วันที่ ๑๓ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๔ ดร

วันที่ ๑๓ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๔

ทูล สมเด็จกรมพระนริศฯ

ด้วยเมื่อวันอาทิตย์ที่ ๑๒ นี้ หม่อมฉันไปเผาศพหม่อมแช่ม อดิศร ได้พบเจ้าพระยาธรรมา พอนึกขึ้นได้ ได้ถามถึงเรื่องพระที่นั่งคชกรรมประเวศ แกรับว่าแกเปนผู้รื้อและตกแต่งที่แก้ไขเอง ตั้งแต่ในรัชกาลที่ ๕ แล้วเลยเล่าเรื่องถอยหลังขึ้นไปว่า สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงโปรดปราสาทองค์นั้นมาก ได้เคยทำพิธีพืชน์มงคลที่นั้นครั้งหนึ่ง ทีหลังยอดชำรุดเหลืออยู่ เทียมเหม (เช่นเห็นในรูป) อยู่หลายปี โปรดให้เอายอดออกแก้เปนพลับพลาจตุรมุข แต่ปราสาทนั้นเสาผุพัง แก้ไม่สำเร็จจึงต้องรื้อ และทำที่ชาลาอย่างเห็นอยู่ทุกวันนี้

หม่อมฉันไปพิพิธภัณฑสถาน ไปพิจารณาดูได้ความแน่ใจว่า ชาลานั้นต่อออกมาจากหน้าพระที่นั่งพุทไธศวรรย์เมื่อสร้างปราสาทไม่มีที่สงสัย เพราะช่องบันไดที่ขึ้นข้างๆ มีช่องพนักข้างละห้อง แล้วทางตวันออกถึงปราสาททางตวันตกต่อหน้าพระที่นั่งพุทไธศวรรย์ได้ระยะกันทั้งสองด้าน

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด