โคลงนิราศพระยาตรัง
๏ [๑]ศรีสิทธิวิวิธบวร นครศรีอยุทธเยศ อดุลเดชฟุ้งฟ้า จบแหล่งหล้าเกรงยศ เกียรติปรากฏทั่วด้าว ทุกไทยท้าวพำนักนิ์ เฉกหลักโลกย์ภูลเกษม เปรมใจเมืองมิ่งเย็น เป็นมงคลจักรพาฬ พิศาลสุขสมบูรณ์ ปูนแมนมารังสฤษฏ์ เพื่อบพิตรเจ้าช้าง ยศยิ่งยศฦๅอ้าง อาจให้พึงแสยง ฯ
๑
๏ อยุทธยาโสภิตโพ้น | มาแปลง เป็นฤๅ |
ฤๅว่าบุญเพรงแสดง | พระสร้าง |
สิงหาสน์พิมานแสยง | สยบโลกย์ |
แสงสุวรรณพร่างพร้าง | พระพริ้มพรายตา ฯ |
๒[๒]
๏ พรายพรายพระพุทธแก้ว | มรกต |
ศรีสุวรรณแจ่มจรด | รุ่งเร้า |
พิหารเลื่อนมุขลด | รุจิเรข เรืองแฮ |
ไตรโลกย์เล็งคํ่าเช้า | นอบน้อมกรถวาย ฯ |
๓
๏ ดิเรกกรุงเกียรติเจ้า | จักรพาฬ |
จูงจิตรพลเมืองสถาน | สู่ฟ้า |
กัลยางค์นิคมชาญ | ชายชื่น ชมแฮ |
โสภิตภพเลื่องหล้า | แหล่งล้วนฦๅเกษม ฯ |
๔
๏ เสนาะสารเสาวนิศน้อง | รำพัน แถลงนา |
ปางนิราแรมขวัญ | เนตรไว้ |
อกเรียมตระลึงศัลย์ | สุดสิ่ง รักแม่ |
แสนกระซิกโศกไข้ | ขุ่นไข้ใจเรียม ฯ |
๕
๏ แอบองค์นาริศน้อม | แนบทรวง |
ลูบอุทรเซร็นดวง | สวาดิไหม้ |
อ้าโฉมวิมลพวง | มาเลศ เรียมเอย |
ควรเตรียกกายเรียมไว้ | หว่างห้องทรวงสมร ฯ |
๖[๓]
๏ เกษนีอมเรศเอื้อม | องค์แผลง เจ้าฤๅ |
ฤๅสุเรนทรชุมแปลง | หลากหล้า |
ลาลงธรณิศแลง | ลองรูป ฤๅแม่ |
หลีกสุเรนทรยวลหน้า | พี่แล้วเนาใด ฯ |
๗
๏ สิบทิศทิพยรสฉ้อง | ฉมสมร ปองแม่ |
พ่างพิโดรทรวงอร | โอษฐ์อ้อน |
งอนธุชรถจันทร | เนืองเนตร กูเอย |
งามแม่งอนสมรค้อน | เคร่าช้าวันเห็น ฯ |
๘
๏ เดาะดวงดุจเด็จตั้ง | ติดตา อยู่แม่ |
พูนดำตรูงตฤษณา | พิศพื้น |
ลำทรวงทิพยสุธา | เพ็ญภาคย์ พี่ฤๅ |
คลำแม่คลำฤๅลื้น | ยอบเช้าคืนงาย ฯ |
๙
๏ จักรพรรดิภูวนารถไท้ | ทศองค์ |
ชมวิเชียรเชยอนงค์ | เนื่องหน้า |
ภิรมย์รสยรรยง | ยุพโยค แม่แม่ |
สนุกนิ์ที่สุดรสห้า | แห่งน้องกลเดียว ฯ |
๑๐
๏ ถวิลรสรสอ่อนโอ้ | เอาใจ พี่นา |
สรงสระทิพยมาลัย | หลั่งนํ้า |
จากสมรพี่เสพใด | ฤๅมุ่ง เหมือนเลย |
ชายแต่สายเนตรซํ้า | ทราบรู้เรียมถวิล ฯ |
๑๑[๔]
๏ กรกุมโกเมศช้อน | ชูเชย |
กลิ่นสุคนธรเหย | หื่นฟุ้ง |
นาสาประสงค์เสย | จูบสั่ง หลายครู่ |
ทรวงทับทรวงสะดุดสะดุ้ง | สะดวกแล้วลาศรี ฯ |
๑๒
๏ อยู่เทอญสุดสวาดิสร้อย | สงสาร |
เรียมจากนุชไปนาน | เนิ่นช้า |
สาโรชรสเสาวมาลย์ | วายกลิ่น แล้วแม่ |
รักจักโรยแรมหน้า | แม่หน้านวลผจง ฯ |
๑๓
๏ เสร็จโลมเสร็จสั่งสิ้น | สอนสมร พี่นา |
ลงสู่สำเภาจร | จากคุ้ง |
ร้อยยากบ่เคยรอน | รักพราก อกแม่ |
ใจหนึ่งหนามเหน็บสะดุ้ง | เนื่องร้อยรุมกระสัน ฯ |
๑๔
๏ จากมาเรือล่องนํ้า | เนตรไหล |
เวรวิบัติกรรมใด | พี่สร้าง |
แรงบาปจึ่งจูงไกล | สมรมิ่ง กูเอย |
แรงพี่เดียวสุดมล้าง | จากร้อยแรงกรรม ฯ |
๑๕
๏ ถึงวัดสามปลื้มยิ่ง | อาลัย |
คิดแม่ปลื้มใจใจ | จักขวํ้า |
นับวันจะคอยใคร | ครวญปลอบ นางนา |
โอ้ที่ปลื้มกลับปล้ำ | เปลี่ยนร้อนมาเรียม ฯ |
๑๖
๏ มาถึงถิ่นท่าตั้ง | ฉางเกลือ |
ปากพี่จางใจเฝือ | ลิ่วล้ม |
เคลิ้มคิดภาชนะเจือ | จงเสพ รสแฮ |
หวนว่าเกลือเจือสร้ม | ม่อน้อยนางแกง ฯ |
๑๗
๏ วัดทองทองอร่ามเพี้ยง | ศศิฉาย |
เรียมยิ่งทุกข์ฤๅมลาย | ละห้อย |
หวั่นจิตรคิดแหวนสาย | สวาดิพี่ ฤๅวาย |
อ้าแม่ถอดจากก้อย | ส่งให้เรียมนา ฯ |
๑๘
๏ มลักเห็นนามท่าบ้าน | คอกควาย นาแม่ |
ควายบ่เห็นกล้ำกลาย | ดั่งนี้ |
เฉกโฉมวิเชียรฉาย | มาโนช เรียมเอย |
มีแต่นามนุชกี้ | เมื่อน้องเรียมเห็น ฯ |
๑๙[๕]
๏ เรียมมามาลุด้าว | ดาวคะนอง แล้วแฮ |
เชิญเทพย์นำสารสนอง | ข่าวเจ้า |
ดาวนามคะนองหมอง | ดาวฤกษ์ บนนา |
ดีอยู่ดอกอย่าเศร้า | โศกร้อนรุมถวิล ฯ |
๒๐
๏ วัดราชบุรณะเบื้อง | บุญใคร ทำนา |
นามราชฤๅราชใด | สืบสร้าง |
อ้าแม่นิโทษไฉน | นะนาฏ เรียมเอย |
เหมือนราชให้เรียมร้าง | ไป่รู้วันสม ฯ |
๒๑
๏ ถับถึงบางผึ้งยํ่า | อัสดง |
แลบ่เห็นผึ้งลง | ถิ่นถ้อง |
อกเรียมนิราจง | จิตรจ่อ ผึ้งนา |
แลบ่เห็นผึ้งน้อง | คู่คล้ายนามบาง ฯ |
๒๒
๏ ถึงวัดดอกไม้มุ่ง | เมิลหา |
หวนกลิ่นพานพัตรา | รวดเร้า |
ฤๅมีรสบุปผา | พรรณชาติ ใดเลย |
เฉกดอกมะลิเจ้า | พี่ร้างกลิ่นขจร ฯ |
๒๓
๏ ถึงลัดจักลัดหน้า | เรือจร |
ลัดก็กลับเป็นดอน | ปิดไว้ |
ตรงใจพี่อาวรณ์ | ส่างสวาดิ แม่แม่ |
เรียมก็ปิดพักตร์ไห้ | รํ่าซ้ำลานาง ฯ |
๒๔[๖]
๏ โฉมแม่ถอดรูปไว้ | ในตา พี่ฤๅ |
รสโอษฐ์โบกนาสา | ซาบซํ้า |
ถนัดเสียงนาฏเสาวนา | เสนาะโสต อยู่แม่ |
ตรงที่กายเรียมปลํ้า | ปลอบห้วงรสสมร ฯ |
๒๕
๏ กำสรรดโหยหับห้อง | ทรวงอา- ดูรแม่ |
เชยแต่รสพัตรา | เปลี่ยนน้อง |
ริ้วรอยแน่งนขา | ขีดแน่ว ทรวงเอย |
ตอบประจักษ์รอยต้อง | พี่ไว้เล็บใด ฯ |
๒๖
๏ โอ้โอ๋ละพี่หม้าย | มัวเมา มืดแฮ |
จิตรพี่เฉาเหลือเฉา | โฉดแล้ว |
จากนางดั่งตกเขา | เมรุพลาด ลงเอย |
สุดจะสอดตาแผ้ว | แผ่นฟ้าดินหา ฯ |
๒๗
๏ สอดโศกทุกคํ่าเช้า | อดสู ตัวเอย |
เพียงพิกลกายดู | ดั่งนี้ |
อกนางกับอกกู | เหมือนดั่ง นี้ฤๅ |
ฤๅว่านุชแย้มชี้ | ริเหล้นกลใด ฯ |
๒๘
๏ เจ็บเรียมสุดหอบหิ้ว | หาบหาม แม่ฮา |
ยอกซึ่งหนามเอาหนาม | แสะเสี้ยน |
บ่งพิษพี่จากความ | เจ็บแม่ แต่แม่ |
ฤๅจะเบี่ยงใจเพี้ยน | พี่ไว้ตรอมตาย ฯ |
๒๙
๏ ถึงแถวแนวบ้านช่อง | นนทรี |
เรียมก็เมิลทฤษฎี | หมู่ไม้ |
พิศพงพุ่มสดศรี | เหลืองโสด แม่เอย |
เรียมก็ไข้ไม้ไข้ | ช่วยไข้ใจตรอม ฯ |
๓๐
๏ พระแผดงเรืองฤทธิ์ไท้ | เทพา- รักษ์นา |
สิงสถิตศาลสมญา | ชื่อไว้ |
แม้จึ่งจักบูชา | เชิญเทพย์ ท่านแฮ |
ดาลเดือดทรวงไห้ให้ | เหือดร้อนแรงกระสัน ฯ |
๓๑[๗]
๏ มาเห็นโชนเชี่ยวบ้าน | บางขนง |
บางไป่เปรียบบางทรง | แม่ไว้ |
ขนงโฉมแม่สุดวง | หางเนตร นางนา |
บางใช่เอวบางให้ | จากเจ้ามาบาง ฯ |
๓๒
๏ สำมะโรงสำเหนียกไม้ | บอกบาง |
บอกวิโยคเยาวนาง | เนื่องน้อง |
เห็นศาลตระเหว็จพลาง | ลาญสวาดิ แม่นา |
เงียบดั่งเคหาห้อง | พี่ร้างแรมเขษม ฯ |
๓๓
๏ มาถึงนามชื่อคุ้ง | จากแดง แล้วแม่ |
จากบ่แดงเรียมแสยง | สยบหน้า |
แดงเดือดเนตรเฉกแสง | สายเนตร นางนา |
จากบ่ปานจากช้า | ชื่นช้ารสใจ ฯ |
๓๔
๏ เรียมมาถึงท่าคุ้ง | นที |
นามชื่อบางคาวี | หนึ่งนั้น |
เห็นบางพร่างวารี | แปลนเปลือก ตมแฮ |
คลองราคแปลนเกลือกกลั้น | พี่ไว้กลบาง ฯ |
๓๕
๏ ถึงด่านดาลเดือดดิ้น | แดสมร |
เมืองสมุทรปราการกร | ก่อสร้าง |
เพลิงด่านที่สุมขอน | เรืองโรจ |
ร้อนไป่ป่านราคร้าง | ยิ่งร้านเพลิงสุม ฯ |
๓๖[๘]
๏ คิดเคียงสารศเบื้อง | บัวปราง เจ้านา |
นอนกระชงใจคราง | ครั่นแค้น |
นางเอยจักสระสาง | โศกสิ่ง ใดเลย |
บรรทุกทุกข์เรียมแหน้น | อกแล้วฤๅเห็น ฯ |
๓๗
๏ เจ็บจันทกินเรศครั้น | ครวญคราง |
ศรสอดเสียบอุรภางค์ | เมื่อม้วย |
ตราตรงตระหนํ่าปาง | ปวดยอก ทรวงแม่ |
เจ็บไป่ปานเจ็บด้วย | ที่ร้อนเรียมเลย ฯ |
๓๘
๏ ธตรฐเหมราชผ้าย | ผาดผยอง |
บาศพเนจรจอง | จอดเท้า |
ทบองค์พระลงสยอง | สยบสั่ง เหมนา |
เรียมก็ดิ้นดักเด้า | ดุจไท้ทวนองค์ ฯ |
๓๙
๏ พิโยคจากยศแก้ว | กามา กูเอย |
เรียมกระสันโศกหา | แม่เว้น |
นํ้าเนตรพี่ตวงตา | ตกพรํ่า วันแม่ |
ทรวงยิ่งดาลเดือดเต้น | ตากร้อนพันแสง ฯ |
๔๐
๏ ยามดึกเงียบสงัดด้าว | เดือนฉาย แม่ฮา |
วับวาบลำพูพราย | พร่างพร้อย |
หิ่งห้อยจับพฤกษ์ราย | เรียงกิ่ง ไกวนา |
