสนานชล | ทุวาร | |
| ๏ ประพาสแหล่งชโลทกอโนดัตทหะสำราญ | ||
| เดือนหนึ่งคำนึงนาน | ภินนท์ | |
| ๏ บัดเห็จเหิรธดำเนิรณะพายุมรรคยล | ||
| สระสถานฉฉานชล | ฉัททันต์ | |
| ๏ เจ็ดชั้นบรรพตห้อมลล้อมคือสัตภัณฑ์ | ||
| โอภาสพิเศษสรรพ์ | ประภา | |
| ๏ หนึ่งบัญญัติสุพรรณปรัศว์คิริพระหา | ||
| สัตโยชนเจียนจา- | รุรัศมี | |
| ๏ เสนอนามมณีคือบรัศว์รัตนมณี | ||
| หนึ่งสูริย์บรัศว์ศรี | คือสูรย์ | |
| ๏ หนึ่งนามจันทรบรัศว์คือรัชฎจำรูญ | ||
| อิกอุทกบรัศว์ปูน | ผลึก | |
| ๏ หนึ่งมหากาฬบรัศว์คิรินทรนิลอธึก | ||
| จุลกาฬสมานหมึก | ถมอ | |
| ๏ ลดหลั่นชั้นแต่ละโยชนหย่อนศิขรพอ | ||
| เพียงฉัตรแลลออ | อุฬาร | |
| ๏ อุ้มองคนงนุชพธูลงสู่สรพิศาล | ||
| เบ็ญญาสโยชน์ประมาณ | มหันต์ | |
| ๏ วงรอบร้อยคณนาบัญญาสธิกบรร- | ||
| ยายโยชนรำพรรณ | กำหนด | |
| ๏ หว่างกลางโบกขรณีแลมีอุทกหมด | ||
| มลทินสลิลรส | สอาด | |
| ๏ ใสสร่างพร่างพฤกษรัตน์ประภัศรพิลาส | ||
| จอกแหนนิราสฤๅ | รคน | |
| ๏ ไพศาลโยชนทวาทสาพิสุทธชล | ||
| นอกดงจงกลนี | รดาษ | |
| ๏ ถัดนั้นวนัสอุบลบปนติวิธชาติ | ||
| นิลโลหิโตธาตุ | ลพรรค์ | |
| ๏ อิกป่าปัทมเศวตรัตกมุทวัน | ||
| เจ็ดบุษปอารัญ | รรอบ | |
| ๏ ถัดถึงมิสกะวันทุกพรรณ์บุบผะประกอบ | ||
| ปลอมแปลกบแบ่งรบอบ | ดั่งบรรพ์ | |
| ๏ ดับดลชโลทกตื้นพอพื้นกุญชรยัน | ||
| สาลีรัตวนันต์ | อเนก | |
| ๏ ป่าเก้าเนาณะชลาวนาลำเนาละเอก | ||
| โยชน์หย่อนดิเรกมวญ | ฤมาน | |
| ๏ บนรอบขอบชลเดียรเสถียรสถลสถาน | ||
| เกลื่อนกอบุบผตระการ | รราย | |
| ๏ ดอกเขียวเหลืองแลลำดับกับแดงดำกลหลาย | ||
| ด่อนดาษชรดื่นหมาย | ลดง | |
| ๏ ทั้งสี่พเยียรุกขอรัญสุคันธรสทรง | ||
| ฉมฟุ้งในวุ้งวง | จังหวัด | |
| ๏ มั่วหมู่ภมรมธุกรก็กลุ้มกุสุมวนัส | ||
| บกน้ำสัมผัสกลิ่น | ผกา | |
| ๏ คลึงเคล้าเอารสเรณุเกสรสุมา- | ||
| ลีเลอนภาเวียน | วว่อน | |
| ๏ ถัดถึงแถววนราชมาศสลับสลอน | ||
| น้อยใหญ่ในดงดอน | ลด้าว | |
| ๏ ป่าเอลาลุอลาพุกุมภัณฑอคร้าว | ||
| เครือทอดทรนาวเนือง | อนันต์ | |
| ๏ อิกกักการุดิเรกอเนกดิบุษปวัน | ||
| อ้อยลำแลใหญ่ครัน | คือหมาก | |
| ๏ เหล่ากัทลีวนมีปัจเจกพรรณภาค | ||
| เผล็ดผลเพียงทนต์นาค | ลทันต์ | |
| ๏ ถัดถึงสถานคณศาลพฤกษพนสัณฑ์ | ||
| บรรณสาพนารัญ | ระยะ | |
| ๏ ดกดื่นผลแต่ละต้นก็ดูรดับระดะ | ||
| ใหญ่ยิ่งเท่าตุมพะ | ประมาณ | |
| ๏ ป่าไม้ม่วงแลมขามมขวิดวิธตระการ | ||
| โอชาผลาหวาน | สนิท | |
| ๏ ดับดลมิสกมหาวนาดลสถิต | ||
| ป่าเวฬุชิดเชิง | พนม | |
| ๏ พฤศาพนัสทุกขนัดละโยชนนุกรม | ||
| บนสถานสถลทม | ทั้งปวง ฯ | |
๑๖
| ๏ พระชมสระใหญ่ไพรหลวง | ชวนสมรเสมอดวง |
| หฤทัยทอดทฤษฎี | |
| ๏ ในเวิ้งวุ้งหว่างศีขรี | วงเวียดวาปี |
| ฉัททันต์บัญญัติสมญา | |
| ๏ พลางเมิลมาตงคคณา | แลหลามเหลือตรา |
| สระพรั่งทั้งพังพลายหลาย | |
| ๏ ลงสู่สระสินธุสนานกาย | งวงสูบชลงาย |
| แลเสียงซะแซร่แปร๋แปร๋น | |
| ๏ ผุดดำคลํ่าคลาดาแดน | ดาษดื่นหมื่นแสน |
| บรู้กี่ส่ำสังขยา | |
| ๏ ลางสารเศียรเงยเสยงา | คว้าไขว่ในชลา |
| แลเฟื่องแลฟุ้งฝอยฟอง | |
| ๏ ลางสารแล่นเล่นตามคนอง | เบียดเสียดพังผอง |
| กำเดาะกำดัดกลัดกาม | |
| ๏ ลางลูกเล็กเต้าไต่ตาม | ดูดดื่มกษิราม- |
| พุพลางคคละปะปน | |
| ๏ ลางบ่มมันครั่นคำรณ | ลางต่างชาญชน |
| เข้าโรมเข้าเราะเคาะงา | |
| ๏ ลางงวงจ้วงจับสาขา | เฌอชาตินานา |
| ประโยชนเพื่อภุญชภักษ์ | |
