วันที่ ๓๐ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๗๔ น

​บ้านปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๓๐ กรกฎาคม ๒๔๗๔

กราบทูล สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทราบฝ่าพระบาท

เกล้ากระหม่อมได้คัดรายงานของพราหมณ์ศาสตรี เรื่องปิดทวารทั้ง ๙ ไปถวายสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ครั้นวานนี้เกล้ากระหม่อมไปส่งเณรงั่วที่วัดจึ่งได้พบกับท่าน ท่านแสดงความพอใจเป็นอันมาก และท่านได้แสดงให้ทราบโดยได้เทียบเคียงแล้ว ว่าของเราก็มีเหมือนกันในสังวรคาถาว่า

สํวโร แปลว่า ปิด ตรงทีเดียว แต่พระพุทธเจ้าสอนให้ปิดด้วยใจ มิได้ให้ปิดด้วยนิ้วมือ ชะรอยจะโปรดทางของพราหมณ์นั้นแล แต่มาแก้เป็นปิดด้วยใจ เพราะเป็นทางที่จะปิดได้จริงเสมอ การปิดด้วยนิ้วมือจะปิดได้ก็แต่ชั่วขณะหนึ่งเท่านั้น

ได้มาตริตรองเหตุผล เห็นว่าการปิดตาหูจมูกปากนั้น เพื่อห้ามมิให้รูปเสียงกลิ่นรส อันเป็นของภายนอกเข้า ปิดทวารหนักเบาเพื่อห้ามมิให้คูถมูตอันเป็นของภายในออก เป็นการกระทำด้วยความเพียรเพื่อต่อสู้ความกระวนกระวาย อันจะพึงทำลายญาณหรือสมาธิสมาบัติอะไรนั้น ให้แตกทำลายไปเสียก่อนได้สมมโนรถ

รูปพระภควัมที่ทำปิดทวารทั้ง ๙ นั้น ถ้าจะทำตามคติพระพุทธศาสนาก็ไม่เห็นอะไร เพราะปิดด้วยใจ โดยปรารถนาจะให้เห็นปรากฏ จึ่งทำปิดทวารด้วยมือตามคติของพราหมณ์ ยังยิ่งไปกว่านั้นอีก ไม่ทำตามโศลกที่พราหมณ์กล่าวไว้ ซึ่งให้ปิดด้วยนิ้วแห่งมือทั้งสองกับท้าวทั้งสอง ทำเป็น ๔ มือ ๖ มือเอาอย่างเทวรูปที่ให้มีมือมากแสดงว่ามีฤทธิมาก เพื่อให้เห็นศักดิ์สิทธิ์ยิ่งขึ้น

ตามที่กราบทูลมานี้ จะผิดหรือถูกก็เห็นว่าควรจะทราบฝ่าพระบาท จึ่งได้กราบทูลมา

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด