คำฉันท์คชกรรมประยูร
ของ หลวงราขวังเมือง แต่งในรัขกาลสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ
อินทรวิเชียร ฉันท์ ๑๑
| ๑๏ ขอถวายศิโรรัตน์ | สิริสวัสดิสาทร |
| ปัญจางค์ชุลีวร | วิสุทธิโอฬาร |
| ๒๏ แห่งองค์ชิโนนาถ | ทศพลยอดญาณ |
| นำสัตวสงสาร | นิเวศพ้นมฤตยู |
| ๓๏ เปนที่พำนักนิตย | วรเทพแผ่นภูว |
| โลเกศ ณ ดาลดู | ประเสริฐสวัสดิสถาผล |
| ๔๏ เนาวโลกอุดรธรรม์ | ธำรงรักษนรชน |
| สดับแสดงก็ลุดล | บทโมกขนฤพาน |
| ๕๏ ทังสงฆอัษฎาง | ควิสุทธิใจอาริย์ |
| โปรดโลกยสงสาร | วรเทพยสบสรรพ์ |
| ๖๏ ไตรรัตนเรืองโลก | ยโลเกศไกวัล |
| ขอถวายกฤษดาอัญ | ชุลีโอนศิโรจร |
| ๗๏ อิกองคศุลี | สฤษดิรักษเรืองพร |
| เปนปิ่นคณนิกร | วรเทพธาดา |
| ๘๏ อภิวันทเรืองฤทธิ | พิษณุนาถนาถา |
| ครองโลกยโลกา | สิทธิศักดิสังหาร |
| ๙๏ วรวรรณโลเกศ | กมเลศเลอญาณ |
| ขอถวายกฤษดาญมาลย | นรเทพเพ็ญพูน |
| ๑๐๏ ขอแสดงดำเนิรใน | คชกรรมประยูร |
| เลอลักษณบริบูร | ณประเภทไภยพาล |
| ๑๑๏ ไตรรัตนเรืองเทพ | หิมเวศพระการย์ |
| ขอพระแสดงสาร | ศุภสวัสดิมานมี ฯ |
ฉบัง กาพย์ ๑๖
| ๑๒๏ จักกล่าวคชลักษณพิทธี | เปนพาหนะโกสีย์ |
| ธิราชไท้ธำรง | |
| ๑๓๏ ชื่อเอราวัณแมนนง | คลเลิศแลอง |
| คเผือกผผ่องพรรณราย | |
| ๑๔๏ มีเศียรสามสิบสามฉาย | มานมุขแลกาย |
| นุภาพพ้นคเชนทรา | |
| ๑๕๏ หนึ่งคิรีเมขล์ไตรดา | สามเศียรสี่บา |
| ทาธรเศวตยรรยง | |
| ๑๖๏ หนึ่งเทพยี่สิบหกองค์ | นิมิตเปนมาดงค์ |
| แลเทพยเผือกผ่องพรรณ | |
| ๑๗๏ จักกล่าวช้างในหิมวันต์ | สิบหมู่อันสรรค์ |
| ประเสริฐลักษณอลงก์ | |
| ๑๘๏ ชื่อช้างฉัททันต์แลองค์ | จักรพรรดิเสร็จทรง |
| ในจักราภพ บ มิขาม | |
| ๑๙๏ สามล้านหกแสนหมื่นสาม | ร้อยห้าสิบตาม |
| โดยโยชนผาดผันผาย | |
| ๒๐๏ แต่เช้าถึงเช้า บ มิงาย | กำลัง บ มิคลาย |
| มีพรรณภาคยเงินงาม | |
| ๒๑๏ อุโบสถตระกูลมีนาม | จักรพรรดิทรงตาม |
| กำแพงจักราพาฬผัน | |
| ๒๒๏ ไปเช้าคืนเที่ยงสุริยัน | บ มิเหมือนฉัททันต์ |
| พรรณภาคยคือทองโสภี | |
| ๒๓๏ ช้างเหลืองชื่อเหมหัตถี | พรายพรรณคือสี |
| สุพรรณเรืองอาภา | |
| ๒๔๏ สีดั่งอัญชันดวงผกา | ศุภลักษณลีลา |
| มงคลหัตถีฦๅนาม | |
| ๒๕๏ ชื่อคันธหัตถีเงื่อนงาม | สีกฤษณาสาม |
| สิ่งมูตรแลมูลตัวหอม | |
| ๒๖๏ บิงคัลสีสุริยะเสด็จจอม | อุทัยเทพนอม |
| ยุคุนธรบรรพตพราย | |
| ๒๗๏ สีสรรพเทียมทองพรรณราย | ศุภลักษณโฉมฉาย |
| มีนามชื่อดามพหัตถี | |
| ๒๘๏ มีพรรณเผือกผ่องคือสี | ไกรลาสคีรี |
