วันที่ ๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๗๒ น

​บ้านปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๗ พฤษภาคม ๒๔๗๒

กราบทูล กรมพระดำรงราชานุภาพ ทราบฝ่าพระบาท

ได้รับลายพระหัดถ์ตอบ เรื่องราชประเพณีกรุงศรีอยุทธยา ในข้อหลักพิธีอภิเษกนั้น เป็นอันความเห็นลงกันแล้ว แต่ข้อคัมภีร์โลกบัญญัตินั้นยังตรัสค้าน ซึ่งลางทีก็จะถูกตามกระแสพระดำริ ส่วนที่เกล้ากระหม่อมกราบทูลก็คิดว่าถูกเหมือนกัน เหตุใดจึ่งจะเป็นเช่นนั้น จึ่งขอประทานโอกาศกราบทูลอธิบาย

ตามที่เกล้ากระหม่อมว่าภาษาไม่ดีและข้อความเหลวไหลนั้น ฉะเพาะเท่าที่เห็นจากหนังสือพระราชพิธีบุณย์ราชาภิเษกพระเจ้ามณีวงศอ้างแห่งหนึ่งกับอภิเษก ๕ ซึ่งคัดไปประทานไปว่าสมเด็จพระวันรัตนวัดพระเชตุพนแปลอีกแห่งหนึ่งเท่านั้น ฉบับที่หอพระสมุดได้มาจากเมืองพม่านั้นยังหาได้เห็นไม่ ตามความที่ตรัสอธิบายว่ากล่าวเป็นโลกวินิจฉัย ไม่มีเรื่องอภิเษกนั้น ทำให้เห็นแน่ว่าที่หนังสือไตรภูมิพระร่วงอ้างถึงนั้น ต้องเป็นฉบับที่ได้มาจากเมืองพะม่า เพราะเป็นสำเนาเรื่องอันเดียวกัน ลางทีฉบับนั้นจะเป็นฉบับเก่าภาษาจะดี เป็นคนละฉบับกับที่เขมรคัดมาอ้าง และที่สมเด็จพระวันรัตนแปลก็เป็นได้ สองรายข้างหลังนี้เป็นฉบับอันเดียวกันแน่ อาจมีใครแต่งขึ้นสวมชื่อเก่าก็เป็นได้ ชื่อหนังสือตอนจากกันเคยมีอย่างอยู่ เช่น จินดามณี เดิมมีฉบับสันสกฤต แล้วเอามาแต่งเป็นไทย ตอนเอาชื่อจินดามณีมาให้ คงเป็นตำราเรียนเหมือนกัน แต่ข้อความจะได้เหมือนกันหามิได้เลย จะต้องตรวจฉบับเมืองพะม่าต่อไป

ข้อพิธี ๑๒ เดือน ยังมีแง่ที่จะต้องพิเคราะห์อยู่มาก ยังไม่พร้อมที่จะกราบทูลในเวลานี้

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด