วันที่ ๑๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๗๒ น

​บ้านปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๑๑ ธันวาคม ๒๔๗๒

กราบทูล สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทราบฝ่าพระบาท

ได้อ่านหนังสือ “อธิบายด้วยยศเจ้า”^๑ ซึ่งทรงแต่งแจกกฐิน ขอบใจเป็นอันมาก แม้เป็นแต่หนังสือนิดเดียวก็เก็บหมด รู้สึกว่าฝ่าพระบาทต้องใช้เวลาค้นคว้ามาก ไม่ใช่จะเขียนขึ้นได้ในปัจจุบัน เป็นหลักฐานอันดี ขอถวายบังคมฝ่าพระบาท

อ่านหนังสือนั้นแล้ว ทำให้นึกถึงมูลแห่งคำ มีความเห็นอย่างไร ผิดหรือถูกก็ตามที ขอประทานเขียนถวายเพื่อทอดพระเนตรเล่น

มูลคำ

ฟ้า = พญ๎า -{เพี้ย = พระ พระยา

เจ้า = ท้าว = เถ้า

(อธิบาย) “ฟ้า” เห็นจะเป็นคำคนที่ลงมาทางแดนจีน ด้วยภาษาจีนมีเสียงตัว ฟ พญา พระ เป็นเสียงคนในพื้นประเทศนี้เรียกตาม แต่แผกไป เพราะภาษาไม่มีตัว ฟ “เจ้า” ปะปนกับ “ท้าว” เพราะเสียง จ กับเสียง ต๎ส เหมือนกัน เช่นเมือง “เทียนต๎สิน” เมือง “เทียนจิ๋น” เป็นต้น

คำประกอบ

เจ้าฟ้า = เจ้าพญา = เจ้าพระ - เจ้าพระยา - ท้าวพระยา = ท้าวพญา = ท้าวเพื้ย เป็นอันเดียวกัน

พระนาง คือฟ้านาง

นางพญา = นางพระยา คือนางฟ้า

นางท้าว คือนางเจ้า

เถ้าแก่ คือเจ้าแก่ จึ่งเป็นผู้ควรให้ไปคุมเจ้าสาว ที่แปลเถ้าว่าแก่นั้นเข้าใจผิด แก่ซ้อนแก่จะได้ความอะไร

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด