เดือน ๑๒ จุลศักราช ๑๒๕๓

วันที่รัชกาล ๘๓๙๑ วัน ๑ ๑ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๑ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลา ๔ ทุ่มเสศเสด็จออกขุนนางตามเคย พระศรีเสนานำศุภอักษร ๒ ฉบับ ใบบอก ๕ ฉบับในกรมมหาดไทยขึ้นกราบบังคมทูล

​ในศุภอักษรพระเจ้านครเชียงใหม่ ลงวันที่ ๑๐ กันยายน ๑๑๐ ว่า วันที่ ๒๐ กุมภาพันธ์ ๑๐๙ เวลา ๑๐ ทุ่มเกิดแผ่นดินไหวยอดพระเจดีย์บนเขาสุเทพหัก ได้จ้างช่างเอาทองคำหนัก ๓ ชั่ง ทำฉัตรสรวมยอดพระเจดีย์เสร็จแล้ว ขอถวายพระราชกุศล

ในใบบอก ๔ ฉบับๆหนึ่งขอหีบศิลาน่าเพลิงเผาศพพระยาอุตรการโกศล ฉบับ ๒ บอกเมืองอุไทยธานี ลงวันที่ ๑๕ กรกฎาคม ๑๑๐ ว่าในราษีกรกฎปี ๑๑๐ น้ำฝนมากกว่าปี ๑๐๙ สิบสี่ทสางค์ น้ำท่ามากกว่าปี ๑๐๙ สิบสี่นิ้ว เฃ้าเปลือกสัต ๒๕ เกวียนละ ๘ ตำลึง ๒ บาท

ฉบับ ๓ บอกเมืองศุโขทัย ลงวันที่ ๑๓ สิงหาคม ๑๑๐ ว่าในราษีกรกฎปี ๑๑๐ น้ำฝนน้อยกว่าปี ๑๐๙ เจตนิ้วสี่ทสางค์ น้ำท่ามากกว่าปี ๑๐๙ สามศอกสี่นิ้ว ราษฎรทำนาได้ประมาณกึ่งหนึ่ง ราคาเข้าเปลือกสัต ๒๕ เกวียนละ ๖ ตำลึง ๒ บาท

ฉบับ ๔ บอกเมืองพิไชย ลงวันที่ ๑๓ มิถุนายน ๑๑๐ ว่าในราษีเมถุนปี ๑๑๐ น้ำฝนน้อยกว่าปี ๑๐๙ สองทศางค์ น้ำท่าน้อยกว่าปี ๑๐๙ หนึ่งศอก ๕ นิ้ว ในราษีกรกฎปี ๑๑๐ น้ำฝนน้อยกว่าปี ๑๐๙ หนึ่งนิ้ว น้ำท่าน้อยกว่าปี ๑๐๙ หนึ่งศอกหนึ่งนิ้ว นาลุ่มทำได้นาดอนยังทำไม่ได้ เฃ้าที่จะซื้อขายกันไม่มี จึ่งให้พระณรงเรืองฤทธิคุมเงิน ๑๐ ชั่งมาจัดซื้อที่เมืองพิจิตร

​ฉบับ ๕ บอกกรุงเก่า ลงวันที่ ๒๙ ตุลาคม ๑๑๐ ว่าตั้งแต่วันที่ ๒๓ ตุลาคมถึงวันที่ ๒๘ ตุลาคม ๕ วัน น้ำลด ๑๓ นิ้ว

พระวิจารณอาวุธนำบอกเมืองกลันตัน ขึ้นกราบบังคมทูล ๓ ฉบับ ฉบับ ๑ ว่ามีตราพระคชสีห์โปรดออกไปว่า พระยาเดชานุชิตป่วยถึงแก่กรรม ให้พระโยธีประดียุทธ พระรัษฎาธิบดีบุตรบุรุษพิเสศ ปรองดองรักษาราชการบ้านเมืองนั้น ได้จัดการตามท้องตราแล้ว

ฉบับ ๒ ว่าได้รับของพระราชทานในการศพพระยาเดชานุชิต เครื่องษมาศพ ๑ สำรับ เงินสลึง ๑๐ ชั่ง เนื้อไม้หนัก ๒ ชั่ง ของสมเด็จพระนางเจ้า พระบรมราชเทวี เงินสลึง ๒ ชั่ง ได้จัดการฝังศพเสร็จแล้ว ขอถวายพระราชกุศล

ฉบับ ๓ ว่าพระวรวงษ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงษ์ ออกไปชี้แจงวราชการเมืองกลันตัน ๗ ข้อ ข้อ ๑ ให้เอาความมาชำระที่บาไลใหญ่ ข้อ ๒ ที่เกณฑ์ราษฎรมาทำมารายาแล้วเก็บค่านาคนละ ๒ กันตัง เก็บเฃ้าเปลือกคนละ ๒ กันตังแล้วเก็บค่านาเฃ้าสารด้วยนั้น ค่านาแลเข้าเปลือกให้ยกเลิก คงเก็บแต่เข้าสาร ข้อ ๓ ป่าไม้แต่ก่อนห้ามไม่ให้ราษฎรตัดบัดนี้ยอมให้ตัด ข้อ ๔ ห้ามมิให้ตัดทางมะพร้าวให้ช้างกินคุมเหงราษฎร ข้อ ๕ เรื่องผู้ร้ายลักลอบปล้นต่าง ๆ ได้ให้คนคอยตรวจจับ ข้อ ๖ แขวงทุกๆตำบลให้จัดราชการตามแบบอย่าง ข้อ ๗ ราษฎรยกครอบครัวหนีไป ถ้ากลับมาไร่นาของราษฎรให้คืนให้ ได้ตกลง

​วันที่รัชกาล ๘๓๙๒ วัน ๒ ๒ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๒ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลา ๔ ทุ่มเสศเสด็จออกขุนนางตามเคย พระยาศรีสิงหเทพนำบอกในกรมมหาดไทยขึ้นกราบบังคมทูล ๕ ฉบับ

ฉบับ ๑ บอกเมืองไชยนาท ลงวันที่ ๓๐ กันยายน ๑๑๐ ฉบับ ๒ บอกเมืองปราจิณบูรี ลงวันที่ ๖ ตุลาคม ๑๑๐ ฉบับ ๓ บอกเมืองพรหมบุรี ลงวันที่ ๖ ตุลาคม ๑๑๐ ฉบับ ๔ บอกเมืองสุพรรณบุรี ลงวันที่ ๑๘ กันยายน ๑๑๐

ฉบับ ๕ บอกเมืองศุโขทัย ลงวันที่ ๒๑ กันยายน ๑๑๐ ถวายพระราชกุศลในการเฉลิมพระชนม์พรรษาทุกฉบับ

พระวิจารณอาวุธ นำบอกเมืองกรมพระกระลาโหมขึ้นกราบบังคมทูล ๒ ฉบับ

ฉบับ ๑ บอกเมืองชุมพร ลงวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๑๑๐ ว่าได้มอบเงินเลขสร่วย ๒๒ ชั่ง ๒ ตำลึง ๓ บาท ๒ สลึง ให้หลวงอาวุธอัคนีฃ้าหลวงคุมเข้ามาส่ง

ฉบับ ๒ ว่าได้มอบเงินเลขสร่วยเมืองหลังสวน ๑๑ ชั่ง ๑๔ ตำลึง ให้หลวงอาวุธอัคนีข้าหลวงคุมเข้ามาส่ง

แล้วพระยานรินทรราชเสมี นำหลวงอาวุธอัคนีฃ้าหลวงซึ่งไปชำระความแลเลขสร่วยเมืองชุมพรกลับเข้าเฝ้าทูลลอองธุลีพระบาท จึ่งดำรัสถามหลวงอาวุธอัคนีว่าฝนเมืองชุมพรตกมากฤๅน้อย ราษฎรทำนาได้ฤๅไม่ได้ หลวงอาวุธอัคนีกราบบังคมทูลว่าฝนปี ๑๑๐ น้อยกว่าปี ๑๐๙ ราษฎรทำนาได้บ้างเล็กน้อย จึ่งดำรัสว่าเมืองชุมพรเข้าสองซ้ำแล้ว เพราะปี ๑๐๙ ก็ทำไม่ได้

​แล้วพระยานรินทรราชเสนี นำตนกูมะหมุดมหาดเล็กน้องพระยาไทรบุรี ซึ่งเข้ามารับราชการอยู่กรุงเทพฯ กราบถวายบังคมลากลับออกไปเยี่ยมมารดาแลพระยาไทรพี่ชาย ณ เมืองไทรบูรี

จึ่งดำรัสถามตนกูมะหมุดว่าพูดไทยแลอ่านหนังสือได้บ้างฤๅยัง พระยานรินทรกราบบังคมทูลว่าพูดไทยได้บ้าง แต่อายไม่ใคร่จะพูด หนังสือไทยนั้นอ่านได้บ้างเล็กน้อย

จึงดำรัสต่อไปว่าพวกนี้มักอาย จึ่งดำรัสว่ากลับออกไปเยี่ยมมารดาแลพี่ชายแล้ว ให้กลับเข้ามาเรียนหนังสือแลหัดพูดเสียให้ได้

แล้วดำรัสถามกรมหลวงพิชิตว่า ความมรฎกพระยาไชยสุรินทร์เจี่ยมนั้นไปค้างอยู่ด้วยอะไร กรมหลวงพิชิตกราบบังคมทูลว่า เดิมกรมสมเด็จพระสุดารัตนมาอายัดไว้ว่าเงินค้างพระยาไชยสุรินทร์อยู่ ๖๐ ชั่ง แล้วหลวงฤทธินายเวรกับสมบุญจึ่งไปแบ่งเอาสิ่งของเหล่านั้นตีถวายไปก็เป็นการตกลงกัน ของที่ยังเหลืออยู่กะดูประมาณสัก ๔๐ ชั่งเสศมอบไว้กลางตระลาการแล้วหลวงนายฤทธิแลสมบุญก็หาได้มาตักเตือนไม่การจึ่งได้ค้างช้าอยู่ จนหลวงนายฤทธิถึงแก่กรรม จึ่งดำรัสสั่งว่าชำระเสียให้แล้วก่อนกรมหลวงพิชิตจะขึ้นไปทันฤๅไม่ทัน กรมหลวงพิชิตกราบบังคมทูลว่าทัน

วันที่รัชกาล ๘๓๙๓ วัน ๓ ๓ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๓ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลา ๒ ทุ่มเสศเสด็จออกแขกเมืองที่พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระยานรินทรราชเสนี นำหวันสะมะแอ ๑ หวันดนดาหา ๑ หวันอัปดนลา ๑ เจะเหม ๑ เมืองสตูน ๔ นาย ตุรันบาโห ๑ แม่กองแจะเลาะ ๑ ​ปังลุสาหะ ๑ เมืองรามัญ ๓ นาย นำเครื่องราชบรรณาการปี ๑๑๐ เข้ามา เมืองรามัญ ต้นไม้ทองต้นหนึ่งต้นไม้เงินต้นหนึ่งสูง ๑ ๑ ๑ ๕ } มีชั้น ๓ ชั้น ๔ ชั้นทั้งยอด มีกิ่ง ๑๒ กิ่ง กาบ ๘ กาบ ก้าน ๔๑ ก้าน ดอก ๔๑ ดอก ใบประจำกิ่ง ๘๘ ใบ ใบโพห้อย ๘๘ เครื่องราชบรรณาการ ทองคำหนัก ๓ ไทย หอกคอทองเถลิงทอง ๑ คู่ หอกคอเงินเถลิงเงิน ๑ คู่ หอกคอทองเลว ๓ คู่ ผ้าขาวขาว ๒๔ ศอก ๒๐ พับ ผ้าขาวขาว ๕๐ ศอก ๑๐ พับ พรมเทศ ๕ ผืน หวายตะก้า ๒๐๐ กำ หวายหิน ๒๐๐ ขด กันแชงเตย ๒๐ ผืน