| ๏ ลางลิดบงซางลางหัก | ไผ่ไหล้ทำลัก |
| แลลางละเลาะเล็มตฤณ | |
| ๏ ล้วนเลิศศุภลักษณนาคินทร์ | สิบหมู่หัสดินทร์ |
| อุทิจวงศ์ไกวัล | |
| ๏ บางชาติคเชนทรฉัททันต์ | ผิวผ่องเพียรพรร- |
| ณภาคไหรญรัศมี | |
| ๏ บางสารอุโบสถสกูลมี | มาตังคอินทรีย์ |
| สุพรรณพ่างต่างพงศ์ | |
| ๏ บางเหล่าเหลืองลานพิศวง | เหมหัตถีวงศ์ |
| คือวรรณมโนเสลา | |
| ๏ บางหมู่มงคลไอยรา | สีอัญชันผกา |
| ประกอบมงคลดลสถาน | |
| ๏ บางโคตรคันธคชโอฬาร | มูลมูตรกายตระการ |
| ก็หอมตระหลบสบสกล | |
| ๏ บางปิงคลเผ่าพารณ | พิศพรรณโสภณ |
| พิฬาระจักษุศรี | |
| ๏ บางช้างเชื้อดามพดำรี | พื้นภาพหัสดี |
| ดั่งดามพกังก่องเกลา | |
| ๏ บางบัณฑรพงศ์พัฬเหา | เผือกผ่องลำเภา |
| พิลาศลออศอสรรพ์ | |
| ๏ บางคังไคยคชพวกพรรณ | สีสินธุ์เทียมทัน |
| ผลึกรัตนจรัสจรูญ | |
| ๏ บางเหล่ากาฬาวกะตระกูล | กายกาฬปานปูน |
| ดั่งกาฬแก้วแพร้วพราย | |
| ๏ สิบโคตรคเชนทรพังพลาย | สู่สมสึงสบาย |
| ในวงจังหวัดสัตไศล | |
| ๏ รอบขอบสระแก้วแถวไพร | พระหาหิมวาไลย |
| เกษมสนุกนิ์สุขรมย์ | |
| ๏ พระชี้ชวนอรเชยชม | ทั่วพนัสพนม |
| บำเทิงฤไทยใสสานต์ | |
| ๏ ตรัสเล่าเยาวยศนงพาล | โดยชาติสรญาณ |
| อดีตยุบลหนหึง | |
| ๏ สระนี้พี่พู้นรำพึง | เคยนิตย์สำนึง |
| สำนักนิจำเนียรกาล | |
| ๏ ปางเปนฉัททันต์คชสาร | ส่ำสรรพบริพาร |
| สหสหัสอัษฎา | |
| ๏ น้องท้าวทูลแถลงราชา | เสนอชาติบุรา- |
| นุสรแต่หลังดั่งกัน | |
| ๏ ปางพระเปนพระฉัททันต์ | ข้าพระก็อุบัน |
| เปนบาทเรณูบริจา | |
| ๏ ทรงนามนางมหาสุภัทรา | บำเรอบริบา- |
| ลบทรัชกษัตรีย์ | |
| ๏ โดยสัตย์สวามิภักดี | ดุจกาลอันมี |
| ในภพเบื้องปัจจุบัน | |
| ๏ โทท้าวต่างเล่าแถลงกัน | โดยชาติพู้นพรร- |
| ณนานุสนธิ์หนปาง | |
| ๏ เสร็จชวนนวลนุชรางชาง | เก็บบุษปสำอาง |
| พระองค์กับนงเภาพงา | |
| ๏ ถ่อมถนอมจอมพณิตกนิษฐา | เหิรเห็จคัคนา |
| นิราสภิรมย์สระศรี ฯ |
๒๑
| ๏ ลอยล่องท้องนภางคทฤษฎี | ยลมหิดลมี |
| พื้นอุไรรี | พิศาลสถาน |
| ๏ แท่นไพฑูริย์รัตนชัชวาลย์ | กลมรกตดาล |
| สถิตกลางตระการ | ก็ตรูตรา |
| ๏ โดยสูงบัณรัสสหัตถา | ดึงสหัตถคณนา |
| กว้างแลยาวสมา | นะเทียมทัน |
| ๏ บ่อทองสองบ่อประดุจกัน | ประดิษฐ์เสริมประพรรณ- |
| รายวิโรจสุวรร- | ณรัศมี |
| ๏ บ่อหนึ่งซึ้งสินธุวารี | กลผลึกมณี |
| หนึ่งสุวคนธ์มี | กำจรฉม |
| ๏ พิทยาธเรศเคยสมาคม | ชำระสริระภิรมย์ |
| เสร็จก็สรงพรม | สุคนธา |
| ๏ เปนที่ผาสุกเกษมสา- | ธรอุภยนรา |
| ธิปธปรีดา | ก็ลงสถิต |
| ๏ เหนือแท่นไพฑูริยผ่องพิศ | วิยมรุนฤมิตร |
| แสนสำเริงจิตร | สำราญกาย |
| ๏ สองกษัตริย์เสร็จโสรจสนานสาย | อุทกกุปะลลาย |
| คนธลอออาย | สำอางอาตม์ |
| ๏ บัดองค์โทไท้ธไสยาศ | วรวิฑุริยดาษ |
| รัตโนภาส | บรรยงก์มณี |
| ๏ พักหายวายเหนื่อยจะเลอลี | ลยอัมพรพิถี |
| โดยคำนึงมี | มโนประสงค์ |
| ๏ พอพายุพานพัดสำผัสองค์ | สริระทรถปลง |
| ปลดบรรเทาลง | ที่โรยแรง |
| ๏ ล่วงยามสายัณหยอแสง | สุริยก็พระลบแสดง |
| สนธยาแชวง | นิสาทไสมย |
| ๏ กรแก้วตระกององค์ภูวไนย | กรนฤบดิไท |
| ตระกองอรอันไพ- | รุเพ็ญพาล |
| ๏ เสมอลำลดาเกี่ยวประกิตผสาน | สติสมประดิฤมาน |
| แต่ปโทสกาล | ก็หลับไหล |
| ๏ เพื่อร้อนแรงแสงอโณไทย | ขณะอัพภุคัจฉะไคล |
| พื้นนภาไลย | ลำเค็ญองค์ ฯ |
๑๒
| ๏ กษณนั้นพิทยา- | ธรหนึ่งทรนง |
| จิตรพาลธำรง | ฤทธิเรืองมหิมา |
| ๏ ก็ระเห็จนภดล | ตระบัดยลขัติยา |
| ยุพเรศนรา- | ธิปโทธผทม |
| ๏ ณพิฑูริยอาส- | นปราศสติสม- |
