ที่ ๓๓

​โฮเตลฮังกาเรียน บูดาเปสต์

วันที่ ๒๙ มิถุนายน ๓๐ร.ศ. ๑๑๖

ถึงแม่เล็ก,

ด้วยฉันหาความศุขไม่ได้ ด้วยไม่มีเวลาเหลืออยู่กับตัวเลย จะเขียนไม่ใช่แต่หนังสือเพียงโทรเลขก็ไม่ได้ เพราะเหตุที่โปรแกรมมันกะเต็มเวลาเสียหมด สวัสดิ์แกเปนคนไม่อ่านหนังสือ แลไม่เขียนหนังสือถึงใครในโลกนี้ ต้องการแต่เที่ยวไป เขากะมาอย่างไรแกก็พอใจเช่นนั้น ครั้นขอตัดมันก็ลงพิมพ์เสียแล้ว คอยค้างมันก็ด่าว่าเหลวไหล ต้องไป ครั้นไปไม่เห็นมีอะไร มีแต่ไปนั่งกินเหล้ากับหยอกผู้หญิง ซึ่งฉันไม่เห็นว่ามันสนุกฤๅมันเปนความรู้อะไร รีบกลับมาเสียเร็ว สวัสดิ์แลอ้ายพวกเหล่านั้นก็มาพากันว่าโกรธขึ้งอะไร อธิบายกันจนคอเกือบแตก ว่าเหนื่อยแลจะเขียนหนังสือก็ไม่พอ แต่ค่าเวลาอธิบายก็หมดเวลาที่จะได้เอนหลังฤๅแต่เพียงจดรายวันก็ไม่ได้ กลับ ๒ ยามจดรายวันแลเขียนหนังสือบ้างอาบน้ำนอนกว่าจะหลับ ๘ ทุม ฤๅ ๓ ยาม ต้องตื่นไม่เกิน ๔ โมงเช้า แต่งตัวกินเข้าในชั่วโมงเดียว ต้องเที่ยวเตร็ดเตร่ไปจนบ่ายโมงหนึ่ง ทำพิธีกินเข้าจนบ่าย ๒ โมง แต่จะไปห้องน้ำก็ไม่ใคร่ทัน ต้องไปอีก กลับย่ำค่ำฤๅทุ่มหนึ่งพอเปลี่ยนเครื่องแต่งตัว กินเข้าทุ่มครึ่งจน ๒ ทุ่มครึ่ง พักพอสักครู่เดียวเท่านั้นต้องออกจากบ้านยามหนึ่งไปกินเหล้าเกี่ยวผู้หญิงไปจน ๒ ยาม วนไปเช่นนี้ ฉันคนเดียวต้องทำ คนอื่นเขาอยากไปก็ได้หยุดเสียก็ได้ สวัสดิ์กลับมาแล้วก็ไปอีกจน ๘ ทุ่ม ​๓ ยามกลับ นอนจนบ่ายโมงหนึ่งลุกขึ้นกินเข้า แล้วบางทีก็ไปบางทีไม่ต้องไป จนค่ำจึงออก คิดดูเถิดฉันทนอย่างไรได้ ฉันเสียคนก็เพราะเกิดมาไม่มีกำลังพอ แลมีความอยากรู้อยากจำเกินไป แลรักเมียรักบ้านเมือง รักพวกพ้องในบางกอกมากเกินไป เต็มทน ต้องดื้อเอาแล้ว ที่สัญญาว่าจะเขียนอะไรไปไม่สำเร็จ เมื่อวานนี้เขาทิ้งหมด เหลือนั่งมาในรถไฟ ๒ คนกับหมอ^๖จน ๒ ยาม คนอื่นนอนทั้งนั้น หมดเวลาแล้ว จะทนไปพอสิ้นกรรมในเมืองนี้เท่านั้น

(พระปรมาภิไธย) จุฬาลงกรณ์ ปร.