| ชื่อบัณฑระนามใน | |
| ๒๙๏ ช้างหนึ่งนามคังไคย | สีดุจชลไหล |
| อุทกธารารมย์ | |
| ๓๐๏ กาฬวกะหัตถีสม | บูรณ์ดำอุดม |
| แลพรายคือนิลภูผา | |
| ๓๑๏ เสร็จกล่าวช้างในหิมวา | สิบหมู่อันปรา- |
| กฏสัมฤทธิสำแดง | |
| ๓๒๏ จะกล่าวอัฐทิศแจ้งแจง | คชลักษณเรืองแรง |
| ตระศักดิลักษณโสภา | |
| ๓๓๏ ช้างหนึ่งมีนามไอยรา | พตพรรณเมฆา |
| แลเท้าก็กลมดุจฉัตร | |
| ๓๔๏ เท้าหลังเล็บเสมอเรียงรัตน์ | มีชงฆสิงหทัด |
| แลชงฆสิงหะยืนยัน | |
| ๓๕๏ ตัวใหญ่คือภูเขาทงัน | ตาใหญ่มีพรรณ |
| คือดาวประกายพรึกพราย | |
| ๓๖๏ งายาวขึ้นขวาต้นปลาย | งวงงามคือกาย |
| ภุชงคราชเรืองฤทธิ์ | |
| ๓๗๏ หลังราบปลายหูต้องติด | หน้าหลังเพียลพิต |
| กระหมวดทังสองสูงไขย | |
| ๓๘๏ สุรสังขเกรียงศับทเอาใจ | หางบังคลองใน |
| ประจำบูรพทิศาศานต์ | |
| ๓๙๏ บุณฑฤกบัวขาวเบิกบาน | งาใหญ่สั้นป้าน |
| แลสีคือสังขใสสด | |
| ๔๐๏ เล็บงามท้องคือผนด | รำยวลเมฆปรากฏ |
| ห้าวหาญ บ เหือดเรืองณรงค์ | |
| ๔๑๏ เศียรใหญ่ควรคู่แต่องค์ | จักรพรรดิเสด็จทรง |
| อาคเนย์ประจำทิศา | |
| ๔๒๏ ชื่อพราหมณเฉกฉันอาภา | โลหิตองคา- |
| พยพแลใหญ่ตางาม | |
| ๔๓๏ คอกลมเสียงศัตรูขาม | กาหลแตรตาม |
| สถิตยทักษิณโดยหมาย | |
| ๔๔๏ กระมุทสีกระมุทพรรณราย | โสดสูงสวดกาย |
| หูอ่อนแลน้อยเสียงแตร | |
| ๔๕๏ งางอนเดือนสามค่ำแล | ห้าวหาญ บ แปร |
| ประจำ ณ ทิศหรดี | |
| ๔๖๏ อังชันมีสีคือสี | อังชันคีรี |
| สีงามสะดวกใหญ่งา | |
| ๔๗๏ เสียงดั่งลมพัดรนภา | ไม้ไผ่มีอา- |
| นุภาพประจิมยืนยุกติ์ | |
| ๔๘๏ บุษปทันต์พรรณสีสลาสุก | ผิวละเอียดกระมุข |
| คอใหญ่แลงามเรืองรัง | |
| ๔๙๏ งาน้อยขึ้นขวาสีสังข์ | เสียงเมฆยืนยัง |
| พายัพคะนองกล้าหาญ | |
| ๕๐๏ สีใบตองแก่ชื่อสาร | วโภมสงสถาน |
| ใส่เสื้อแลลักษณตัวกลม | |
| ๕๑๏ หน้าใหญ่งาน้อยยาวสม | เสียงนกกระเรียนรมย์ |
| ประดุจอุดรทิศา | |
| ๕๒๏ สุประดิษฐ์สีเมฆสนทยา | ผนดท้องนาคา |
| คือผนดอุทรเรืองแรง | |
| ๕๓๏ งาซื่อสีดุจบัวแดง | ขนปากยาวแครง |
| อัณฑโกศอ่อนอิสาน | |
| ๕๔๏ เสร็จช้างอัฐทิศโดยการ | จะกล่าวคชาธาร |
| อัฐคชเรืองรณพอง | |
| ๕๕๏ สังขทันต์พรรณภาคยเทียมทอง | งาน้อยงอนสอง |
| เสียงไก่แลอึ่งเวสันต์ | |
| ๕๖๏ เสียงพยัคฆเวภารสำทัญ | ยืนกลางทิศกัน |
| พิฆเนไภยเบียนบร | |
| ๕๗๏ สีสังข์ชื่อเศวตพระพร | บัวโรยบวร |
| มีนามประทุมหัตถี | |
| ๕๘๏ ชื่อเศวตคชรัตนคือสี | ตองอ่อนแห้งมี |
| เผือกสามประการใสสุทธิ์ | |
| ๕๙๏ ช้างหนึ่งมีนามโคบุตร | แกล้วกลางรณยุทธ |
