ไตรภูมิกถา ผูก ๒ (เลขที่ ๖๐๕๗)

อันว่าโลกนฺตนรกนันมีด่งฺงนี้ เริ่มอังกา คฝูงจกฺลาวพาลหฺลหฺลงทังหฺลายนิแล ๓ อัน อฺยูใกฺลกันด่งฺงเกียน ๓ อันแล ว่างใวขางกันด่งฺงบาตฺร ๓ ลูกอันขว้ำใวใกลกันนันหว่างจกฺรวาฬ ๓ อันแล วางใวัขัางกันด่งฺงบาตร ๓ ลูกอันขฺวำใวใกฺลกันนันหฺว่างจกฺรวาล ๓ อันแล มีนรกชือว่าโลกนฺตนรกแล ฯ อันแลอัน ในโลกนฺตนรกนันกฺวางใด ๘๐๐๐ เยาชน ด้วยหฺลายนักหฺนาแลจะนับบฺมีใดั มีคูกอกวงรีหาพืนนบฺมีใดั หาฝาเบืองบนมิใดัเริ่มอังกา คาใส เมิอใดนำอันชูแผนดินนี้หากเป็นพืน ขึนชื่อว่าโลกนฺตนรกนันแล เบื้องบนนันเป็นเปฺลางขินใปัถึงพฺรหฺมโลกฺย อันว่าจมีวิมานอฺยูตฺรงบนโลกนฺตนรก ขี้นใปันันหา บฺมีใดัเนตฺร แลในโลกนฺตนรกนันมืดนักหฺนา ฝูงสัตฺวซิงใดัใปัเกิอดในโลกนฺตนรก นันด่งฺงหฺลับตาอฺยูเมือเดือนดับนันแล เมิอดาวเดือนแลตฺรวันอันใปัเสางใหัค่นทังหฺลาย ๔ แผนนิใหัเหนหนทุกแหง[๑]ด่งฺงนัน กบฺมีอาจฺจเส่างใหัเหนหนในโลกนฺตนรกนันใดั เพราะว่าเดือนแลตฺรวันอันเป็นใฟแลเส่างใหัคนทังหฺลาย ๔ แผ่นดินนี้ใปัเส่างสฺว่างกฺลางหาวแต่เพียงปฺลายเขัายุคนฺธรใส แลเส่างสว่างใปัแต่ในกำแพงจกฺรวาฬ แลโลกนฺตนรกนันอฺยูเนากกำแพงจกฺรวาฬใส อฺยูหฺว่างเขัาจกฺกวาฬพายเนากเรานี จึงบฺมีใดัเห็นหน[๒]ใสั เพิอด่งฺงนันแล ฯ เพฺราว่าเดิอนแลตฺรวัน มิใดัเส่างใดั เพราะว่าปฺลายเขัากำแพงจกฺรวาฬนันสิสูงกว่าปฺลายเขัายุคนฺธร อันเพียงเดือนแลตฺรวัน เส่างใปันัน ๚ ถ้าแลว่าตอเมือใดเพาธิสัตฺวผู้จลงมาอุปฺปตฺติตรสฺสแกสพฺพฺุตาณ แลเมือทานเสฺดจฺจลงเอาปฏิสนฺธิในครรภพฺระมาดานันกฺดี แลเมือทานสมฺภพฺพจาตุเภฺราธรกฺดีแล เมือพฺระพุทธเจ้าวตฺรัสสแกสพพฺูตาณนันกฺดี แลเมือพฺระพุทธเจ้าตฺรัสฺสเทสนาพฺระธมฺมจกฺกนันกฺดี แลเมือพฺระพุทธิเจ้าวเขัาสู่นิพฺพานนันกฺดี ใน ๕ ทีนี้ ในโลกนฺตนรกนันจิงใดัเหน เริ่มอังกา คิหนแท้นักหฺนา คนซึงอฺยูในนรกนันจิงใดัเห่นกันแล สัตฺวในโลกนฺตนรกกคิดว่าฉันนีกูเดียวว่า[๓]แตกูมาอฺยูทีนี้คนเดียวเดากฤว่ามีรู้คนทังหฺลายกเยัามมาอฺยูในนรกทีรายนีมากดุจฺจเดียวแลฤ ฯ อันว่าเขัาแลเห่นกันด่งฺงนันกฺดี บมิใดัเห็นอฺยูนานแล เหนรัวปฺรมาณดิดนิ้วมือเดียวใส เหนปานด่งฺงสายฟ้าแมฺลบ[๔]คาบเดียวใส เมิอด่งฺงนันเขัาทังหฺลายนันมิใดัว่าอันใด คฺรันเขัาว่าแตเท่านันแล้วใสักกฺลับมืดใปัด่งฺงเกาเลาแล ฯ ผิเมิอพฺระพุทธเจ้าตฺรัสฺสเทสฺสนาพฺระธมฺมจกฺกนันยังเคายเริองอฺยูเวนนาน[๕]กฺว่าทุกฺขคาบสเนาย แสนสายจิงวายเริอง[๖] ๚

คนฝูงใดัอันกฺทำร้ายแก่พ่อแลแม้แลสมณพราหมณาจารยผู้มีสีลแลยุยงสํฆใหผิดกัน คฺรันว่าตายใปั เกฺอดในันรกอันชือว่าโลกนฺตนรกนันแล ต่นเขัานันใหัญนักหฺนาโดยสูงใดั ๖๐๐๐ วา เลบตีนแลเลบมือเขัานันด่งฺงค่างคาว แลใหัญยาวนักหฺนา สมคฺวรด้วยตัวอันมาใหัญนัน เลบนันสมนักหฺนา ผิแลเกาะเหงใดักติดอฺยูแห่งนัน เขัาเอาเลบเขัานันเกาะกำแพงจกฺรวาฬมันน่วงอฺยูแล เขัาเหัายตนเขัาอฺยูด่งฺงค่างคาวนันแล เมิอเขัาหฺยากอาหารใส้ เขัามิใดัใปัหาเพิอจหากิน คฺรันใดัเตางมือกันเขัาโสั ใจเขัานิกว่าเขัากิน กจับกุมกันกิน คนผู้นิงกนึกว่าเขัางกิน จิงคนทังเสางนันกจับกุมกันกิน ต่างคนต่างตฺรคฺรุบกันกิน กรัดเอาด้วยกันทัง ๒ คนในันำอันชูแผนดิน เมือเขัาตกลงในนำนัน ดุจลูกใม้อันใหัญแลหฺล่นลงในนำนันแล ใตันำนันโสด แต่แรกต่งฺงแผ่นดิน แดดบเหานจ ใปัเตัางนำนันใดัสักคาบนึงเลย แลนำนันเอฺยนนักหฺนา คฺรันว่าตกลงมาในนำนัน บัดเดียวใจใส ตนเขัากเปื่อยแหกแหฺลกออกใปัสิ้น ด่งฺงเกานอาจมซึงตกลงในันำนันกตายบัดใจแล้วจึงกฺลายเป็นต่นเขัาขึ้นเลาโสด เขัาจิงปีนขึนใปัเกาะกำแพงจกกฺรวาฬพายเนากนันอฺยูด่งฺงเกานเลาแล แตเขัาตายเขัา เป็นอฺยูด่งฺงนันหลายคาบหลายครานักหฺนาแล แต่เขัาทนทุกฺขเวทนาอฺยูที่นันชัาหึงนานนัก ชั่วพุนฺดรกัลป[๗]นึ่งแล ๚

ฝูงสัตฺวอันเกฺอดในมหาอวีจีนรกนัน ทนทุกฺขเวทนาด้วย เริ่มอังกา คีหึงนานสินกัลป ๑ จิงพ่น แลกัลป ๑ นันช้าหึงนานปฺรมาณเทัาใดัเลา แลจนับด้วยปีแลเดือนใส บฺมีอาจฺจนับใดั เทาเวนใว[๘]แตจ อุปฺรมาใหัรู้ว่า ยังมิภูเข้าอันนึงโดยสูงใดัเยาชน ๑ โดยเรัาบเขัานันใสัใดั ๓ เยาชน แลถิงเร้ายปีเอาผ้าทิพฺพฺยอันโอนด่งฺงคฺวันใฟมากฺวาดภูเขัาแตแลคาบ[๙] เมือใดภูเขัานันราบเพียงแผ่นดิน จิงเรียกว่าสินกัลป ๑ แล ฯ ผิแลมีผู้เจาทนาว่าด่งฺงนี้ว่า ข้นอันทิใดกฺทำบาพฺพอันเป็นปฺจานนฺตริยริกมฺม แล ใดัใปัตกในนรกอันชื่อว่ามหาอวิจินรกนันด่งฺงฤๅ แลจะนับด้วยกัลปด่งฺงกฺลาวนันเลย เพราะว่ากัลนึ่งพ้นใปัแล้ว ๓ สฺวน แลยังสฺวนเดียวใสั แลใฟจักไหม้กัลป ฯ ทานผู้เฉฺลยว่าฉันนีฝูงที่ใปัตกในมหาอวีจีนรกตราบใดัแล้วใปับฺมีถฺวนกัลป[๑๐]ด่งฺงกฺลาวนัน ผิแลใฟกัลปมากฺดี บฺมีใหม้ คนนรกนันใดัเพือด่งฺงฤๅใส คฺรันว่าใฟกลฺปใหมมาเถิงมหาอวิจีนรกนัน แลว่ายังมีลมอันนึงเป็นบาป กพัดเอาตัวสัตฺวอันอฺยูในอวีจีแลใปับฺมีถัวนกัลปนัน กพัดเอาสัตฺวนันใปัใว้ในมหาอวิจีนรกอันมีในจกฺรวาฬอันอื่นทีใฟใหม้ใปับฺมีเถิงนัน ลมพัดเอาเขัาใปัพลันนัก ผิจอุปฺปมาดุจฺจนกตัว ๑ จับต่นใมัอันสูง แลสูงเท่าใดักฺดี คฺรันว่านกบฺมีใปัจากต่นใมันัน ตฺราบใดัยังเหนเงานกตกอฺยูที่กฺลางดินนันเพฺรามกันบฺมีทันรู้ว่าอันเกานอันหฺลังนันแล มีฉันใด คนอันจากอวีจีอฺยูในจกฺกวาฬ อันใฟใหม้นัน แลใปัอฺยูอวิจีอันอื่นในจกฺรวาฬอันใฟใหม้บฺมีถิงนัน ดุจฺจด่งฺงเงานกแล สัตฺวคนนรกนัน ตฺราบใดบฺมีถฺวนกัลปด่งฺงกฺลาวมานัน บฺมีพ่นบาพฺพอัน แลบาปอันใดัแลบาปแห่งพฺระเทวทตฺต อันใดใปัใหม้อฺยูในมหาอวีจีนรกนัน ใกัลแต่ใรัาอฺยูนี้ใปัเถิงยมฺมโลกใดั ๑๔๐ เยาชน แตยมโลกฺยลง ใปัถิงอวีจีใดัพันเยาชน ลมอันจรดใดเยาชนแล แผ่นดินอันเราอันอฺยูนีโดยกฺว้างใดัหมืนเยาชน โดยหฺนาใดั ๒๔๐๐๐ เยาชน แลนำอันธฺรงแผ่นดินใวหฺนาใดั ๔๘๐๐๐๐ เยาชน ลมอันทฺรงฺงนำแลแลดินใว้ บฺมีใหฺมจม บฺมีใหัใหวัโดยหฺนาใดั ๙๖๐๐๐เริ่มอังกา คุเยาชน ฝูงนรกทังหฺลายนัน เยัามอฺยูใตัแผนดินทีเราอฺยูนิแล ฯ กฺลาวเถึงฝูงสัตฺวอันเกิอดในนรกภูมอันเป็นปถมกณฺฑโดยสงฺเขปกถัาเถัานี้แล ๚

แลสัตฺวอันเกิอดในติรจฺฉานภูมนัน ลางคาบเปนด้วยอณฺฑชเยานี[๑๑] ลางคาบ[๑๒]เป็นด้วยชลาพุชเยานี ลางค่าบเป็นด้วยสเสทชเยานี ลางคาบเป็นด้วยอุปาติกเยานี แตสิ่งอันด่งฺงนี้ชือติรจฺฉานมีอาทิคือว่าครุทฺธแลนาค สิงฺห ชาง ม้า วัว ควาย เนิอถึกทุกสิง เป็ดแลหัาน ใกัแลนก แลสัตฺวทังหฺลายฝูงนี้ สิงอันมี ๒ ตีนกฺดี ๔ ตีนกฺดี หลายตีนกฺดี เทียรเยัามเดินใปัมา แลคัาวอกมาลงเบืองต่ำ แต่ฝูงตกนรกชือติรจฺฉาน อันว่าติรจฺฉานนันเทียรเยัามพฺลันด้วย ๓ ชือ[๑๓] อันนึงชื่อกามสฺา อันนึงชืออาหารสฺา อันนึงชือมรณสฺา อันชื่อว่ากามสฺานัน เขัาพฺลันด้วยกามกิเลศฺสแล ฯ อันชื่อว่าอาหารสฺานัน เขัาพฺลันด้วยอาหารนันหากิน ฯ อันชือวามรณสฺานัน เขัาพฺลันด้วย คฺวามตายัคืออายุสฺมแหงเขัานัายเขัาเอานด้วยพฺลันสามนีชือทุกฺขเมิอ ฯ อันว่าติรจฺฉานนี้แลจมีธมฺมสฺานันหาบฺมีใดมากนักหฺนาแล ฯ อันว่าธมฺมสฺานันรูจักบุญจักธมฺม เลิอกติรจฺฉาน[๑๔] จรู้จักบุญจักธมฺมใสั ฯ อันวาเป็นติรจฺฉานนัน บเหานจเลิงตนด้วยคัาแลขาย แลทำใรใถนาเลิง เลิยงชิวิตฺรหาบฺมิใดั ฯ ลางสิ่งกินลำเชือกเขัากินใบเชือกเขัา กินใบใม้ ฯ มีลางสิ่งกินแต่เพิอนฝูงตนเอง มิลางสิ่งกินอันบแรงหฺลกถานเขัา[๑๕] เนืออันบแรงนัน กฺลัวเขัากแลนใปัเรนทีลับเขัาใลัทัน จิงกินสิงนัน ฝูงติรจฺฉานนัน เยามฆาสิกอันรู้พิงมาเลี้ยงตนเราดชัวตนเขัา[๑๖] เมีอเขัาตายใปัแล เขัาเยัามใปัเกิอดในจตุราบายใสเลิอกแลนัก[๑๗]จิงสัตฺวจะใดัเกิอดเมิองฟ้าใส ฝูงนันเดฺอนใปัมาเยัามคฺวัาอกลงตาด่งฺงนันมีสิงรายัใสั ฯ ซิงว่าสิงอันดีนันคิอราชสิห อันว่าราชสิหนันมี ๔ สิง ฯ นึงชิอกาลสิห สิงนึ่งชือใกฺรสรสิห ๚ อันว่าใกฺรสรสิหนันมีตนหฺมันด่งฺงปีกนกเขัา เยัามกินแตหฺญาเป็นอาหาร กาลสิหนันดำด่งงวัวดำเยัามกินหฺญาเป็นอาหาร ปณฺฑุรสิหนันมีตัวเหฺลิอด่งฺงใบ เยัามกินเนิอเป็นอาหาร เริ่มอังกา คู[๑๘]ใกรสรสีหนันมีฝีปากแลปฺลายตีนทั้ง ๔ นันแดง ด่งฺงท่านเอานำคฺรังลลายด้วยนำชาดหรคุณ[๑๙]ทาทั้งปากทังเทางแดงด่งฺงด่งฺงนันโสด เป็นแนวแดงแตหัวตเลาดเรัาบจนหลัง อ้อมลงในแค่งผาบเสาด หฺลังแดงด่งฺงรสเอวนัน งามด่งฺงท่านแส้งแต้ม[๒๐]ตนราชสีหนัน มีสร้อยอันอ่อนด่งฺงนำงามด่งฺงท่านเอาผ้าแดงอันมีค่าใดัแสนตำลึงเทาง แลเอามาพาดเหฺนิอตนใกรสรสิงฺหนัน ในตัวใกฺรสรสิงฺหนันที่ขาวกขาวงามนัก ด่งฺงหอยสงฺขอันผามผินใหฺม่ ผิเมิอใกรสรสิงฺหนันออกจากคูหาเทางกฺดี เงอนกฺดี คูหาแกัวกฺดี อันเป็นที่อฺยูแห่งใกฺรสรสิงฺหนัน ตบจิงใปัยืนอฺยูเหฺนิอแผ่นสิลาเหลืองอันเรืองงามด่งฺงเทางสีคิน ๒ ตีนหฺลังเหฺยียบเพียงกันแลเหฺยียบเสางตีนหนัาจิงขัดขนหฺลังนัน แลเหยียบเสางตีนเบื้องหนัา จิงฟุบเสางตีนลงใปัแลยืนตัวขึ้น แล้วจิงกฺรทำเสียงออกด่งฺงเสียงฟ้าลัน แล้วจิงสันขนฟุ้งในตนเสียแล้วจิงแต่งตนใปัเดิอนเหลนใปัมาด่งฺงลูกวัวแลนนันเมิอใกฺรสรมันเดิอนใปัเดิอนมา คฺรันดูพฺลันงามนัก ด่งฺงผู้มีกำลัง แลถือดุ้นใฟแกว่งใปัโดยกำลังเมิอเดือนดับนันแล เมื่อเดือนหงาย แลเดินบ่ายใปับ่ายมาด่งฺงนัน กเรัางด้วยเสียงอันแรง ๓ คาบ แลเสียงนันใปัใกลใดั ๓ เยาชนแล แต่บรรดามีสัตฺว ๒ ตีน ๔ ตีนอฺยูแห่งใดๆ กฺดี แลเสียงใดัยินถิงใดๆ กลัวมีตัวนันสั่นแลตกใจสหฺลบอฺยูบฺมีรู้สึกตนเลย เขัาหนีจากที่นันสิ้นแล แต่ฝูงสัตฺวซึ่งว่าอฺยูในถํ้า กดำหนีลงใปัเถิงพื้นถํ้าพางแลคฺรางอฺยู ช้างสารอฺยูในป่า คฺรันใดัยินกฺลาวแลเรัางจำเรัางผายกฺลางป่า[๒๑] ผิมีช้างบานอันหารผูกด้วยเชือกเหฺลกอันหฺมันกฺดี คฺรันว่าใดัยินเสียงใกรสรสิงฺหนัน กดิ้นนักด่งฺงเชิอกจะขาดออก ทังขี้เยี่ยวราดแลแล่นหฺนีใปัสิ้น เว้นแต่ใกรสรสิงฺหราชด่งฺงกันเอง แลฝูงม้าแกัวอันชื่อว่า พลาหกกรฺกูล แลผู้มีบุญคือเพาธิสัตฺวแลอรหนฺตาขีณาสพฺพเจ้า หากจฟังเสียงใกฺรสรสงฺหนันใดัใส้ ๚

แลใกฺรสรสิงฺหนันเมิอยืนอฺยูในที่เหฺล้นนัน แลเดิอนเบื้องซ้ายเบื้องขวาเริ่มอังกา เคใกฺลใดัแลชัววัวมอ[๒๒] เมิอเต้นขิ้นมาเบิองบน ลางคาบสูงใดัแลชัววัวมอ ลางคาบเต้นสูงฺงขึนใดั ๗ ชัววัวมอ เมิอเดฺอนเบิองหฺนาเหฺนิอทิเพียงใกฺลใดั ๑๖ ชั่ววัวมอ ลางคาบใกฺลใดั ๒๐ ชั่ววัวมอใส้ ผิอฺยูเหฺนิอตลิ่งกฺดี แลเดฺอนหนตำ ลางคาบใกฺลใดั ๖๐ เยาชน ลางคาบใดั ๘๐ เยาชน ผิเมิอเตฺอนใปัในกฺลางหาวแลมันแลเห่นตนใม้ใหัญออก มันหฺลีกผีกเบิองซ้าย[๒๓]เบิองขฺวากดี ยังใดัแลชั่ววัวมอเลย แลเมิอหยุดสักแห่ง เมิอเรัางด้วยเสียงแรง ๓ คาบด่งฺงนัน คฺรันว่าหายเรัางใส่ มันจึงเต่นเหฺลนใปัหนัาใดแล ๓ เยาชน เมิอมันเดฺอนใปันันเร็วนักแล ฯ สฺวนลมบันลือเสิยงอฺยู มันยืนอยู่ฟังมันใดัยินเสิยงพายหฺลังเลา เพราะมันเร็วนัก ฯ อันว่าใกฺรสรสิงฺหนันมีกำลังนักหฺนาด่งฺงกลาวมานี้แล ฯ แต่ติรจฺฉาน ๔ ตีน เทัาอฺย่านับ[๒๔]ชางแกัวทังหฺลายอันวาจใปัลฺวงอากาศมันแลจยิงกฺว่าใกรสรสีงฺหนีหาบมีใดเลย ๚

ฝูงชางแกัวนันมี ๑๐ จำพฺวก ๆ นึ่งชื่อเหกาพกหตฺถีกูล สิงนึ่งชือกงฺเขยหตฺถีกูล สิงนึงชื่อ [๒๕]มนฺธรหตฺถีกูล สิงนึงชือตามพหตฺถิกูล สิงนึงชือมงฺคลหตฺถีกูล สิงนึงชื่อคนฺธหตฺถีกูล สิงนึงชื่อปงฺคลหตฺถีกูล สิงนึงชือเหมหตฺถีกูล สิงนึงชืออุโปสถหตฺถีกูล สิงนึงชื่อฉทฺธนตกูล ฝูงชางนันโสด เทียรเยัามอฺยูในคูหาเทาง แลใหัญงามนักหฺนา แตงแลเรัาบโสด ๚ แตติรจฺฉานอันหาตีนบฺมีใดั ปลาใหฺญ ๗ ตัว ๆ นึงชือติรนยาวใดั ๙๕ เยาชน ตัว ๑ ชือติปงฺคลนันยาวใดั ๒๕๐ เยาชน ตัว ๑ ชือติรปิงฺคล ยาวใดั ๕๐๐ เยาชน ตัว ๑ ชืออานนฺท ตัว ๑ ชือนิรยา ตัว ๑ ชืออชนาเพหน ตัว ๑ ชือมหาติแล ปฺลา ๔ ตัวนี้เยามยาวแลตัวแล ๑๐๐๐ เยาวชน ผิเมิอปฺลาตัวชือติมรปิงฺคลอันยาวใดั ๕๐๐ เยาชน แลติงปีกซ้าย[๒๖]กฺดี ติงปีกขวากฺดี แลติงปฺลายหางกฺดี ติงหัวกฺดี แลนำสฺระมุทฺธนันกสเทือนตีเฟางด่งฺงหฺม้อแก่งเดิอดใกฺลใดั ๔๐๐ เยาชน ผิมันติงปีกทั้งเสางขางแลแกฺวังหางแกฺวังหัววัดแวงตีนำเหฺล้น นำนันสเทือนดินตีเฟางใกฺลใดั ๗๐๐ เยาชน ลางคาบตีเฟาง เริ่มอังกา ไคใกฺล้ใดั ๘๐๐ เยาชน แรงปฺลาตัวอันชือติมิรปิงฺคลนัน มิกำลังด่งฺงกฺลาวนีแลั ฯ แลปฺลา ๔ ตัวนันยังใหัญกฺว่านียิง มีกำลังนักแล ๚

ฝูงติรจฺฉานด่งฺงคฺรุทฺธราชด่งฺงเมิอเปนดุจด่งฺงติรจฺฉานทังหฺลายแล เคฺริองเขัากินเขัาอฺยู[๒๗] นันด่งฺงเทพฺยดาในสฺวรรคใส่ และมิเดชตฺรบะสักดานุภาพฺพ รูหฺลักรูนินิตฺรด่งฺงเทพฺยดาในสฺวรรคโสด ด่งฺงนันเรียกเขัาชือเทพฺพเยานีแล ฯ แลตีนเขัาพฺระสุเมรุราชนัน มีสใหัญอัน ๑ ใดัชือวาสิมฺพลีสฺร โดยกฺวางใดั ๕๐๐ เยาชน เร้าบนันเทียรเยัามป่าใมงีวเป็นเร้าบ ปลายใมังิ้วนันสูงเพิยงกันด่งฺงแสฺรุ้งปฺลูก[๒๘] แลเหนเขิยวงามแลพึงพอใจนักหฺนาแล มีงิ้วใหัญต้นนิง โดยธมฺมดาใหัญเท่าใมชมฺพูทฺวีปเรานีแล ต่นงีวนันใหัญฝูงงิวนันเป็นหฺนาเรัาบฝั่งสฺระนัน ๆ เป็นทีอฺยูแกฝูงคฺรุทฺธทังหฺลายนันแล แตสัตฺวอันมีปีกแลจเสอด้วยคฺรุทฺธหาบฺมีใดัเลย คฺรุทฺธราชตัวเป็นพฺระญาแก่คฺรุทฺธทังหฺลาย[๒๙]นัน มีตนนันใหัญใดั ๑๕๐ เยาชน ขนปีกซายกฺดี ขนปีกขวากฺดี ตัวกฺดี เยัามยาม ๕๐ เยาชน ปากนันยาวใดั ๙ เยาชน แลตีนทังเสางยาวใดั ๑๒ เยาชนแล ผิแลเมิอคฺรุทฺธนันกางปีกใปัลฺวงกฺลางหาว[๓๐]เตมทิใดั ๗๐๐ เยาชน ผิเมิอคฺรุทฺธนันอ้าปีกออกใหัเตมทิใสใด ๘๐๐ เยาชน ตนคฺรุทฺธนันมันใหัญด่งฺงนัน เริยวแรงนักหฺนาแล ผิแลเมิอจะเฉียวเอานาคในกฺลางมหาสมุทฺธร นำสมุทฺธรนันแตกออกทังเรัาบนันทุแห่งใดัแล ๑๐๐ เยาชน มันจึงเอาเลบรัด เอาหางนาคนันพาบินใปักฺลางหาว เอาหัวนาคเหัานลงมาเบิองตำ จิงพาใปัยังที่อฺยูแลกกิน เมิอคฺรุทฺธราชเอานาคกินด่งฺงนัน เอาแต่นาคอันเทัาตนแลเนายกฺวาตนด่งฺงนัน บฺมีใดัเอากินใสัแลใหัญกฺวาต่นด่งฺงนันกเอากินบฺมีใดัแล ๚ คฺรุทฺธราชอันเป็นชลามฺพูชเยานีแลอณฺฑชเยานีใดัใส อฺจเอานาคอันสเสทชเยานีแลอุปปาติกเยานีนันดิกฺว่าต่นด่งฺงนันบฺมีใดั ฝูงคฺรุทฺธกฺดีเทียรเยัามเป็นในเยานี ๔ อัน[๓๑]แล ๚

เมิอใฟใหม้กัลปแลต่งฺงแผนดินใหม่ บฺมีใดัต่งฺงทุกแห่ง บฺมีเป็นโดยธมฺมดา เริ่มอังกา โคแตเกานมิทิเปฺลัา ยังมิลางแห่งเปฺลาโดยกฺวางโดยสูงใดแล ๓๐๐ เยาชนกยังมี ลางแหงโดยกฺว่างโดยสูงแลใดั ๕๐๐ เยาชนกมิ ลางคาบลางแหงโดยกฺว่างโดยสูงใดั ๗๐๐ เยาชนกมีแล ทีมันกฺลายเป็นแผนดินเสฺมอกันทุกแห่ง เหฺลิอมขาวงาม[๓๒] ด่งฺงแผ่นเงฺอนยฺวง มีหฺญาแพฺรกเขิยวมันเหฺมอนตามกัน โดยสูง ๔ นิวมีอ เขียรงาม ๓ นิวมือ ด่งฺงแผ่นแก้วใพทูรฉันนันแล ฯ ดูรุงเริองทัวแผนดิน มีเหมือนด่งฺงนันทุกแห่งแลมีสะหฺลายอันเทียรเยัามดาดใปัด้วยเดากบัว ๕ สิง แลดูงามมักหฺนา มีฝูงต่นใมัทังหฺลายเป็นต้นเป็นลำงาม แลมิใดัเป็นดวงเป็นแลง แลเป็นลูกเป็นเดาก ดูตฺรการงามมักหฺนา แลมีเชิอกเขาเถาวัน[๓๓] ลางสิงเป็นเดากแดง ลางสิ่งเป็นเดากขาว ลางสิ่งเป็นเดากเหลือง ดูรุงเรืองงามแตทีนันทุกแหงด่งฺงท่านแสงแตงใว้[๓๔]แล แหงนันเรียกชือว่านาคภิภพแล แลเป็นทิอฺยูแกฝูงนาคทังหฺลายแล แลมีปฺราสาทแกัว แลมีปฺราสาทเงิน แลมีปราสาทเทาง งามมักหฺนา แลมีทิอันเปฺลาอฺยูอันเปลานัน ลางแหงหาสิงอันจอฺยูบมิใดั หากเป็นทิกฺลฺวงอฺยู[๓๕]เปฺลาอฺยูใสั ในใตัเขัาพฺระหิมพานฺตกฺวางใดั ๕๐๐ เยาชน เป็นเมิองแหงนาคราชจำพฺวก ๑ อฺยูแหงนัน แลมีแก้ว ๗ ประการ เป็นแผนดินงามด่งฺงใตรตรึงษอันเป็นทิอฺยูแหงพฺระอินฺทรเจ้านันแล มีสะใหัญ ๆ นันหฺลายอันอฺยูทุกแหง แลเป็นที่อฺยูแหงฝูงนาคแตใปัเหฺลนทุกตาใปั แลนำนันใสงามบ่มีชฺระใชฺรย[๓๖] ดุจแผนแก้วอันใหัญ แลทาน ขัดหฺลายคฺรา แลมีท่าอันราบนักหฺนา ทีนาคแรงอาบแรงเหฺลนนัน[๓๗] มีฝูงปฺลาใหัญ ใหฺลใปัข่บปฺลาเลก แผงเจากเดากบัว ๕ สิง บ่านอฺยูดูกฺรการแห่ง เดากบัวหลวงดวงใหัญเทัากงเกียร ผิเมิอนำสเทือนใหฺวใปัมา ดูงามนักหฺนา ด่งฺงแสงแตงใว้นันแล ๚

นาคจําพฺวก ๑ ในสมุทฺธร ถ้าแลเมิอใด ฝูงนาคตัวเมียแลมีครรภแก แลเขัาคำนึงในใจเขัาว่าฉันนี ผิแลว่าออกลูกในกฺลางสมุทฺธรนี ๆ ตีเฟางนักหฺนาแล อีกทังนกนำกตีเฟางด้วยลมปีกคฺรุทฺธโสด ฝูงตัวมีครรภอันแกเริ่มอังกา เคานัน เขัากดำนำลงใปัออกจากแมันำใหัญ ๔ อัน อันอันชือ ๑ ว่าคงฺคา ยมนา อจิรวดิ สรภู มหานที อันใหฺลใปัสู่มหาสมุทฺธรใหัญนัน จิงดำนำนันขึ้นใปัเถิงป่าใหัญอันชือพฺระพานฺตนัน มีถ้คูหาคำหมู่คฺรุทฺธใปับฺมิเถง จิงเคฺลาดลูกใว้ในทีแหงนัน แล้วแลอฺยูเลฺยงดูลูกในทีนัน ตอเมิอลูกตนนันกฺลาแล้ว[๓๘] จิงพาใปัยังนําฦกเพียงหฺนาแคง แลเสานใหัหฺวัายนำแรงหฺวายวน แรงพาใปัถิงทีนำฦกแลนัายถฺวน ๒ คฺรันว่าเหนลูกต่นนันใหัญแลรู้หฺวายดีแล้ว จิงพาลูกนันหฺวายแมนําใหัญคามใปัคามมา ผิว่าลูกนัน คามพฺลันแล้ว นาคนันจิงนฤมิตใหัฝนนันตกนัก แลใหันำนันเนางเตมป่าพฺระหิมพานฺต คานําสมุทฺธรแล้ว จิงนิฤมิตฺรปฺราสาทเทางคำอันปฺรดับนิด้วยแก้วสัตตพิธรตนอันรุงเริองงามนักหฺนาแลในปฺราสาทนันมีเคฺริองปฺรดับนิแล เคฺริองบริเภาค ทังเคฺริองกินเคฺริองอฺยู[๓๙]นัน เทียรเยัามเป็นทิพฺยทุกปฺรการ ด่งฺงวิมานเทพฺยดาในสฺวรรคนันแล ฯ นาคนันจิงเอาลูกตนขึนอฺยูบ่นปฺราสาทนันแล้ว ๆ จิงเอาปฺราสาท นันเลายเลางนำลงมาเถิงมหาสมุทฺธที่ฦกใดั ๑๐๐๐ วา จิงพาเอาปฺราสาทฺธแลลูกตนนันดำนำลงใปัอฺยูสมุทฺธรนันแล ๚

นาคนันยังมีเสางสิ่ง ๆ นิงชิอถลช สิงนิงชิอชลช ฯ นาคอันชือว่าถลชนัน นิฤมิตฺรตนใด แตบนบกใสั แลในนำนันนิฤมิตฺรบฺมิใดั ฯ นาคอันชือถลชนัน นิฤมิตฺรตนใดัแตในนำ แลบนบกใสตนนิฤมิตฺรบฺมิใด ทีเขัาเกฺอดทีเขัาตายกฺดี ทิเขัาเนานกฺดี ทีเขัาสฺมาคมด้วยกันนันกฺดี ที่เขัาเลากคฺราบเขัากฺดี แลในสฺถานทังนีแล เขัาอฺยูแหงใดัแหงนิงกฺดี เขัาบฺมิอาจฺจนิฤมิตฺรต่นเขัาใหัเป็นอันอื่นใส่ หาบฺมิใดั ผิแลเขัาใปัสถานแหงอื่นใส เขัาจิงนิฤมิตฺรตนเขัาใหัเป็นอันอื่นใปั แลแม้นว่าเข่าจนิฤมิตฺรตนเขัาใหังามด่งฺงเทพฺยดากใดัแล ผินาคตัวเมียจนิฤมิตฺรตนใหังามด่งฺงนางเทพฺยธิดา อกฺสรกใดัแล ฯ ผิเมิอนาคนันจักใปัลาหากิน[๔๐] แลเป็นสิ่งใดอันหาเหยิอกินใดงัายนันใส เขัากเยัามนิฤมิตฺรตนเขัาเป็นสิงนันแล เทิยแล้วเขัาจิงเทียวขึนมาเริ่มอังกา คํลาหากินในแผนดินนี ลางคาบเขัาเป็นงูใฌั ลางคาบเขัาเป็นงูกฺรสา ลางคาบเขัาเป็นงูเหา ลางคาบเขัาเป็นงูเขียว ลางคาบเขัาเป็นงูอีน ลางคาบเขัาเป็นสัตฺวอื่น แลเขัาลาหากินแล เหตุว่านันเขัานันชาติติรจฺฉานแล ๚

แตแผนดินอันเราอฺยูนีลงใปัเถิงนาคภิภพ อันชือว่าติรจฺฉานภูมินัน โดยฦกใดัเยาชน ๑ แล ผิจะนับด้วยวาใดั ๘๐๐๐ วาแล ๚

แตติรจฺฉานคิอราชหงสอันอฺยูในเข่าคิชกูฏแลอฺยูในคูหาถำกฺดี อันอฺยูในปฺราสาท ทังหฺลายด้วยฝูงนกกฺดี อฺยูด้วยหมู่สัตฺวในป่าพฺระหิมพานฺตนันกฺดี กมีอฺยูเป็นอันมากนักหฺนาแล แลอฺยูในบานในเมืองใส คือว่าเป็ดแลใกัอันค่นเลิยงกินด่งฺงนีกมีแล ยางว่านกว่าห่านนันกมี ฯ คฺรุทกินนาค ๆ นันกินกบกินเขียด กบแลเขียดนันกินแมฺลงบุงกฺดี ฯ แลติรจฺฉานลางสิงเยัามกินติรจฺฉานอันเนายกฺวาตน ฯ สฺวนว่าเสือโคฺร่งเสือ เหฺลืองอันเป็นตัวเมียนัน คฺรันว่าเขัามีลูกมีเตาเลิยงด่งฺงนัน แลเมิอเขัาใปัลาหากินใสั เขัาหฺยากพ่นกฺว่าหฺยากนัก[๔๑] เขัาอดบฺมีใดั เขัาเหนลูกเขัาเขัามาสูเขัา เพื่อคฺวามรักจักกินด่งฺงนันแล เขัามิใดัรักลูกเขัาเลย เขัากกินลูกเขัาเอง เพฺราะว่าเขัาหฺยากนักแล เขัาอดมิใดัแล ๚

ติรจฺฉานลางจำพฺวกเป็นเนากเนีอ[๔๒] ลางจำพฺวกเป็นในเนิอติรจฺฉานเอง[๔๓] โสดลางจำพฺวกเป็นทิราย แลมันหากเลิยงตนเอง ผิเมิออนรายสิน เขัาหาจกินบฺมิใดั เขัากตายในทีรายนัน ฯ ลางจำพฺวกนิกเป็นในเทางเรานิใดั ๘ เคฺราก มีเหฺนานฝูงอื่นออกลูกออกเตา หากตายในเทางเรัานีกมีแล แลในเทางสิงอื่นใหัญกฺว่าค่นนี้ ในเทางเขัาเป็นคีเป็นเรือนในเทางนัน[๔๔] ยังมีหฺลายกฺว่านีกมี คือวาสเดิอนอันมีในเทางต่นนันแล ฯ ฝูงสัตฺวลางจำพฺวกโสด มีขนมีเลบมีมิหฺนังมิเนิอ มีเอญมีกฺรดูกมิเขัามีงาอนจักเขัาการคน แมนชือว่าสัตฺวนันบ่มิคฺวามผิดเขัาสักสิงกฺดี ฝูงอื่นใปัลัาหาฆัาแทงตีสัตฺวฝูงใดเอามาเป็นปฺรเยาชนแกตน ลางจำพฺวกด่งฺงวัว คฺวาย ช้าง ม้า แลมาใหั เริ่มอังกา คะคนทังหฺลายใชตางชัานักหฺนาโสด แลจอฺยูภักกบฺมีใดัเลยสกคาบ ผิแลวาหฺยากหฺญัาแลหฺยากนำ แลจอฺยูกินกฺดี เขัากตีดาจำใจโสด จกฺลาวถึงฝูงเกิอดในติรจฺฉานภูมนัน อันเป็นทุติยโดยสงฺเขปแล้วเทานีแล ๚

สัตฺวอันเกฺอดในเปฺรตภูมกเอาเยานี ๔ ทัง ๔[๔๕] นันทุอันแล ฝูงเปฺรตอันมีด่งฺงนี อฺยูเรัาบเมิองราชคฺฤหนครนัน พายเนากเมิองราชคฺฤหนครนันมีถินถานบานเมิองฝูงเปฺรตอฺยูแหงนัน เริยกชือว่าเปฺรตยมฺมโลกฺยแล อันฺว่าเปฺรตชือว่ายมโลกฺยนันแล มีฝูงเปฺรตอฺยูมากนักหฺนา แลเปฺรตลางจำพฺวกอฺยูในกฺลางสมุทฺธร เปฺรตลางจำพฺวกอฺยูเหนิอเขัา เปฺรตลางจำพฺวกอฺยูกฺลางเขัา แลเปฺรต ๓ จำพฺวกนี้ จำพฺวก ๑ ชื่อตฺริเหตุปฏิสนฺธิ จำพฺวก ๑ นันดีมีปฺราสาทแก้ว แลมีกำแพงแก้วเลามเรัาบ มีคูเลามเรัาบ ดูงามนักหฺนาแล ฯ เปฺรตจำพฺวก ๑ มีชางมัาคน มียัวยาน[๔๖]คามหามเทางขีเทิยวใปัโดยอากาสฺส แมนชือวาเปฺรตฝูงนัน แมนจเป็นดีมียสฺสกฺดิเทัาใดๆ กฺดิ มีบฺมิดุจฺจเทวดาในสฺวรรค แลฝูงเปฺรตลางหมูเป็นด่งฺงนันกนานนักหฺนาแล ๚

ฝูงเปฺรตลางจำพฺวก เมิอเดิอนแรมเป็นเปฺรต เมิอเดือนขินเป็นเทพยดา ฝูงเปฺรตลางจำพฺวก เมิอเดือนขึ้นเป็นเปฺรต เมิอเดือนแรมเป็นเทพยดา ฝูงเปฺรตลางจำพฺวกเมือเดิอนขินเป็นเปฺรตเมือเดิอนแรมเทพยดา ฯ เปฺรตลางจำพฺวกเป็นเปฺรตนานนักเราดชัวพุทนฺดร[๔๗] กัลฺปโสด เปฺรตลางจำพฺวกทีเป็นเปฺรตตฺริเหตุปฏิสนฺธินัน กรูพฺระจตุราริยสจฺจธมฺม เปฺรตลางจำพฺวกใปัอฺยูแฝงต้นใม้ใหัญ เปฺรตลางจำพฺวกอฺยูแทบทีราบ แลเยัามกิดอนราบเป็นอาหาร เลียงตนเขัา เปฺรตลางจำพฺวกมีปราสาททิพฺย มิเคฺริองกินนันเยัามเป็นทิพฺยด่งฺงเทพยดา ๚