แสงดั่งพลอยเพชรก้อย | กรีดนิ้วนางเฉวียง ฯ |
๔๑
๏ นาฬิกานุชพี่เอ้ย | บอกยาม |
ทรายระรินโรยตาม | ช่องน้อย |
ประเหลนุชบอกความ | ในยํ่า ยามแม่ |
ทรายดั่งสายเนตรย้อย | หยาดน้ำตาเรียม ฯ |
๔๒
๏ รุ่งแหลมฟ้าผ่าพื้น | แหลมดิน |
สายสุชลโรยริน | พร่างพร้าง |
เจ็บจิตรเพี่อคนฉิน | จากสวาดิ แม่แม่ |
ถนัดดั่งขวานฟ้าขว้าง | ชื่อไว้ฤๅหาย ฯ |
๔๓
๏ ปากน้ำดุจดั่งน้ำ | เนตรเรียม แม่ฮา |
เค็มก็เค็มสมรเทียม | เทียบน้ำ |
ตากตาตระหง่องเตรียม | คอยแม่ มาฤๅ |
ฟายสุชลปนซํ้า | เช่นน้ำเค็มไหล ฯ |
๔๔[๙]
๏ เห็นหาดหลังเต่าตั้ง | กลางชล |
ผุดโขดยามเรียมจน | ยั่วเย้า |
เพี้ยนพิศละกลกล | เต่าโขด เขินเอย |
สนุกนิ์ไป่ปานเต่าเค้า | โคกโพ้นภูลเกษม ฯ |
๔๕
๏ ต้นหนทอดดิ่งดิ้ว | ดูชล |
สายดั่งสายใจยล | แยบชู้ |
เรียมพรางแม่แกว่นกล | กายพี่ |
เหมือนสมุทรนุชรู้ | หยั่งรู้ใจเรียม ฯ[๑๐] |
๔๖
๏ ศรเข็มตั้งต่อแต้ม | ตาลม |
กลเนตรนุชเมียงคม | ค่อยค้อน |
ตาเรียมสอดประสม | สายเนตร นางนา |
พิษยิ่งศรเข็มย้อน | ยอกย้อนทรวงชาย ฯ |
๔๗
๏ สายแสงสุริเยศได้ | นาที |
พอประจวบลมดี | ส่งท้าย |
นายงานฉุดลดตี | เพลาชัก ฉ้อนา |
ใบสะบัดโบกย้าย | พี่ย้ายใจกระสัน ฯ |
๔๘
๏ ตกลึกเสียงคลื่นครื้น | ครวญฟอง |
อกพี่เพียงพังพอง | พุชํ้า |
กูเอยจักคืนครอง | นุชเมื่อ ใดเลย |
นับแต่วันจักช้ำ | โศกซํ้าครวญหา ฯ |
๔๙
๏ เห็นเกาะบุรพทิศท้อง | ชลธี |
เกาะชื่อสีชังตี | อกไห้ |
แสดงเหตุยุบลศรี | เสาวภาคย์ เรียมเอย |
เกรงจักบากใจได้ | อื่นแล้วชังเรียม ฯ |
๕๐[๑๑]
๏ สมมุขขับแข่งหน้า | นวลแข แม่ฤๅ |
คิดเมื่อยามนุชแปร | ประหน้า |
อิงองค์แอบแกลแล | เมียงม่าย |
หมายว่ามุขนางถ้า | พี่ถ้ารับขวัญ ฯ |
๕๑
๏ สมมุขนุชนาฏแม้น | เนียรมิตร |
อ้าว่ามุขนุชพิศ | สวาดิดิ้น |
โฉมพักตร์แม่แลติด | ตาพี่ ลืมฤๅ |
งามไป่วายวันสิ้น | สุดหน้าพรหมสรรค์ ฯ |
๕๒
๏ เกาะครามเขียวเล่ห์ไล้ | ครามลง |
พิศพ่างพัตราอนงค์ | นุชย้อม |
ถนอมปลิดจากอรองค์ | มาพี่ แม่นา |
โหยระทดทรวงน้อม | แนบผ้านางกระสัน ฯ |
๕๓
๏ มลักเห็นเกาะไผ่เศร้า | โศกตรอม ใจเอย |
ไผ่บ่ผอมเรียมผอม | ไผ่เศร้า |
งอกงายรุ่นเรียงจอม | ผาผาด คิดแม่ |
ริมรุ่นโฉมนุชเย้า | ยั่วเย้ายวนใจ ฯ |
๕๔
๏ เกาะส้มกลม่วงน้อง | นางฝาน |
จัดประจงวางจาน | เรียบชิ้น |
พิศผลพี่แลลาญ | ลุงสวาดิ |
คิดซึ่งรสมือดิ้น | ดุจได้ชิมผล ฯ |
๕๕[๑๒]
๏ ปานนี้ศรีสวัสดิ์เจ้า | จอมสมร พี่เอย |
กันต์จุไรฤๅนอน | นั่งเหล้น |
แซมพวงพู่เกสร | บุบผชาติ ชมฤๅ |
ฤๅว่านุชสระเส้น | เกศน้องนานสนาน ฯ |
๕๖[๑๓]
๏ ลมลงหนาวสุดไซ้ | อกอวล อกเอย |
เรือแล่นลมหอบหวน | ห่วงน้ำ |
ลมโอษฐ์รสคำชวน | ชมพี่ |
ลมกระสันเสียวซํ้า | ซ่านซํ้าทรวงหนาว ฯ |
๕๗
๏ เห็นวาฬดำแหวกหว้าย | ชลธี |
หางโบกปากปามตี | คลื่นคล้าย |
กระบอกกระบัดหนี | หลีกปาก วาฬแม่ |
ปองแม่หลีกปากร้าย | เพื่อนชู้ชวนเถียง ฯ |
๕๘
๏ พิศเพียนทองท่องท้อง | ชมวัง |
ลมละเลิงลอยหลัง | แหวกหว้าย |
ปางสมรแม่จรยัง | เวียงราช |
รูปตะเพียนทองคล้าย | แม่คล้ายเพียนทอง ฯ |
๕๙
๏ มังกรกระหวัดเกี้ยว | ก่ายกัน |
แลประหลาดสัตว์พรรณ | พวกนํ้า |
อกเรียมเร่งกระสัน | เสียวโศก แม่แม่ |
ถนัดดังกอดเอวยํ้า | นุชย้ายเรียมตาม ฯ |
๖๐[๑๔]
๏ ระลึกระอุ่นอ้อน | อกองค์ พี่อา |
โหยตระชักชิดอนงค์ | เนื่องเนื้อ |
ชเลชลาลง | ลมลาด อกเอย |
โอ้ว่าอุ่นฤๅเสื้อ | เปรียบเนื้อนางเดียว ฯ |
๖๑
๏ ประโรศเทเวศขว้าง | ขวานขวัญ แขวนแม่ |
หวาดสดกแดผัน | ผาดฟ้า |
เวหาสป่วนเป็นควัน | คลีคลื่น น้อยฤๅ |
แผลงซึ่งเปลวปลาบจ้า | จ่อจ้องทรวงกง ฯ |
๖๒[๑๕]
๏ คล้ายคล้ายอุรเวศเลี้ยว | เลอชลา |
มารุตโบกใบพา | ไล่ซํ้า |
ถนัดโฉมเสพรสกา- | เมศพี่ เจียวแม่ |
เรือก็รู้ทีน้ำ | นาฏรู้ทีเรียม ฯ |
๖๓[๑๖]
๏ ถึงปราณนุชพี่ไห้ | โหยหา |
ปราณประจักษ์ในนา | สิกเศร้า |
บอกทางชีพเรียมลา | นุชพี่ แล้วแฮ |
เร็วแม่มามาเจ้า | สั่งน้อยนางเอย ฯ |
๖๔[๑๗]
๏ จ้าวลายลายฉากกั้น | เตียงนอน นางนา |
เขียนเล่ห์ลายสิงขร | เขตรนี้ |
ใฝ่ใจจะขอพร | นบเทพย์ ท่านแฮ |
เชิญเทพย์จ้าวลายลี้ | ลาศให้เห็นองค์ ฯ |
๖๕
๏ มาดลเขาเขตรแคว้น | ชลธี แม่ฮา |
นามชื่อโขลกเขาผี | หลอกเหล้น |
ละลอกเพรี่ยมพรายตี | ฟองฟาด |
โคลงซึ่งเรือเรียมเต้น | ตราบเท้าอัสดง ฯ |
๖๖
๏ นมสาวฤๅไป่ได้ | เห็นสาว แม่นา |
เห็นแต่เกาะเรียมหนาว | จิตรไข้ |
คิดถันนุชงามจาว | มลมาศ เรียมเอย |
จูบพี่เจิมรสไว้ | หว่างเต้าทรวงนาง ฯ |
๖๗[๑๘]
๏ เห็นฟ้าขอดเมฆแผ้ว | อัมพร แม่อา |
ศรีสไบนุชคอน | ขอดเต้า |
ทรวงถันยุพาสมร | ครัดเคร่ง ทรวงแม่ |
เพ้อกระชงหัตถ์เท้า | ทอดเงื้อมือเผยอ ฯ |
๖๘
๏ ทะยานใจใจบ่ได้ | เหมือนใจ กูเอย |
แลจบที่เทินไศล | เถื่อนถํ้า |
สอดเนตรทัศนาใน | พักตร์แม่ วายเลย |
แลบ่พบนุชคํ้า | คั่งแค้นทรวงขนาง ฯ |
๖๙[๑๙]
๏ คิดวันเราแรกสร้าง | สองสม สุขนา |
สองประยุทธชาญชม | ชะเลิ้น |
เลยล่วงนิทรารมณ์ | เริงรื่น ยามแม่ |
เกรงจะพลันพลางเจิ้น | จอดถ้าคอยสมร ฯ |
๗๐
๏ ธูปทิพย์หอมไป่เว้น | วันหาย เลยแม่ |
นาสิกทิพย์ยังกลาย | กลิ่นสร้อย |
เสาวคนธ์ฉวีวาย | เว้นชื่น ชมฤๅ |
เบือนซึ่งนาสิกคล้อย | จากน้อยลอยเหิน ฯ |
๗๑
๏ รํ่าฝากทุกย่านนํ้า | แนวสินธุ์ |
อาจรเมียลทุกข์ยิน | ซึ่งร้อน |
แรมนางสุรางค์อินทร์ | สามโลกย์ แรมฤๅ |
รอยนิรารสซ้อน | พี่ไว้เดียวโฉม ฯ |
๗๒
๏ แต่เยาว์เยาวยอดสร้อย | ศรีสม- บูรณ์เอย |
แสนแสน่ห์แสนสนิทชม | ชื่นชู้ |
ตราบได้นิทรารมณ์ | สมเญศ ได้แม่ |
ยังไป่ควรเคียงสู้ | สุดสิ้นสมเกษม ฯ |
๗๓
๏ ถึงสามร้อยยอดโอ้ | อาวรณ์ |
สุดสั่งสุดโศกสมร | สุดเศร้า |
สุดยอดยิ่งสิงขร | สูงสุด นางเอย |
สุดยอดรักรักเจ้า | ยิ่งร้อยพันทวี ฯ |
๗๔
๏ อ่าวเกลียวเกลียวน้ำวิ่ง | เวียนวน |
เกลียวกลับพิกลกล | ดั่งนั้น |
เหลือบเหลียวอ่าวเกลียวฉงน | ฉงายเปล่า ใจนา |
เย็นแม่เกลียวกลมฝั้น | อุ่นเนื้อทรวงเรียม ฯ |
๗๕[๒๐]
๏ เห็นเขามองไล่หวิ้ว | หวาดทรวง |
โอ้แม่โฉมงามพวง | พู่ฟ้า |
เขามองไล่แลดวง | พักตร์แผ่น ผาแม่ |
เหมือนพี่เมิลมองหน้า | นุชเว้เวียนหนี ฯ |
๗๖
๏ เมืองใหม่ไร้ถิ่นร้าง | แรมคน |
เรียมก็แรมนุชทน | เทวศเศร้า |
ฤๅรอยราชมาจน | จำอยู่ |
เพียงพี่บำราศเคล้า | คลาศน้องมาไกล ฯ |
๗๗[๒๑]
๏ เศียรวาฬเขาเขตรขั้น | สินธู |
วาฬช่วยบอกว่ากู | กับน้อง |
แม้ม้วยชีพจักดู | กันยาก แล้วแฮ |
วาฬบ่รับคำร้อง | รํ่าไห้ดังวาฬ ฯ |
๗๘[๒๒]
๏ อำนาจความสัตย์ตั้ง | ต่อสมร กูเอย |
ทรวงทุเรศไฟฟอน | ฟาดฟุ้ง |
อรรณพเทพยสาคร | ควรแม่ ราแม่ |
วักซึ่งชลธารทุ้ง | ท่าน้ำมาทรวง ฯ |
๗๙[๒๓]
๏ ละลืมรสแกล่กลํ้า | โภชา |
กอบแต่ชลทัดทา | ทาบท้อง |
ชูช้อนกระยาอา- | ดูรมิ่ง กูเอย |
เหียนระคายเคืองข้อง | ปิดหน้ากันแสง ฯ |
๘๐
๏ ประดิงอรดักด้อม | ดูเดียว เจ้านา |
หลงสะเทินทิศเหลียว | เหลือบเศร้า |
ระทวยระทดเสียว | สายสวาดิ ครวญแม่ |
เฉวียงซึ่งกรก่ายเก้า | กอดหน้าเคียงขนง ฯ |
๘๑
๏ แสงเทียนสายส่งส้อง | แสงเดือน |
ดาลกระเวนใจเหมือน | จักบ้า |
คิดพักตร์บ่วายเตือน | ตวงทวีป รักแม่ |
ละพี่เมานํ้าหน้า | คํ่าเช้าคืนยาม ฯ |
๘๒
๏ สาครครวญร้องหวั่น | หวาดทรวง แม่ฮา |