| ปฤดีก็ลงชม | สิริลักษณวิไลย |
| ๏ บมิแจ้งจิตรตระหนัก | วรอัครอุไภย |
| นรชาติฤไทย | สุรกามอมร |
| ๏ กลใดธสถิต | พนนิทรนอน |
| รัตนาสนบรรจฐรณ์ | หิมเวศวนา |
| ๏ ฤคือท้าวทศจันทร์ | วรอรรคอุมา |
| อรเล่นสุขสา- | ทรถิ่นพนสณฑ์ |
| ๏ ฤคือวิษณุเทพย์ | จรเสพยอรญ |
| นิทรแนบนฤมล | ศุภลักษณ์ลักษมี |
| ๏ ฤคือวัชิรสุเรนทร์ | ณสิเนรุคิรี |
| ธประพาสพนปรี- | ดิกับองคสุชา |
| ๏ ฤคือพรหมก็มลาก | รติราคนิรา |
| ยศใดสยนา | นุชคู่บมิเคย |
| ๏ ฤชนินทรนำ | วนิสํานักนิเชย |
| หิมวันตเสวย | รมยร่วมนิปชา |
| ๏ วรขรรคประจำ | กรกำนิจกา- |
| ลชรอยฤทธิสา- | หสเดชมหันต์ |
| ๏ ผิวฉกแลจะชัก | สุรขัคคอนัน- |
| ตนุภาพจักครร- | ลยจากจรคลา |
| ๏ แม้วเทวจะฟื้น | และจักตื่นสหสา |
| ผิวมนุษยนิทรา | จะบสึกสติพลัน |
| ๏ ตริตระบัดพิทยา- | ธรคร่าห์วรขรรค์ |
| ก็ปลาตจรัล | และประจากนฤบดี |
| ๏ ระเห็จเหิรนภยาตร | ณวิหาสพิถี |
| นุชนาถกษัตรีย์ | ก็บทราบสึกสกนธ์ |
| ๏ มลุล่วงรัตยา | อรุณาติกดล |
| จรัสแสงสุริยน | แลตระศักดิ์คัคนานต์ ฯ |
๑๔
| ๏ ปางนั้นนราธิปบดินทร์ | และยุพินทรนงพาล |
| ต่างสร่างนิทรารมยกาล | -อุทัยทิพากร |
| ๏ คว้าหาบเห็นมหิทธิขรรค์ | ก็กระสันสยบสมร |
| ปิ้มปานจลาญชนมมรณ์ | แลรันทดรันทวยองค์ |
| ๏ อ้าใครผู้ใดแลมาจำนอง | จิตรปองริปูประสงค์ |
| ลอบลักเอาขรรคอันธำรง | ฤทธิพรากประจากกาย |
| ๏ ฉันใดจักไคลนครสู่ | บมิรู้กำหนดหมาย |
| แห่งหนดำบลทิศทุกพาย | ก็บแจ้งตำแหน่งจรัล |
| ๏ จักเดิรจักดั้นอรัญเขต | หิมเวศวนาสัณฑ์ |
| ร้อยขวบบจวบมรรคอันครร- | ลยถิ่นบุรินสถาน |
| ๏ จักวายชีวาตมลิลา- | ลยแหล่งพระหิมพานต์ |
| นอนนาศอนาถอนิจดาล | ดุจกาษฐก่ายกอง |
| ๏ คือใครจักดลยุบลทูล | บดีสูริย์สมเด็จสอง |
| ทราบสารจราญพระอุระนอง | นยนามพุฟูมฟาย |
| ๏ อิกองค์อนงคชนนี | มหิษีทั้งสองสาย |
| สมรจักอดักอดูรฤวาย | จิตรป่วนกำสรวญศัลย์ |
| ๏ แสนโศกพิโยคปิยดไนย | จะโหยไห้พิไรรัน |
| ทรวงร้าวระด่าวทุกขอนัน- | ตอเนกเทวษทวี |
| ๏ สี่ไทธิเบศร์วรดิลก | -ชนกแลนนทลี |
| เพลิงเศร้าจักเผาชนมชี- | พิตวอดฤปลอดเปน |
| ๏ สองเวียงจะว่างนฤปราช | จะอนาถขุ่นเข็ญ |
| ไพร่ฟ้าประชาชนจะเย็น | สยบเยี่ยงสุสานสถาน |
| ๏ ไพรินจักเริงรณกำเริบ | แลอุกเอิบอหังการ |
| ก่อกิจอมิตยมาราญ | นคเรศราวี |
| ๏ ราษฎร์ร้อนสยอนภยทุกพาย | จะรสายระส่ำหนี |
| เหตุแห่งมหินทรบมี | จักขจัดบำบัดบร |
| ๏ กรุงไกรอุทัยภพจะร้าง | สุขสร่างสโมสร |
| ทั่วถ้วนทั้งมวญนรนิกร | จะโรยไร้เปนไพรสัณฑ์ |
| ๏ อ้าผู้ศัตรูธจงการุญ | แลเอาบุญอย่าเบียนกัน |
| อ่อนอวยวรารุธจงพลัน | จะเห็จคืนนครคง |
| ๏ แม้ว่าปองประโยชนอันใด | ก็จะให้ทุกสิ่งประสงค์ |
| เอนดูแต่ตูทุกขจะปลง | ชีพิตสิ้นในถิ่นพนานต์ |
| ๏ เฉกชาติทิชากรทั้งคู่ | แลมีผู้จัณฑาลผลาญ |
| มล้างโลมะหล่นดลวิการ | ก็บอาจจะโบยบิน |
| ๏ โศกสารบรรหารขัติยราช | นฤนาททั้งแดนดิน |
| นานาสุรานิกรยิน | สยบเยือกสยอนสมร |
| ๏ สงสารสังเวชนฤบดี | แลเทพีผอูลอร |
| ลาลดรันทดทุกขกำธร | ฤทัยทั่วทุกเทวา |
| ๏ ทวยเทพยทั้งรุกขอรัญ | หิมวันตภูผา |
| ห่อนหาญยังพาลพิทยา- | ธรคืนพระขรรค์ไชย ฯ |
๑๑
| ๏ ปางสองสุริยชาติ | ขัติยนาถดไนยไท |
| แสนโศกอาไลย | รำฦกขรรค์อันศักดา |
| ๏ พระกรตระกององค์ | ยุพยงลำเภาพงา |
| เอกอัครชายา | กรกอดพระบาทางค์ |
| ๏ ต่างตรัสปรับทุกข์กัน | ก็กระสันกรรแสงพลาง |
| ทรวงไหม้ฤทัยพาง | จะทำลักทำลายชนม์ |