| หางกลมคือโคจรดดิน | |
| ๖๐๏ พลุกสดำมีงาขวาถวิล | โทนทอกโยนยิน |
| กำลังกำเลาะฦๅชา | |
| ๖๑๏ ชื่องอนพลุกสดำงอนงา | ถวีรถขึ้นขวา |
| ประเสริฐลักษณเรืองณรงค์ | |
| ๖๒๏ ท้ายสิงห์มีนามสิงหชงฆ์ | เท้าหน้าสูงสรง |
| ต่ำท้ายแลเท้าเรียวงาม | |
| ๖๓๏ ชมลบปรบหูต้องตาม | ฝ่ายหน้ามีนาม |
| ลบชมเมื่อปรบไปหลัง | |
| ๖๔๏ นพสุบรรณเท้างวงงาทัง | หางยาวอิกอัง- |
| คชาตจรดธรณี | |
| ๖๕๏ ครบกระจอกเล็บยี่สิบสี | ล้ำแก้วมณี |
| แลเท้าแลห้าพรรณราย | |
| ๖๖๏ เสร็จในอัฐคชเรืองฉาย | จะแจ้งภิปราย |
| คชลักษณเลิศลาวัณย์ | |
| ๖๗๏ ช้างหนึ่งมีนามเอกทันต์ | งอกเพดานผัน |
| งาเวียดไปงอนเบื้องขวา | |
| ๖๘๏ ประทุมทันต์ยกงวงเห็นงา | รูปทรงคเชนทรา |
| ก็สั้นทุกสิ่งงวงหาง | |
| ๖๙๏ งอกเสมอไพรงาสำอาง | รูปไข่ไก่วาง |
| เนียมโทแลสั้นกายา | |
| ๗๐๏ งาสั้นกว่าหน้างวงกา | ยาสั้นครบปรา- |
| กฏนามชื่อเนียมตรี | |
| ๗๑๏ ปลายงางอนพร้อมมีศรี | ชื่อพาลจักรี |
| กำลังกำเลาะฦๅชา | |
| ๗๒๏ กระหมวดสูงในนามชื่อพญา | ช้างหางหูสา |
| พิลาสสรรพดูงาม | |
| ๗๓๏ สิงคาลษรจักรในนาม | ตระกูลกระษัตริย์พราหมณ์ |
| ประเสริฐลักษณเรืองณรงค์ | |
| ๗๔๏ ภาษจักรต้นงาใหญ่ยง | ปลายงาเรียวประจง |
| จำรัสจำรูญรวยรี | |
| ๗๕๏ ชื่อรัตนกุมพลนั้นมี | งารอมเสียดสี |
| งาขวาก็ขึ้นเบื้องบน | |
| ๗๖๏ แม้นมีช้างโทษโดยยล | พันหนึ่งอาจประจญ |
| บำบัดวิบัตินานา | |
| ๗๗๏ งาซ้ายเสมอหน้างวงงา | ขวายาวโอบมา |
| กอดเอาหน้างวงดูงาม | |
| ๗๘๏ ชื่ออ้อมจักราพาฬตาม | สารโฉลกโดยนาม |
| ประกอบกำลังมหิมา | |
| ๗๙๏ ช้างชื่อคชลักษณงา | ขวาทับซ้ายพา |
| ก่ายเกี้ยวแลกอดงวงลง | |
| ๘๐๏ ชนช้างย่อมองทะนง | ยกเท้ายอชง- |
| ฆโจมแลจ้วงโจนสรรพ | |
| ๘๑๏ รมทนต์พระธรรมธรบังคับ | ต้นงาขวาทับ |
| งาซ้ายแลงอนโสภา | |
| ๘๒๏ จัตุรศกกระหมวดสูงสองงา | ต้นนั้นเดียวมา |
| แลปลายเปนสี่เกลากลม | |
| ๘๓๏ มีมุขคือพิฆเนศม | ลักษณเลิศตัวกลม |
| มีนามพิฆเนศวร | |
| ๘๔๏ เสาวโรจกายแดงเปนนวล | ปลายปากเม้นมวล |
| ดังปากแขกเต้าสีผจง | |
| ๘๕๏ ชื่อจัตุรสกุมภมีชงฆ์ | ทังสี่ใหญ่ยิ่ง |
| คอกลมตระศักดิพรรณราย | |
| ๘๖๏ ชื่อจุมปราสาทนั้นปลาย | งาแดง บ มิคลาย |
| ก็ดูประเสริฐแสงสี | |
| ๘๗๏ อุรกุมภใหญ่โดยมี | ชื่อขับไพรี |
| สำเนียงคือกลองบันฦๅ | |
| ๘๘๏ เสียงสังข์ดุจสรสังข์คือ | เสียงเมฆครึกครือ |
| แลนามเมฆครรชิต | |
| ๘๙๏ โกญจนาทเสียงนกกระเรียนพิศ | หูเปนขอบสนิท |
