คำนำ

หนังสือวรรณกรรมประเภทที่แต่งขึ้นเพื่อสรรเสริญพระเกียรติหรือสดุดีบุคคลสำคัญนั้นเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นจากความจงรักภักดี และความซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณที่ผู้ประพันธ์มีต่อพระมหากษัตริย์หรือต่อบุคคลที่ได้รับการสดุดีเป็นสิ่งสำคัญ กล่าวได้ว่าวรรณกรรมประเภทนี้เป็นส่วนหนึ่งของวรรณกรรมเชิงประวัติศาสตร์ เนื่องจากมีเนื้อหาที่น่าสนใจเกี่ยวกับประวัติบุคคลและเรื่องราวอันเป็นประวัติศาสตร์ซึ่งเกิดขึ้นในสมัยนั้น

หนังสือเรื่อง “โคลงสรรเสริญพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์” เป็นวรรณกรรมที่แต่งขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ มีเนื้อหาเกี่ยวกับการสรรเสริญพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๑ เนื้อความหลายตอนชี้ให้เห็นถึงประเด็นสำคัญทางประวัติศาสตร์ในรัชสมัยของพระองค์ เช่น การจลาจลในพระนครเมื่อปลายรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช พระราชพิธีปราบดาภิเษก การสถาปนาและฉลองวัดพระศรีรัตนศาสดาราม และวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม รวมทั้งเรื่องราวและเหตุการณ์ที่เป็นประวัติศาสตร์แต่ไม่ปรากฏในพงศาวดาร เช่น การได้กวางเผือกมาสู่พระบารมี เป็นต้น

กรมศิลปากรได้มอบหมายให้นางสาวธิดาเพ็ญ เข็มสว่าง นักภาษาโบราณ ๕ สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ เป็นผู้ดำเนินการศึกษาวิเคราะห์เชิงเปรียบเทียบ จากต้นฉบับบองพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ ซึ่งกรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ ได้ทรงตรวจสอบชำระและตีพิมพ์ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๐ ในโอกาสวันสงกรานต์ และเป็นหนังสือที่พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภาพรประภา ทรงประทานเป็นของตอบแทนให้แก่ผู้ที่ไปถวายรดน้ำสงกรานต์ปีนั้น การตรวจสอบชำระครั้งนี้ได้เทียบเคียงกับสมุดไทย ๒ เล่มซึ่งเก็บรักษาไว้ที่กลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก สำนักหอสมุดแห่งชาติ แล้วดำเนินการปรับปรุงต้นฉบับใหม่ทั้งหมด ทั้งได้ปรับอักขรวิธีบางส่วนให้ใกล้เคียงกับปัจจุบัน และได้พิมพ์สำเนาเอกสารโบราณจากต้นฉบับสมุดไทยทั้งหมดไว้ในภาคผนวกเพื่อให้ผู้สนใจได้ศึกษาอักขรวิธีตามต้นฉบับเดิม ทั้งนี้ได้พิมพ์คำนำในการพิมพ์ครั้งแรกไว้ต่อจากคำนำนี้และจัดทำบทวิเคราะห์ตลอดจนคำอธิบายศัพท์ท้ายเล่มเพื่อสะดวกในการศึกษาค้นคว้าด้วย

กรมศิลปากรหวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือเรื่อง “โคลงสรรเสริญพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์” จะอำนวยประโยชน์ให้แก่นักเรียน นักศึกษา และผู้ที่สนใจในการศึกษาวรรณกรรมเชิงประวัติศาสตร์โดยทั่วกัน

(นายสิริชัยชาญ ฟักจำรูญ)

อธิบดีกรมศิลปากร

สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์

๒๒ พฤศจิกายน ๒๕๔๕

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