ที่ ๒๕

​เมืองฟลอเรนซ์,

วันที่ ๑๒ มิถุนายน ๓๐ร.ศ. ๑๑๖

ถึงแม่เล็ก,

ด้วยวันนี้ฉันออกเบื่อนั่งทำรูปเต็มที เช้าพระยาพิไชยมาบอกว่ารูปปั้นทำดีมาก ฉันควรจะดู ได้ไปดูแลต้องนั่งให้สักครึ่งชั่วโมง แล้วไปดูแคลรีออฟีซี ที่ไว้รูปภาพแลการช่างต่าง ๆ ต้องขึ้นกระไดแลเดินมากกว่าแวติแกน รูปภาพมากกว่า มีเครื่องที่ทำด้วยแก้วผลึกแลแก้วต่าง ๆ มากหาค่ามิได้ มีรูปตุ๊กตาศิลาขาวอย่างโบราณ แต่น้อยกว่าที่โรม โต๊ะโมเซก ๔ ใบ งามพ้นที่จะพรรณา กลับจากนั้นไปที่โปรเฟสเซอคอดิยานี วันนี้นั่งอีกชั่วโมงเศษ แลเกนให้แต่งเต็มยศ ตั้งท่าที่จะถ่ายรูปเต็มตัวด้วย ถ้าแม่เล็กถูกเช่นนี้จะฉุนใหญ่ ลงเนื้อเห็นกันทั้งนั้น แล้วไปนั่งให้โปรเฟสเซอเยลี เขียนรูปอีกครึ่งชั่วโมง แต่งเต็มยศถ่ายรูปอีกชั่วโมงหนึ่งเกือบหอบตาย ไม่ใช่เหนื่อยเปนด้วยเบื่อ ต้องไปเที่ยวที่สวนหลังวังเจ้าแผ่นดิน เปนป่าพระหิมพานเกาะสีชังแท้ๆ แต่ต้นไม้ใช้โรมันโอก ต้นโต ๆ ตัดเปนกำแพงสูงสัก ๑๐ ศอกทั่วไป ต้นโอกในกลางกำแพงตัดยอดให้ต่ำแจ้ ริมทางมีตุ๊กตาศิลาขาวตั้ง ร่มไปทั้งนั้นทางซอกแซก เดินหลายวันกว่าจะหมด เขาว่าฉันไปส่วนหนึ่งใน ๑๐ ส่วนเท่านั้น ไปขึ้นที่แลแห่งหนึ่ง เห็นบ้านเมืองทั่ว ลักษณเกาะสีชัง เปนแต่ขยายให้ใหญ่ขึ้นอีกสัก ๑๐ เท่า ไปเกิดคิดถึงบ้านพ้นประมาณขึ้น ด้วยฉันทึ่งต้นองุ่นอยู่เสมอ ไปที่สวนในวังเห็นต้นองุ่นกำลัง​เปนช่อเหมือนช่อมะม่วง ที่เปนหัวแมงวันบ้างก็มี น่ากินกับน้ำพริก ลองชิมดู มันอร่อยกว่าช่อมะม่วงมาก เลยคลั่งอยากน้ำพริกเปนกำลัง ท่านพวกโก้หร่านทั้งหลายเห็นด้วยว่าไม่ได้นึก แต่การที่จะหาน้ำพริกเปนพ้นวิไสย เพราะไม่มีกะปิ อยากเรียกว่าตกลามจนเนื้อเต้น กับเข้าฝรั่งเกือบกลืนไม่ลงทีเดียว กำลังคิดการที่จะตำน้ำพริกอยู่

ฉันได้ส่งหนังสือ^๑๙๘ลูกโตมาให้ดู แม่เล็กจะเห็นได้ว่าที่ซึ่งลูกเราอยู่มันเงียบแจ๊กไม่สนุกอันใด นานจึงจะได้สนุกกับเขาสักที ไม่สู้มีท่าน่ากลัวอันตรายมากนัก ลูกคนอื่นก็บ่นกันเต็มที ถึงร้องไห้กันก็มี โดยความเบื่อเงียบอย่างฝรั่ง มันไม่ได้จ๊อบแจ๊บ^๑๙๙กันกับใคร

ฉันคิดถึงแม่เล็กเต็มที เวลานี้กลับมีเมื่อยมาใหม่ เห็นจะเปนด้วยท้องไม่ปรกติ แลนั่งมาก

ผัวที่รักของแม่เล็ก

(พระปรมาภิไธย) จุฬาลงกรณ์ ปร.

ป. ล.^๒๐๐

ฉันได้ส่งหนังสือพิมพ์รูปทำที่อิตาลีมาให้ดูเล่นขัน ๆ มันเขียนโคมงามเต็มที

(พระปรมาภิไธย) จ. ป. ร.