| ชื่อกุมภประเจียดสำแดง | |
| ๙๐๏ ตัวใหญ่สงสถานเงินแรง | ดุจใส่เสื้อแจง |
| ชื่อดำพงถนิมในนาม | |
| ๙๑๏ สีขาวกระทั่วกายงาม | สมพงถนิมตาม |
| กระกูลกระษัตริย์โสภี | |
| ๙๒๏ สีดั่งเขาเขียวงามขจี | ชื่อเทพคีรี |
| แลลักษณเลิศลาวัณย์ | |
| ๙๓๏ สีดั่งเขาขาวชื่อจันทร | คีรีมีพรร- |
| ณเหลืองคือทองโสภี | |
| ๙๔๏ ช้างเหลืองชื่อปิงคลหัตถี | นิลหัตถีมี |
| ดั่งนิลรัตนเรืองพราย | |
| ๙๕๏ นิลทันต์งาดำงอนฉาย | เหมทันต์พรรณราย |
| มีงาอันเหลืองคือทอง | |
| ๙๖๏ หนึ่งเศวตจักษุเรืองรอง | ขาวดุจแก้วกรอง |
| นัยน์ตาพิลึกพึงขาม | |
| ๙๗๏ นิลจักษุตาดุจนิลงาม | เหมจักษุนาม |
| มีตาอันเลื่อมเหลืองฉาย | |
| ๙๘๏ มีตาดุจแก้วแสงสาย | กระกลับกระกลอกพราย |
| ชื่อรัตจักษุมงคล | |
| ๙๙๏ ชื่อนิลนขาเล็บกล | แก้วนิลโสภณ |
| เล็บขาวชื่อเศวตนขา | |
| ๑๐๐๏ หนึ่งเหมเล็บเหลืองสา | ทรรัตน์นขา |
| มีเล็บคือแก้วแวววาม | |
| ๑๐๑๏ หนึ่งชื่อเล็บรอบโดยนาม | มีเล็บรายงาม |
| รอบบาทคเชนทรโสภา | |
| ๑๐๒๏ ยืนเหยียบเปนห้านขา | ครั้นยกบาทา |
| แลเห็นเปนเล็บรอบราย | |
| ๑๐๓๏ เสร็จในศุภลักษณโดยหมาย | จะแจ้งภิปราย |
| ประเสริฐอำนวยวงศ์ | |
| ๑๐๔๏ อำนวยไอยราพตพงศ์ | สีดุจเมฆทรง |
| กำลังมีงาสี่งา | |
| ๑๐๕๏ หางยาวเล็บขาวโสภา | งามดุจไอยรา |
| พตพิพิธเรืองณรงค์ | |
| ๑๐๖๏ พ่อชื่อไอยราพตพงศ์ | แม่นั้นนามวงศ์ |
| ชื่ออัพมุโสภา | |
| ๑๐๗๏ สีแม่ดุจสีเมฆปรา | กฏในเมฆา |
| ศุภลักษณพร้อมดูงาม | |
| ๑๐๘๏ อำนวยบุณฑฤกแดงดามพ์ | ตัวยาวใหญ่งาม |
| แม่ชื่อบิงคลาโดยมี | |
| ๑๐๙๏ วรรณาแห่งนางหัตถี | เหลืองแก่โสภี |
| พิศพร้อมทังกายโอฬาร์ | |
| ๑๑๐๏ อำนวยกระมุทกายา | สีสัตบุษป์ปรา- |
| กฏก้านก็มีหลากหลาย | |
| ๑๑๑๏ ตัวดำเปนกระทังกาย | ลางสำลานหมาย |
| ลางดำคือคิรีสีสุทธ์ | |
| ๑๑๒๏ ห้าช้างนี้อำนวยกระมุท | กำลังฤทธิรุทร |
| แม่ชื่ออนูปกะมา | |
| ๑๑๓๏ สีนั้นแดงทั่วกายา | ละเอียดอ่อนโสภา |
| สวัสดิลักษณรูจี | |
| ๑๑๔๏ อำนวยอัญชันโสภี | วรรณดั่งเมฆี |
| หัวคอแลงวงใหญ่งาม | |
| ๑๑๕๏ ปรมาถีมีลักษณโดยนาม | สบศัตรูขาม |
| แม่ชื่อดามพวัณณี | |
| ๑๑๖๏ กายแม่นั้นแดงโดยมี | เฉกทองแดงสี |
| พิศลักษณะลํ้าโสภา | |
| ๑๑๗๏ อำนวยบุษปทันตรจนา | สีสังขโสภา |
| หน้าเต็มสนับงางาม | |
| ๑๑๘๏ งาเหลืองสีทองคำนาม | หนึ่งงาเหลืองทราม |
| เฉกทองอันงามมีพรรณ | |
| ๑๑๙๏ อำนวยทังสองคชกรรม์ | ฝ่ายแม่นามสรรค์ |
| ชื่อว่าพังศุภทันตี | |
| ๑๒๐๏ กายขนายงามขาวใสศรี | พร้อมสรรพอินทรีย์ |
| นิราศโทษ บ มิพาน | |
| ๑๒๑๏ อำนวยสารวโภมเสริฐสาร | สีบัวแดงตระการ |
| ตาแลเล็บบริบูรณ์ | |
| ๑๒๒๏ แม่นั้นมีลักษณตระกูล | สีเขียวจำรูญ |
| ชื่อลิงคณากิริณี | |
| ๑๒๓๏ อำนวยสุประดิษฐศรี | ตัวสูงเขียวขจี |
| ปากหางแลตัวคองาม | |
| ๑๒๔๏ แม่อัญชนวดีมีนาม | กายาสีงาม |
| ประเสริฐลักษณอินทรีย์ | |
| ๑๒๕๏ เสร็จสิ้นคชลักษณโสภี | จุทัศรังสี |
| พิเศษอำนวยพงศ์ | |
| ๑๒๖๏ สารนี้บพิตรผู้ทรง | พระคุณใหญ่ยง |
| ผู้ข้าชื่อราชวังเมือง | |
| ๑๒๗๏ ตรัสสอนทุกสิ่งเนาเนือง | ประโยชน์ให้เรือง |
| คุโณประการนานัตถ์ | |
| ๑๒๘๏ จึ่งมีพระบัณฑูรตรัส | ให้แต่งสารสวัสดิ์ |
| คเชนทรลักษณโสภี | |
| ๑๒๙๏ ศักราชพันร้อยสิบปี | มะโรงเชษฐมาสี |
| สำเร็จนิพันธโดยจรึง |
ช้างโทษ
| ๑๓๐๏ ปีศาจนี้ไตรตรึงษ์ | คชลักษณพึง |
| ลักษณร้ายสำแดง | |
| ๑๓๑๏ ชื่อทุยหางสั้นบมิแวง | ศอกหนึ่งมีแปรง |
| ขนงอกประชุมต้นหาง | |
| ๑๓๒๏ งาเน่าแลงต้นผอมบาง | หนึ่งชื่อทำปาง |
| ลักษณร้ายมิดี | |
| ๑๓๓๏ มีหน้าง้ำเงื้อมคือคีรี | เตี้ยหน้าสั้นมี |
| แลเนื้อกระเพื่อมหนังยาน | |
| ๑๓๔๏ สวานลอดท้องประปราน | มิได้โดยสาร |
| แลหนังคือม้วนเสื่อเวียน | |
| ๑๓๕๏ หนึ่งชื่อพำลาอาเจียณ | หุบปาก บ มิเนียน |
| แลเห็นต้นงาทังสอง | |
| ๑๓๖๏ ด้วยเหตุฝีปากยาวยอง | ชื่อพำลาฮอง |
| ลักษณร้ายบัดสี | |
| ๑๓๗๏ หนึ่งชื่อพาหุนมิดี | คาบไม้หญ้ามี |
| แลคอเปนร่องน้ำขัง | |
| ๑๓๘๏ หนึ่งชื่อชนโกลนแลปนัง | งาขาวซีดซัง |
| ทังรูปโฉมอัปรีย์ | |
| ๑๓๙๏ เมื่อเดินดุจแม่กิริณี | คลองเท้าหน้ามี |
| อำเพอคือช้างเฒ่าเดิน | |
| ๑๔๐๏ หัวเชือนตาถลกมุ่งเมิล | เบื้องท้ายสูงสะเทิน |
| แลเห็นก็เปนจังไร | |
| ๑๔๑๏ ช้างหนึ่งชื่อละลุมสังไกย | กระหมวดนั้นเลื่อนไป |
| ก็เป็นอันเดียวด้วยกัน | |
| ๑๔๒๏ คือดั่งจอมปลวกงอกทงัน | ไม่มีร่องอัน |
| กี่พาดกังเวียรวางขอ | |
| ๑๔๓๏ ช้างหนึ่งชื่อว่าพลุกพอ | งาผันต้นยอ |
| แลเห็น บ สมด้วยกาย | |
| ๑๔๔๏ ช้างหนึ่งชื่อพลุกแบกวันวาย | งาแตกต้นปลาย |
| แลร้าวสรายโดยเห็น | |
| ๑๔๕๏ ช้างหนึ่งชื่อสะดุ้งนาคเปน | เล็บเน่ากลวงเหม็น |
| แลดุจหลุดแยงยล | |
| ๑๔๖๏ ปากนั้นปลายเปนหลายกล | ปากงูเงือกดล |
| อุสุภร้ายสำแดง | |
| ๑๔๗๏ ช้างหนึ่งมีนามพลุกแจง | โทษนั้นรันแซง |
| พิการหลากหลายดล | |
| ๑๔๘๏ งาแดงดั่งชาดสุริยน | บังคลองทวารตน |
| แลหางนั้นคดเลี้ยวไป | |
| ๑๔๙๏ งานั้นเปนปล้องร่องไร | ดั่งหน่อไม้ไผ่ |
| ที่คนหันปอกเปลือกเสีย | |
| ๑๕๐๏ หางนั้นยาวยานเวียดเวีย | เลงแลเลือกเสีย |
| อย่าเอามาเลี้ยงแปมปน | |
| ๑๕๑๏ หนึ่งสวามิฆาตโดยกล | หน้าราบแยงยล |
| คือแว่นประทับหน้าสาร | |
| ๑๕๒๏ ส่วนตานั้นโสดสาธารณ์ | คล้องต้องอะเหลาะการ |
| เปนโทษเทียรบัดเดียว | |
| ๑๕๓๏ หนึ่งนามนครฆาตงวงเรียว | แต่ต้นงวงเพรียว |
| ตรลอดจนปลายพึงเหน | |
| ๑๕๔๏ งวงยาวดุจดั่งภุชเคนทร | องคุลีคเชน- |
| ทรก็เวียดบมิงาม | |
| ๑๕๕๏ ศีรษะเท่าท้ายเทียมทาม | ภักษหญ้ารวกราม |
| แลก้มกระพองกุมกิน | |
| ๑๕๖๏ คชหนึ่งตระดุ้งนาคิน | หัวท้ายเจียนจินต์ |
| แลสูง บ สมดูดาล | |
| ๑๕๗๏ กลางตัวต่ำต้อยพิการ | เฉกอัฒจันทร์พาล |
| ประเภทพึงพิตเพียล | |
| ๑๕๘๏ คชหนึ่งนาคพันธบันเวียร | ขนองโกงสี่เศียร |
| แลต่ำ บ สมกายา | |
| ๑๕๙๏ งวงสั้นองคุลีบมิคลา | แท้ทู่สองงา |
| แลเอื้อมเอาภักษ์โอนตน | |
| ๑๖๐๏ คชหนึ่งชื่อบิเดาะอำพล | ถันตรีเต้ากล |
| โดยศาสตรกล่าวสาธารณ์ | |
| ๑๖๑๏ นมสามนามยักษ์กลีการ | อุบัติในทรวงดาล |
| ก็ชื่อปิศาจกิลา | |
| ๑๖๒๏ แม้งอกปากคาง บ มิคลา | ชื่อโศกกลิกา- |
| ลโทษพันฦกฦๅไกร | |
| ๑๖๓๏ ผิงอกข้างข้างเรียงไป | นั้นเรียกนามไภย |
| กลีลักษณสำแดง | |
| ๑๖๔๏ ผิงอกซึ่งท้องเรียงแซง | ถึงหลังอกแฝง |
| ที่เท้าแลหางเปรียบปุน | |
| ๑๖๕๏ เมื่อคชดำเนิรงุยงุน | บ มิงามโดยคุณ |
| แลโทษอันร้ายพึงพิศ | |
| ๑๖๖๏ ผูใดได้คล้องต้องติด | เปนโทษเนืองนิตย์ |
| แก่หมอผู้คล้องอัปรีย์ | |
| ๑๖๗๏ นามหนึ่งทมพลุก บ มิดี | งาสั้นใหญ่มี |
| แลปลายคือเสี้ยมแสนตาว | |
| ๑๖๘๏ อกคชท้องหย่อนยานยาว | งวงแวงโสดสาว |
| ทังหนังแลหน้ายานยูร | |
| ๑๖๙๏ ช้างชื่อสุประพลุกทารูณ | สองงาเปรียบปูน |
| ประเบียดแลเปรตามกัน | |
| ๑๗๐๏ หางนั้นคดเคี้ยวคือวัลย์ | เกี้ยวเลี้ยวผูกพัน |
| ประเภทพึงอัปรีย์ | |
| ๑๗๑๏ แสดงลักษณอันร้ายราวี | โดยศาสตรามี |
| นิพนธเบื้องเบาราณ | |
| ๑๗๒๏ ช้างหนึ่งขดวนศุกขพิการ | คือหมอแลควาญ |
| ไปคล้องเอาลูกโขลงคลา | |
| ๑๗๓๏ หนึ่งคล้องต้องบาศพามา | แต่พนทุรา |
| แลคลอดดนัยในเวียง | |
| ๑๗๔๏ เทียรโทษโดยบุรพเผดียง | อย่าไว้โรงเรียง |
| อุบาทว์อุบัติคือไฟ | |
| ๑๗๕๏ ช้างหนึ่งชื่อกาจับใบ | หูใหญ่ยานใน |
| เบื้องใต้คือดั่งปีกกา | |
| ๑๗๖๏ ตานั้นลักลานเหลือกหา | เหตุลักษณกรรณา |
| ชื่อกันแอกกุมเพียงพิศ | |
| ๑๗๗๏ คชหนึ่งชื่อพินายเรืองฤทธิ์ | โทษนั้นพิพิธ |
| อำเพออันร้ายพึงปละ | |
| ๑๗๘๏ มานพลุกฝ่ายเฉวียงดั่งพระ | พิฆเนกชำนะ |
| แก่พิฆนไภยทังผอง | |
| ๑๗๙๏ มีอำเพอต่างต่างมักคะนอง | ชาญชนงาสอง |
| ก็แก้พินายเปนนิตย์ | |
| ๑๘๐๏ งาหนึ่ง บ มิงอกชื่อสิทธ | พินายเพียงพิศ |
| แลทรลักษณนานา | |
| ๑๘๑๏ งอกเสมอสนับพลุกโดยตรา | ชื่อพัทพินายนา |
| ลักษณร้ายอจินต์ | |
| ๑๘๒๏ หนึ่งงาดั่งขนายชื่ออินทร์ | กลีพีนายถวิล |
| แลโทษนั้นมากมาย | |
| ๑๘๓๏ หนึ่งงาขวางปากดั่งหมาย | นาสดึกพินาย |
| แลชื่ออันดับโดยกูล | |
| ๑๘๔๏ ช้างหนึ่งนามชื่อทรหูล | ท้องนั้นยานยูร |
| แลหนังนั้นยานยุ้ยยาย | |
| ๑๘๕๏ กระดูกหลังคดเคี้ยวดูกาย | ทุรลักษณบรรยาย |
| พยศย่อมสาธารณ์ | |
| ๑๘๖๏ หนึ่งคชลันดาดยูรมาน | ชิวหายาวยาน |
| แลเทียมปลายปาก บ มิงาม | |
| ๑๘๗๏ ต้นลิ้นสีสรากใหญ่ลาม | อ้าปากเดินทราม |
| แลหลัง บ ราบต้นงา | |
| ๑๘๘๏ หนึ่งนามบงกินทุพลา | หูสองซ้ายขวา |
| แลข้างหนึ่งสั้นเสียแสดง | |
| ๑๘๙๏ หลังนั้นเปนกระทดพดแพง | หางดุจวัลย์แวง |
| แลเกี้ยวกระหวัดพฤกษา | |
| ๑๙๐๏ หนึ่งนามตระบังบัด บ มิคลา | งาขวาเกกขวา |
| แลซ้ายก็เกกโดยเฉวียง | |
| ๑๙๑๏ ต้นงาคดพลิ้วบิดเบียง | ขึ้นตามกันเกียง |
| ประหลาดทังผองไอยรา | |
| ๑๙๒๏ ขี่ท้ายแลดูเห็นงา | เสมอหูซ้ายขวา |
| แลขี่เบื้องกลางเห็นเสมอ | |
| ๑๙๓๏ คชหนึ่งนามกลีอำเพอ | งาสองเปรเปรอ |
| แลกางออกนามบังบัด | |
| ๑๙๔๏ คชหนึ่งมีสมญาคัด | ธรณีดลบัด |
| แลงานั้นแนบงวงลง | |
| ๑๙๕๏ หัวต่ำเท้าหลังสูงสง | เท้าหน้าลดลง |
| ดังนบเคารพธรณิน | |
| ๑๙๖๏ เมื่อเดิรย่างเท้าเหยียบดิน | ห่อนเสมอยลยิน |
| ยกชํ้าจึ่งย่างบทจร | |
| ๑๙๗๏ สี่เท้าไขว่กันซับซอน | ผมบางเล็บงอน |
| แลหางก็ยาวสุดสุง | |
| ๑๙๘๏ หลังราบแต่ท้ายคอคุง | โดยศาสตรกำนุง |
| แลลักษณร้ายอัปรีย์ | |
| ๑๙๙๏ คชหนึ่งโยนยักบัดสี | โยนหัวงวงตี |
| อุระแลเยื้องไปมา | |
| ๒๐๐๏ ยกเท้าบมิได้ตรงตรา | แหงนหัวเหลือกตา |
| ถลนเถลือกจัญไร | |
| ๒๐๑๏ ปรบหูแกว่งหางแว่นไว | อยู่ บ มิสุขใจ |
| บังคลองแลตัวไผ่ผอม | |
| ๒๐๒๏ อำเพอนี้โทษควรดอม | ลักษณร้ายแมมมอม |
| สรรพโทษมหัต | |
| ๒๐๓๏ คชหนึ่งมีนามบัญญัติ | ชันบันเชษฐรัด |
| แลตัว บ มิได้พึงพอ | |
| ๒๐๔๏ ทั้งสี่เท้านั้นเวียดวอ | ท้ายหลังคุงคอ |
| แลราบเสมอกันไป | |
| ๒๐๕๏ มานโรมรายพรัดยืดใย | เล็บงอนขึ้นไป |
| แลท้องก็ยานใหญ่เหน | |
| ๒๐๖๏ หนึ่งนามกำปบกำโบลเปน | ต้นคางเล็บเหน |
| ประจักษ์แก่ตาอย่าจง | |
| ๒๐๗๏ เขฬะหยดย้อยยืดลง | ไหลบมิขาดคง |
| ก็ดูอุบัติอัพลา | |
| ๒๐๘๏ ตัวขาวด่างทั่วกายา | ถ่ายมูลหนักมา |
| ดังชนอันเทชลธาร | |