| ๏ อ้าแม่จักเมื้อไคล | ทิศใดก็ดาลฉงน |
| แถวเถื่อนสถลยล | อรัญรอบบรู้ทาง |
| ๏ อ้าพระจะเดิรดัด | พนัสซึ่งคนึงขนาง |
| เขาเขินเปนเนินกลาง | แลกีดกั้นสัญจรไฉน |
| ๏ อ้าแม่ลำเค็ญเข็ญ | ก็จำเปนจักจำไป |
| ใช่เหย้าจะเนาใน | สำนักนิมิควรคง |
| ๏ อ้าพระก็จำเดิร | ณแนวเนินดำแหน่งดง |
| บุกป่าแลฝ่าพง | ลำโบยบาทจักยาตรา |
| ๏ อ้าแม่เมื่อยามยาก | ลำบากบทลีลา |
| จำมานกมลมา- | นอย่าท้ออย่าแท้ถวิล |
| ๏ อ้าไททุราจร | ทั้งอดนอนแลอดกิน |
| กลืนทุกข์เปนอาจิณ | บมิจืดมิจางใจ |
| ๏ อ้าอรอย่าอาดูร | ทุกขพูลเมื่อพานไภย |
| ข่มแขงฤทัยไคล | แลค่อยเคลื่อนค่อยคลายคลา |
| ๏ อ้าไทจักไคลคลาศ | หิมวาศวนาทวา |
| คงมอดคงมรณา | บมิคงอยู่หึงปาง |
| ๏ อ้าอรอย่าอ่อนรอิด | รอาคิดกมลหมาง |
| บุญมีมิวายวาง | ชิววอดคงรอดคืน |
| ๏ อ้าพระแม้บาปเบียน | คือเวรเวียนฤฝ่าฝืน |
| ชีวาตม์จักอาจยืน | อยู่ยืดยังบหยั่งยล |
| ๏ อ้าแม่แม้บุญผดุง | อำรุงเกื้อฤเมือชนม์ |
| ชีพมอดจักปลอดดล | ยังแดนถิ่นบุรินทร์เรา |
| ๏ แต่ตฤกปฤกษาสาร | ก็เนิ่นกาลจักเทียวเทา |
| จูงกรตระอรเยา- | วยศยาตรยุบาทคลา |
| ๏ จากแท่นพิฑูริย์อาส- | นลิลาสในมรรคา |
| ข้ามเขาลำเนาพนา- | ดรด้าวพระหิมพานต์ |
| ๏ ไป่แจ้งดำแหน่งดำเนิร | ในแถวเถินทุรัศสถาน |
| เดาเดิรกันดารพนานต์ | แลลเลาะละเมาะไพร |
| ๏ พรั่งพฤกษเรียงเรียบ | ระเบียบพุ่มชรอุ่มไสว |
| ชื้อชัฏระบัดใบ | บ้างเผล็ดดอกแลออกผล |
| ๏ สารพัดพิเศษสรรพ์ | สารพันจะพึงยล |
| หอมหื่นระรื่นคน- | ธรสเร้ารำเหยขจร |
| ๏ ลางแหล่งศิขรคั่น | เปนช่องชั้นสล้างสลอน |
| หนห้วงชโลธร | คูหาห้วยแลเหวละหาน |
| ๏ พุพุ่งกระแสสินธุ์ | ระรินหลั่งถถั่งธาร |
| ฟุ้งฝอยประปรอยปาน | พิรุณพรํ่าพรรษาสาย |
| ๏ ลางแหล่งเปนธงทิว | จรลิ่วจรล่งหลาย |
| แฝกคาตฤณราย | รเรียบพื้นชรดื่นดู |
| ๏ ลางแหล่งชรอื้ออัด | เปนไพรชัฎชรงำผลู |
| แถวทางจักย่างยู- | รยาตรยากล้วนขวากหนาม |
| ๏ ลางแหล่งก็ป่ารหง | ทั้งพื้นพงพนาราม |
| เรียงรุกข์ระยะงาม | บมิใกล้มิไกลเกิน |
| ๏ มฤคาทิชาชาติ์ | ก็เดียรดาษในเถื่อนเถิน |
| บางบินและบางเดิร | แลบางแล่นณแดนดง |
| ๏ เนืองนกจับแมกเมียง | ชะเชียบเสียงสงสารองค์ |
| สองศรีรพีพงศ์ | อันดัดดั้นกันดารพนานต์ |
| ๏ สองราชรทมเทวษ | ในขอบเขตไพรสณฑ์สถาน |
| ห่อนเสวยสำราญบาน | ฤทัยชมพนมวัน |
| ๏ ทุกข์ทับเท่าเมรุมาศ | บำราสสุขเกษมสันต์ |
| เก็บผลพฤกษาปัน | กันเปนโภชน์พอโหดระหิว |
| ๏ เสด็จโพนพนารญ | สถลมารคเถื่อนทิว |
| จรหลํ่าจรลีลิว | แลล่วงหลายทิวาวาร |
| ๏ นอนไพรใบพฤกษ์ดาด | ประเล่ห์ลาดบรรจฐรณ์สถาน |
| ร่มรุกขเปรียบปาน | พิดานกั้งกำบังบน |
| ๏ ซร้องสัตวสำเนียง | คือเสียงพาทยกาหล |
| ดุริยาในอารญ | ประโคมไท้อุไภยผธม |
| ๏ โทท้าวธลีลา | หิมวาทุราคม |
| โดยแนววนานุกรม | ก็ดลเขตคงคาพิศาล |
| ๏ นับในดำบลเบ็ญ- | จมหานทีธาร |
| ใหญ่โยชน์วิถารประมาณ | ระเมียลหมายสุดสายตา |
| ๏ เหลือล้ำกำลังชน | จะว่ายพ้นเถลิงถลา |
| ไหลเชี่ยวดูเกลียวชลา | แลคลํ่าคลื่นคครื้นโครม |
| ๏ พระพายุพายั้ง | อยู่ยังฝั่งจรเทินโทม- |
| นัสตรัสบรรโลมโฉม | สมรพรํ่ารำพรรณสาร ฯ |
๑๙
| ๏ อ้าองค์อัครพธูผู้คู่ชีพิตพาน | ||
| ไภยเกิดก็พ้นการ | จะเพียร | |
| ๏ แสวงนาเวศและพ่วงทั้งปวงบมิเสถียร | ||
| แห่งหนดำบลเดียร | บยล | |
| ๏ โอ้อกเราก็จะลาญประลยชไมยชนม์ | ||
| ฉลองชลามพุดลได้ | ฤมี | |
| ๏ จักอยู่จักจรข้ามณคามภิรนที | ||
| เสมอวายชิวีดู | ดั่งกัน | |