เมืองสตูน ต้นไม้ทองต้นหนึ่งต้นไม้เงินต้นหนึ่งสูง ๐ ๑ ๑ ๕ } มีชั้น ๔ ชั้น ๕ ชั้นทั้งยอด มีกิ่ง ๑๖ กิ่ง ดอก ๑๗ ดอก ใบ ๒๓๔ ใบ เครื่องราชบรรณาการ หอกคอทองเถลิงทอง ๑ คู่ หอกคอเงินเถลิงเงิน ๑ คู่ หอกคอทองเลว ๕ คู่ ผ้าขาวยาว ๘๐ ศอก ๒๐ พับ ผ้าชาวยาว ๕๐ ศอก ๒๐ พับ ผ้าขาวยาว ๒๔ ศอก ๒๐ พับ ผ้าลายนอกอย่าง ๔๐ ผืน ผ้าขาวยาว ๒๔ ศอกแทนพรมเทศ ๒๐ พับ ฃอพระราชทานทูลเกล้า ฯ ถวาย มีพระราชปฏิสันฐานตามสมควรแล้วพระยานรินทร์ราชเสนี นำตนกูหะมิต ๑ ตนกูมะหะมัดอาเกบ ๑ ตนกูมะหะมุด ๑ เจะมหะมัดอาซัน ๑ ศรีตวันกรมการเมืองไทรบุรี ๔ นาย เสศดาโหรย ๑ ศรีเลหลามักกะดา ๑ หวันฮำกะ ๑ ปังลิมางา ๑ ศรีตวันกรมการเมืองปลิต ๔ นาย หวันสะมะแอ ๑ หวันดนดาหา ๑ หวันอัปดนลา ๑ เจะเหม ๑ ศรีตวันกรมการเมืองสตูน ๔ นาย แม่กองสามัญ ๑ แม่กองอุเสง ๑ แม่กองเจะแล ๑ แม่กองเจะหะ ๑ ศรี​ตวันกรมการเมืองตานี ๔ นาย แม่กองอุมา ๑ แม่กองหวันโดย ๑ แม่กองบะสอ ๑ แม่กองสาวิด ๑ ศรีตวันกรมการเมืองสายบุรี ๔ นาย แม่กองฮำามัด ๑ กูเด ๑ ดะโต๊ะ ๑ ปังลุมะ ๑ ศรีตวันกรมการเมืองยิหริ่ง ๔ นาย ตวันบาโห ๑ แม่กองเจะเลาะ ๑ ปังลุสาหะ ๑ ศรีตวันกรมการเมืองรามัญ ๓ นาย แม่กองสาวิด ๑ นิรามัญ ๑ ปังลูอาบู ๑ ศรีตวันกรมการเมืองยะลา ๓ นาย หลวงต่างตา ๑ หลวงเทพอาญา ๑ ขุนอักษร ๑ ศรีตวันกรมการเมืองหนองจิก ๓ นาย รวม ๓๓ นาย ฃอพระราชทานกราบบังคมลากลับไปรักษาบ้านเมือง มีพระราชปฏิสันฐานแลพระราชทานพรตามสมควร แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้พระราชทานเงิน แลผ้าพรรณนุ่งห่มตามสมควร แล้วเสด็จขึ้น

วันที่รัชกาล ๘๓๙๔ วัน ๔ ๔ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๔ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลา ๔ ทุ่มเสศเสด็จออกขุนนางตามเคย พระศรีเสนานำบอกในกรมมหาดไทยขึ้นกราบบังคมทูล ๓ ฉบับ

ฉบับ ๑ บอกเมืองตาก ลงวันที่ ๑๙ กันยายน ๑๑๐ ถวายพระราชกุศลในการเฉลิมพระชนม์พรรษา

ฉบับ ๒ บอกเมืองนครนายก ลงวันที่ ๕ ตุลาคม ๑๑๐ ว่าในราษีสิงหปี ๑๑๐ น้ำฝนน้อยกว่าปี ๑๐๙ ยี่สิบสี่นิ้วสองทสางค์ น้ำท่าน้อยกว่าปี ๑๐๙ สองศอก ราษฎรปักดำทำนาได้ประมาน ๒ ส่วนยังส่วน ๑ ราคาเข้าเปลือกสัต ๒๘ เกวียนละ ๙ ตำลึง ๒ บาท

​ฉบับ ๓ บอกหลวงวิชิตสรสาตรข้าหลวงที่ ๓ เมืองลาวพวน ลงวันที่ ๓๑ ตุลาคม ๑๑๐ ว่าพระวิเสศสรฤทธิเจ้าเมืองบริคัณหนิคม ตามเสด็จพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นประจักษศิลปาคมไปถึงเมืองสระบูรีป่วยเป็นไข้จับถึงแก่กรรม์ มีหีบศิลาน่าเพลิง

พระวิจารณอาวุธ นำบอกกรมพระกระลาโหมขึ้นกราบบังคมทูล ๒ ฉบับ

ฉบับ ๑ บอกเมืองปลิต ลงวันที่ ๕ กันยายน ๑๑๐ ว่ามีตราพระคชสีห์ส่งกฤษเล่ม ๑ เงิน ๒๐๐ เหรียญ ที่พระยาปลัดให้ขุนประมาณสถลมารคออกไปนั้น หาใช่เป็นสินบนไม่ให้ด้วย ทำการฉลองพระเดชพระคุณ } โดยแขงแรง

ฉบับ ๒ บอกเมืองนครเขื่อนขันธ์ ลงวันที่ ๑๐ ตุลาคม ๑๑๐ ว่าวันที่ ๒ ตุลาคม ๑๑๐ เวลาค่ำประมาณ ๒ ยามเสศมีอ้ายผู้ร้ายประมาณ ๙ ๑๐ } คน ปล้นแพจีนเบี้ยวอำแดงเฬิงคลองพระโขนง อ้ายผู้ร้ายเอาปืนยิงสามนัดแล้วขึ้นแพได้ จีนเบี้ยวเอาปืนยิงถูกอ้ายผู้ร้ายนัดหนึ่ง อ้ายผู้ร้ายลงเรือหนีไป ผู้ว่าราชการกรมการสืบจับตัวยังหาได้ไม่

จึงดำรัสด้วยพระยาศรีสิงหเทพว่า ให้มีตราขึ้นไปถึงกรมหมื่นประจักษว่าเมืองบริคัณหนิคมเจ้าเมืองถึงแก่กรรม์หามีตัวไม่ ให้จัดใครไว้รักษาราชการ

แล้วดำรัสด้วยเจ้าฟ้ากรมขุนนริศรว่าการนี้จะปิดกั้นมิให้เจ้าของที่หน่วงเหนี่ยวที่ไว้ในทางรถไฟนั้นถูกต้องแล้ว ถ้าไม่มีข้อบังคับไว้คงจะขอ​รอเป็นเรื่องราวแลฎีกาตั้งร้อยเรื่อง ก็การที่เจ้าของที่จะทำเรื่องราวแลฎีกานั้นคงจะชำระให้แต่ที่นั้นให้ทำไปก่อนซึ่งจะให้รอนั้นไม่ได้ อนึ่ง การที่เจ้าของที่วิวาทกันอยู่เจ้าพนักงานจะต้องรับเงินกลางนั้นรักษาไว้ ถ้าที่ตกลงเป็นของใครก็ให้ไปรับเงินที่เจ้าพนักงาน แล้วให้กรมขุนส่งแผนที่ทางรถไฟแลสะเตแชนเข้าไปถวายจะฃอทรงทอดพระเนตร

แล้วโปรดเกล้า ฯ พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์มงกฎสยามชั้นที่ ๒ จุลสุราภรณ์ แก่พระยาศรียวงษาเมืองล่มศักดิ์

เวลา ๕ ทุ่มเสศเสด็จขึ้น

วันที่รัชกาล ๘๓๙๕ วัน ๕ ๕ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๕ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้า ๔ โมงเสศเสด็จทรงพระราชยานแต่เกยน่าพระที่นั่งจักรกรีมหาปราสาท ไปลงเรือพระที่นั่งกราบขจรกรุงที่ท่าตำหนักแพไปตามลำน้ำ เฃ้าคลองผดุงกรุงเกษมประทับวัด แล้วเสด็จทรงพระราชยานแต่เกยน่าตพานวัดไปประทับเกยน่าประตูกุฎี แล้วพระราชดำเนินเข้าไปประทับในกฎี ทรงพระราชทานน้ำศพ

เจ้าพนักงานแต่งศพอย่างสมณเพศ ยกศพลงลองใน ทรงสรวมลอมพอกเกี้ยวทองคำพันโหมดพระราชทานแล้ว เจ้าพนักงานยกลองในขึ้นตั้ง เมื่อชั้นแว่นฟ้า ๒ ชั้น ประกอบโกษฐ์ไม้สิบสองแวดล้อมด้วยเครื่องสูง ๕ ชั้น ๙ คันแล้วทรงทอดผ้าไตร ๑๐ ไกร ผ้าขาว ๒๐ พับ พระสงฆ์บังสกุนแล้ว เสด็จพระราชดำเนินลงเรือพระที่นั่ง เวลาเที่ยงเสศเสด็จกลับถึงพระบรมมหาราชวัง

​อนึ่ง ศพสมเด็จพระวันรัตนี้ ได้พระราชทานกลองชนะเขียว ๕ คู่ จ่าปี่ ๑ จ่ากลอง ๑ สังข์ ๑ แตรงอน ๑ แตรฝรั่ง ๒ ประโคมประจำศพ แลพระสงฆ์สวดอภิธรรม ๘ รูป กว่าจะได้พระราชทานเพลิงศพ

เวลา ๔ ทุ่มเสศเสด็จออกขุนนางตามเคย พระศรีเสนานำบอกในกรมมหาดไทยขึ้นกราบบังคมทูล ๓ ฉบับ

ฉบับ ๑ บอกเมืองลพบุรี ลงวันที่ ๒๕ ตุลาคม ๑๑๐ ส่งเงินผูกปี้จีน ๖๐๐ คน เงิน ๓๐ ชั่ง มอบให้ยกรบัตรคุมเฃ้ามาส่ง

ฉบับ ๒ บอกเมืองสุพรรณบุรี ลงวันที่ ๑๗ ตุลาคม ๑๑๐ ส่งเงินผูกปี้จีน ๘๐๔ คน เงิน ๔๑ ชั่ง ๖ ตำลึงกึ่ง

พระวิจารณอาวุธนำบอกเมืองกลันตันฉบับ ๑ ต้นหนังสือตอบพระยาพิพัฒโกษาฉบับ ๑ รวม ๒ ฉบับขึ้นกราบบังคมทูล

ในบอกว่าตวนยุนวันรอเซนพ่อค้า ที่ได้รับทำบ่อแร่ทองคำที่ตุเมาะจะฃออาไศรยเดินทางในคลองเมืองกลันตัน พาเครื่องมือไปที่ตุเมาะจะฃอเสียเงินค่าเช่าให้ปีละ ๒๐๐ เหรียญ พระยากลันตันยังหายอมรับไม่

ในต้นหนังสือพระยาพิพัฒโกษาตอบไปถึงพระยานรินทร์ว่า ลงวันที่ ๒๓ ตุลาคม ๑๑๐ ว่าเรื่องบ่อแร่ทองคำตำบลตุเมาะนั้น ได้นำทูลกรมหลวงเทวะวงษ์แล้ว รับสั่งว่าการอนุญาตให้เดินทาง แต่สิ่งฃองที่จะเอาไปใช้ในการบ่อแร่นั้น ควรเก็บภาษีจะได้เงินมากกว่าปีละ ๒๐๐ เหรียญ

จึ่งดำรัสสั่งพระยานรินทรราชเสนีว่า กรมท่าว่ามานั้นถูกให้ทำตามกรมท่า แล้วพระวิจารณอาวุธ นำหลวงอนุรักษ์ภูเบนทรผู้ช่วยราชการเมืองกราบถวายบังคมลากลับออกไปรักษาบ้านเมือง จึงดำรัสถามหลวงอนุรักษ์ภูเบนทรว่าจะไปเรือเมล์ฤๅเรืออะไร หลวงอนุรักษ์ภูเบนทรกราบบังคมทูลว่าไปเรือเมล์ แล้วเสด็จขึ้น

​วันที่รัชกาล ๘๓๙๖ วัน ๖ ๖ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๖ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลา ๕ ทุ่มเสศเสด็จออกขุนนางตามเคย พระศรีเสนานำบอกในกรมมหาดไทยขึ้นกราบบังคมทูล ๓ ฉบับ

ฉบับ ๑ บอกเมืองสิงคบุรี ลงวันที่ ๑๕ กันยายน ๑๑๐ ถวายพระราชกุศลในการเฉลิมพระชนม์พรรษา

ฉบับ ๒ บอกเมืองสุพรรณบุรี ลงวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๑๑๐ ว่าในราษีตุลปี ๑๑๐ น้ำฝนน้อยกว่าปี ๑๐๙ ห้านิ้วแปดทสางค์ น้ำท่าน้อยกว่าปี ๑๐๙ หนึ่งคืบสองนิ้ว ราษฎรทำนาได้ประมาณสองส่วนยังส่วนหนึ่ง

ฉบับ ๓ บอกกรุงเก่า ลงวันที่ ๑ พฤศจิกายน ๑๑๐ ว่าตั้งแต่วันที่ ๒๙ ตุลาคม ถึงวันที่ ๓๑ ตุลาคม น้ำลงสามนิ้วรวมทั้งบอกครั้งก่อนน้ำลงศอกสามนิ้ว ที่นาลุ่มน้ำฦกศอกคืบสองศอกนาคดนน้ำฦกคืบ ๑ คืบเสศ

พระวิจารณอาวุธนำบอกกรมพระกระลาโหมขึ้นกราบบังคมทูล ๒ ฉบับ

ฉบับ ๑ บอกเมืองตะกัวทุ่ง ลงวันที่ ๒๘ กันยายน ๑๑๐ ว่ามีตราโปรดเกล้า ฯ พระราชทานหมอไปปลูกไข้ทรพิศม์ ได้ชายหญิง ๒๖๖๓ คน เสร็จแล้วขอถวายพระราชกุศล

ฉบับ ๒ บอกเมืองกระบี่ ลงวันที่ ๑๗ สิงหาคม ๑๑๐ ว่ามีตราโปรดเกล้า ฯ พระราชทานหมอไปปลูกไข้ทรพิศม์ ได้ชายหญิง ๕๔๘ คนเสร็จแล้วขอถวายพระราชกุศล

จึ่งดำรัสด้วยพระองค์เจ้าโสณบัณฑิตย์ว่า การที่พระยาภาสกรวงษ์คิดจะขึ้นไปปิดน้ำกรุงเก่านั้นไม่สำเร็จ เพราะน้ำลดลงเสียมากแล้ว

​แล้วดำรัสด้วยสมเด็จกรมพระองค์น้อยว่า การที่ท่านทรงคิดให้รางวัลนายคองนั้นผิดไปคนละทางทีเดียว ต่อเมื่อทรงเห็นเรื่องนายพลอยจึ่งได้นึกถึงนายคอง แต่การแล้วไปแล้วชั่งเถิด สมเด็จกรมพระองค์น้อยกราบบังคมทูลว่าเวลานั้นอยู่เกาะสีชังไม่ได้ทันคิด จึงดำรัสต่อไปว่าถ้าคราวนี้สงไสยให้ทูลถามเสียก่อน แล้วโปรดเกล้าฯ ให้พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตย์หยิบสมุดกอปีพระราชหัตถมาถวายสมเด็จกรมพระองค์น้อยทรงทอดพระเนตร แล้วดำรัสต่อไปถึงเรื่องนายถัด แผนที่ก็ควรจะได้รับรางวัลแต่เวลานี้กรมหมื่นดำรงเจ้าของไม่อยู่

แล้วดำรัสถามเจ้าฟ้ากรมขุนนริศว่าทางรถไฟที่เมืองสมุทนั้นอย่าให้ถูกป้อมไม่ได้ฤๅ ให้คิดคัดเป็นไปให้ถูกประตูตามเดิมจะได้ฤๅไม่ได้ เจ้าฟ้ากรมขุนกราบบังคมทูลว่าต้องลงไปดู จึงดำรัสว่าดีแล้ว ๆ ดำรัสถามต่อไปว่าทางรถแตรมเวของสมุทนั้นลงไปอย่างไร เจ้าฟ้ากรมรุนกราบทูลว่าไม่ทราบ จึ่งดำรัสสั่งให้พระองค์โสณบัณฑิตย์หยิบเอาแผนที่แลต้นหนังสือพระยาสมุทถวายมาประทานให้เจ้าฟ้ากรมขุน แล้วดำรัสสั่งให้เจ้าฟ้ากรมขุนเอาตัวพระยาสมุทลงไปด้วย เวลา ๕ ทุ่มเสศเสด็จขึ้น

วันที่รัชกาล ๘๓๙๗ วัน ๗ ๗ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๗ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลา ๔ ทุ่มเสศเสด็จออกขุนนางตามเคย พระศรีเสนานำบอกในกรมมหาดไทยขึ้นกราบบังคมทูล ๔ ฉบับ

​ฉบับ ๑ บอกเมืองพิไชย ลงวันที่ ๔ ตุลาคม ๑๑๐ ฉบับ ๒ บอกเมืองสระบุรี ลงวันที่ ๑๑ ตุลาคม ๑๑๐ ถวายพระราชกุศลในการเฉลิมพระชนม์พรรษาทั้งสองฉบับ

ฉบับ ๓ บอกกรุงเก่า ลงวันที่ ๕ พฤศจิกายน ๑๑๐ ว่าตั้งแต่บอกลงมาครั้งก่อนแล้ว น้ำทเลขึ้นถึงกรุงเก่า รวมน้ำลดลงครั้งก่อนครั้งนี้ศอกคืบเสศ

ฉบับ ๔ บอกเมืองนครนายก ลงวันที่ ๒ กันยายน ๑๑๐ ฃอเลขข้อมือฃาวในระหว่างความศักเป็นเลขอาษาคงเมือง

พระสุรินทรามาตยนำบอกกรมพระกระลาโหมขึ้นกราบบังคมทูล ๓ ฉบับ

ฉบับ ๑ บอกพระยาศรีสรราชภักดีฃ้าหลวงรักษาราชการหัวเมืองฝ่ายทเลตวันตก ว่าได้จัดเงินภาษีผลประโยชน์ปี ๑๑๐ เมืองตรัง ๑๖๓๒๐ ๐ เหรียญ เมืองปะเหลียนเงิน ๑๗๕๐ ๐ เหรียญ ส่งหลวงทวิปสยามกิจกงสุลสยามฝากแบงก์เมืองปินังแล้ว

ฉบับ ๒ ว่าได้จัดเงินภาษีผลประโยชน์เมืองคีรีรัฐนิคมปี ๑๐๙ เงิน ๑๓๔๔๐ ๐ เหรียญ นำฝากแบงก์เมืองปินังแล้ว

ฉบับ ๓ บอกเมืองไชยา ลงวันที่ ๑๐ ตุลาคม ๑๑๐ ว่ามีอ้ายผู้ร้ายปล้นเรือนหมื่นศรีแขวงเมืองไชยา กรมการจัดได้ตัวอ้ายแดง ซัดถึงพวกอ้ายมีชื่ออยู่เมืองกาญจนดิษฐ์ ๖ คน ได้แต่งกรมการถือสูตนรายไปจับได้ตัวอ้ายผู้ร้ายแล้วผู้รักษาเมืองหาส่งมาให้ชำระไม่

​พระยานรินทรราชเสนีนำบอกเมืองไทรบุรี ขึ้นกราบบังคมทูลฉบับ ๑ ว่าได้แต่งให้ ตนกูมะหมัด ๑ ตนกูมะหมัดอาเกบ ๑ เจะมะหมุด ๑ เจะมะหมัดอาซัน ๑ ศรีตวันกรมการคุมฃองถวายฝ่ายพระราชวังบวร จำนวนปี ๑๑๐ ผ้าฃาวเทศยาว ๘๐ ศอก ๔๐ พับ ผ้าฃาวดิบยาว ๕๐ ศอก ๔๐ พับ ผ้าฃาวเนื้อบางยาว ๒๔ ศอก ๔๐ พับ ผ้าฃาวเนื้อบางยาว ๒๔ ศอกแทนพรมเทศ ๔๐ พับ

มีดำรัสด้วยพระยาราชวรานุกูลว่า พระยาพิไชยก็เปนคนในนี้อย่างไร ทำการเฉลิมพระชนม์พรรษาจึงผิด ให้กำหนดไว้ว่าในการเฉลิมพระชนม์พรรษาคงจะตกในวันที่ ๑๙ ๒๐ ๒๑ } กันยายน เสมอทุกปีไป พระยาราชจึงกราบบังคมทูลว่าเหนจะถือตามราชกิจา จึงดำรัสต่อไปว่าราชกิจาจะลงผิดๆ ไปดังนั้นอย่างไรได้ แล้วดำรัสสั่งให้หม่อมอนุวัติวรพงษ์ไปหยิบราชกิจาในประกาศสงกรานต์มาถวายทรงทอดพระเนตรแล้ว ทรงเรียกพระยาราชเข้ามาที่พระแท่นแล้วพระราชทานราชกิจาให้ดู พระยาราชกราบบังคมทูลว่าอ่านไน่เหนจึงพระราชทานโคมเทียนที่ชาวที่ตั้งถวายบนพระแท่น พระยาราชกราบบังคมทูลว่าไม่มีแว่นอ่านไม่ออก

วันที่รัชกาล ๘๓๙๘ วัน ๑ ๘ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๘ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

ไม่เสด็จออก

​วันที่รัชกาล ๘๓๙๙ วัน ๒ ๙ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๙ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

วันนี้เจ้าพนักงานจะได้จัดการที่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทแห่งหนึ่ง ที่พระที่นั่งไพศาลทักษษิณแห่งหนึ่ง ที่พระที่นั่งจักรกรีมหาปราสาทแห่งหนึ่ง รวม ๓ พระที่นั่ง พระสงฆ์จะได้เจริญพระพุทธมนต์ต่อกันไปทั้งสามเวลาในการพระราชพิธีฉัตรมงคลตามเคย

เวลา ๔ ทุ่มเสศเสด็จออกในพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาททรงจุดเทียนเครื่องนมัศการ อาลักษณอ่านประกาศตามพระพิธีจบแล้ว พระสงฆ์ ๓๓ รูปเจริญพระพุทธมนต์ มีหม่อมเจ้าพระพุทธบาทปิลันท์ธรรมเจดีย์นำเป็นประธาน แล้วเสด็จมาประทับออกขุนนางในพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทมุกด้านเหนือ พระศรีเสนานำบอกในกรมมหาดไทยขึ้นอ่านกราบบังคมทูล ๒ ฉบับ