| ๒๐๙๏ รดตัวแข้งขาลานปาน | โดยศาสตรเบาราณ |
| แลห้าม บ มานไชยโชค | |
| ๒๑๐๏ คชหนึ่งนามบันลายโศก | ปรายอยู่นิตยโลกย |
| ทังหลายจึงพึงไภยภิต | |
| ๒๑๑๏ พังพลายดุจเดียวควรคิด | โทษนั้นพิพิธ |
| โดยศาสตรกล่าวเบาราณ | |
| ๒๑๒๏ หนึ่งนามตระดกกันทุยธาร | หน้าดุจหน้าฟาน |
| แลหางนั้นยาวลากดิน | |
| ๒๑๓๏ คชหนึ่งชื่อสุครีปสพิล | คอสั้นคางถวิล |
| ดูใหญ่แลเห็น บ มิสม | |
| ๒๑๔๏ หางยาวคดคอดไป่กลม | หน้าพ่วงบวมธม |
| แลดูดั่งเน่าพึงชัง | |
| ๒๑๕๏ ที่นั่ง บ มิราบโดยหวัง | สนับหางย้อยยัง |
| แลเดินยักเยิดผาดผัน | |
| ๒๑๖๏ คชหนึ่งสมญารัตทันต์ | งาเล็บแดงฉัน |
| คือชาติยางคูนเตรียบตรา | |
| ๒๑๗๏ ดุจแสงสูริเยนทรมหา | เลิงเลอเมฆา |
| อันแรกอรุโณทัย | |
| ๒๑๘๏ หนึ่งนามคชาทิพาไสย | มานแร่งระใบ |
| ดั่งชาติโคเพลาะพรรค์ | |
| ๒๑๙๏ มักคุกเท้านอนกลางวัน | หนังหย่อนยานอัน |
| ดั่งเหนียงระมาดคือเขน | |
| ๒๒๐๏ หนึ่งนามแบกเคียวจำเปน | พังพลาย บ มิเว้น |
| บ ถึงกำหนดมีมัน | |
| ๒๒๑๏ ทุรลักษณ์อันร้ายครามครัน | หนังนั้นอัศจรรย์ |
| คือหนังระมาดอันเขียน | |
| ๒๒๒๏ เปนเกล็ดเรียบร้อยวนเวียน | ไภยโทษจำเนียร |
| แก่หมอผู้คล้องฤๅแคลง | |
| ๒๒๓๏ เสร็จจบทุรลักษณสำแดง | ไตรตรึงษ์กิจแจง |
| ให้โลกยเหนด้วยดี | |
| ๒๒๔๏ คชหนึ่งหีนชาติอัปรีย์ | รูปนั้นดีหลี |
| ประเล่ห์ดั่งรูปกาสร | |
| ๒๒๕๏ งาสั้นงวงเรียวหลอบหลอน | หน้าดั่งสุกร |
| แลเท้าประมาณคืบเดียว | |
| ๒๒๖๏ เสียงดุจเสียงเม่นป่งเปียว | เอียดเอียดเครียดเครียว |
| แลร้องวิกลอัปลักษณ์ | |
| ๒๒๗๏ ตาแดงดุจกล่ำคร่ำนัก | กินปูเปนภักษ์ |
| สถิตยังริมสมุทรไท | |
| ๒๒๘๏ หนึ่งชื่อตฤปสมุทรตฤปไพร | พิการจังไร |
| อย่าพึงมาเลี้ยงในคาม | |
| ๒๒๙๏ เมื่อจักกินหญ้ารวกราม | ดื่มอาโปปาม |
| แลกินด้วยปากปานโค | |
| ๒๓๐๏ ช้างใดเสียงดุจเสียงโส | นัขพยัคโฆ |
| เสียงแรดแลสำเนียงฟาน | |
| ๒๓๑๏ ผิไว้แต่ครู่เดียวดาล | ดุจเพลิงกาลผลาญ |
| บ ควรจะไว้โรงรมย์ | |
| ๒๓๒๏ ชอบปล่อยเสียป่าทุรคม | อย่าพึงนิยม |
| เป็นยานจักเลี้ยงขุนขัง | |
| ๒๓๓๏ บาปคชลักษณนี้ทัง | มวลกล่าวโดยหวัง |
| ประสงคให้รู้โทษทัณฑ์ | |
| ๒๓๔๏ ย่อมเกิดแต่กระกูลพวกพรรค์ | อัคนีพงศ์อัน |
| อุบาทวอุบัติ บ มิดี | |
| ๒๓๕๏ เสร็จแสดงบาปลักษณอัปรีย์ | แปดสิบทัศมี |
| ในศาสตรกล่าวบรรยาย | |
| ๒๓๖๏ ผสมสารสุภลักษณ์โดยหมาย | บาปลักษณโดยร้าย |
| เปนหกจำพวกคณา | |
| ๒๓๗๏ ถ้วนร้อยเจ็ดสิบคชา | โดยศาสตรอันอา- |
| จาริยกล่าวบริบูรณ์ ฯ |