| ๏ ตนเปนตายก็ลงว่ายชโลธรมหรร- | ||
| ณพตามบุญบาปบรรพ์ | บำเพ็ญ | |
| ๏ ผิวบุญช่วยก็บม้วยจักรอดชนมเปน | ||
| บาปทันบรรไลยเข็ญ | บคง | |
| ๏ โทษใดอาตมประมาทแลมีในนุชนง | ||
| เชิญอรอำนวยปลง | อไภย | |
| ๏ น้องท้าวสดับพจนรับพระสาสนแด่ไท | ||
| ทูลสนองนุสนธิ์ไข | คดี | |
| ๏ โทษาข้าแลประมาทในบาทกษัตรีย์ | ||
| โดยกายวจีจิตร | อันใด | |
| ๏ เชิญภูวนาถประสาทแก่เผือเพื่อนฤไภย | ||
| ออมอดหทัยโทษ | อย่านาน | |
| ๏ เสร็จสองขัติยขมาสุภาษิตบรรหาร | ||
| ต่างตระกองสกนธ์ผสาน | พิลาป | |
| ๏ ชลเนตรธิเบศร์ถถั่งยังพักตรอรอาบ | ||
| ไนยนามพุนุชทราบ | พระทรวง | |
| ๏ ต่างเสวยอาดูรด่าวผผ่าวจิตรระลวง | ||
| รลุงทุกขเหลือตวง | บเปลือง | |
| ๏ พลางผันพักตรบพิตรพินิจชลชำเลือง | ||
| เล็งคลื่นชรดื่นเนือง | นที | |
| ๏ ยลเฌอชาติประกาศชื่อคือสิมพลี | ||
| ลอยล่องณวารี | ตระบัด | |
| ๏ สององค์ทรงทฤศนาพฤกษาอันสินธุซัด | ||
| สู่ฝั่งแลฟองฟัด | บไกล | |
| ๏ เสด็จลงว่ายชลสายกระแสสลิลไหล | ||
| ทั้งอัครอ่อนไทย | พบู | |
| ๏ กรกอดขอนอันกระฉ่อนฟฟ่องอุทกฟู | ||
| ห่อนจมในสินธู | ทำลัก | |
| ๏ ลอยตามโดยแลลำโบยประดาษดุรประดัก | ||
| ดุจเจียนจลาญทัก | ชีวา | |
| ๏ ขัติเยศยุดตรุมูลผอูลวนิดา | ||
| ยุดอัครพฤกษา | สังเวช | |
| ๏ ล่องลอยพลอยชลไหลแลไคลอุทกเทศ | ||
| ถั่นถึงมัชฌิมเขต | คงคา ฯ | |
๑๕
| ๏ ขษณะอัฒรติเวลา | อันธการา | ก็ปรากฏ |
| ๏ อัพภฆณะนภดลบด | บังทั้งทิศทศ | อุบัติดาล |
| ๏ ผรุสมารุตพัดพาน | คลื่นฉะฉ่าฉาน | คนองฟอง |
| ๏ ตรุธรยุพกษัตริย์สอง | รลอกลำพองฟาด | ก็ขาดกลาง |
| ๏ อุภยขัติยแหนงขนาง | ตนละตนตาง | พะพรากพลัด |
| ๏ ภยอุบัทวบำบัด | จำขจัดสอง | รวีวงศ์ |
| ๏ กรเกาะทุมละท่อนทรง | โศกอยู่เอองค์ | อนิจอนาถ |
| ๏ อรนุชคนึงราช | นเรนทร์คนึงนาฏ | พนิดนาง |
| ๏ ทุกขอดุรฤจืดจาง | ใจดั่งจี่กลาง | สิขานล |
| ๏ นฤบดิก็บรางยล | เยาวฤยลสกนธ์ | กษัตรา |
| ๏ วิจิวิจลจลาชลา | จัณฑวาตา | รำพายพาน |
| ๏ ขัติยกนิษฐนงคราญ | ไภยพิโยคดาล | ทวีเทวษ |
| ๏ ยลอัญญะมัญญะลับเนตร | ต่างก็ร้างทุเรศ | และห่างจร |
| ๏ อติวิยทุกขเจียนมรณ์ | เมื่อณสาคร | ในราษตรี |
| ๏ สุขมหุติบรางมี | เสวยแต่โศกี | กำสรวญครวญ |
| ๏ อรุณปัจจุสจวบจวน | ต่างกรรโหยหวน | ฤสร่างศัลย์ ฯ |
๑๖
| ๏ รุ่งเรืองบรรเทืองแสงสุริยัน | เยาวยศแจ่มจันทร์ |
| จุฑาคณานางใน | |
| ๏ ลุเถลิงฝั่งคงคาไหล | เล็งหาท่านไท |
| ธิราชผู้ภรรดา | |
| ๏ บมิสบสมเด็จราชา | ในแถวแนวชลา |
| อันซึ้งพิศาลฉานชล | |
| ๏ นางท้าวท่าวทุกขเหลือทน | เทวษถวิลภูวดล |
| ดิลกจรรโลงธาษตรี | |
| ๏ อ้าองค์อดิศวรสวามี | จักเสวยสวัสดี |
| ดำรงพระชนม์กลไฉน | |
| ๏ ฤๅเสด็จสู่สวรรคาไลย | ในสายสมุทรไท |
| อันฦกลล้นเหลือตรา | |
| ๏ ทอดเท้งข้าบาทบริจา | เอองค์อนา- |
| ถน่าคำนึงแหนงตาย | |
| ๏ ครองชีพอยู่เอกากาย | กี่ปางห่างหาย |
| วิโยคทุกขาดูร | |
| ๏ ควรเต้าตายตามบดีสูร | สร่างขษัยโศกพูล |
| อันเผาในแดดวงดอง | |
| ๏ โดยเสด็จนฤเบนทร์เปนสอง | ประเสริฐกว่าครอง |
| ชีพิตพลัดกษัตรีย์ | |
| ๏ อยู่ไยใครผู้ดูดี | เอื้ออาตม์บมี |
| จักมาทจักหมิ่นถิ่นแคลน | |
| ๏ แม้วหม้ายมากทรัพย์นับแสน | ฤๅใครกลัวแกลน |
| กรเลียดบเบียดบีฑา | |
| ๏ ห่อนผู้อำรุงผดุงผดา | คุ้มของเปนภา- |
| รเพื่อพำนักนิ์ไป่มี | |
| ๏ เสื่อมสูญพูลพิพัฒน์สวัสดี | ดูเฉกอัคนี |
| นิราสธุมาอากูล | |
| ๏ ผิบนั้นหนึ่งคงคาสูญ | สายสินธุ์เพียบพูล |