เรียมรํ่าสืบสารสรวง | สอบไข้ |
เสมอโศกพี่จากดวง | มาโนศ เรียมเอย |
มาแม่ยาใจให้ | พี่น้อยยาใจ ฯ |
๘๓
๏ เคยชวนชมซึ่งหน้า | สรวลเส สวาดินา |
มือนวดแนบจังเก | แกะพลิ้ว |
พลางโลมลูบลาเพ | ปรางมาศ แม่แม่ |
พลางพี่วอนนางหนิ้ว | เนตรค้อนเคืองเรียม ฯ |
๘๔
๏ รเศียรแสงแดดส้อง | สุดเงา แม่ฮา |
เคยนิทรเน้นแนบเพลา | พี่เคล้า |
สารศลำเพ็ญเยา | เยาวรูป เรียมเอย |
โอ้พี่เคยกลั้วเกล้า | กลิ่นเกลี้ยงเกสร ฯ |
๘๕
๏ เททรวงกลับเกลือกกลิ้ง | มองหน หาแม่ |
ฤๅอรินทรยล | ยอดชู้ |
อาทวานาฏจากตน | พรากพี่ เอาแม่ |
เดียงชิสามาสู้ | โศกดิ้นเดียวสมร ฯ |
๘๖
๏ ลมพานาเวศหว้าย | ถับถึง |
เขาชื่อนางรำพึง | อยู่นั้น |
อ้าแม่จักคำนึง | นึกเล่ห์ เขาฤๅ |
เรียมก็รำพึงอั้น | อกชํ้าเฉกเขา ฯ |
๘๗
๏ มลักเห็นเกาะทะลุเศร้า | แสนศัลย์ อกเอย |
ดูดั่งคนเฉาะฟัน | เจาะรุ้ง |
เฉกวันเมื่อจากขวัญ | เนตรนาฏ เรียมนา |
เจ็บตลอดทรวงสะดุ้ง | ดุจพื้นเกาะสม ฯ |
๘๘[๒๔]
๏ ม่านวังฝั่งเล่ห์ย้อม | แดงกล ชาดนา |
เห็นฝั่งสายสินธุ์ชล | เนตรซั้น |
วังเวงวิเวกทน | ทุกข์เทวศ ราแม่ |
คิดคะนึงนางกั้น | ม่านให้ครวญหา ฯ |
๘๙
๏ เขาหมอนหนึ่งน้องร่วม | เรียงเขนย |
กรตระกองก่ายเกย | กอดเกื้อ |
อาสูรอรองค์เอย | ควรจาก ดอกฤๅ |
เขนยจะแนบแทนเนื้อ | นิ่มเนื้อทรวงนาง ฯ |
๙๐
๏ ฤๅเขนยทวยเทพยท้าว | องค์ใด นาพ่อ |
มาสถิตสถานใน | ที่นี้ |
พระเอยนุชเจียรไกล | จากสวาดิ กูเอย |
เชิญนิยมจิตรชี้ | ช่องให้คืนสม ฯ |
๙๑
๏ เกาะเวียงวังราชนี้ | เยียฉงน |
แลบ่ยลวังยล | หนึ่งน้อย |
ฤๅวังราชวิจล | ในที่ นี้นา |
กลพี่แคลงแม่ร้อย | ชั่งเจ้าแคลงเรียม ฯ |
๙๒
๏ เกาะโทนแลเล่ห์แกล้ง | สาบสรร ไว้ฤๅ |
กลเมื่อยามสายัณห์ | ยํ่าฆ้อง |
เสียงใดจักเทียมทัน | เสียงสวาดิ แม่นา |
กรประทับโทนร้อง | ขับถ้อเรียมเถษม ฯ |
๙๓
๏ ถึงแหลมไทรย้อยยํ่า | อัสดง |
ฤๅพระไทรฤทธิองค์ | เอกนี้ |
อุ้มโฉมอนิรุทธทรง | สมเสพ ท่านฤๅ |
เชิญช่วยพาเราลี้ | ลาศห้องนางนอน ฯ[๒๕] |
๙๔
๏ หื่นหอมรสมิ่งไม้ | ในสวน นั้นนา |
หวลว่ากลกลิ่นนวล | แน่งน้อง |
กาหลงพี่หลงหวน | หาสวาดิ แม่แม่ |
ลืมละเลิงหลงร้อง | เรียกไห้หาสมร ฯ |
๙๕
๏ มาลุดีมาลุด้าว | ดลทรวง |
อวลกลิ่นคันธปวงดวง | ดอกไม้ |
โฉมหอมแม่หอมหวง | เหิมสวาดิ พี่นา |
มาลุดีทรวงไว้ | เฟื่องฟุ้งแทนนาง ฯ |
๙๖
๏ ลำดวนควรเด็ดก้าน | เชยชม |
นวลดั่งศรีนวลนม | นุชแท้ |
เห็นเกดสุกรมตรม | ทรวงพี่ |
กลแม่เด็จดวนแก้ | เกศเจ้าแซมถนอม ฯ |
๙๗
๏ มะลิลาหอมอบโอ้ | ใดดี |
เหมือนระเบียบมาลี | แม่ร้อย |
มาลัยจักแรมศรี | สุดสวาดิ ราแม่ |
นุชจะกรองพู่ห้อย | ยื่นให้ใครชม ฯ |
๙๘
๏ นิลุบลนิลเนตรน้อง | นิลพราย |
นพมณีนิลอาย | เนตรน้อง |
เห็นนิลบุปผาชาย | นึกเนตร นางนา |
นุชจะส่ายเนตรต้อง | ตอบต้องชายใด ฯ |
๙๙
๏ ซ่อนชู้ซ่อนกลิ่นนั้น | นามใคร ไม้เอย |
รักพี่รักสายใจ | ยิ่งชู้ |
อ้าโฉมแม่กลใด | ฤๅทราบ กลเลย |
เกรงดั่งดอกไม้รู้ | ชื่อแท้เรียมแหนง ฯ |
๑๐๐[๒๖]
๏ เรียมฟังมยุเรศร้อง | ริมดง |
ขุนมยุระเวียนวง | กู่ก้อง |
เรียกนางมยุระลง | สังวาส |
อายแก่นกเรียมร้อง | เรียกเจ้าในใจ ฯ |
๑๐๑
๏ เห็นหงส์เคียงคู่เคล้า | สาวหงส์ |
พักตร์สิทธิเกล้าทรง | เฟื่อยฟ้อน |
ปากรับช่อหัศบง | พิโยค หงส์แม่ |
คิดคู่รสโอษฐ์ป้อน | เปลี่ยนชู้ชานสลา ฯ |
๑๐๒
๏ โนรีโนริศร้อง | บันเสียน เสียงนา |
ชวนสุโนรีเลียน | ยั่วเย้า |
งามสลาบยิ่งสลับเขียน | ขนชาด ปานฤๅ |
ศรีสไบบ่าเจ้า | พี่โพ้นปองเสมอ ฯ |
๑๐๓
๏ กางเขนนางนกด้าว | ใดนา |
จับโศกส่งสารา | ข่าวซั้น |