ฝูงผิเสิอลางจำพฺวกอฺยูในตนใมั แลเยัามกินเขัาเป็นอาหาร ฝูงผีเสิอเป็นตฺรีเหตุปฏิสนฺธิ กรู้พฺระจตุราริยสัจฺจธมฺม เปฺรตลางจำพฺวกใปัอฺยูแฝงต้นใมัใหัญ เปฺรตลางจำพฺวกอฺยูแทบทีราบ[๔๘] แลเยามกินอบราบ[๔๙]เปนอาหารเลิยงตนเขัา เปฺรตลางจำพฺวกมีปฺราสาททิพฺยมิเคฺริองกินนันเยามเป็นทิพฺยดงฺงเทพฺยดา ๚

ฝูงผิเสิอลางจำพฺวกอฺยูในตนใมั แลเยัามกินเขัาเปนอาหาร ฝูงผีเสิอเป็นตฺรีเหตุ พฺระจตุราริยสัจธมฺม แลฝูงผีทั้งหลายอฺยูในแผ่นดินอันชือว่าปิสาจฺจเฌัาบตนอฺยู[๕๐] แมนว่าเขัาอฺยูลับต่นใม้รากใม้เนาย ๑ กฺดี คนทังหฺลายบฺมีเหนตัวเขัาเลย ฯ เริ่มอังกา ฆฝูงเปฺรตแลฝูงผิเสิอทังหฺลาย เมิอจตาย เขัากฺลายเป็นมดตเนายดำ ลางคาบเป็นตเขบแล แมฺลงเปาง แมฺลงเมา ลางคาบเป็นตักกแตน เป็นเหฺนาน ลางคาบเป็นเนิอแลนกแสกเนาย ด่งฺงฝูงนกจิบนกจาบนัน ลางคาบกลายเป็นเนิอเถิอน ผิแลว่าเขัาตายใส เนิอเขัากฺลายเป็นด่งฺงนันทุกเมิอแล ๚

เปฺรตลางจำพฺวกยืนใดั ๑๐๐ ปี ลางจำพฺวกยืนใดั ๑๐๐๐ ปี ลางจำพฺวกยืนชัวพุทธนฺดรกัลปแล ฯ แม้นว่าเขัาเมล็ด ๑ กฺดี นัามหฺยาด ๑ กฺดี แลจใดัเขัาใปัในปากในคอเขัานันหาบฺมีใดัเลย ๚

เปฺรตลางจำพฺวกตัวเขัาใหัญปากเขัาเนายเทารู้เขมนันกมี ฯ เปฺรตลางจำพฺวกเผามนักหฺนาเพิอ หาอาหารจกินบฺมิใดั แมนวาจะเขัาดเอาเนิอ[๕๑]เนายนิงกฺดี เลือดญาด ๑ กฺดี บฺมีใดัเลย เทาวา[๕๒]มีแต่กฺรดูกแลหฺนังเพากกฺรดูกพายเนากอฺยูใสั หฺนังเทางนันเหิยวติฑกฺรดูกสันหฺลัง แลตานันฦกแลกฺลวงด่งฺงแสงคฺวักเสิย ผมเขัานันหฺยุ้งรุ่ยรัาย[๕๓]ลงมาปกปากเขัา มาตฺราวาผ้าร้าย[๕๔]เนาย ๑ กฺดี แลจมีปกกายเขัานันกหาบฺมีใดัเลย เทียรเยัาม เปลอยอฺยูชัวตน[๕๕] ตัวเขัานันเหฺมนสาบพีงเกฺลียดนักหฺนาแล เขัานันเทยรเยัามเดิอดเนิอเรัานใจ[๕๖]เขัาแล เขัา เรัางใหัเรัางคฺรางอฺยูทุกเมือแล เพฺราะว่าเขัาหฺยากอาหารนักหฺนาแล ฝูงเปฺรตทังหฺลายนันเขัายิงหาแรงบฺมีใดั[๕๗] เขัาเยัามเนานหฺงายอฺยูใสั เมิอแลฝูงเขัานันเขัาเนานอฺยูแลหูเขัานันใดัยินปฺรดุจจเสียงคนเรัางเรียกเขัาว่า สูทังหฺลายเอยจงมากินเขัากินนำ แลฝูงเปฺรตทังหฺลายนัน เขัาใดัยินเสียงด่งฺงนัน เขัากใสใจเขัาว่ามีเขัามีนำจิงเขัาจะลุกใปัหากินใสั กยิงหาแรงบฺมีใดั เขัาจชวนกันลุกขึน ตางคนตากลมใปัลมมาแล บางคนลมคฺวำ บางคนลมหฺงาย แตเขัาทนทุกอฺยูฉันนันหฺลายคาบนักแล แตเขัาล่มพัดกันหกใปัหกมาแล เคายลุกใปั ด่งฺงนันแล เขัาใดัยินด่งฺงนัน แลเขัามิใช่ว่าแต่คาบเดียวใส ใดัยินอฺยูทังพันปีนันแล ผิแลว่าเขัาอฺยูเมิอใด หูเขัานันเทียรเยัามใดัยิน เริ่มอังกา ฆาด่งฺงนันทุกเมิอ คฺรันว่าเขัาลุกขินใดั เขัาเอาเมิอทั้งเสางพาดเหนิอหัว แล่นชืนชมดีใจใปัสู่ที่เสียงเรียกนัน เรงใปัเรงแลหาทีแหงใดัแลจักมีเขัาแลนำใสั กหาบฺมิใดั เขัาจิงรำเรัางใหด้วยเสียงแรง แล้วเขัาเป็นทุกฺขนักหฺนา เขัากล้มเนานอฺยู่เหนิอแผ่นดินนันแล เปฺรตทั้งหลายเมิอเขัาแล้นใปัดงฺงนันใกฺล้นักหฺนาแล เปฺรตเลานีใส เมิอเป็นคนอฺยูนันมักริสฺยาทาน เห่นทานมีดูบฺมีใดัเหนทานยากใรดูแคฺลน[๕๘] เหนทานมิทฺรัพฺยสินจใคฺรใดัทฺรัพฺยสินทาน เยัามริกฺทำกลทีจเอาสินทาน[๕๙]นันมาเป็นสินตนแล ตฺรหนีมิใดัใหัทาน คฺรันว่าเห่นเขัาจใหัทานคน เยัามหาม ปฺราม มิใหัเขัาใหัทานใดัแล ฉอเอาทฺรัพฺยสินสงฺฆมาใวเป็นปฺรเยาชนแกตน คนจำพฺวกนีแล ตายใปั เกิอดเป็นเปฺรตอฺยูทีรายนักด่งฺงนันทุกคนแล ๚

แลเปฺรตจำพฺวก ๑ มีตัวด่งฺงมหาพฺรหฺม แลงามด่งฺงเทาง แลปากนันด่งฺงปากหฺมูแล อดหฺยากนันนักหฺนา หาอันจกินบฺมิใดัสักสิงสักอัน เขัานันมีตนงามด่งฺงเทางนันเพิองด่งฺงฤๅสิน เมิอเกานเขัาใดับฺวชเป็นชี[๖๐]จำสิลบริสุทฺธิ ฯ อันว่ามิปากหฺมูนันเพฺราะวาเขัาใดัปฺรมาทแลกฺลาวขฺวันคฺรูบาอาจาริยแลเจ้ากูสงฺฆผู้มีสิน ๚ เปฺรตจำพฺวก ๑ ตัวงามด่งฺงเทางแล ปากนันเหฺมนนักหฺนา เหฺนานออกเตมปากแล เหฺนานนันเยัามเบานกินปากเขัา เจาะกินหฺนาตาเขัา ๆ มีตัวงามด่งฺงเทางนัน เพราะเขัาใดัรกฺสาสิลเมิอเกาน แลปากเขัาเหฺมนเป็นเหฺนานออกเบานกินปากเขัานัน เพราะว่าเขัาใดัติเติยนยุยงสงฺฆเจ้าใหัผิดกัน ๚

เปฺรตฝูงผู้หฺญิงจำพฺวก ๑ เทียรเยัามเปฺลีอยอฺยู แลมีตนอันเหฺมนนักหฺนา ทัวสารภางแล มีแมลงวันเตามอฺยู่เจาะกินตนเขัามากนัก แลตนเขัานันเผามนักหฺนา หาเนิอบฺมีใดัเริ่มอังกา ฆิเลยสักหฺยาด เท่าว่ามีแต่เอนแลหฺนังเพากกฺรดูกอฺยูใสั เปฺรตเหล่านีอ่ดหฺยากนักหฺนา หาสิงอัญจกินบฺมิใดัเลยสักหฺยาด แลเมิอเขัาจเคฺลาดลูกแล ลูกเขัานันใดแลเจด ๆ ต่น[๖๑] เขัาหากกินเนิอลูกเขัานันเองเขัากบฺมีอิมโสด เมิอเขัาเคฺลาดลูกเขัาใดัแล ๗ ตนโสด เขัาหากกินลูกเขัาเองกบมีรูอิมโสด ฯ แลเขัากินเนิอลูเขัานัน เพราะวาเขัาอยากนักหฺนาเขัาอดบมีใดัแล เปฺรตฝูนีเมิอเขัาเป็นคนอฺยูนัน เขัาใหัอฺยาแกผูหฺญิงอันมีเทางนันกินแล ใหัลูกเขัาตกจากคพฺภแล้ว ฯ เขัาทนสฺบดว่าฉันนี ผิว่ากูใหัอฺย่าค่นกินแลใหัลูกคนตกใส แลใหักูเป็นเปฺรตมีเนีอตัวอันเหฺมนแลมีแมฺลงวันอฺยูเจาะเตามกูกินทุกเมิอแล ใหักูเคฺลาดลูกกูเมิอ ๗ คน แลใหักูกินเนีอลูกกูเองทุกวัน จงอฺยารูสินสักคาบเลยด้วยบาพ่พกมฺมอันเขาใดัใหัอฺยาแกผูหฺญิงอันมีคพฺภนันกิน แลใหัลูกเขัาตกจากคพฺภแล้ว ๆ เขัาสฺบดดงฺงนัน เขัากอฺยูเปลอย แลมีแมลงวันเตมตนเขัา ๆ เผามหาเนื้อบมีใดัแล เยัามจิกเนิอลูกตนกินเองทุกวันเสมอ วันแล ๑๔ ต่น[๖๒] เพิอดงฺงนันแล ฯ เปฺรตฝูงหฺญิงจำพฺวกนี เยัามอฺยูเปฺลีอยบฺมิงามสักแหง เทียรเยัามหฺยากเผดนักหฺนา แลคฺรันว่าเขัาเหนเขัาแลนำมาซึงหนัาเขา คฺรันเขัาหฺยิบเอามากินใส เข้าแลนํานันกกฺลายเป็นเกานอาจมเปนเลิอดเปนเหฺนางใปั ฯ คฺรันเขาเหนผ้ามาซึงหฺนาเขัา คฺรันเขัาเอาผ้ามาห่มใส ผ้านันกกฺลายแผนเหฺลกแดงใหมทังตัวเขาทุกแหงแล เปฺรตฝูงนี เมีอเขาอฺยูเป็นคนใส ผัวเขานัใหัเข้านำผ้าเผานเป็นทานแกสงฆ แลเขัาขึงเคียดดาทอผัวตนด้วยเถายคำวาฉนนี อันมึงทำบุญใหัทานเข้านำผ้าเผานทังนีแกชีนัน จงกฺลายเป็นลามกอาจม แลเป็นเลิอดเป็นเหฺนาง ใหัมึงกินจงทุกคำเทิด แลผ้าเผานนันจงกฺลายเป็นเหฺลกแดงใหม่มึงจงทุกแหงเทอด ดวยบาพฺพกมฺมอนตนใดัดาผัวแชงผัวเขัาด่งฺงนัน เหตุเขาใดักฺทำแลใดเป็นเปฺรตเพิอดงฺงนันแล ๚