ฉบับ ๑ บอกเมืองลพบุรี ลงวันที่ ๒๑ ตุลาคม ๑๑๐ ว่าน้ำฝนราษรีกันปี ๑๑๐ มากกว่าปี ๑๐๙ หนึ่งนิ้ว หนึ่งทสางค์ น้ำท่าในราษรีกันปี ๑๑๐ มากกว่าปี ๑๐๙ สิบเจดนิ้ว

ฉบับ ๒ บอกเมืองสรรคบุรี ลงวันที่ ๑๑ ตุลาคม ๑๑๐ ว่าน้ำฝนในราษีสิงหปี ๑๑๐ มากกว่าปี ๑๐๙ สี่นิ้ว น้ำท่าในราษรีสิงหปี ๑๑๐ มากกว่าปี ๑๐๙ คืบแปดนิ้ว ราษฎรปักดำทำแล้วประมาณกึ่งหนึ่ง ราคาเข้าเปลือกตวงด้วยสัต ๒๕ ทนานเกวียนละ ๘ ตำลึง ๓ บาท

พระสุรินทรามาตยนำบอกกรมพระกระลาโหมขึ้นอ่านกราบบังคมทูล ๒ ฉบับ

​ฉบับ ๑ บอกเมืองสงขลา ลงวันที่ ๒๙ กันยายน ๑๑๐ ว่าตั้งแต่เดือนพฤษภาคมปี ๑๑๐ จนถึงเดือนกันยายนปี ๑๑๐ ราษฎรเป็นหิวาตะกะโรคตาย รวม ชาย หญิง } ๑๙๔๖ คน

ฉบับ ๒ บอกเมืองราชบุรี ลงวันที่ ๒๒ กันยายน ๑๑๐ ว่าน้ำฝนในราษรีกรกฎปี ๑๑๐ น้อยกว่าปี ๑๐๙ ห้าทสางค์ น้ำฝนในราษรีสิงหปี ๑๑๐ น้อยกว่าปี ๑๐๙ สามทสางค์ ว่าน้ำท่าในราษีสิงหปี ๑๑๐ มากกว่าปี ๑๐๙ สอกศองคืบเก้านิ้ว น้ำท่ากันยายน ๑๑๐ มากกว่าปี ๑๐๙ ศอกคืบ ๙ นิ้ว น้ำท่วมต้นเข้าเสียไปประมาณ ๙ ส่วน ยังส่วนหนึ่ง

แล้วพระยานรินทรราชเสนี นำรายงานเงินค่าโดยสารที่จะพระราชทานแฃกเมือง รวม ๑๐ เมือง คน ๑๖๙ คน เงิน ๕๐๗ เหรียญขึ้นอ่านกราบบังคมทูล

แล้วพระยาศรีสิงหเทพ นำพระยาราชเสนา ๑ หลวงพิทักษสุเทพ ๑ กราบถวายบังคมลากลับขึ้นไปรักษาราชการเมืองอุบลราชธานี

จึงดำรัสถามกรมหมื่นสมมตอมรพันธุ์ว่า พระยาราชเสนานั้นได้ตรา

อะไร กรมหมื่นสมมตอมรพันธุ์กราบบังคมทูลว่าได้ ม ม จึงดำรัสว่าให้พระราชทานนิภาภรณ์ช้างเผือกชั้นที่ ๓ เสียอีกดวงหนึ่ง

พอพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์จบ จึ่งเสด็จไปประทับมุกด้านตวันตก

​วันที่รัชกาล ๘๔๐๐ วัน ๓ ๑๐ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๑๐ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้า ๔ โมงเสศโปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธ เสด็จออกมาเลี้ยงพระสงฆ์ที่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทเสร็จแล้ว

เวลาบ่ายโมงเสศเสด็จออกทรงจุดเทียนเครื่องนมัสการพระพุทธปฏิมากรแล้ว ทรงถวายเครื่องไทยทานของหลวงแก่หม่อมเจ้าพระพุทธบาทปิลันท์ธรรมเจดีย์ แล้วพระสงฆ์ก็ถวายอติเรก ถวายพระพรลากลับ เสดจจุดเทียนเครื่องนมัศการบนพระแท่นเสวตรฉัตร แล้วทรงจุดเทียนโต๊ะเครื่องสังเวย โหรก็เข้าไปประกาศเทวดา พราหมณ์ก็เข้าไปอ่านดุษดีสังเวยขับไม้บันเดาะ แล้วเวียนเทียนสมโภชมีบายสีแก้ว ทอง เงิน } ตามเคย เวียนเทียนเสรจแล้วเสดจทรงเจิม พระไชยประจำรัชกาลทั้ง ๕ แผ่นดิน พระมหาเสวตรฉัตร พระมหาพิไชยมงกุฎ พระพัชวาลวิชินี พระแส้ร พระแสงต่าง ๆ ตั้งบนพระแท่นพระมหาเสวตรฉัตร แล้วโหรก็เอาผ้าสีชมภูเข้าไปผูกคันพระมหาเสวตรฉัตร พราหมณ์ก็เข้าไปเจิมต่อไป เวลาบ่าย ๒ โมงเศษเสดจขึ้น วันนี้เครื่องไทยทานเปนของเจ้านายฝ่ายน่า

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสดจลงในทระที่นั่งไพศาลทักษิณ ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการ แล้วอาลักษณก็อ่านประกาศตามพระราชพิธี พระสงฆ์ ๔๐ รูปก็เจริญพระพุทธมนต์ มีพระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศร์วริยาลงกรณ์​นำเปนประธาน แล้วโปรดเกล้า ฯ พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์ ช้างเผือก ชั้นที่ ๓ นิภากรณ์ แก่พระยาราชเสนา ปลัดทูลฉลองกรมมหาดไทยฝ่ายเหนือ ๑ เวลา ๕ ทุ่มเศษพระสงฆ์เจริญพระทุทธมนต์จบ พระสงฆ์ถวายอติเรก ถวายพระพรลากลับ เสดจขึ้น

วันที่รัชกาล ๘๔๐๑ วัน ๔ ๑๑ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๑๑ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้า ๔ โมงเศษโปรดเกล้าฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ ชายมหาวชิราวุธ เสดจลงมาเลี้ยงพระสงฆ์ ๔๐ รูปที่พระที่นั่งไพศาลทักษิณเสรจแล้ว เวลาบ่าย ๒ โมงเศษเสดจลงพระที่นั่งไพศาลทักษิณ ทรงจุดเครื่องนมัศการพระพุทธปฏิมากรณ์ แล้วทรงถวายของเครื่องไทยทานของหลวงแก่พระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ แล้วพระสงฆ์ก็ถวายอติเรก ถวายพระพรลา

จึงเสดจทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการ แลโต๊ะเครื่องสังเวย โหรพราหมณ์ แลอ่านดุษดีสังเวย แลเวียนเทียนสมโภช แลทรงเจิมก็เหมือนกับวันที่กล่าวมาแล้ว เว้นแต่พระที่นั่งไพศาลทักษิณนั้น พระมหาเสวตรฉัตรหามีไม่ เวลาบ่าย ๓ โมงเศษเสดจขึ้น ของเครื่องไทยทานวันนี้เจ้านายฝ่ายใน วันนี้เจ้าพนักงานจัดการที่พระที่นั่งอาภรพิโมขปราสาทอิกแห่งหนึ่ง ในการพระราชพิธีจองเปรียงยกโคมไชย มีพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ ๘ รูป คือฝ่ายไทย ๔ ฝ่ายรามัญ ๔ พระครูปริดโกศลนำเปนประธาน

​เวลา ๒ ทุ่มเศษเสดจออกพระที่นั่งจักรกรีมหาปราสาท ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการ แล้วอาลักษณก็อ่านประกาศตามพระราชพิธี จบแล้วพระสงฆ์ ๒๗ รูปก็เจริญพระพุทธมนต์ มีพระธรรมวโรดมนำเปนประธาน แล้วโปรดเกล้าฯให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายสมมติวงษวโรทัย เสด็จมาจุดเทียนเครื่องนมัศการพระสงฆ์จะได้เจริญพระพุทธมนต์ที่ พระที่นั่งอาภรพิโมขปราสาท

แล้วโปรดเกล้า ฯ พระราชทานเครื่องอิศริยาภรณ์ที่ ๑ มหาสุราภรณ์ แก่พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าไชยันตมงคล ที่ ๕ วิจิตราภรณ์ แก่พระเทพศิรินทรามาตย เจ้ากรมกองการกุศล ๑ ภอพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์จบแล้วถวายอติเรก ถวายพระพรลา จึงพระศรีเสนานำบอกในกรมมหาดไทยขึ้นอ่านกราบบังคมทูล ๓ ฉบับ

ฉบับ ๑ บอกพระอินทราธิบาล ฃ้าหลวงผูกปี้เมืองปราจิณ เมืองนครนายก } ลงวันที่ ๒ ตุลาคม ๑๑๐ ว่าพระอินทราธิบาลป่วยเปนไข้จับจะบอกกลับเข้ามารักษาตัว

ฉบับ ๒ บอกเมืองสรรคบุรี ลงวันที่ ๑๒ กันยายน ๑๑๐ ส่งเงินค่านาปี ๑๐๙ เงิน ๑๑๑ ชั่งกึ่งตำลึงสองสลึงเฟื้อง เสรจสิ้นจำนวน

ฉบับ ๓ บอกเมืองพระพุทธบาท ลงวันที่ ๑ พฤศจิกายน ๑๑๐ ว่าหมื่นกำจัดนายกองส่วยทองคำ ได้ทองคำทรายหนัก ๓ หลี อยู่ที่พุขี่ริ้ว

แขวงเมืองสหบุรี หมื่นกำจักนำทองคำลงมาทุณเกล้าฯ ถวาย

พระสุรินทรามาตยนำบอกกรมพระกระลาโหมขึ้นอ่านกราบบังคมทูล ๒ ฉบับ

​ฉบับ ๑ บอกเมืองนครศรีธรรมราช ลงวันที่ ๑ ตุลาคม ๑๑๐ ว่าได้จัดต้นไม้ทองหนักต้นลบาท ๖ ต้น ต้นไม้เงินหนักต้นลบาท ๖ ต้น รวม ๑๒ ต้น เครื่องราชบรรณาการเทียนพนมหนักเล่มลบาท ๑๐๐๐ เล่ม ผ้าฃาวยาว ๕๐ ศอก ๒๐ พับ เสื่อลวด ๑๕ ลวด

ฉบับ ๒ บอกเมืองรนอง ลงวันที่ ๑๗ กันยายน ๑๑๐ ว่าได้จัดค่าตีตราดิบุกแลภาษีปี ๑๐๙ เงิน ๓๓๘๐ เหรียน ส่งหลวงทวีปสยามกิจกงสุลสยามฝากแบงเมืองปินังแล้ว พระยาสุรินทรเสนีนำบอกกรมพระกระลาโหมฝ่ายพระราชวังบวรขึ้นอ่านกราบบังคมทูลฉบับ ๑ บอกเมืองสงขลาว่าได้สั่งของถวายฝ่ายพระราชวังบวรฯ เมืองรามัญปี ๑๑๐ ทองคำทรายหนักสามตำลึงแรก ผ้าฃาวยาว ๕๐ ศอก ๑๐ พับ พรมเทศ ๕ ผืน มอบให้หลวงอนุรักษภูเบนทร์คุมเข้ามา

แล้วพระศรีเสนานำเอาทองคำ ๓ หลีเข้าไปทูลเกล้าฯถวาย ทรงทอดพระเนตรแล้ว จึงดำรัสสั่งให้พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตยกะรางวัลพระราชทาน เวลา ๔ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น วันนี้เจ้าพนักงานกรมทหารบกทหารเรือยิงปืนสลุดถวายคำนับสามเวลา คือเวลาเช้า ๒ โมง เวลาเที่ยง เวลาบ่าย ๔ โมง

วันที่รัชกาล ๘๔๐๒ วัน ๕ ๑๒ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๑๒ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้าโมงเศษโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธ เสดจออกมายกโคมไชยจองเปรียงแลเลี้ยงพระสงฆ์ที่พระที่นั่งอาภรพิโมขปราสาทตามฤกษด้วย

​เวลาเช้า ๔ โมงเศษโปรดเกล้าฯให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธ เสดจออกมาเลี้ยงพระสงฆ์ที่พระที่นั่งจักรกรีมหาปราสาท

เวลาบ่ายโมงเศษเสดจออกทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการพระพุทธปฏิมากรณ์ แล้วทรงถวายของหลวงเรื่องไชยทานแก่พระธรรมวโรดม แล้วพระสงฆ์ก็ถวายอติเรกพระพรลากลับ ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการบนพระแท่นเสวตรฉัตร แลทรงจุดเทียนโต๊ะเครื่องสังเวย โหรพราหมณ์อ่านดุษดีสังเวย เวียนเทียนสมโภช แลทรงเจิมก็เหมือนกันกับพระที่นั่งดุสิทธิมหาปราสาททั้งสิ้น เวลาบ่าย ๒ โมงเศษเสดจขึ้น

เวลาทุ่มเศษโปรดเกล้า.ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธ เสดจออกมาจุดโคมไชยจองเปรียงที่น่าพระที่นั่งดุสิทธิมหาปราสาท

วันที่รัชกาล ๘๔๐๓ วัน ๖ ๑๓ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๑๓ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาทุ่มเศษโปรดเกล้าฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายบริพัตสุขุมพันธุ์ เสดจออกมาจุดโคมจองเปรียงที่น่าพระที่นั่งดุสิทธิมหาปราสาท

เวลายามเศษเสด็จออกพระที่นั่งอนันตสมาคม ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการพระสงฆ์ ๕๒๕ รูปจะได้เจริญพระพุทธมนต์ในการฉลองไตรปีรวมทั้งกรุงแลหัวเมือง มีพระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์นำเปนประธาน เวลา ๕ ทุ่มเศษเจริญพระพุทธมนต์จบ พระสงฆ์ถวายอติเรกพระพรลากลับ

​อนึ่ง พระสงฆ์ที่เจริญพระพุทธมนต์ในวันนี้ จะได้ผ่อนกันรับพระราชทานฉันท์ทั้งสามเวลา คือวันที่ ๑๔ ที่ ๑๕ ที่ ๑๖ วันละ ๑๗๕ รูป รวมพระสงฆ์ ๕๒๕ รูปตามที่เจริญพระพุทธมนต์

แล้วพระศรีเสนานำบอกในกรมมหาดไทยขึ้นอ่านกราบบังคมทูล ๓ ฉบับ

ฉบับ ๑ บอกหลวงจินดารักษข้าหลวงเมืองฉเชิงเทรา ลงวันที่ ๑๗ ตุลาคม ๑๑๐ ว่ามีตราโปรดเกล้า ฯ ออกไปให้ทำบาญชีรายชื่ออ้ายผู้ร้าย ที่พระยาสรศักดิมนตรี ถวายพระองค์เจ้าสวัสดิโสภณได้ทำถวายแล้ว

ฉบับ ๒ บอกเมืองปราจิณบูรี ลงวันที่ ๖ ตุลาคม ๑๑๐ ว่ามีตราโปรดเกล้า ฯ ออกไปให้ทำษาระบบความนครบาลอายาแพ่ง ส่งถวายพระองค์เจ้าสวัสดิโสภณเดือนลครั้ง นั้นได้ทำถวายแล้ว

ฉบับ ๓ บอกเมืองพระพุทธบาท ลงวันที่ ๔ ตุลาคม ๑๑๐ ว่ามีตราโปรดเกล้า ฯ ออกไปให้ทำษาระบบความนครบาลอายาแพ่ง ส่งถวายพระองค์เจ้าสวัสดิโสภณเดือนละครั้ง นั้นได้ทำถวายแล้ว

พระสุรินทรามาตยนำบอกกรมพระกระลาโหมขึ้นอ่านกราบบังคมทูล ๒ ฉบับ

ฉบับ ๑ บอกเมืองสตูน ว่าวันที่ ๑๘ กันยายน ๑๑๐ ตนกูปัตรีมารดาข้าพระพุทธเจ้า เปนโรคชราถึงแก่กรรม ได้จัดทำการศพเสรจแล้ว

ฉบับ ๒ บอกเมืองกระบูรี ลงวันที่ ๑๐ กันยายน ๑๑๐ ถวายพระราชกุศลในการเฉลิมพระชนม์พรรษา

แล้วโปรดเกล้า ฯ พระราชทานสัญญาบัตรแก่ข้าราชการ ๖ นาย ให้หลวงโกษากรวิจารณ์ เปนพระราชธนพิทักษ์ มีตำแหน่งราชการในกรม​พระคลังมหาสมบัติ ถือศักดินา ๘๐๐ ให้ขุนประมวลมาศก เปนพระไชยศสมบัติ มีตำแหน่งราชการในกรมพระคลังมหาสมบัติ ถือศักดินา ๘๐๐ ให้นายกลิ่นหมื่นรักษาพยุหพล เปนหลวงมหิศรราชบรรณาการ มีตำแหน่งราชการในกรมพระคลังมหาสมบัติ ถือศักดินา ๖๐๐ ให้ขุนวิเศษเสนี เปนหลวงประมวลมาศก มีตำแหน่งราชการในกรมพระคลังมหาสมบัติ ถือศักดินา ๖๐๐ ให้นายพร้อม เปนขุนเยาวราชธนารักษ มีตำแหน่งราชการในกรมพระคลังมหาสมบัติ ถือศักดินา ๔๐๐ ให้พันเทพภักดี เปนขุนราชพลีรักษ มีตำแหน่งราชการในกรมพระคลังมหาสมบัติ ถือศักดินา ๔๐๐

เวลา ๕ ทุ่มเศษเสดจขึ้น

วันที่รัชกาล ๘๔๐๔ วัน ๗ ๑๔ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๑๔ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้าโมงเศษโปรดเกล้าฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธ เสดจออกมาเลี้ยงพระสงฆ์ ๑๗๕ รูป ที่พระที่นั่งอนันตสมาคม มีพระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์นำเปนประธาน

เวลาทุ่มเศษโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธ เสดจออกมาจุดเทียนเครื่องนมัศการ ทรงธรรม์ที่พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระเทพโมลี เข้าไปถวายเทศนากฐินทานกัณฑ์หนึ่ง จบลงแล้วทรงถวายไตรแลเครื่องบริขารตามสมควร

เวลา ๔ ทุ่มเศษโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธ เสดจลงไปจุดเทียนลอยพระปทิป ที่เรือพระที่นั่งบัลลังคพิมาร

​วันที่รัชกาล ๘๔๐๕ วัน ๑ ๑๕ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๑๕ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้า ๔ โมงเศษโปรดเกล้าฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธ เสดจออกมาเลี้ยงพระสงฆ์ ๑๗๕ รูป ที่พระที่นั่งอนันตสะมาคม มีสมเดจพระพุทธโฆษาจาริย์นำเปนประธาน

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกพระที่นั่งจักรกรีมหาปราสาทด้านตวันออก ที่เจ้าพนักงานจัดพระสงฆ์ ๑๑ รูป มีพระอริยมุนีนำเปนประธาน พระสงฆ์ที่จะได้รับสมณศักดิ์ใหม่ ๑ รูป จึงทรงถวายไตรแพรแลสัญญาบัตร ให้พระครูพุทธมนต์ปรีชา วัดบวรนิเวศวิหาร เปนพระเขมาภิมุขธรรม์ที่พระราชาคณะ มีนิตยภัตรราคาเดือน ๓ ตำลึง แลทรงถวายตาลปัตแฉกหักทองขวางเครื่องบริขารต่าง ๆ อย่างพระราชาคณะเสรจแล้ว พระสงฆ์ถวายอนุโมทนา ถวายอติเรกพระพรลากลับ เสด็จขึ้น

เวลา ๔ ทุ่มเศษโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธ เสด็จออกมาจุดเทียนเครื่องนมัศการทรงธรรม์ที่พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระอมรโมลีถวายเทศนาจิวรทานกันฑ์หนึ่งจบลงแล้ว ทรงถวายไตรแลเครื่องบริขารตามสมควร แล้วเสดจลงลอยพระปทีปตามเคย

อนึ่งโหรได้คำนวณ จันทรูปราคาทูลเกล้าฯ ถวาย กำหนดที่ถูกต้องคือเวลา ๑๑ ทุ่ม ๑๗ นาที จับทางทิศอาคเณย์ ครั้นถึงเวลาจันทรูป ชาวประโคมได้ประโคมเครื่องดุริยางดนตรี แตรสังข์มองไชย ตามประเพณี ที่ชลาข้างพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย

​วันที่รัชกาล ๘๔๐๖ วัน ๒ ๑ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๑๖ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้าย่ำรุ่งเศสเสดจออกพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ทรงพระราชทานเงินแจกพระบรมวงษานุวงษ แลฃ้าทูลลอองธุลีพระบาททั่วแล้ว เวลาเช้าโมงเศษเสดจ

อนึ่ง ทรงกริ้วโหรว่า จันทรปุราคาแล้วหาเชิญเสดจสู่ที่สรงไม่ ไม่ทรงพระราชทานเงินรางวัล ได้รับพระราชทานแต่เงินแจกตามเคย

เวลาเช้า ๔ โมงเศษโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายสมมตติวงษวโรทัยเสดจออกมาเลี้ยงพระสงฆ์ ๑๗๕ รูป ที่พระที่นั่งอนันตสมาคม มีสมเดจพระพุทธาจาริยนำเปนประธาน

อนึ่ง วันนี้เปนดิถีซึ่งคล้ายกับวันพระบรมราชาภิเศก พระบาทสมเดจพระเจ้าอยู่หัว ซึ่งกำหนดที่จะได้ประชุมพระบรมวงษานุวงษแลฃ้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยฝ่ายทหารพลเรือนถวายบังคมพระบรมรูปพระบาทสมเดจพระเจ้าอยู่หัวทั้ง ๔ รัชกาลที่ล่วงมาแล้ว แต่งตัวเตมยศมาคอยเฝ้าทูลลอองธุลีพระบาทพร้อมกัน

เวลาบ่าย ๔ โมงเศษเสดจออกในพระที่นั่งอนันตสมาคม ประทับเหนือพระราชบันลังก์อาศน์ น่าพระที่นั่งเสวตรฉัตร

ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์ประฐมจุลจอมเกล้า ฯ มีสายสร้อยทองคำลงยา แก่สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ ๓ พระองค์ แก่พระเจ้าลูกยาเธอ ๑ พระองค์ คือสมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ ​เจ้าฟ้าชายบริพัตรสุขุมพันธ์ ๑ เจ้าฟ้าชายสมมติวงษวโรทัย ๑ เจ้าฟ้าชายจักรพงษภูวนารถ ๑ พระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายยุคลทิฆัมพร ๑ ทรงสรวมพระราชทานทุกพระองค์

