๑ เรื่องพระราชพิธีโสกันต์พระเจ้าหลานเธอ ๔ พระองค์

ปีจอ จ.ศ. ๑๑๖๔ (พ.ศ. ๒๓๔๕)

ด้วยเจ้าพระยาศรีธรมาธิราช รับสั่งใส่เกล้า ฯ สั่งว่า หลวงโลกทีปโหรมีชื่อคำณวนพระฤกษ์ทูลเกล้า ฯ ถวาย ว่าพระฤกษ์จะได้ตั้งมงคลการโสกันต์พระเจ้าหลานเธอ เจ้านิรมล ๑ เจ้าป้อม ๑ เจ้าจันทร์ ๑ เจ้าเรณู ๑ รวม ๔ องค์ ณพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท พร้อมในพระราชพิธีสัมพัจฉรฉินท์ และเจ้าหลานเธอซึ่งจะโสกันต์นั้นจะเสด็จออกฟังสวดพระพุทธมนต์ณวันเดือน ๔ แรม ๑๑ ค่ำ แรม ๑๒ ค่ำ แรม ๑๓ ค่ำเวลาบ่าย ๓ โมงทั้ง ๓ วัน

ครั้นถึงณวันจันทร์เดือน ๔ แรม ๑๔ ค่ำ ปีจอจัตวาศกเวลาย่ำรุ่งแล้ว ๖ บาท แปรพระพักตรไปทิศพายัพเปนกำหนดพระเกศฉินทฤกษ์ จรดพระกรรบิดกรรไกร พระสงฆ์ในพระราชพิธี ๖๔ รูปรับพระราชทานฉันถวายเครื่องไทยทาน ครั้นเพลาบ่ายโมงหนึ่งกับ ๔ บาท พระฤกษ์จะได้ตั้งบายศรีแก้ว บายศรีทอง บายศรีเงิน สมโภชเวียนเทียนพระเจ้าหลานเธอในพระราชวังเวลาบ่าย ณวันจันทร์เดือน ๔ แรม ๑๔ ค่ำ เวลาหนึ่งนั้น

​ให้สนมตำรวจนอกปลูกร้านสรงขึ้นที่มุขพระมหาปราสาทด้านตวันตกข้างใต้ให้มั่นคง แล้วให้เอาเตียงขึ้นไปตั้งสำหรับพระเจ้าหลานเธอโสกันต์แล้วจะได้สรง แลเตียงนั้นให้มีเสาขื่อโครงเพดานผ้าขาว มีระบายรอบทั้ง ๔ ด้าน ให้ปลูกเหมือนอย่างทุกครั้ง ให้ปลูกให้แล้วแต่ณวันพุธเดือน ๔ แรม ๙ ค่ำ

อนึ่งให้ชาวพระมาลาภูษาพระแสงต้น แต่งเครื่องพระมหามงคลแลเครื่องกระยาสนาน แล้วให้เชิญพระธำมรงค์พระกรรบิดกรรไกร แลลวดเงินลวดทอง พายเงินพายทอง แลเขนยรองพระกรฉลองพระองค์แลพระภูษา แล้วจับมงคลยันต์ถวายเจ้าหลานเธอเมื่อเสด็จออกฟังสวดทั้ง ๔ พระองค์ แล้วให้จัดพานรองเครื่องกระยาสนาน ๑ มะกรูดส้มป่อย ๑ ใบมะตูมหญ้าแพรก ๑ แลพระธำมรงค์สำหรับทิศ

อนึ่งให้สนมพลเรือนเบิกยืมหม้อเงิน ๔ คู่ หม้อทองขาว ๔ คู่ต่อท่านข้างในใส่น้ำพระพุทธมนต์ไปตั้ง แลให้รับชันษาเจ้าหลานเธอซึ่งจะโสกันต์ต่อท่านข้างใน เชิญไปตั้งณเตียงพระมณฑลให้ทันตั้งน้ำวงด้ายณวันศุกร์เดือน ๔ แรม ๑๑ ค่ำ

อนึ่งให้ขุนสิทธิชาติชีพ่อพราหมณ์ทั้งปวงเข้าไปบอกชาวพระมาลาภูษา ให้ผูกพระธำมรงค์ประจำทิศให้ต้องตามทิศแต่ณวันศุกร์เดือน ๔ แรม ๑๑ ค่ำเวลาย่ำรุ่ง แลให้รดน้ำกรศน้ำสังข์ เตรียมโปรยเข้าตอกวันละ ๔ คนเมื่อเสด็จออกฟังสวด

​อนึ่งให้ขับไม้บัณเฑาะว์มาเตรียมเสด็จเมื่อออกฟังสวดวันละ ๔ คนทั้ง ๓ วัน

อนึ่งให้โหรมีชื่อรับบัตรต่อสนมพลเรือน แล้วให้เตรียมรับเสด็จส่งเสด็จเมื่อทรงฟังสวดวันละ ๔ คน

อนึ่งให้ล้อมพระราชวังสานกระจาดก้นศอกหนึ่ง ๖๔ ใบ ให้เข้าขอบผูกหวายปิดกระดาษจงทุกใบ ห้ามอย่าให้เอากระจาดปาฏิโมกข์มาส่งเปนอันขาดทีเดียว ให้เร่งสานกระจาดอื่นเข้ามาส่งณทิมดาบชาววัง แต่ณวันเสาร์เดือน ๔ แรม ๑๒ ค่ำ

อนึ่งให้กรมนาจ่ายเข้าสารสำหรับใส่กระจาด ๆ ละ ๕ ทนาน ๖๔ กระจาดเปนเข้าสาร ๑๖ ถัง

อนึ่งให้วิเสทนอกแต่งบายศรีแก้ว บายศรีทอง บายศรีเงิน รวม ๓ สำรับ ให้มีเข้าขันเชิง พานรองน้ำวักแว่นเวียนเทียน เทียนติดแว่น เทียนยอดบายศรี แป้งหอมน้ำมันหอมเครื่องบายศรี แลมะพร้าวแก้วเป็ดปากทองของเคียงให้พร้อม ให้ยกเข้าไปตั้งในพระราชวังแต่ณวันจันทร์ เดือน ๔ แรม ๑๔ ค่ำ เพลาบ่าย ๓ โมง แล้วให้แต่งบายศรีตอง ๓ ชั้น ให้มีขนมเล็กน้อยกล้วยอ้อยหมากพลู เข้าตอกดอกไม้ธูปเทียน แล้วให้เย็บกระทงเปล่าน้อย ๆ สำหรับบัตร ๓๐ ใบ ให้มีเครื่องกระยาบวชสำหรับจะได้บูชาเทวดา ให้เอาไปส่งให้โหรเวลาบ่ายณวันอาทิตย์ เดือน ๔ แรม ๑๓ ค่ำตามรับสั่ง