เปฺรตจำพฺวก ๑ มีตนใหัญสูงเพยงลำตาล แลมีผมนันหฺยาบนักแล มีตัวนันเหฺมนนักหฺนา หาทีจะดีบฺมิใดัสักแห่ง เขัานันอดหฺยากเผดเรจฺจใร[๖๓]นักหฺนา แม้นฺว่าเข้าเมล็ด ๑ กฺดีนำอฺยาด ๑ กฺดี กมีใดัเขาเทางเลยสักเนาย แลเปฺรตฝูงนี้เมิอกำเนอดเกฺอดเกาน เขัานี้ตฺระนินินักเริ่มอังกา ฆีแล เขัาบฺมีมักกฺทำบุญใหัทานเลย เขาเห่นทานทำบุญใหัทานใส มันเยัามหามปฺรามเสิยมีใหัทานทำบุญใหัทานใดั ด้วยบาปกมฺมอันต่นตฺระนีแลมีมักกทำบุญใหัทานด่งฺงนัน เขัาใดัใปัเป็นเปฺรตแลอดหฺยากนักหฺนา อาหารจกินใสกหาบฺมีใดัสักอันนัน เพราะบาปแลกมฺมเขัาอันใดักฺทำบฺมิดินันแล ๚

เปฺรตจำพฺวก ๑ ใสเขัาเทียรเยัามเอาเสางมือเกาบเอาเขัาลีบอันลุกเป็นใฟนัน มาใสบนหัวตนเองอฺยูทุกเมีอใส่ เปฺรตจำพฺวกนีเมิอกฺทำกําเนิอดเขัากฺทำเกานนัน เขัาเอาเขัาลีบปนด้วยเขาดีแล้วเอาใปัลวงขายแกทาน ฯ แลด้วยบาปกมฺมเขัาด่งฺงนี้ เขัาจิงเอามือเขัาเกาบเอาลิบเป็นใฟนันมาใสัเหฺนิอหัวเองใวัลุกเป็นใฟใหมหัวเขัาอฺยูทุกเมีอ เพราะบาพฺพกมฺมเขัาใดักฺทำเขัาจิงทน ทุก ๆ เมีอด่งฺงนีนิแล ๚

เปฺรตจำพฺวก ๑ เขาเยัามเอาเฆ้านเหฺลกอันแดงตีหัวเขาเองอฺยูทุกเมิอบฺมีใส แลรายใสั แลเปฺรตจำพฺวกนี้ เมิอกําเนอดเขัาแตเกานใส เขัาใดัตีหัวพอแมัแหงเขัาด้วยมือกฺดี ด้วยใม้กฺดี ด้วยเชิอกกฺดี ด้วยบาพฺพกมฺมเขัาอันใดตีหัวพอแม้เขานัน เขัากเอาเฆ้านเหฺลกแดงตีหัวเขัาเองอฺยูทุกเมิอ เพื่อบาพฺพกมฺมเขัาทำเองนั่นแล ๚

แลเปฺรตจำพฺวก ๑ นัน อดหฺยากนักหฺนา แลเหนเขัานำเป็นอันหฺวานอันนีแลมิรศนัก เปฺรตนันจิงเอามากิน คฺรันฺว่ากินเขัาใปันัน ๆ กกฺลายเป็นลามกอาจม เป็นเนาเป็นเหนานเหฺมนนักบฺมีวายสักคาบ ด้วยบาพฺพกมฺมเขาเอง แตเกานโพนเขัาเหนทานมาขอทานเขาแกเขาแลเขัาเขามิอฺยูใสแลเขาพฺรางเสิยว่าเขัาขาหามีใดั ผูนันกเรงฃอฌำเล่า เขัานันมิใหั จิงสว่าด่งฺงนี้ ผิแลว่ามีเขัาแลกูพฺรางว่าหามิใดัใส แลขอใหักูกินลามกอาจมอันรคนด้วยเนัาแลเหฺนานอันเหฺมนนักหฺนานันเทิอดด้วยบาพฺพกมฺมเขัาอันใดัสบดแลพฺรางทานว่าหาบฺมีใดันัน คฺรันฺว่าตายใปัเป็นเปฺรตอฺยู เขัากทนทุกฺกินแต่ลามกอาจมอันรคนด้วยเนัาแลเหฺนนเหฺมนนักหฺนาอฺยูด่งฺงนันทุกเมิอ เพิอบาพฺพแหงเขัาใดัพฺรางแลทนสบดนันแล ๚

เริ่มอังกา ฆุแลเปฺรตฝูงหฺญิงจำพฺวก ๑ เล่า เทียรเยัา มมีเลบมืออันใหยาวแลคมดงฺงมีดกฺรดนัน เยัามขูดเอาเนิอแลหฺนังเขางตนกินเองทุกเมิอ แลเปฺรตฝูงนี้เมิอชาตีเกานโพนเขัาใดัลักเนิออันเป็นสฺวนขฺองผูอื่นนันมากิน คฺรันวาทานเจ้าเขางถามตนใส ต่นมิรับ ๆ แตว่าขามิใดัลักเขางทาน มันจิงสบดว่าฉนนี ผิแลว่า ข่าใดัลักเขางทานจริงใส กินจิงใสั ขอใหักูเอาเลบมือกูขูดเนิอแลหฺนังกูกินเทิอด คฺรันฺวาตายใปัเป็นเปฺรตอฺยูกเอาเลบมิอตน ขูดเนิอตนหฺนังตนกินเองอฺยูทุกเมือ เพื่อบาปตนลักเขัางทานแล สบดใหัทานเชีอตนนันแล ๚

ยังมีเปฺรตจำพฺวก ๑ เมิอกฺลางวันใส เขายิงเขาตีเขาดาเขาฆาแทงตน แลมีหฺมาใหัญ เทาชางสารมันใลขบใลกัดกินเนิอเขา ๆ ลำบากทนทุกฺขเวทนาหฺนาอฺยูฉันนีทุกเมิอ ๆ กฺลางคืนใส เขาใดเป็นเทพฺดาแลมีนางฟัาเฝ้าจำเรอญ แลใดัเสฺวยสมฺบตฺติอันเป็นทิพฺยด่งฺงเทพฺยดาแล เขาเป็นด่งฺงนีทุกวารทุกเดิอน ตฺราบเทัาสินบาพฺพกมฺมเขานัน อันว่าเปฺรตฝูงนี้ใส เมิอเกานเป็นพฺราน เมิอกฺลางวันเขัาเข้าป่าลาเนิอ เมิอกฺลางคืนใส เขัาจำสิล ด้วยบาพฺพกมฺมเขัาอันใดัฆัาเนิอเมิอกฺลางวัน นันแล จิงทานใดัฆัาใดัตีใดัพุงใดัแทง แลจิงมีหฺมาเทาชางสารใลขบกินเนิอเขัาด่งฺงนี้ เพราะวาเปฺรตฝูงนี้ทำบาพฺพกฺลางวันใส จึงใดัทนทุกฺขกฺลางวัน เพอดงฺงนันแล ฯ แล ด้วยผลบุญอันเขาใดจำเริอญสิลเมิอกฺลางคืนนัน เขาจิงใดัเป็นเทพฺยดา แลมีนางฟัาเฝ้าจำเริอญเสวย สมฺบตฺติเป็นทิพฺย เมิอกฺลางคืนนันทุกคืนใส้ ใดัด้วยกุสลผบุญอันเขัาใดัจำสิลนันแล ๚

แลมีเปฺรตจำพฺวก ๑ มีวิมานด่งฺงเทพฺยดา แลมีเคฺรองปฺรดับเทียรเยัามแล้วใปัด้วยเงอนแลเทางเขางแก้ว แลเคฺริองปฺรดับนอาภรณใสแลวดวยแก้วสตฺตพิธรตน แลมีนางฟ้าหฺมืน ๑ เหามเลามเป็นบริวาร เปฺรตนันเผดเรดใรนักหฺนา หาอาหารจกินมิใดัแล เยัามเอาเลบมือเขัางตนอันคมด่งฺงมีดกฺรดนันมาขฺวนมาขูดเอาเนีอแลหฺนังเขางตนออกมากินตางอาหารใส้ เปฺรตเลานีเมีอเกานโพน เริ่มอังกา ฆูมันใดัเป็นนายเมือง แลแตงบังคับคฺวามราษฎรทังหฺลายใส แลมันเยัามมีกินสินจางเขางเขาทิผูเชาบใสมันว่าผิดทิผูผิดใสนันว่าเชาบ นันมิใดักฺทำโดยแพงธมฺม[๖๔]หาบฺมีใดัแล ๚