ดูหรุนุชวาจา | สารสั่ง นกฤๅ |
นกบ่ตอบคำนั้น | นิ่งแล้วลาเรียม ฯ |
๑๐๔
๏ นกแก้วรักแก้วเช่น | เรียมรัก |
โฉมแม่คือแก้วจัก- | ษุนี้ |
เบญจวรรณดั่งวันชัก | ชวนชื่น |
แก้วพี่เอยจักลี้ | ลับแล้วแลสมร ฯ |
๑๐๕[๒๗]
๏ สุริยาลาโลกย์เร้า | รถทรง |
เมินพิมานเลอลง | ล่วงแล้ว |
อกเรียมตระลึงหลง | หาสวาดิ แม่นา |
ดุเหว่าซั้นเสียงแจ้ว | ว่าเจ้าสั่งสาร ฯ |
๑๐๖
๏ เหลือบเห็นสุริเยศส้อง | สบฉาย แสงนา |
ฤๅสุริยะบังกาย | แม่ไว้ |
ฉายโฉมยุพาชาย | ลีลาศ มาฤๅ |
ร้องเรียกนุชไจ้ไจ้ | แม่เร้นเรียมไย ฯ |
๑๐๗
๏ ชะนีโกนกู่ก้อง | กาจดง |
หวุยวิเวกเสียงหลง | ละห้อย |
ยามเย็นพี่เอองค์ | อกเปลี่ยว เปล่านา |
มาแม่เพื่อนเรียมน้อย | หนึ่งแล้วจึงไป ฯ |
๑๐๘[๒๘]
๏ ประหวัดประเวศน้อง | ในสน- ธยาแม่ |
เคยแนบภาชนะยล | จอกจิ้ม |
ยามกินพี่คอยหน | หาอร เจ้านา |
จับแต่รสแล้วลิ้ม | ล่วงแค้นเคืองทรวง ฯ |
๑๐๙
๏ ราตรีตีทุ่มฆ้อง | ขานเขิน ใจนา |
ควรจะเชิญชมเมิล | มุ่งม้า |
รถจันทร์เทพย์บรรเหิร | ผยองเมฆ เร็วแม่ |
รสฤดีเฉาช้า | ชื่นชี้เชือนฉงาย ฯ |
๑๑๐[๒๙]
๏ วิจลจิตรจ่อเจ้า | เรียมหลง |
หลับละเลิงหาองค์ | อะเคื้อ |
จากแสลงฉวีพงศ์ | เพ็ญภาคย์ ควรฤๅ |
เอาสไบนุชเกื้อ | กอดเกี้ยวทรวงแทน ฯ |
๑๑๑
๏ เคยนอนอิงแอบเจ้า | ในรา- ตรีแม่ |
นาสิกสูบกลิ่นนา | สิกน้อง |
จูบโอษฐ์แม่รับสลา | โอษฐ์พี่ |
ฤๅนิราแรมห้อง | ห่างหน้านางไกล ฯ |
๑๑๒[๓๐]
๏ บเริ่มนุชร่วมรู้ | ในรา- ตรีแม่(เรียมสอน เจ้านา?) |
เกรงจะเคยใจคลอน | เคลือบเคล้น |
ฉุกคิดพี่อาวรณ์ | หวาดหวั่น ใจแม่ |
เหตุจักเป็นเพี่อนเหล้น | หลากไว้นางตาม ฯ |
๑๑๓
๏ ทุกข์พี่สิ่งนี้แม่ | เขินเข็ญ ใหญ่แล |
เกลือกมิอดใจเป็น | เช่นรู้ |
หลากหลากซึ่งนางเห็น | เหตุพี่ สอนนา |
เกรงจะแนะให้ชู้ | ลอบเหล้นเรียมสอน ฯ |
๑๑๔
๏ บุญใดเรียมนุชสร้าง | มานำ สมฤๅ |
บาปสิ่งใดหนอจำ | จากเจ้า |
ผายพี่ไป่เคืองคำ | ใดแม่ หนึ่งเลย |
อกพี่ร้อนผ่าวเฝ้า | กริ่งน้องเคืองเรียม ฯ |
๑๑๕[๓๑]
๏ ปางโฉมราเมศน้าว | ศรทรง |
แผลงราพณ์วายชีพลง | แหลกหลู้ |
เสร็จศึกสีดาคง | คืนบาท พระนา |
ศึกที่ทรวงเรียมสู้ | รบแพ้ฤๅถอย ฯ |
๑๑๖
๏ หนึ่งองค์รทเริ่มร้าง | แรมสมร |
โฉมนาฏเมรีจร | จากห้อง |
ยังเขตรฝั่งสาคร | คงพักตร์ นางแม่ |
ควรอนงค์นุชน้อง | นิ่งให้ครวญหา ฯ |
๑๑๗
๏ สี่กรรอนยุทธ์สิ้น | รณรินทร์ |
เสร็จเสด็จบรรทมสินธุ์ | สมุทรนั้น |
ลักษมีอรรคยุพิน | โดยเสด็จ พระนา |
รอยว่านุชแกล่งกลั้น | กลับให้ชายเชิญ ฯ |
๑๑๘[๓๒]
๏ ปางหลานกฤษณเจ้า | จากองค์ |
ศรีอุษาเยาวอนงค์ | แน่งน้อย |
พลันคืนสู่สมทรง | ยุพราช แม่แม่ |
เรียมจะพลันสมสร้อย | เสพเจ้าปางใด ฯ |
๑๑๙
๏ ศรีปราชญ์นิราศท้าว | จุฬาลักษณ์ |
รํ่าเรื่องรํ่ารักทุก | น่านกว้าง |
ทวาทศมาศศักดิ์ | สามปราชญ์ รังแฮ |
ยังไป่ปานเรียมร้าง | รํ่าไห้หาสมร ฯ |
๑๒๐[๓๓]
๏ ฤๅทวยเทเวศไท้ | ธาดา ท่านนา |
เตรียกพักตร์เจิมสมรมา | สู่หล้า |
ตรีพักตร์พระรักษา | สามโลกย์ ฤๅพ่อ |
จึ่งอนงค์นุชหน้า | หนึ่งหน้าเอ็นดู ฯ |
๑๒๑
๏ เออองค์อมเรศท้าว | จัตุรพักตร์ พ่ออา |
โฉมแม่ยังเยาว์นัก | ใหญ่หน้า |
เยียวองค์ราชไตรจักร | จักเสน่ห์ นางพ่อ |
ฝากแม่ใส่หีบฟ้า | ซ่อนไว้ทวีปพรหม ฯ |
๑๒๒
๏ นุชเอยแต่พี่ร้อง | ครวญคะนึง ถึงแม่ |
แม้ว่าเหวบ่อบึง | หุบแห้ง |
รุมรับสุชลพึง | เพ็ญเพียบ แล้วแฮ |
สายพรุณโลกย์เเล้ง | ไป่แล้งเทวศเรียม ฯ |
๑๒๓
๏ อสุรินทรฆาฏคั้น | เคียงสูรย์ แม่ฮา |
เวหาสอาดุรดูร | มืดคลุ้ม |
ทิศานุทิศปูน | ปวงเมฆ มัวแม่ |
มัวมืดแสนทุกข์หุ้ม | พี่ไว้ปองเสมอ ฯ |
๑๒๔
๏ เจ็บจากเจ็บเนื่องเนื้อ | ขุมขน พี่นา |
สุดจะยาเยียวจน | จวบรู้ |
หยิบยาจักยาตน | ตอนเจ็บ ได้เลย |
เว้นแต่ยาใจชู้ | ชื่นเนื้อเรียมหาย ฯ |
๑๒๕
๏ รำพันรํ่าอาจอ้าง | ออกองค์ อรเอย |
เข้าระคนทรวงลง | รํ่าไว้ |
สารสมุดสมรคง | คำพี่ แทนแม่ |
ยามเมื่อนอนจักได้ | กล่อมช้าแทนนาง ฯ |
๑๒๖[๓๔]
๏ ร้อยยี่สิบหกสิ้น | แบบฉบับ โคลงแฮ |
นิราศตรังไปรับ | เศิกสู้ |
ฉลางบอกแห่งเหตุทัพ | พุกามติด ฉลางนา |
ควรแก่สํ่าปราชญ์ผู้ | อ่านอ้างอวยผล ฯ |
[๑] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๒ และ ๓๔๖ ไม่มีร่ายนำ
[๒] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ ไม่มีโคลงบทที่ ๒-๓ แต่มีโคลงบทที่ ๑๒๔ แทน ความว่า
๑๒๔
๏ เจ็บจากเจ็บเนื่องเนื้อ | ขุมขน พี่นา |
สุดจะยาเยียวจน | จวบรู้ |
หยิบยาจักยาตน | ตอบเจ็บ ได้เลย |
เว้นแต่ยาใจชู้ | ชื่นเนื้อเรียมหาย ฯ |
[๓] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ ไม่มีโคลงบทที่ ๖-๙ แต่เป็นโคลง ๒ บทดังนี้
๏ นวลใดฤๅดุจเนื้อ | นวลถัน เจ้าเลย |
น่วมนุ่มทิพย์บทัน | เปรียบแพ้ |
พระใดซึ่งรังสรรค์ | โฉมสวาดิ มานา |
งามประโลมโลกย์แท้ | แม่แท้คมขำ ฯ |
๏ โฉมแม่จักเปรียบด้วย | โฉมจันทร์ |
จันทรอันโฉมพรรณ | พร่างพร้อย |
เยียวโฉมอัปสรสวรรค์ | มาเทียบ ก็ดี |
ปานสักกึ่งก้อยน้อย | แม่แท้งามฉงาย ฯ |
[๔] โคลงบทนี้มีอยู่ในสมุดไทยเลขที่ ๓๔๐ และ ๓๔๓ เท่านั้น
[๕] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๒ เป็นโคลงบทที่ ๒๗-๒๘ ก่อนบทที่ ๑๙
[๖] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ ไม่มีโคลงบทที่ ๒๔-๒๘
[๗] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ ไม่มีโคลงบทนี้
[๘] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ ไม่มีโคลงบทที่ ๓๖-๓๙ แต่เป็นโคลง ๒ บทดังนี้
๏ ภานุมาศรีบรถเงื้อม | เงาเขา |
แลสงัดเงาเปลา | ปลอดหน้า |
สายัณห์จะกลั่นเกล้า | พักตร์แม่ คอยฤา |
เย็นจะห่มศรีฟ้า | เฉกฟ้ายอแสง ฯ |
๏ ราตรีวิโยคร้าง | เรียมครวญ |
เคยประคองเคียงนวล | แนบน้อง |
รอนรสกลกวน | กาเมศ |
อ้าแม่ใครชวนพร้อง | แม่พร้องใครฟัง ฯ |
[๙] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ จะเรียงโคลงบทนี้ไว้หลังบทที่ ๔๖
[๑๐] หลังจากโคลงบทนี้ สมุดไทยเลขที่ ๓๔๖ จะเป็นกลโคลง นิทานคำกลอน และโคลงนิราศนรินทร์
[๑๑] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ ไม่มีโคลงบทนี้
[๑๒] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๒ มีโคลงแทรกก่อนบทที่ ๕๕ ดังนี้
๏ ฉานฉานละลอกขลั้ง | ลมดิน |
ฉ่าฉ่าสมุทรสินธุ์ | เฟื่องฟื้น |
พลพยุหโบกบิน | เรือร่อน |
เสียงอ่าวโอษฐ์สะอื้น | ช่วยให้รักเรียม ฯ |
อนึ่ง โคลงบทนี้คล้ายโคลงนิราศชุมพร ของ พระพิพิธสาลี ความว่า
๏ ฉานฉานกระฉอกขลั้ง | ลมดิน |
ฉ่าฉ่าสมุทรนองสินธุ์ | เฟื่องฟื้น |
พลพยุหพัดโพยมบิน | เรือร่อน |
เสียงอ่าวโอดอกสะอื้น | ช่วยไห้รักเรียม ฯ |
[๑๓] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๑ ไม่มีโคลงบทที่ ๕๖-๕๗
[๑๔] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ ไม่มีโคลงบทที่ ๖๐-๖๑ ส่วนสมุดไทยเลขที่ ๓๔๒ ไม่มีโคลงบทที่ ๖๐
[๑๕] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๑ มีโคลงแทรกก่อนบทที่ ๖๒ ดังนี้
๏ พระเอยทรเทิดไท้ | ทานทน ใดฤๅ |
มนต์แต่มนต์นิจมนต์ | ช่วยป้อง |
โอ้โฉมนาฏกับตน | ตายแน่ แล้วแม่ |
ฟ้ายิ่งร้องเรียมร้อง | ร่ำไห้หาศรี ฯ |
๏ คลองเนตรนองเนื่องน้ำ | พุธา- ราแม่ |
สองฟาดฟูมฟองตา | ครุ่นคร้าน |
