คำนำ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงอดิศรอุดมเดช มีรับสั่งมายังหอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนคร ว่าจะทรงบำเพ็ญพระกุศลในงานศพนายร้อยเอก หม่อมเจ้าทินทัต พร้อมพระหฤทัยกับหม่อมแช่ม สุขสวัสดิ ณกรุงเทพ หม่อมมารดาของหม่อมเจ้าทินทัต จะพิมพ์หนังสือเปนของแจกเมื่อพระราชทานเพลิงศพสักเรื่อง ๑ ให้กรรมการช่วยเลือกเรื่องหนังสือในหอพระสมุดฯ ถวาย ข้าพเจ้าจึงเลือกหนังสือประชุมพระราชปุจฉา ภาคที่ ๕ อันเปนพระราชปุจฉาในรัชกาลที่ ๔ และรัชกาลที่ ๕ และเปนตอนที่สุดของหนังสือประชุมพระราชปุจฉา ซึ่งหอพระสมุดฯ ได้พิมพ์มาแล้ว ถวายก็ชอบพระหฤทัย เรื่องพระราชปุจฉาที่พิมพ์ในภาคนี้เปนอย่างไร จะอธิบายต่อไปข้างท้ายคำนำ ในที่นี้จะกล่าวถึงประวัติของนายร้อยเอก หม่อมเจ้าทินทัตก่อน

ประวัตินายร้อยเอก หม่อมเจ้าทินทัต

นายร้อยเอก หม่อมเจ้าทินทัต เปนโอรสที่ ๑๒ ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงอดิศรอุดมเดช แลองค์ที่ ๓ ในหม่อมแช่ม ประสูตรวันที่ ๑๐ กรกฎาคม พระพุทธศักราช ๒๔๓๓ ตรงกับวันอาทิตย์แรม ๕ ค่ำเดือน ๘ ปีขาลโทศกจุลศักราช ๑๒๕๒

เมื่อวันที่ ๑๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๓๔ พระบาทสมเด็จฯ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานนามว่า “ทินทัต” เมื่อชนมายุได้ ๘ ปี พระบิดาได้ถวายไว้ในสมเด็จพระบรมราชินีนารถ ฯ ได้รับราชการอยู่ในพระบรมมหาราชวังจน พ.ศ. ๒๔๔๒ ชนมายุได้ ๑๐ ปี สมเด็จพระบรมราชินีนารถโปรดเกล้า ฯ ให้ส่งไปเปนนักเรียนนายร้อยพิเศษเล่าเรียนในเวลากลางวัน เวลากลาคืนกลับไปอยู่ในพระบรมมหาราชวัง

ครั้นเมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในรัชกาลปัตยุบัน ยังทรงดำรงตำแหน่งสมเด็จพระยุพราช เสด็จกลับจากประเทศยุโรป สมเด็จพระบรมราชินีนารถจึงโปรดเกล้าฯ ให้หม่อมเจ้าทินทัตออกมาอยู่รับใช้สอยในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ครั้น พ.ศ. ๒๔๕๐ พระบาทสมเด็จฯ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้หม่อมเจ้าทินทัต เปนนักเรียนกระทรวงกลาโหมออกไปศึกษาวิชาประเทศเยรมันนี

ต่อมาถึงเดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๔๕๕ หม่อมเจ้าทินทัตได้เข้าสอบวิชาตามหลักสูตร์กรมทหารกรุงเบอลินสำเร็จ จึงได้เข้ารับราชการเปนฟานเมนยุงแคร์ในกรมทหารม้าที่ ๖ เมืองไมนส์ ผู้บังคับบัญชาตามลำดับชั้นเปนที่พอใจในความเพียรพยายาม และความอดทนของหม่อมเจ้าทินทัต จึงได้เลื่อนยศขึ้นเปนนายพวก (Gefreiter) แล้วเปนนายสิบ (Unter offizier) มีตำแหน่งผู้บังคับหมู่ จนที่สุดผู้บังคับการกรมทหารบกม้าที่ ๖ ได้รายงานขอให้เข้าศึกษาวิชาในโรงเรียนรบต่อไป

ครั้นวันที่ ๑๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๕๖ ได้รับสัญญาบัตร์เปนนายร้อยตรีในกองทัพบกเยรมัน

วันที่ ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๕๗ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานสัญญาบัตร์ให้หม่อมเจ้าทินทัต เปนนายร้อยตรีในกองทัพบกสยาม แต่งตัวสังกัดกรมทหารบกม้าที่ ๒ แต่ยังคงให้ประจำอยู่ในกองทัพบกเยรมันต่อไป เพื่อหาความชำนาญในการฝึกหัดสั่งสอนและวิชาทหาร

ในปลายปี พ.ศ. ๒๔๕๙ หม่อมเจ้าทินทัต ได้สำเร็จการศึกษาแล้ว กลับเข้ามารับราชการในตำแหน่งผู้บังคับหมวดในกรมทหารม้านครปฐม รับพระราชทานเงินเดือนอัตรานายร้อยตรีชั้น ๓ กับเงินเพิ่มพิเศษอีกด้วย

ครั้นเดือนมีนาคมปีนี้ ได้ย้ายไปประจำกรมทหารบกม้ากรุงเทพรักษาพระองค์ของพระบาทสมเด็จฯ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และได้รับพระราชทานยศเปนนายร้อยโท

พ.ศ. ๒๔๖๒ ได้เลื่อนยศเปนนายร้อยเอก แลเลื่อนตำแหน่งเปนผู้รั้งผู้บังคับการม้านครปฐม กับทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้เปนราชองครักษ์เวรด้วย

เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๓ ได้ย้ายกลับมาเปนผู้รั้งผู้บังคับการกรมทหารบกม้ากรุงเทพฯ รักษาพระองค์ ของพระบาทสมเด็จฯ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

ครั้นเมื่อวันที่ ๑๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๓ นายร้อยเอก หม่อมเจ้าทินทัตประชวรโรคบิดมีตัว ได้รักษาองค์อยู่ที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ อาการก็ทุเลาเปนลำดับมา และในวันที่ ๒๗ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๓ กำหนดว่าในวันรุ่งขึ้นจะได้กลับจากโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ แต่ครั้นเวลา ๕ นาฬิกา (๑๑ ทุ่มเศษ) พระอาการกลับหนักลงไปอีก แพทย์ได้จัดการรักษาเต็มความสามารถ แต่เปนการพ้นวิสัยที่นายแพทย์จะป้องกันให้กลับคืนได้ หม่อมเจ้าทินทัต สิ้นชีพตักษัยในเวลานั้นเอง

นายร้อยเอก หม่อมเจ้าทินทัต รับราชการสนองพระเดชพระคุณ ได้รับพระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ชั้นที่ ๕ กับเข็มข้าหลวงเดิม และเหรียญที่ระลึกพอพระราชหฤทัย อนึ่งเมื่อครั้งกราบถวายบังคมลาไปศึกษาวิชาต่างประเทศ ได้ทรงพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานนาฬิกาเรืองทองคำ มีอักษรพระปรมาภิธัยเรือน ๑ สิ้นเรื่องประวัติเพียงเท่านี้

กรรมการหอพระสมุดฯ ขออนุโมทนาพระกุศลบุญราษี ซึ่งพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงอดิศรอุดมเดช ได้ทรงบำเพ็ญเปนทักษิณานุปทาน พร้อมทั้งหม่อมแช่ม สุขสวัสดิ์ ณกรุงเทพ และได้ทรงพิมพ์หนังสือเรื่องนี้ให้แพร่หลาย

สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ สภานายก

หอพระสมุดวชิรญาณ

วันที่ ๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๖๕

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