ยังมีในกาลวัน ๑ ใส พอเป็นวันจำสีล พฺระญาผูเป็นเจ้าเมืองนันธทฺรงสิล ๘ อันแลฝูงขุนนางอีกด้วยมุนนายทังหฺลายกจำสิลด้วยพฺระญาผูเป็นเจ้าเป็นนายเมืองนันทุกคน สฺวนว่านายเมืองนัน นันมิใดัจำสิลใส้ แลนายเมืองนันนันใปัเฝ้าพฺระยา ด้วยนายมันบังคับคนทังหฺลายซึงเป็นข้าเฝ้านัน พฺระญากตฺรดถามนันว่าด่งฺงนี้ มึงยังจำสิลฤๅวมิใดัจำสิล แลนายเมืองนันมันมิใดัจำสิลใส มันกลอายแกคนทังหฺลาย มันกกฺราบทูลแด พฺระญาว่า ขัาพฺระเจ้าใดัจำสิล ฯ ยังมีเกฺลอมันคน ๑ อฺยูแทบข้างมันนัน เกฺลอค่นนันรูใจัมันว่ามันมิรู้จำสิลมิรู้ทำบุญมิรู้ทำธมฺม จิงเกฺลอผู้นันกเค้ายเลาบถามมันว่า เกฺลอเหย เกฺลอจำสิลจิงฤๅ มันกเบากแกเกฺลอมันตามจิงวา กูมิใดจำสิลคฺรำนฺวากูจว่ากูมิใดัจำสิลใส่ กูจใดัคฺวามลอายแกคนทังหฺลายแล กูกสบปฺลับว่า ๆ กูใดัจําสิลแล ฯ เกฺลอมันจิงว่าแกมันฉันนี ผิแลว่าด่งฺงนัน แตวันนีใปัเมิอนาน เถิงคำเถิงคืนกฺดี เกฺลออย่ากินเขัาเพฺรา[๖๕]เลย เกฺลวออดเขัาเพราใหัเถิงรุง คฺรันฺว่ารุงแล้วจิงกินเขัา ใดับุญแกเกฺลอแลอันนีง เกฺลอกใดักฺราบทูลทานแล้วว่า เกฺลอใดจำสิลด้วยทานทังหฺลาย ๆ จวาแกสหายว่า สหายพรางนายใส ฯ นายเมืองมันจำคฺวามเกฺลอ มันกเหนคฺวามด้วยวันนันนันกอดเขัาเพราเนานในกฺลางคืนวันนัน เหตุว่ามันมิเคยอดเขัาเพฺรา คฺรนฺวามันอดเขัาเพร้าเนานล่มกถือตนมัน[๖๖] ๆ กตายในกฺลางคืนวันนันแล ฯ ด้วยบาปกมฺมเขางมันทีมันเป็นนายเมือง แลกินสินจาง แลมิบังคับคฺวามโดยเกฺลางธมฺมด่งฺงนัน มันจึงเป็นเปฺรตยากเผดเรดใร้ใหัญหลวงนักหฺนา หาอาหารจกินบฺมิใดัเลยสักหฺยาดแล เยัามเอาเลบมือเขางต่นอันคมด่งฺงมืดกฺริแล่ขฺอดเอา เนิอหนังเขางตนเองทุกเมือด่งฺงนี เพฺราะบาปกินสินจางบังคบคฺวามมี เริ่มอังกา เฆโดยเกฺลางธมฺม[๖๗]นันแล ฯ ด้วยผลบุญอันใดัฟังคำสหายใหัโอวาททังสังเสานแลใดัจำสีลแลอดเข้าเพฺราเถิงตัวตายด่งฺงนัน มันกใดัวิมานแลเคฺริองปฺรดับต่นอันแล้วใปัด้วยสตฺตพิธรตน แลมีนางฟัาหมื่น ๑ เป็นบริวารนันใสัใดัด้วยบุญอันจำสีลนันแล ๚

แลยังมีเปฺรตจำพฺวก ๑ ใส เยัามกินแตเสฺลตแลรากแลนำลายกินใคฺรยกินนำเนานำเหฺนาง แลกินลามกอาจมร้ายแลเหฺมนนันอฺยูทุกเมิอแล เปฺรตนันเมิอชาติก่อนนัน เขัาเยัามเอาเขัาแลนำอาหารอันเป็นเดนเป็นชาน[๖๘]นันใส แลเอาใปัใหัแกพฺระสงฆเจ้า ผูมีสิล ดวยบาพฺพกมฺมเขัาอันใดั ใหัเขัาแลนำอาหารทีเป็นเดนเป็นชานนัน แก่พฺระสงฆเจ้าฉันนัน คฺรันฺวาเขัาตาย จิงใดัเป็นเปฺรต กกินแต่เสฺลดแลรากแลนำลาย แลนำเน่านำเหฺนางลามกอาจมอนเหฺมนเป็นอาหารทุกเมีอ เพิอบาปกมฺมเขาด่งฺงนีแล ๚

ยังมีเปฺรตจำพฺวก ๑ เล่า เขาเทียรเยัามกินแตนําเหฺนางเนัาแลหฺมาเนาหฺมาเพางอันเขัา เอาใปัเทาดเสิยในป่าชา[๖๙]นันทุกเมิอแล เปฺรตผู้นี้เมิอชาติเกานโพน เขัาเยัามเอาเนิอชาง เนื้อหฺมา แลเนื้อสัตฺวทังหลายอันมีเลบกฺดี หาเลบมิใดักฺดี ในลกฺขณพฺระวินยอันพฺระพุทธเจ้าบัญัติใว้มีให้พฺระสงฆเจ้าฉันใส แลเขาใดเอามาอำพรางใหัพระสงฺฆเจ้าฉัน ด้วยคฺวามอำพรางใหัทานฉันนัน คฺรันฺว่าตนตายใดัเป็นเปฺรตจำพฺวกนี เพฺราะวาบาพฺพกมฺมอันใดัพฺรางพฺระสงฆเจ้า แลใหัมีใจเมาหด่งฺงนัน จิงเขัาใดักินแต่นำเลือดนำเหฺนางหฺมาเพางเป็นอาหารทุกเมิอ เพิอบาพฺพกมฺมเขัาเพราะเขาอำพ์รางพฺระสงฺฆเจ้าใหัฉันนันแล ๚

ยังมีเปฺรตจำพฺวก ๑ เล่า แลมีเปฺลวใฟพุงออกแต่อกแลลิน แต่ปากแหงเขาแล้ว ๆ เปลวใฟนันลามใหมทั้งตนตัวเขัาทุกแหง แลเปฺรตจำพฺวกนี เมีอชาตฺติเกานโพนใส่ เขาใดัดาแลสบฺประมาทพฺระสงฺฆเจ้า อันนังเขากฺลาวคฺวามมุสาวาทแกพฺระสงฺฆผู้เถ้าผูแกผู้มีสิลด้วยคำอำพฺรางทานกฺดี คฺรันตายใปัเป็นเปฺรต เริ่มอังกา ไฆอฺยู ด้วยว่าบาพฺพกมฺมเขาอันเขัาใดัดาธอใส แลกฺลาวสบฺปรมาท เลกฺลาวใสคฺวามแกทาน แลพฺรางทานผู้มีสิลดงฺงนัน แลเปลวใฟจิงพุงออกแตอ่ก แต่ปาก แต่ลิ้น แลลามใปัใหม้ทัวตัวเขัาดงฺงนัน ทุกเมิอเพิอบาปกมฺมเขาใดักทำดงฺงกฺลาวมานีแล ๚

ยังมีเปฺรตจำพฺวก ๑ เลารายนักหฺนา หานําจกินบฺมีใดัเลยสักหฺยาด แลเปฺรตนันหฺยากนำกนักหฺนา ดังว่าใจจขาด จิงแลันใปัขัางซายขางขฺวาเพิอจหานำกิน จิงแลเหนนำใสงามแกตา คฺรันฺว่าเขัาเอามือเกาบเอานำนันมากินใส นํ้านันกฺลายเป็นใฟใหฺมทังตัวเขัา ๆ กเกฺลิอกใปัเกฺลิอกมา เขากตายในใฟนันหิงนาน[๗๐]นักหฺนาแลเปฺรตฝูงนีเมิอเกานโพน เขาเยัามข่มเหงคนเขนใจด้วยอันหาคฺวามกรุณาปฺราณีบมีใดั แลเห่นเขางทานจใคฺรัใดัแกต่น เห่นสินทานจะใดัใคฺร่เกิยดเอา ทานหาคฺวามผิดมิใดใสัตนว่าทานผิด[๗๑] คฺรันฺวัาต่ายกเปันเปันเปฺรตอฺยูชาาหึงนาน ด้วยบาปกมฺมเขัาอันเขาใดักฺทำข่มเหง ผูเขนใจใหัเขัาเรัานเนิอเดิอดใจ[๗๒]เขัาด่งฺงนันแล เปฺรตนันเผามจางรายนักหฺนาหาอันจกินบฺมีใดเลย อดหฺยากนักหฺนาดงใจเขาจขาด คฺรันเขัาเหนฺวานำใสแลเกาบเอามากินใส นำนันกลายเป็นใฟใหมทังตนเขัา ๆ กกฺลิงเกฺลิอกตายในใฟนันนานนักหฺนา เพราะว่าบาปเขัา ๆ ทำขมเหงทานผูอื่นเพอดงฺงนันแล ๚

ยังมีเปฺรตจำพฺวก ๑ เล่า เทียรเยัามมีตัวเปิอยเนาแลเผามนก มิหฺลังกขด มีอกเนา ตีนกเปิอย แลเขาเยัามเอาใฟมาเคฺลากตัวเขัาเองอฺยูทุกเมิอแล ตัวเขัานันด่งฺงเขานใมอันกฺลิงอฺยู ณ กฺลางใรั แลเขัากฺลิงใปักลิ้งมาท่นทุกเวทนานักหฺนาด่งฺงนัน เป็นช้านานนักแล เปฺรตฝูงนี้ใส เมิอเกานเขัาเคฺลากป่าเผาป่าแลสิงสัตฺวอันใดัทีนิมิทันนันใฟกใหฺมลามตาย ๚

ยังมีฝูงเปฺรตจำพฺวก ๑ มีตนนันใหฺญเทาภูเขา แลมีเลนขนอันรียาวเสิยบแหฺลม[๗๓]นักหฺนา ทังเลบตีนเลบมือใหัญ แลเลบนันคมนักด่งฺงมีดกฺรดแลเหากดาบ คฺรันวาเลบตีนเลบมือแลขนนันฟัดกันเมีอใดั ใดัยินดัง ๆ เสิยงฟ้าลัน แล้วเป็นเปฺลวใฟลุกขินใหฺมัทังตนเขัาแลบาดตัวเขัาดุจดังขวานฟ้าผาลง เริ่มอังกา โฆทัวตันเขัาทุกแห้งแลเปฺรตฝูงนิเมิอเกานเขาใดเป็นนายเมือง แลแตงคฺวามเมิองมิเชาบทางธมฺม เยัามเหนแกสินจางแลสินเสาด[๗๔]บฺมีเป็นกฺลาง การยผูเชาบใสัว่าผิด การยผูผิดใสว่าเชาบ ด้วยบากพฺพมฺมแตงคฺวามบฺมีเชาบธมฺมดงฺงนันใส คฺรันฺว่าตายเขัาใปัเปฺรตอฺยูแล มีตัวใหฺญเทาภูเขัา แลมีข่นมีเลบตีนเลบมืออันใหฺญยาว แลคมด่งฺงมีดกฺรืแลดาบเหาก คฺรันแลฟัดกัน[๗๕]ด่งฺงเสียงสายฟ้าผ้า เส้นข่นแลเลบตีนเลบมือเขัานันลุกเป็นเปลวใฟ สเทิอนมาแทงตัวเขัาเองอฺยูทุกเมอแล เพื่อบาพฺพกมฺมกินสินจางสินเสาด แลแตคฺวามเมืองมิเป็นธมฺมนันแล ๚