| แลโหดแลแห้งแล้งไหล | |
| ๏ ผิบนั้นคนึงหนึ่งเวียงไชย | ร้างราชผู้ไอ- |
| ศวรรย์เสวยเลยมี | |
| ๏ ผิบนั้นหนึ่งรถราชี | เว้นธวัชเปนศรี |
| สง่าที่งอนห่อนยล | |
| ๏ ล้วนเสื่อมสิ่งสถาพรผล | ทั่วผู้หมู่ชน |
| บซร้องสรรเสริญเยิรยอ | |
| ๏ จักเลี้ยงชีพเคร่าครีครอ | อยู่เท่าเพียงพอ |
| ชีพิตก็ยากยังฉงน | |
| ๏ คิดฤๅหนึ่งใคร่ครองตน | คอยท่ายินยล |
| แลเหตุธิเบศร์วรไท | |
| ๏ จักคืนคงชีพเยียไฉน | ฤๅจักประลัย |
| ชีวาตมวายชนมาน | |
| ๏ ยังไป่ประจักษ์แจ้งข่าวสาร | สมเด็จนฤบาล |
| บแท้บเที่ยงเถียงใจ | |
| ๏ ผิวพระมลายชนม์ดลไขษย | จักตามตายไป |
| แม้รอดจักรอดอยู่ยืน | |
| ๏ รองบาทนฤเบศร์เสด็จคืน | ครองภพฟื้นฝืน |
| พิบัติพิบูลย์พูลเกษม | |
| ๏ เสวยสวัสดิ์สุขีปรีดิ์เปรม | ในคฤหาสน์เหม |
| พิมานพิมลมนทีร์ | |
| ๏ ควรแสวงดำแหน่งนครี | รั้วแขวงแห่งมี |
| ที่พักสำนักนิ์อาไศรย | |
| ๏ ฟังอึงกิฎาการท่านไท | ร้ายดีฉันใด |
| จนแน่ตระหนักในกรรณ | |
| ๏ ตริเสร็จเปลื้องอาภรณ์พลัน | ห่อหิ้วพลางจรัล |
| ทุเรศวนาแนวสถล | |
| ๏ เรียงรุกข์ร่มรัถยาดล | ผลิดดอกออกผล |
| พิโดรดูหลากหลายพรรณ | |
| ๏ เล็งเหล่าไหล้ในไพรสัณฑ์ | ใจเจียรจาบัลย์ |
| บวายคนึงนฤบดี | |
| ๏ ฤๅจางจิตรจืดเทวษทวี | ทรวงสุมโศกี |
| ตระอุอุระประปราณ | |
| ๏ พิศพฤกษ์พรํ่ารำพรรณสาร | ครวญครํ่าสำนาน |
| พิลาปถึงกษัตรีย์ ฯ |
๑๔
| ๏ สวาดพฤกษ์รลึกประเล่ห์สวาท | วรราชสวามี |
| ไม้รักเหมือนรักนฤบดี- | ศวรร้างเสน่ห์นาน |
| ๏ สละไหล้ดังไคลสละบำราส | ยุคลบาทนราบาล |
| ระกำกอก็ส่อกลบันดาล | อุระชํ้าระกำทรวง |
| ๏ กระทุ่มทุมก็เทียบกรกระทุ่ม | อุระรุมระด่าวดวง |
| แดเดือดบเหือดทุกขรลวง | ระลุงเศร้ากำเดาศัลย์ |
| ๏ เฌอตูมเช่นตูมหัตถประหาร | อุระปานจะครากครัน |
| โศกสมดังโศกนิจนิรัน- | ดรว่างบรางมี |
| ๏ พันลอกอันออกอัคนิชื่อ | ดำริห์คือดังอัคคี |
| โศกเผาระเร้าดุรฤดี | บมิดับเทวษวาย |
| ๏ สายหยุดแลหยุดสุคนธรส | ระรื่นหมดเมื่อยามสาย |
| กระสันโศกพิโยคทุกขฤคลาย | แลบหยุดสักเวลา |
| ๏ สุกกรมจะกรมสุขบควร | แต่คระหวนคระโหยหา |
| ทุกข์กรมระบมจิตรนิรา | บทเรศนเรนทร |
| ๏ สท้อนเทียรรันทมทุกขแลข้อน | อุระสท้อนฤทัยถอน |
| ถวิลราชจักขาดกมลมรณ์ | บมิรอดดำรงชนม์ |
| ๏ ทิ้งถ่อนคือท่อนทารุอันทิ้ง | ขึ้นสู่หลิ่งบนแหล่งสถล |
| ทิ้งถ่อนแห่งขอนคือคู่สกนธ์ | อันเกาะว่ายในสายสินธุ์ |
| ๏ โรกรุกข์ดังโรคอุระบำราส | วรบาทนฤบดินทร์ |
| เจ็บยิ่งทุกสิ่งสกลอิน- | ทริยโรคฤเทียมทัน |
| ๏ กันไภยจักกันภยไฉน | บกันไภยสักสิ่งอัน |
| ไภยไทนิราสดังฤบกัน | ภยพิโยคมาพ้องพาน |
| ๏ มรุมรุกข์ก็เทียมอุรอันรุม | ทุกขกลุ้มกมลมาน |
| กี่ปางจักเปลื้องอดุรดาล | ดำฤษณ์ไร้ที่รึงรุม |
| ๏ กำจัดกำจายพฤกษพนัส | ฤกำจัดที่โศกสุม |
| ทรวงโทมคือโหมอัคคิประชุม | บกำจัดให้จางไฉน |
| ๏ เมิลแมกมะกอกกลจะกอก | โลหิตออกชำงือใน |
| ฤๅกอกที่ชอกทุกขหไทย | บรรเทาชํ้าบำเทิงสมร |
| ๏ ไม้จากเหมือนจอมจักรประจาก | แลพลัดพรากเมื่อขาดขอน |
| ไป่พบประสบพักตรภูธร | ประจากไท้ทุราทวา |
| ๏ เฌอเต็งเฉกเต็งอันชนชั่ง | วัดถุตั้งที่หนักตรา- |
| ชูรู้บรู้ทุกขอันสา- | หสหนักสักเพียงไหน |
| ๏ ไม้มะฝ่อเหมือนฝ่อจิตรรันทด | แลลาลดสลดใจ |
| กี่ปางกี่ปีสักกี่เท่าใด | จะฟูฟื้นที่ฝ่อแด |
| ๏ เล็งสบ้าเล่ห์บ้าพจนพรํ่า | พิไรรํ่าซึ่งห่างแห |
| หายเห็นมเหศวรก็แปร | กมลบ้ากระหม่ามเมอ |
| ๏ รำงับรุกขาฤมารำงับ | รำพรรณศัพทพลํ้าเผลอ |
| พลอดพร้องบพ้องบพิตรเธอ | ทุเรศร้างฤรางเห็น |
| ๏ ไม้หนาดเหมือนคิดอนิจอนาถ | นิราสราชรำคาญลำเค็ญ |
| อกร้อนดังไฟเมื่อไรจะเย็น | แลจะดับกำเดาดาล |
| ๏ สุรามฤตย์ก็แม้นสุรามฤตย์ | ช่วยรดจิตรที่เผาผลาญ |
| เพลิงโศกจงดับดังชลธาร | ทิพมฤตย์มารินสรง |
| ๏ นึกนามทุมาคือคงคาเดือด | บมิเหือดมิหายคง |
| คิดคู่ทุกขาดุรจำนง | นิตยเดือดฤดีดอง |
| ๏ วัลย์น้ำคิดวันเมื่อลงในนํ้า | แลซ้ำพรากประจากสอง |
| เสวยเทวษในชลสุชลนอง | ดังวัลย์นํ้าอันนามแสดง |
| ๏ ดับพิษสารพัดบัญญัติสรร- | พพัดพิษพิโดยแหนง |
| ห่อนดับอุราอาดุรแรง | พิษร้อนฤห่อนหาย |
| ๏ พิษพรรณทุมาคณอเนก | อดิเรกเรียงราย |
| รอนเปรียบประเทียบทุกขภิปราย | ทุกสิ่งสรรพ์รำพรรณสาร |
| ๏ ไป่วายวิตกดิลกพงศ์ | สุริยทรงธราธาร |
| แสนโศกวิโยคทุกขบันดาล | อดักดิ้นถวิลทวี ฯ |
๑๑
| ๏ พลางพิศทิชคณา | บนพฤกษาพนาลี |
| สบสรรพพรรณมี | สุโนคเนกมลากหลาย |
| ๏ ชมพรรค์พิหคชาติ | คนึงราชฤร้างวาย |
| ครวญครํ่ารำพรรณภิปราย | ประเทียบทุกข์ที่จากไท |
| ๏ จากพรากคือพรากบาท | นฤราชบำราศไกล |
| กี่ปีกี่เดือนใด | จักประสบประสมสอง |
| ๏ พิราบพิลาปพลาง | คำนึงนางสุชลนอง |
| ครางครํ่านํ้าเนตรรอง | ก็บรู้กี่ร้อยขัน |
| ๏ เท้งทูตทูตเท้งสาร | บดาลแจ้งประจักษ์กรรณ |
| ข่าวท้าวทุราจรัล | ตำบลไหนไป่บอกยุบล |
| ๏ โคกม้าคือม้าใช้ | สืบเหตุไท้ทุกแห่งหน |
| ห่อนแถลงตำแหน่งยล | ขัติยพักสำนักนิ์ใน |
| ๏ กระแวนกระเวนหาว | ยังเห็นท้าวสถิตไหน |
| วานแจงให้แจ้งใจ | จักได้เต้าไปติดตาม |
| ๏ เค้าโมงคิดโมงนับ | ลำดับได้กี่โมงยาม |
| แต่โพ้นพนาราม | ก็เนิ่นนาฬิกาหลาย |
| ๏ เค้ากู่ช่วยกู่หา | ดิลกหล้าผู้เลิศชาย |
| เสด็จใดบใกล้กราย | และบพ้องบพานองค์ |
| ๏ แสรกสารบรรหารเร้า | เร่งแสรกเศร้ากำสรวญสง- |
| สารตนจรดลดง | อยู่ว้าเหว่เอกากาย |
| ๏ แขวกขวานคือขวานแหวะ | อุรแยะทำลายวาย |
| ชีวาเพื่อหาหาย | บเห็นราชอนาถสกนธ์ |
| ๏ รังนานหนึ่งนานร้าง | นิราสว่างเวียงวังตน |
| จักคืนจักครองมน- | ทิรร้างสักปางใด |
| ๏ นกลางหนึ่งลางแสดง | คดีแจ้งแห่งภูวไนย |
| เมือมอดพระชนม์ไฉน | ฉนี้แน่ยังสงกา |
| ๏ สาริกาอย่าพลอดพรํ่า | ช่วยแนะนำนเรนทรา |
| ยังรู้ผู้ภรรดา | เสด็จด้าวดำบลใด |
| ๏ สัตวาอย่าพร้องพราง | เอาจริงอ้างยุบลไข |
| ข่าวท้าวสถิตไกล | ฤใกล้ดอกจงบอกความ |
| ๏ โนรีผิรู้แห่ง | ดำแหน่งไท้ข้าไต่ถาม |
| วานแจ้งแสดงตาม | สจล้วนอย่าอวนอำ |
| ๏ แขกเต้าเต้าแขกพบ | ประสบด้าวสมเด็จสำ- |
| นักนิ์ไหนเชิญไขคำ | อย่าเท็จถ้อยให้พลอยหลง |
| ๏ เบ็ญจวรรณบรรหารเหตุ | นเรศร์รั้งยังแดนดง |
| ใดพรอกจงบอกตรง | ตำบลท้าวสถิตสถาน |
| ๏ ไก่ฟ้าวานหว้ายฟ้า | เสาะสืบหานราบาล |
| ผึ้งพ้องพึ่งพบพาน | บพิตรด้วยช่วยเอ็นดู |
| ๏ เนืองนกบเอื้อนเอา | ธุระเราเร่งอดสู |
| สังเวชแต่ตนตู | อันไร้เพื่อนในเถื่อนพนม |
| ๏ ครวญพลางดำเนิรพลาง | ณแถวทางทุราคม |
| ฤๅมีมโนรมย์ | สำเริงสุขสักเวลา ฯ |
๑๖
| ๏ พิศพรรณจัตุบาทคณา | นองในหิมวา |
| บรู้กี่เผ่าเหล่าหลาย | |
| ๏ เสือสีห์หมีหมูหมู่ทราย | สิงโตโคควาย |
| ระมั่งระมาดผาดผัง | |
| ๏ ถึกกะทิงวิ่งเกริกไพรตรัง | กุญชรพลายพัง |
| เปนพวกพนัสสัญจร | |
| ๏ เหี้ยเห็นเหม้นชมดซอกซอน | สุมทุมซุ่มนอน |
| บ้างแล่นบ้างลี้ลับตน | |
| ๏ ลิงค่างรอกแตแจจน | จับแมกแปลกปน |
| แลไต่แลเต้นเผ่นโผน | |
| ๏ เยียงผาย่างผาจู่โจน | ลอยโลดโดดโดน |
| บชอกบช้ำชำงือ | |
| ๏ ส่ำสัตว์พงพนัสนึกคือ | ภาพฉากชวนหือ |
| ฤหรรษ์ฤหายวายศัลย์ | |
| ๏ อ้าบาปเพรงภพใดทัน | ดาลพรากจากภรร- |
| ดารด่าวแดอาดูร | |
| ๏ พระพัญเอิญเจริญทุกข์เพิ่มพูล | ไป่ร้างสร่างสูญ |
| กรรแสงสรกอสุชล | |
| ๏ บัดบรรลุทิวแถวถนน | ทางเกวียนจรดล |
| ดำริห์ฤไทยหรรษา | |
| ๏ รอยจรอกจรัลริ้วรัถยา | แต่เขตคามา |
| นิคมนครขอบคัน | |
| ๏ ควรแปลงเปลี่ยนแปลกกายกัน | เกียจชายหมายขวัญ |
| บรรโลมบรรเล้าลาเพ | |
| ๏ หวังมุ่งผดุงกลกาเม | จองจิตรจักเส- |
| วนนิยมสมสอง | |
| ๏ ตริพลางนางกอบฝุ่นกอง | โกยคละลออง |
| ธุลีรคนปนทา | |
| ๏ ทั่วองค์อวัยวสริรา | มอมหมองพักตรา |
| วิกลสกนธ์อินทรีย์ | |
| ๏ เฉกหินชาติช้าทาสี[๒] | เดิรดลแดนบุรี |
| คือมัทราชสมญา | |
| ๏ นองเนกมนุษย์คณา | เต้าไต่ไปมา |
| นิคมคามหลามหลาย | |
| ๏ พบชนตนหนึ่งหญิงยาย | เยื้อนถามทักทาย |
| มุทุกถาปราไส | |
| ๏ อ้าแม่มาแต่ด้าวใด | เดิรเดียวเปลี่ยวใคร |
| เปนเพื่อนจรัลไป่มี | |
| ๏ จักไคลใดแดนนครี | เชิญเยาวพาที |
| อย่าอำจงเอื้อนโอษฐ์ขาน | |
| ๏ พงศ์เผ่าเหง้าเชื้อเครือปราณ | จังหวัดเวียงสถาน |
| นิวาสรั้งยังมี | |
| ๏ นงโพธสนองพฤฒินารี | ข้าคลานาวี |
| อับปางในกลางสาคร | |
| ๏ พลัดผัวตัวเดียวสัญจร | จรดด้าวแดนนคร |
| แห่งนี้บมีพงศ์พันธุ์ | |
| ๏ ยายยินเยาวยศจำนรร- | จาชวนนวลจันทร์ |
| อันจ่อมกลัมพรไภย | |
| ๏ ไปพักสำนักนิ์อาไศรย | ยังเหย้าเบาใจ |
| ที่เจ็บประจากสวามี | |
| ๏ ยินสารดาลกมลเปรมปรีดิ์ | ขอบคุณไอยกี |
| อันเกื้อนุกูลกรุณา | |
| ๏ เผือสำนักนิคฤหา | คอยท่าภรรดา |
| ผู้พรากพอพบพักตรกัน | |
| ๏ พฤฒิภาพทราบพจนรำพรรณ | พานางผาดผัน |
| ยังเหย้าแลเนาสำนึง | |
| ๏ จวบรุ่งราษตรีบหึง | น้องท้าวทันทึง |
| อุบายประสบกษัตรีย์ | |
| ๏ จึงครองเพศบริพาชี | มอบมุททิกมณี |
| ประพาฬประภาเพ็ญแสง | |
| ๏ ยังพฤฒิชายามาแสดง | เศรษฐีมีแขวง |
| นครนั้นพลันกาล | |
| ๏ จักขายหมายประโยชน์ธนสาร | คาดค่าประมาณ |
| พอคงพอควรราคา | |
| ๏ เศรษฐีถือแหวนทฤศนา | อนัคฆมหา |
| มณีบมีถึงสอง | |
| ๏ จึงต่อขอให้แท่งทอง | ห้าร้อยเกวียนกอง |
| บรรทุกทุกเล่มเต็มตวง | |
| ๏ จักยอมฤๅยายยังหวง | ฤๅจักทักทวง |
| ให้เพิ่มสักพอเพียงไหน | |
| ๏ ยายรับนับทองทันใด | บรรทุกเกวียนไกว |
| ทั้งห้าร้อยเล่มเต็มกาญจน์ | |
| ๏ ใช้คนขนส่งถึงสถาน | จึงพฤฒินงคราญ |
| ก็เวนแก่แก้วกัลยา | |
| ๏ เยาวเรศรับสุพรรณหรรษา | จ่ายซึ่งบริพา- |
| รทาสทั้งทาสี | |
| ๏ ครบเครื่องอุปโภคพิธี | สบสรรพ์พรรณมี |
| แลสร้างคฤหาสน์หอทอง | |
| ๏ เสร็จสั่งวัฒกีทั้งผอง | แสดงโดยจิตรปอง |
| ให้ทำซึ่งทานศาลา | |
| ๏ ยังช่างร่างเรื่องรจนา | ภาพพรรณโสภา |
| ในพื้นผนังรังผจง | |
| ๏ ตั้งแรกแต่เทพโอบองค์ | อดิศรสุริย์วงศ์ |
| มาวางในปรางค์สมสอง | |
| ๏ เท่าถึงสองดลชลนอง | เกาะขอนกรตระกอง |
| แลว่ายในสายสินธุธาร | |
| ๏ เกิดมหาวาตะพะพาน | คลื่นคลั่งบันดาล |
| ก็ฟัดก็ฟาดขาดขอน | |
| ๏ สองเสวยทุกข์แทบเมือมรณ์ | สองท่องชโลธร |
| ทั้งสองขจัดพลัดกัน | |
| ๏ เสร็จให้จ่ายจัดสิ่งสรรพ์ | ทานวัตถุอนันต์ |
| อเนกนับเหลือตรา | |
| ๏ เหรัญโสพรรณพัตถา | สุปเพียญชนอุฬา- |
| รโภชนภุดาหาร | |
| ๏ ไว้ชนเปนผู้พนักงาร | จำแนกแจกทาน |
| บว่างบเว้นวายวัน | |
| ๏ ทั่วหมู่นรชาติผองพรรค์ | รับทานทุกอัน |
| พึ่งพาไปเพ่งเลขา | |
| ๏ ใครผู้ดูแล้วโศกา | จงนำกิจจา |
| มาแจ้งแก่เราฤๅนาน | |
| ๏ สั่งเสร็จรังเริ่มสฤษฎิการ | แจกพัสดุทาน |
| อุทิศแก่เนืองนรชน ฯ |