เช็ดสายสุชลอา- | ดูรแม่ วายเลย |
รินแต่ชลเนตรต้าน | ตอบแค้นเคืองทรวง ฯ |
๏ ฤาควรบั่นจิตรกลิ้ง | กลางใจ เจ้านา |
ครวญคะนึงเนื่องใน | มาดฟ้า |
หนีโฉมมิ่งมาไกล | อนาถ กูเอย |
ควรแม่ควรจากช้า | ขาดแล้วฤๅยัง ฯ |
๏ นัททีทั้งฮ่าห้อง | เหือดสาย สินธุ์นา |
ขุนสิเนรุมาศทลาย | แม่แม้น |
ฟ้าดินจะกลับกลาย | จากโลกย์ไปฤๅ |
โฉมแม่จากเรียมแค้น | คู่ฟ้าดินสูญ ฯ |
[๑๖] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ มีโคลงแทรกก่อนถึงบทที่ ๖๓ ดังนี้
๏ แหลมหลวงแลบ่ได้ | เห็นหลวง พระเอย |
เห็นแต่หาดทรายทรวง | วากว้า |
แหลมใจนุชนาฏหวง | แหนพี่ |
แหลมกว่าแหลมนี่หน้า | นุชรู้เร็วแหลม ฯ |
[๑๗] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ และ ๓๔๒ ไม่มีโคลงบทนี้
[๑๘] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ ไม่มีโคลงบทที่ ๖๗-๗๒
[๑๙] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๒ ไม่มีโคลงบทที่ ๖๙-๗๐
[๒๐] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ ไม่มีโคลงบทนี้
[๒๑] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๒ เรียงโคลงบทที่ ๘๑ ก่อน
[๒๒] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ ไม่มีโคลงบทที่ ๗๘-๘๕ และมีโคลงก่อนถึงบทที่ ๘๖ ดังนี้
๏ ตำบลพาณิชด้าว | เดินสถาน แม่แฮ |
นามว่าเกาะจานจาน | กับเข้า |
จรัสครบภาชนะพาน | มาพี่ แม่นา |
งามไป่เคียงจานเจ้า | จัดให้เรียมมา ฯ |
[๒๓] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๒ ไม่มีโคลงบทที่ ๗๙-๘๐
[๒๔] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๒ ไม่มีโคลงบทนี้
[๒๕] ก่อนโคลงบทที่ ๙๔ สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ และ ๓๔๑ มีโคลงแทรก ดังนี้
๏ ชุมพรพระนิเวศท้าว | องค์ใด นาพ่อ |
ทรงประชุมพรใคร | เสกส้อง |
เฉกโฉมเริ่มเรียมไป | สวมเสพ นางเอย |
ญาติประชุมพรน้อง | มอบเจ้ามาเรียม ฯ |
๏ มลักเห็นเกาะง่ามเงื้อม | ชลธี แม่ฮา |
ถิ่นนิกรปักษี | แอ่นน้อย |
เสียรังนิราลี | ลาลาศ |
บินเรียกผัวจ้อยจ้อย | จ่อแจ้วกลสมร ฯ |
๏ จวบเขตไชเยศแคว้น | ไชยา แล้วแม่ |
เรียมประทับนาวา | จอดเข้า |
แช่เสียงคณานา | วิห์เรื่อย ร้องแฮ |
แรมที่ลางสวนเศร้า | โศกเศร้าครวญหา ฯ |
๏ ลางสวนหวาดคิดสร้อย | สวนสงวน แม่นา |
เขาดั่งเขายลยวล | จิตรเย้า |
เนตรเรียมเร่งเชือนชวน | ชมชื่น |
ลางบอกลางสวนเจ้า | พี่ร้อนใจฉงน ฯ |
[๒๖] โคลงบทนี้ในสมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ จะอยู่หลังบทที่ ๑๐๒
[๒๗] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ จะเรียงโคลงบทที่ ๑๐๗-๑๐๘ ก่อนบทนี้
[๒๘] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๒ ไม่มีโคลงบทนี้
[๒๙] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๒ ไม่มีโคลงบทนี้
[๓๐] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๒ ไม่มีโคลงบทนี้ ส่วนสมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ จะเรียงโคลงบทที่ ๑๑๒-๑๑๓ ไว้หลังบทที่ ๑๑๖
[๓๑] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ จะเรียงโคลงบทนี้ก่อนบทที่ ๑๑๗
[๓๒] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ จะเรียงโคลงบทนี้ต่อจากบทที่ ๑๑๙
[๓๓] สมุดไทยเลขที่ ๓๔๒ ไม่มีโคลงบทที่ ๑๒๐-๑๒๓
[๓๔] สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ และ ๓๔๒ ไม่มีโคลงบทนี้ อนึ่ง หลังจากโคลงบทที่ ๑๒๕ สมุดไทยเลขที่ ๓๓๙ จะต่อด้วยโคลงนิราศพระพุทธบาท ของ พระมหานาค วัดท่าทราย