แลกฺลาวเถิงสัตฺวอันเกิอดในเปฺรตภูมอันเป็นตติยกณฺฑโดยสงฺขปกถาจบเทัานี้แล ฯ

จกฺลาวถิงสัตฺวอันเกิอดในอสุรกายภูมนัน เยัามเอาปฏิสนฺทิในเยานิทัง ๔ อนแล ฯ ลางอสูรเอาดวยอณฺฑชเยานี ฯ ลางอสูรเอาด้วยชลามฺพุชเยานี ๚ ลางอสูรเอาด้วยสเสทเยานี[๗๖] ๚ ลางอสูรเอาด้วยอุปปาติกเยานีแล ฯ อันว่าอกายเลานี มีเป็นคำรพฺพ ๒ สิ่ง สิ่งนึงชื่อกายกฺชกาอสูรกาย ฯ สิ่งนึงชือว่าทิพยอสูรกายแล ฯ อันว่ากาลกฺชกาสูรนัน มีตนสูใดัถิงคาพฺพยุต ๑ ผิจคณนาด้วยว่ามนุสุนีใดั ๒๐๐๐ ว่า แลมีตัวนันเผามนักหฺนา มาตฺราว่าเนีอเนาย ๑ กฺดีเลอดเนาย ๑ กฺดี กหามิใดัในตัวเขัานัน แลตัวเขัานันดังใมอันแหงนันแล มีตาอันเนายด่งฺงตาปู แลตาเขานันขินใปัด่งฺงอฺยูเหิอกฺระหฺม่าม แลปากเขานันเนาย ๆ เทารูเขม แลปากนันอฺยูอกฺรเหฺมามโสด ผิแลว่าเขัาเหนสิงอันใดั แลเขัาจใคฺรเอากินใส เทียรเยัามปักหัวลง เอาตีนชันขิน[๗๗]จิงใดักินแล ทีเขาอฺยูใส เทียรเยัามอฺยูถิสากใลตีกันทุกเมิมแล ฝูกฺชกาสูรกายนีอฺยูหาคฺวามสุกฺขบฺมีใดั ยากเยนเขนใจันักหฺนากฺวาอสูรกายฝูงอื่นแล ฯ อันว่ากาลกฺชกาสูรกายนันมี ๒ จำพฺวก จำพฺวก ๑ ใสเป็นทุกฺขลำลำบากเขนใจนักด่งฺงกฺลาวมานีแล ๚ แลจำพฺวก ๑ นันใสัมีตนสูงใดัคาพฺพยุต ๑ ดุจฺจเดียว แตว่ามีรูปนันตางๆ กันแล มีหฺนาบมีงาม เทางยานฝิปากใหัญ แลมีเลบตีนเลบมืออันรี แลมีตาเริ่มอังกา เฆานันฝังฺงตาตำสูง[๗๘] หฺลังหัก จมูกเบิยว ใจกฺลาหฺนาแขง[๗๙] แรงมักเคียดมักพูน[๘๐]แก่กาล กฺชกาสูรกายฝูงนัน ยังมี ๆ ชาง มีม้า มิขา มิใท แกฺล้วหาร มิริพลเพียงด่งฺงพฺระอินฺธ อนว่าทีอฺยูแหงอสูรกายนัน เขัาเยัามอฺยูใตเขัาพฺระสุเมรุราช ยังมีอันนึงชิออสูรพพิภพฺพ โดยกฺว่างใดัหฺมื่นเยาชน เทียรเยัามแผนเทางคำ ดูเริองงามนักหฺนา ทีนันเป็นเมิองพฺระญาอสูรราชอฺยูห่นแล[๘๑] ฯ แตมนุสฺส เราอฺยูนีลงใปัเถิงอสูรภิภพฺพอฺยูนัน ฦกใดั ๘๔๐๐๐ เยาชน มีเมืองอสูรโหัญ ๔ เมือง แลเมืองมีพฺระยาอสูรอฺยูลเจ้า ๆ ลแหง ลเสาง ๆ พฺระญาแลมิเมืองนันมีปฺราสาทราชมนทิร[๘๒]เยัามแล้วด้วยเทาง แลปฺรดับนิด้วยแก้วสตฺตพิธรตน แลมิกำแพงเทางปฺรดับนิด้วยแก้วอันมีคัาใดัอนันต์ แลมีปฺราการปฺระตูเมืองใดัแล ๑๐๐๐ ปฺรตู เยัามสพฺพด้วยแก้วอันมีคา แลปฺรดับด้วยแก้วแลปฺรตูเลามเรัาบ โดยฦกใดัชัวลำตาล ๑ กลางเมืองนันมีสฺระเทางมีเดากบัว ๔ สิง บานงามนักรุงเรืองด่งฺงเทางแล เยัามปฺรดับนิด้วยแก้วสตฺตพิธรตน พฺระญาอสูรเยัามลงเลนสนุกนีดุจด่งฺงนันทนเบากฺขณีอมีใน ใตรตฺริงฺสาสฺวรรค แลมีเมิองเนายกมาก แลมีบานใหฺญบานเนายกมาก แลมีนำสมุทฺธชุม คฺริงกลางเมืองอสูรนัน ในทามกลางแผนดินอันชืออสูรพิภพฺพนันแล มีใมต่น ๑ เกฺอดแตอาทิต่งฺงแผนดิน[๘๓]เป็นธมฺมดา แลใมัต่นนันใหฺญเทาใมัปาฤกชาตอนมีในใตฺรตฺรึงฺสาสฺวรรคนันแล ใมต่นนัน แตต้นขินใปัถิงคาคบใดั ๔๐ เยาชน แต่คาคบถึงเยาดใม้ ๔๐ เยาชน มีตาเร้าบนันเยัามยาวแลตาแลตาใดั ๕๐ เยาชน[๘๔] ใต้ต้นใมันันมีสิลา ๔ แผนอฺยูเรัาบต่นใมัแคเฝายนัน โดยทิศใหัญทัง ๔ ทิศ แลแผนสิลานันฺน แต่ลแผนโดยกฺวางใดัแล ๓ เยาชนจตุรสฺส คฺรันฺวาเมิอใดัวันดีคืนดีแลพฺระญาอสูรทังหฺลายเยัามใปัเหลนสนุกนิสำราญด้วยกันแหงนันแล อสูรฝูงนันเป็นดินักแล มิปฺราสารทราชมณฑิยรเยัามเงิอนแลเทาง[๘๕]แล ๚ เริ่มอังกา ฆํปฺรดับนิด้วยแก้วทัง ๗ ปรการ แล้วแลรุงเริองงามนักหฺนา เท้าวายังเถามกฺว่าเมืองใตฺรตรึงฺษานันเนาย ๑ แล ๚

เมิองทิศตฺรวันออกนันมีพฺระญาอสูรเสางตน ฯ นึงชือวาวเปติตราสูร ๆ นันเป็นพฺระญาแก่อสูรทังหฺลายอฺยูเบองบุพพวิเทหนันแล ฯ เมืองทกฺษิณทิศ มิพฺระญาอสูรเสางตน ๆ นึงชือว่าอสพฺพฺรตน ๑ ชือสุลิ เป็นพฺระญาแก่อสูรทังหลายอฺยูเบิองชมฺพุทฺวิปนี้แล ฝ่ายตฺรวันตกมีพฺระญาอสูร ๒ ตน ๆ นึงชือว่าเวราสูร ตน ๑ ชือว่าบริกาสูร เป็นพฺระญาแก่อสูรทังหลยอันอฺยูเบิองอมรเคายานีทฺวิปแล เมิองอุตฺตรกุรุทฺวิปมิพฺระญาอสูร ๒ ตน ๆ นิงชือพฺรหฺมทตฺตตน ๑ ชือราหูเปนพฺระญาแกหฺมูอสูรทังหฺลาย[๘๖]อันอฺยูเบิองอุตตรกุรุทฺวิปนันแล ๚

พฺระญาอสูรผู้ชือว่าราหูนัน มีอำนาจฺจแลมีกำลังกฺลาแกฺลวหารกฺวาพฺระญาอสูรทังหฺลาย ใหัญกฺว่าเทพฺดาทังหฺลายในสฺวรรคโดยสูงใดั ๙๔๐๐๐ เยาชน ฯ แลอ้อมเรัาบหัวโดยใหัญ ๘๐๐ เยาชน แลหัวเขัา กฺวางใดั ๑๒๐๐ เยาชน แต่ข้างแลข้างใดั ๒๖๐๐ เยาชนแล หฺนาผากโดยกวางใดั ๓๐๐ เยาชน แลจมูกโดยยาวใดั ๓๐๐ เยาชน แตหวางคืวกฺดี หฺวางตากฺดี ใดั ๙๐ เยาชน แต่หัวคืวมาถิงหางคืวใดั ๒๐๐ เยาชน แต่หัวตามมาถิงหางตาใดั ๒๐๐ เยาชน แต่ปากโดยกวางใดั ๒๐๐ เยาชน โดยฦกปากใดั ๓๐๐ เริ่มอังกา ฆะเยาชน โดยกฺวางฝามือใดั ๒๐๐ เยาชน ขนตีนขนมือ ขนนันแลยาวใดัถึ ๓๐ เยาชน ฯ คฺรันเมิอวันเดิอนเพอนเพงแลเดือนนันงาม ฯ คฺรันเมิอวันเดือนดับแลตฺรวันงาม แลราหูนันมีหฺนาจมักเห่นพฺระอาทิตฺยแลพฺระจนรอันงามด่งฺงนันแล มันมีใจหิงฺสา[๘๗] มันขินจิงขินเหนิอเจามเขายุคนฺธรนันแล้วกนั่งอฺยูถา[๘๘]พฺรอาทิตฺยอันอฺยูในปราสาทฺธอนสถิตอฺยูในั