แล้วพระราชทานทุติยจุลจอมเกล้า แก่พระบรมวงษเธอ พระองค์เจ้าจรุญโรจเรืองศรี แลพระราชทานพานทองกลมใหญ่เครื่องในพร้อม ๑ พระเต้าทองคำ ๑ บ้วนพระโอษฐทองคำ ๑ แล้วพระราชทานทุติยจุลจอมเกล้า แก่พระยานรินทรราชเสนี (ชั้น) ปลัดบาญชีพระกระลาโหม แลพระราชทานพานทองเหลี่ยมเครื่องในพร้อม ๑ คนโททองคำ ๑ กระโถนทองคำ ๑ แล้วพระราชทานทุติยจุลจอมเกล้า แก่พระยามหาโยธาจางวางกองมอญ แลพระราชทานพานทองเหลี่ยมเครื่องในพร้อม ๑ คนโททองคำ ๑ กระโถนทองคำ ๑ แต่ตัวไปรับราชการอยู่เมืองลอนดอนหาได้เข้ามาไม่ โปรดเกล้าฯ ให้พระอรรคราชนารถภักดีในกรมท่ารับส่งออกไปพระราชทาน

แล้วพระราชทานตติยจุลจอมเกล้า ๕ คือหม่อมเจ้าอำพร ดำรงวงษราชตระกูล ในพระบวรวงษเธอ กรมหมื่นสถิตยธำรงสวัสดิ์ ๑ พระมหาสงคราม (บุญ) เจ้ากรมทวนทองขวา สืบตระกูลวงษพระยาศรีหราชฤทธิไกรเดชะไชย (บัว) ๑ หลวงมหาสิทธิ (หวง) ๑ พระวิชิตสงคราม (ชุ่ม) ปลัดเมืองนครเสียมราฐ สืบตระกูลวงษพระยานุภาพไตรภพ (แย้ม) แต่ตัวพระวิชิตสงครามหาได้เข้ามาไม่ พระราชทานให้กับพระยาราชวรานุกูล ปลัดทูลฉลองในกรมมหาดไทยรับส่งขึ้นไปพระราชทาน

แล้วพระราชทานพรแก่ผู้ที่ได้เครื่องราชอิศริยาภรณ์ตามสมควร จึงเสดจพระราชดำเนินขึ้นไปประทับพระที่นั่งศิวาไลยมหาปราสาท ทรงจุดธูปเทียนถวายบังคมพระบรมรูปแล้วเสดจขึ้น

​เวลา ๒ ทุ่มเศษโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธ เสดจออกมาจุดเทียนเครื่องนมัศการทรงธรรม ที่พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระอริยมณีถวายเทศนา ปฏิสังขรทานกันฑ์หนึ่งจบลงแล้ว ทรงถวายของเครื่องไทยทานตามสมควร แล้วเสดจลอยพระปทิปตามเคย

วันที่รัชกาล ๘๔๐๗ วัน ๓ ๒ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๑๗ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้า ๔ โมงเสศโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายสมมตติวงษวโรทัย เสดจออกมาเลี้ยงพระสงฆ์กาลานุการ ๓๔ รูป มีพระธรรมราชานำเปนประธาน ภอพระสงฆ์รับพระราชทานฉันท์แล้ว ทรงผ้าสดัปกรณ์พระบรมอัฐิ แลพระอัฐิ ตามเคย แล้วมีสดัปกรณ์ รายร้อยอิก ๕๐๐ รูป หอพระนาค ๑๐๐ รูป ส่งไปฝ่ายพระราชวังบวร ๑๐๐ รูป รวม ๗๐๐ รูป

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสดจออกพระที่นั่งจักรกรีมหาปราสาท องค์กลาง จึงพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร ซึ่งโปรดเกล้า ฯ ใหเสดจขึ้นไปเปนฃ้าหลวงใหญ่หัวเมืองลาวกาว ประจำอยู่ ณ เมืองนครจำปาศักดิ์ ได้เฝ้าทูลลอองธุลีพระบาทกราบถวายบังคมลาขึ้นไปจัดราชการตามกระแสพระราชดำริห์

​จึ่งทรงหลั่งน้ำพระมหาสังข์ แลทรงเจิมพระราชทาน แล้วโปรดเกล้า ฯ พระราชทานฉลองพระองค์เยียรบับตามธรรมเนียม จึ่งโปรดเกล้าฯ พระราชทานสัญญาบัตรแก่ราชการ ๕ นาย ให้ขุนเสพสุภาตระลาการศาลแพ่งเกษม เปนหลวงธนสารสุทธารักษ มีตำแหน่งราชการในกรมแพ่งเกษม ถือศักดินา ๖๐๐ ให้ขุนวิเศษสมบัติ สารวัดที่ ๓ เปนขุนวิเศษสมบัติ มีตำแหน่งราชการในกรมพระคลังมหาสมบัติ ถือศักดินา ๔๐๐ ให้หมื่นชำนาญอักษร เปนขุนราชพัตถุพิทธภาร มีตำแหน่งราชการในกรมแพ่งเกษม ถือศักดินา ๔๐๐ ให้ขุนขจรบูรี เปนขุนไผทไทยพิทักษ มีตำแหน่งราชการในกรมกองตระเวนซ้าย ถือศักดินา ๔๐๐ ให้นายเปลี่ยนมหาดเลกเวรศักดิ เปนขุนกัมพุชพาจา พนักงานล่ามเขมร ในตำแหน่งราชการในกรมมหาดไทย ถือศักดินา ๔๐๐

แล้วพระยาศรีสิงหเทพ นำพระประชาคดีกิจ ๑ พระทิพยจักษุสาตร ๑ หลวงพิพิธสุนทร ๑ หลวงจำนงยุทธกิจ ๑ หลวงธนสารสุทธารักษ ๑ ขุนไผทไทยพิทักษ ๑ ขุนกัมพุชพาจา ๑ ขุนราชพัตถุพิทธภาร ๑ นายร้อยโทขุนอินประสาท ๑ นายร้อยตรีนายโชด ๑ นายผาดมหาดเลกเวรฤทธิ ๑ กราบถวายบังคมลาไปคามเสดจพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้พระราชทานเสื้ออัตลัดแก่ผู้ที่ตามเสดจด้วยคลตัว จึ่งพระราชทานพร แล้วเสดจขึ้น

​วันที่รัชกาล ๘๔๐๘ วัน ๔ ๓ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๑๘ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาบ่ายเจ้าพนักงานแลเจ้าน่าที่ทั้งปวง ได้จัดการตบแต่งต่างๆ ในพระอารามวัดบวรนิเวศวิหาร เปนการฉลองพระอารามแลพระราชพิธีมหาสมณุตตมาภิเศกต่อไป แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้พระบรมวงษานุวงษฃ้าราชการจัดเครื่องโต๊ะเข้ามาตั้ง ในปรำน่าพระอุโบสถซึ่งปลูกไว้สำหรับทั้งซ้ายขวา

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสดจทรงรถพระที่นั่งไปประทับวัดบวรนิเวศวิหาร เสดจพระราชดำเนินเข้าไปในอุโบสถ ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการพระพุทธชินศรีปฏิมากร แล้วโปรดเกล้า ฯ พระราชทานผ้าตาดให้เจ้าพนักงานสพักพระชินศรี แล้วพระราชทานผ้าตาดให้เจ้าพนักงานสพักพระพุทธรูป ณ สถานต่างๆแล้วทรงถวายไตรย่ามพัดรองแก่พระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ แล้วเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส พระวรวงษเธอ พระองค์เจ้าอรุณนิภาคุณากร แลสมเดจพระราชาคณะทั้ง ๒ แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระบรมโอรสาธิราช แลพระเจ้าลูกเธอ แลสมเดจพระเจ้าน้องยาเธอ แลพระเจ้าน้องยาเธอ ถวายไตรย่ามพัดรองต่อไป แก่พระสงฆ์ราชาคณะพระครูถานานุกรม วัดบวรนิเวศน์แลพระอารามอื่น ๆ แลพระอันดับวัดบวรนิเวศน์ บรรดาซึ่งจะได้สวดพระพุทธมนต์ทั่วกัน รวมทั้งสิ้นเปนพระสงฆ์ ๑๐๐ รูป ต่อไปพระสงฆ์ทั้ง ๑๐๐ รูปนี้จะได้สวดมนต์ในพระอุโบสถวันละ ๒๐ รูป ที่พระวิหารสาศดา ๑๔ รูป พระวิหารเก๋ง ๑๖ รูป วิหารพระพุทธไสยาศน์ ๑๔ รูป ที่เก๋งคตพระเจดีย์ ๓๒ รูป แต่พระสงฆ์ที่สวดพระพุทธมนต์ในพระอุโบสถนั้น คงประจำอยู่แต่พระราชาคณะผู้ใหญ่ ๑๐ รูป พระราชาคณะถานานุกรม นอกนั้นจะได้ผลัดเปลี่ยน​ กันเข้ามาสวดพระอุโบสถวันละ ๑๐ รูป จึ่งรวมเปนพระสงฆ์สวดมนต์ในพระอุโบสถวันละ ๒๐ รูป สวดมนต์ในที่ต่าง ๆ วันละ ๘๐ รูป ครั้นพระสงฆ์รับไตรแล้วถวายอติเรก โปรดเกล้า ฯ ให้ประชุมกอมมิตตีตัดสินชิ้นเครื่องโต๊ะแก้วหนามขนุนในพระอุโบสถ แล้วเสดจพระราชดำเนินทอดพระเนตรการตบแต่งในสถานที่ต่าง ๆ ในบริเวณพระอาราม แลโปรดเกล้าฯ ให้กอมมิตตีตัดสินขึ้นเครื่องโต๊ะต่อไป จนเวลา ๘ ทุ่มเศษเสดจกลับพระบรมมหาราชวัง

วันที่รัชกาล ๘๔๐๙ วัน ๕ ๔ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๑๙ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จทรงรถพระที่นั่งไปประทับที่ประตูวัดบวรนิเวศวิหารด้านเหนือ แล้วเสดจพระราชดำเนินเข้าไปในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการทรงศิลแล้ว พระสงฆ์ ๒๐ รูปก็เจริญพระพุทธมนต์ แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธเสดจไปจุดเทียนนมัศการที่พระวิหารทั้ง ๓ แห่งแลเก๋งคดพระเจดีย์ ซึ่งพระสงฆ์จะได้เจริญพระพุทธมนต์แล้วพระสงฆ์ที่เจริญพระพุทธมนต์ในพระอุโบสถจบ ถวายอติเรกแล้ว เสดจพระราชดำเนินออกทางประตูวัดบวรนิเวศวิหารข้างตวันออก ประทับพลาทรงจุดดอกไม้เพลิง แล้วเสดจพระราชดำเนินกลับมาประทับพลาเปลื้องเครื่อง ที่ข้างประตูวัดด้านเหนือ เสรจแล้วเสดจกลับมาประทับที่ปรำเครื่องโต๊ะ ทรงประชุมกอมมิตตีตัดสินรางวัลชิ้นเครื่องโต๊ะต่อไป จนเวลา ๘ ทุ่มเศษเสดจกลับพระบรมหาราชวัง

​เวลาค่ำวันนี้ มีหนัง ๒ โรง สิงโต มังกร ดอกไม้พุ่มรำกระถางเล่นน่าพลับพลา แลโขนนอนโรง

แลเวลาเช้า ๔ โมงเศษวันนี้ พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร แตผู้ที่จะตามเสดจด้วยมาธงเรือพร้อมกัน ออกจากกรุงเทพฯ ไปขึ้นที่ปราจิณบูรี

