คำนำพิเศษ

ด้วยพระยานรานุกิจมนตรี (เปลี่ยน ทัศนะพยัคฆ์) จะทำการปลงศพลูกจันทน์ผู้ภรรยา ปราถนาจะสร้างหนังสือเปนของแจกในงานศพ มาปฤกษากรรมการหอพระสมุดวชิรญาณ พระยานรานุกิจมนตรีมีความประสงค์เจาะจงอยากจะได้หนังสือเรื่องจดหมายหลวงอุดมสมบัติ เปนของแจกในงานศพลูกจันทน์ ด้วยเหตุหลวงอุดมสมบัติ (จันทร์) เปนบิดาของลูกจันทน์ หนังสือเรื่องนั้นฉบับที่พิมพ์ครั้งแรกเมื่อปีมแมนพศก จุลศักราช ๑๒๖๙ พ.ศ. ๒๔๕๐ จำหน่ายหมดเสียนานแล้ว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระราชปรารภจะให้พิมพ์ครั้งที่ ๒ ด้วยโปรดหนังสือเรื่องนี้มาก แต่การที่ทรงพระราชดำริห์ค้างอยู่จนตลอดรัชกาล ข้าพเจ้าตั้งใจอยู่ว่าจะทำให้สำเร็จดังพระราชประสงค์ ได้เตรียมการไว้พร้อมแล้วแต่ยังไม่ได้ลงมือทำ ครั้นพระยานรานุกิจมนตรีมาปฤกษา ข้าพเจ้าคิดเห็นว่าพระยานรานุกิจมนตรีมีความชอบธรรมที่จะได้หนังสือเรื่องจดหมายหลวงอุดมสมบัติ แจกในงานปลงศพลูกจันทน์ผู้ภรรยา ด้วยลูกจันทน์เปนธิดาของหลวงอุดมสมบัติ จึงได้ลงมือเรียบเรียงหนังสือเรื่องนี้สำหรับพิมพ์ครั้งที่ ๒ มาตั้งแต่เดือนกรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๕๘ นั้น พระยานรานุกิจมนตรีได้ช่วยขวนขวายหารูปหลวงอุดมสมบัติ มาให้เย็บติดไว้ข้างน่าสมุดตามความประสงค์ของข้าพเจ้า ด้วยเข้าใจว่าผู้ใดอ่านหนังสือเรื่องนี้แล้ว คงอยากรู้จักตัวหลวงอุดมสมบัติทุกคน เมื่อได้เห็นรูปก็คงจะพอใจ ส่วนการพิมพ์หนังสือนั้น เห็นว่าหนังสือเรื่องนี้เปนเรื่องใหญ่ จดหมายของเดิมก็มากอยู่แล้ว ข้าพเจ้ายังแต่งคำอธิบายตามกระแสพระราชดำริห์ของพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเพิ่มเติมลงอิกยืดยาว มาคิดดู เห็นว่าจะให้พระยานรานุกิจมนตรีพิมพ์ด้วยทุนของตนเอง ไม่สมควร จึงรับพิมพ์ด้วยทุนของหอพระสมุด ให้พระยานรานุกิจมนตรีรับไปเพียงเท่าที่ต้องการสำหรับแจกในงานปลงศพลูกจันทน์ แต่ถึงกระนั้น หนังสือจดหมายหลวงอุดมสมบัติฉบับที่พิมพ์ครั้งที่ ๒ นี้ ต้องนับว่าพระยานรานุกิจมนตรีแลลูกจันทน์ผู้มรณภาพ ได้มีส่วนซึ่งกระทำให้สำเร็จประโยชน์ ข้าพเจ้าเชื่อแน่ว่าหนังสือจดหมายหลวงอุดมสมบัติเรื่องนี้ ผู้ใดได้อ่านแล้วจะชอบใจทุกคน เพราะฉนั้น ขอชวนบรรดาผู้ที่ได้รับแลได้อ่าน จงอนุโมทนาในการกุศลของพระยานรานุกิจมนตรีที่ได้ขวนขวายสร้างหนังสือฉบับนี้ ด้วยเทอญ

หอพระสมุดวชิรญาณ

วันที่ ๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๕๘