วันที่รัชกาล ๘๔๑๐ วัน ๖ ๕ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๒๐ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้า ๔ โมงโปรดให้สมเดจพระบรมโอรสาธิราช ทรงถวายอาหารบิณฑบาตรแก่พระสงฆ์ ๑๐๐ รูป ตามที่เจริญพระพุทธมนต์ การมหอศพเล่นกลางวัน คือโขนโรง ๑ งิ้วโรง ๑ มอญรำโรง ๑ ไม้ลอย ๑ ยวนหก ๑ เล่นทั้ง ๓ วัน เวลากลางคืนตั้งแต่วันนี้ไป มีลครน่าจอด้วย

เวลาย่ำค่ำเศษเสดจทรงรถพระที่นั่งไปประทับที่พลับพลาวัดบวรนิเวศ ทรงโปรยผลกลัปพฤกษ สลึง ๑ ชั่ง เฟื้อง ๑ ชั่ง แลฉลากเงินเถาพระราชทานพระบรมวงษานุวงษ แลข้าทูลลอองธุลีพระบาทฝ่ายน่า แล้วไปประทับฝ่ายใน กลัปพฤกษพุ่ม ๔ พุ่มๆ ๑๐ ตำลึง แล้วเสดจทรงพระราชยานแต่เกยน่าพลับพลาไปประทับเกยน่าพระอุโบสถ แล้วเสดจพระราชดำเนินเข้าในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการทรงศิลแล้ว พระสงฆ์ ๒๐ รูปก็เจริญพระพุทธมนต์ แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธเสดจไปจุดเทียนเครื่องนมัศการในที่ต่างๆ พระสงฆ์จะได้เจริญพระพุทธมนต์ เวลา ๒ ทุ่มเศษเจริญพระพุทธมนต์จบ พระสงฆ์ถวายอติเรก แล้วเสด็จพระราชดำเนินไปประทับพลับพลาเปลื้องเครื่อง​เสรจแล้ว เสดจไปประทับที่ตำหนักสมเดจพระบรมโอรสาธิราช แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธ เสดจออกพลับพลา ทรงจุดดอกไม้เพลิง

เวลา ๔ ทุ่มเศษเสดจกลับจากตำหนักสมเดจพระบรมโอรสาริราชมาประทับที่ปรำทรงประชุมกอมมิตตีตัดสินรางวัลขึ้นเครื่องโต๊ะต่อไป จนเวลา ๒ ยามเศษเสดจกลับพระบรมมหาราชวัง

วันที่รัชกาล ๘๔๑๑ วัน ๗ ๖ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๒๑ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้าโปรดให้สมเดจพระบรมโอรสาธิราชถวายอาหารบิณทบาตตามเคย

เวลาย่ำค่ำเศษเสดจทรงรถพระที่นั่งไปประทับพลับพลาวัดบวรนิเวศวิหาร ทรงโปรยผลกัลปพฤกษแลฉลากพระราชทานพระบรมวงษานุวงษแลข้าราชการฝ่ายน่าแลพระราชทานฝ่ายใน เวลาทุ่มเศษทรงโปรยแล้วเสดจพระราชดำเนินไปประทับในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการ พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ แล้วโปรดเกล้าฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธเสดจไปจุดเทียนพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ในที่ต่างๆ เวลายามเศษเจริญพระพุทธมนต์จบ ภอพระสงฆ์ถวายอติเรกแล้ว เสดจประทับพลับพลาเปลื้องเครื่องเปลี่ยนเครื่องแล้ว โปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธเสดจพลับพลา ทรงจุดดอกไม้เพลิงตามเคย แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้ประชุมคอมมิตตีตัดสินรางวัลชิ้นเครื่องโต๊ะต่อไป จนเวลา ๒ ยามเศษเสดจกลับพระบรมมหาราชวัง

​วันที่รัชกาล ๘๔๑๒ วัน ๑ ๗ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๒๒ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้าโปรดให้สมเดจพระบรมโอรสาธิราชถวายอาหารบิณทบาตรตามเคย

เวลาบ่ายเจ้าพนักงานได้ตั้งบายศรี แก้ว ทอง เงิน ตองที่น่าพระอุโบสถ เวลา ๕ โมงเยนโปรดให้พระมหาราชครูพิธีพระครูพราหมณ์เบิกแว่นให้ฃ้าราชการเวียนเทียนสมโภชพระพุทธชิณศรีปฏิมากร แต่น่าพระอุโบสถเปนทักษีณาวัฏ ผ่านน่าพระวิหารมาบรรจบ

เวลาย่ำค่ำโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายมหาวชิราวุธ เสดจทรงรถพระที่นั่งไปประทับพลับพลา ทรงโปรยผลกัลปพฤกษแลฉลากพระราชทานพระบรมวงษานุวงษแลฃ้าราชการฝ่ายน่าฝ่ายใน } เสรจแล้วทรงจุดดอกไม้เพลิงตามเคย

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสดจทรงรถพระที่นั่งไปประทับวัดบวรนิเวศวิหาร เสดจพระราชดำเนินเข้าไปในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการแล้ว ทรงโปรยสุหร่ายถวายพระพุทธปฏิมากร แล้วถวายต้นไม้ทองเงินบูชาพระพุทธชินศรีปฏิมากร คู่หนึ่งสูง ๒ ศอก ๗ นิ้ว แล้วโปรดเกล้าฯ ให้กอมมิตตีตัดสินรางวัลชิ้นเครื่องโต๊ะต่อไป จนเวลา ๗ ทุ่มเสศเสดจกลับพระบรมมหาราชวัง

​วันที่รัชกาล ๘๔๑๓ วัน ๒ ๘ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๒๓ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

วันนี้เจ้าพนักงานได้รื้อโต๊ะหมู่เครื่องโมราในพระอุโบสถ แลได้ตั้งพระแท่นมณฑลที่น่าพระชิณศรีปฏิมากร แลตั้งโต๊ะหยกสองฃ้างพระแท่นมณฑล น่าพระแท่นมณฑลตั้งพระแท่นทรงกราบ มีเครื่องนมัศการทองใหญ่แลตั้งเตียงพระสงฆ์สวดภาณวารที่ผนังฃ้างเหนือ นำเตียงพระสงฆ์ตั้งกระโจมเทียนไชย แลตั้งพระแท่นปัญจมพดลเสวตรฉัตร รว่างเสาพระอุโบสถด้านตวันตกริมโต๊ะหยกเขียว ตั้งพระแท่นทรงกราบที่นมัศการเครื่องแก้วสำหรับพระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ ในรว่างเสาด้านตวันออกตรงพระแท่นเสวตรฉัตร แล้วตั้งพระแท่นสรงเพดานปักเสวตรฉัตร ๕ ชั้น ที่ชลารักแลพระอุโบสถด้านตวันออกเฉียงเหนือ

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษเจ้าพนักงานได้แห่พระสุพรรณบัตรขึ้นพระราชยานเปนกระบวนแต่วัดศรีรัตนสาศดารามไปวัดบวรนิเวศวิหาร เชิญขึ้นบนพระแท่นมณฑล ในพระแท่นมณฑลตั้งม้าปิดทอง ประดิษฐานพระไชยวัฒน์ประจำรัชการที่ ๑ รัชการที่ ๔ แลประจำรัชการประจุบันนี้เรียงลำดับกัน แลตั้งไตรบาตเหนือทานพระมหากฐิน แล้วตั้งพานทองสองชั้นรองพระสุพรรณบัตร เบื้องหลังพระสุพรรณบัตรปักตาลปัตรแฉกพื้นตาดปักเลื่อมกลางเปนเบญจปดลเสวตรด้านหนึ่ง อิกด้านหนึ่งปักเปนรูปประทุมอุณาโลม ยอดงาแกะเปนบัญจปดลเสวตรฉัตรพัตรองพื้นแพรเหลืองปักตราเสวตรฉัตร จาฤกอักษร ๑๑ การพระราชพิธีมหาสมณุตตมาภิเศก ในพระแท่นมณฑลตั้งพระเต้าน้ำพระพุทธมนต์ต่างๆ

​เวลา ๒ ทุ่มเศษเสดจทรงรถพระที่นั่งไปประทับประตูวัดบวรนิเวศวิหารทรงพระราชดำเนินเข้าไปประทับในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการโปรดให้พระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการ พระสงฆ์ราชาคณะผ้ใหญ่ผู้น้อยรวม ๒๐ รูปก็เจริญพระพุทธมนต์ มีพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรศนำเปนประธาน เวลา ๒ ทุ่มเศษเจริญพระพุทธมนต์จบ เสดจพระราชดำเนินไปประทับในปรำ ทรงประชุมกอมมิตตีตัดสินรางวัลชิ้นเครื่องโต๊ะต่อไป จนเวลา ๒ ยามเศษเสดจกลับพระบรมมหาราชวัง

วันที่รัชกาล ๘๔๑๔ วัน ๓ ๙ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๒๔ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้า ๔ โมงเศษพระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ ถวายอาหารบิณทบาตรพระสงฆ์ที่มาเจริญพระพุทธมนต์เสรจแล้ว เวลาเช้า ๕ โมงเศษ เสด็จทรงรถพระที่นั่งไปประดับที่ประตูวัดบวรนิเวศวิหาร แล้วเสดจพระราชดำเนินเข้าไปในพระอุโบสถ เวลา ๕ โมงกับ ๕๖ นาทิ เปนประฐมฤกษทรงจุดเทียนชนวนด้วยไฟฟ้า ถวายพระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ทรงอธิษฐานแล้ว ประทานพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรศทรงจุดเทียนไชย พระสงฆ์ก็สวดคาถาถวายไชยมงคล พราหมณ์ก็เป่าสังข์บันเฑาะว์ เจ้าพนักงานก็ประโคมเครื่องดุริยางดนตรีขึ้นพร้อมกัน จึ่งเสดจทรงเจิมเบญจปดลเสวตรฉัตร แล้วโปรดเกล้าฯ ​ให้กรมพระตำรวจยกขึ้นตั้งบนแท่น แล้วโปรดให้พระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ ถวายบาตร ย่าม พัดรอง ปักตราเสวตรฉัตร ๕ ชั้นงานมหาสมณุตตมาภิเศก แก่พระสงฆ์ ๓๐ รูป แล้วพระสงฆ์ถวายอนุโมทนาอติเรก แล้วพระราชาคณะ ๔ รูป คือพระกิจติสามนี ๑ พระสุเมธาจาริย ๑ พระโพธิวงษาจาริย ๑ พระเทพโมลี ๑ ขึ้นเตียงสงฆ์สวดภาณวาร พระธรรมวโรดมนั่งปรก แลต่อไปพระราชาคณะจะได้ผลัดเปลี่ยนกันสวดภาณวารประจำเทียนไชยคราว ๕ รูป นั่งปรก ๑ ทั้งกลางวันกลางคืน เวลาบ่ายโมงเศษเสด็จกลับพระบรมมหาราชวัง

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสดจทรงรถพระที่นั่งไปประทับวัดบวรนิเวศวิหาร เสด็จพระราชดำเนินไปประทับในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการแล้ว แลโปรดให้พระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์จุดเทียนเครื่องนมัศการ พระสงฆ์ ๓๐ รูปก็เจริญพระพุทธมนต์

เวลายามเศษเจริญพระพุทธมนต์จบ พระสงฆ์ก็ถวายอติเรกแล้ว เสดจพระราชดำเนินทอดพระเนตรเครื่องโต๊ะประชุมกอมมิตตีตัดสินรางวัลต่อไป จนเวลา ๗ ทุ่มเศษเสด็จกลับพระบรมมหาราชวัง

วันที่รัชกาล ๘๔๑๕ วัน ๔ ๑๐ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๒๕ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้าพระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ ถวายอาหารบิณทบาตรพระสงฆ์ตามเคย

​เวลา ๒ ทุ่มเศษเสดจทรงรถพระที่นั่งไปประทับวัดบวรนิเวศวิหาร ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการ แล้วโปรดให้ พระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์จุดเทียนเครื่องนมัศการตามเคย พระสงฆ์ก็เจริญพระพุทธมนต์ เวลายามเศษเจริญพระพุทธมนต์จบ ภอพระสงฆ์ถวายอติเรกแล้วเสด็จพระราชดำเนินมาประทับที่ปรำตั้งโต๊ะ ทรงประชุมกอมมิตตีตัดสินรางวัลเครื่องโต๊ะต่อไป จนเวลา ๘ ทุ่มเศษเสด็จกลับพระบรมมหาราชวัง

วันที่รัชกาล ๘๔๑๖ วัน ๕ ๑๑ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๒๖ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้าพระเจ้าบรมวงษเรอ ถวายอาหารบิณฑบาตรตามเคย เวลา ๒ ทุ่มเสดจทรงรถพระที่นั่งไปประทับวัดบวรนิเวศ ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการ แลโปรดให้พระเจ้าบรมวงษเธอ จุดเทียนเครื่องนมัศการตามเคย เวลายามเศษเจริญพระพุทธมนต์จบ พระสงฆ์ก็ถวายอติเรก เสดจพระราชดำเนินมาประทับในปรำตั้งโต๊ะ ทรงประชุมกอมมิตตีตัดสินรางวัลเครื่องโต๊ะต่อไปจนเวลา ๓ ยามเศษเสดจกลับพระบรมมหาราชวัง

วันที่รัชกาล ๘๔๑๗ วัน ๖ ๑๒ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๒๗ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลาเช้าพระเจ้าบรมวงษเรอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ ถวายอาหารบิณทบาตรพระสงฆ์ ๓๐ รูปรับพระราชทานฉันท์เสรจแล้ว

​เวลาเช้า ๔ โมง กับ ๔๐ นาที เปนประฐมฦกษ เสดจทรงเครื่องอย่างเตมยศอย่างพลเรือน ประดับเครื่องราชอิศริยาภรณ์ มหาจักรกรีบรมราชวงษ เสดจมาทรงรถพระที่นั่งไปประทับที่ประตูวัดบวรนิเวศวิหารด้านเหนือ แล้วเสดจพระราชดำเนินเข้าไปประทับในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนเครื่องนมศการทรงศิลแล้ว ทรงถวายไตรซึ่งตั้งไว้พระแท่นมณฑลแก่พระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ แล้วพระเจ้าบรมวงษเธอกรมพระก็เสดจไปสู่พระแท่นสรง ประทับเหนือตั่งไม้อุทมพร

เวลาเช้า ๕ โมง กับ ๑๐ นาที แล้วเสดจพระราชดำเนินไปถวายน้ำพระพุทธมนต์ แก่พระเจ้าบรมวงษเธอ พระสงฆ์ก็สวดถวายไชยมงคล พราหมณ์ก็เป่าสังข์บันเฑาะว์ เจ้าพนักงานก็ประโคมเครื่องดุริยดนตรีขึ้นพร้อมกัน แลพราหมณ์โหรดาจาริย์ พราหมณ์พฤฒิบาศ ก็เข้าไปถวายน้ำกลดสังข์ตามไสยเวท แล้วพระเจ้าบรมวงษเธอ ทรงครองไตรที่พระราชทานไหม่ เสดจมาประทับในพระอุโบสถ จึงทรงอาราธนาให้เสดจขึ้นประทับเหนือพระแท่นปัญจปดลเสวตรฉัตร พระบรมวงษานุวงษ แลข้าทูลลอองธุลีพระบาทผู้ใหญ่ผู้น้อยเข้าไปยืนประชุมเฝ้าพร้อมกันที่ในพระอุโบสถ จึ่งโปรดเกล้าฯ ให้กรมพระอาลักษณอ่านประกาศมหาสมณุตตมาภิเศกเลื่อนพระเจ้าบรมวงษเธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ ขึ้นเปนพระเจ้าบรมวงษเธอ กรมสมเดจพระปวเรศวริยาลงกรณ์ ให้ทรงศักดินา ๑๕๐๐ พระราชทานนิตยบูชาเดือน ๑๒ ตำลึง แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้เลื่อนเจ้ากรมเปนพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ ถือศักดินา ๑๐๐๐ ปลัดกรมเปนพระสุนทรสรรพการ ถือศักดินา ๘๐๐ สมุหบาญชี เปนหลวงชำนาญเลขา ถือศักดินา ๕๐๐

​ฝ่ายสมณศักดินั้นให้ทรงตั้ง พระครูปลัดมหานุนายก ธรรมยุติกาดิลกโลกยปสาทานุบาล มหาเถรานุฐานกิจการีย์คณาธิบดีศรีรัตนสรณคมกาจารีย์ มีนิตยภัตรราคาเดือนสะ ๓ ตำลึง พระครูสังฆกรรมมานุโยค มีนิตยภัตรราคาเดือนละ ๒ ตำลึง พระครูวราโภคสังฆกิจ มีนิตยภัตรราคาเดือนละ ๒ ตำลึง พระครูปริตโกศล มีนิตยภัตรราคาเดือนละ ๖ บาท พระครูพุทธมนต์ปรีชา มีนิตยภัตรราคาเดือนละ ๖ บาท พระครูคหาปณานุกิจ มีนิตยภัตรราคาเดือนละ ๖ บาท พระครูพิพิธภัณฑ์วิภัชน์ มีนิตยภัตรราคาเดือนละ ๖ บาท พระครูวิไนยธร ๑ พระครูวิไนยธรรม ๑ พระครูอเนกสาวัน ๑ พระครูอนันตฤนาท ๑ พระครูสังฆบริบาล ๑ พระครูสมุห์ ๑ พระครูใปฎิกา ๑ รวม ๑๕ รูป ภออาลักษณอ่านประกาศจบแล้ว ทรงถวายพระสุพรรณบัตร แลตาลิปัตรแฉกพัตรรองบาตรซึ่งตั้งไว้บนพระแท่นมณฑลแลเครื่องราชประโภค เจ้าพนักงานก็ประโคมเครื่องดุริยดนตรี พระสงฆ์ก็สวดถวายไชยมงคลแล้วโปรดเกล้าฯ ให้พระยาวุฒิการบดีอาราธนาศิล กรมสมเดจถวายศิล ทรงศิลจบแล้ว ชาวประโคมก็ประโคม ๆ ดุริยดนตรีอิกครั้งหนึ่ง แล้วทรงถวายดอกไม้ธูปเทียนแลต้นไม้เงินทองสูงต้นละ ๒ ศอก ๕ นิ้ว แล้วกรมสมเดจ แลพระสงฆ์ก็ถวายอติเรกอนุโมทนา แล้วโปรดให้กรมสมเดจเสดจมาประทับพระเก้าอี้น่าอาศน์สงฆ์ ทรงประเคนของไทยธรรมแก่พระสงฆ์ ๓๐ รูป แล้วโปรดให้สมเดจพระพุทธโฆษาจาริย์ดับเทียนไชย ขณะนั้นพระสงฆ์ก็สวดคาถาดับเทียนไชย แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ แลสมเดจพระเจ้าลูกเธอ ถวายดอกไม้ธูปเทียนแก่กรมสมเดจ พระสงฆ์ ๓๐ รูปก็ถวายอนุโมทนา แล้วกรมสมเดจได้เสด็จมาประทับรับดอกไม้ธูปเทียนฃองฃ้างในที่ศาลาการปเรียญ แลพระบรมวงษานุวงษ ข้าทูลลอองธุลีพระบาทผู้ใหญ่ผู้น้อยได้ถวายดอกไม้ธูปเทียนต่อไป

​เวลาเที่ยงเศษเสด็จกลับพระบรมมหาราชวัง

เวลาบ่าย ๔ โมงเจ้าพนักงานได้ตั้งบายศรี ตอง แก้ว ทอง เงิน เวียนเทียนสมโภชพระสุพรรณบัตร

เวลายามเศษเสด็จทรงรถพระที่นั่งไปประทับในพระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร ทรงจุดเทียนเครื่องนมัศการพระพุทธชิณศรีแล้ว เสดจพระราชดำเนินไปประทับที่ตำหนักสมเดจพระบรมโอรสาธิราช โปรดให้เจ้าน่าที่แจกสิ่งของรางวัล ซึ่งสมเดจพระบรมโอรสาธิราชจัดถวายในกรมสมเดจเพื่อจได้ประทานแก่ผู้ที่มาตั้งเครื่องโต๊ะทั่วกันตามชั้นรางวัล จนเวลา ๒ ยามเศษเสดจกลับพระบรมมหาราชวัง

วันที่รัชกาล ๘๔๑๘ วัน ๗ ๑๓ฯ ๑๒ ค่ำ ปีเถาะตรี๒๔ศก ๑๒๕๓

วันที่ ๒๘ พฤศจิกายน ร,ศ, ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔)

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จทรงรถพระที่นั่งเปนกระบวนข้างในตามเสดจด้วย ไปประทับวัดบวรนิเวศวิหาร ทรงทอดพระเนตรเครื่องโต๊ะอยู่จนเวลา ๗ ทุ่มเศษเสดจกลับพระบรมมหาราชวัง

อนึ่ง ในวันที่ ๒๗ ที่ ๒๘ กรมสมเดจได้มีธรรมเทศนาในพระอุโบสถรวม ๓ กัณฑ์

อนึ่ง ในการมหาสมณุตตมาภิเศกครั้งนี้ ในวันที่ ๒๕ พฤศจิกายนเวลาเช้าสมเดจพระพุทธโฆษาจาริย์วัดราชประดิษฐ์ มารับพระราชทานฉันฑ์ในพระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร แล้วได้รับเครื่องไทยทานฃองหลวงที่โปรดให้สมเดจถวายแก่พระสงฆ์ คือวันนั้นสมเดจพระพุทธโฆษาจาริย์ได้​โคมกับเครื่องบริฃานอื่นๆ ให้สิทธิถือตามหลังไปถึงน่าวัดมหรรณพาราม โปลิศเข้าจับเอาสิทธิสมเดจว่าลักเอาโคมของหลวงไป นำตัวเอาไปส่งให้พระประสิทธิสัลการที่วัดบวรนิเวศวิหาร พระประสิทธิสัลการถามได้ความแล้วจึงว่าถ้าโคมของหลวงหายไปไม่พ้นตัวนายคนนี้ที่เปนสิทธิสมเดจแล้วสั่งให้ปล่อยตัวไป สิทธิสมเดจจึงได้ไปเรียนความกับสมเดจพระพุทธโฆษาจาริย์ ครั้นเวลาค่ำสมเดจพระพุทธมาสวดมนต์จบแล้ว จึ่งถวายพระพรกล่าวโทษพระสิทธิว่าเปนการปมาท จึ่งมีพระราชดำรัสสั่งพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นนเรศร์วรฤทธิอธิบดีกรมพระนครบาล ว่ายศสมเดจพระพุทธโฆษาจาริย์ก็เสมอกับยศสมเดจเจ้าพระยา ซึ่งพระประสิทธิว่ากล่าวเหลือเกินดังนี้ ให้พระประสิทธิไปสวดมนต์เลี้ยงพระสงฆ์ในวัดราชประดิษฐทั้งวัด แล้วให้มีลครสมโภชด้วยวันหนึ่ง ครั้นต่อมาพระประสิทธิก็ได้ทำตามพระบรมราชโองการแล้ว