ฉากที่ ๑ – ห้องในบ้านนายบุญสม

​(นายจิ้มบ่าวนายบุญสม พาพระยาอมรกับจีนเหล็งเข้ามา)

จิ้ม

เห็นจะต้องคอยสักครู่ละ

จีนเหล็ง

นายแกทำอะไลอยู่ล่ะ

จิ้ม

ก็ตามเคยของท่านน่ะแหละ เลี้ยงเพื่อนแล้วก็เล่นไพ่กัน (เสียงฮากันในโรง) แน่ะได้ยินไหมล่ะ ฉันจะต้องเข้าไปตามเสียก่อน ว่าท่านพบแกได้หรือยัง แต่เห็นจะได้หรอก เห็นสั่งให้เตรียมเข้าของไว้แล้วสำหรับขาย หรือจำนำ​จำนองอะไรตามเดิม พ่อเหล็งแกเข้าใจนะ

จีนเหล็ง

เข้าใจเลี้ยว

จิ้ม

งั้นฉันไปบอกนายนะ (ออกไป)

พระยาอมร

เออ! นี่ดูเหมือนบ้านน้องฉันนี่นา

จีนเหล็ง

เปนบ้านของพ่อนายบุงสมขอรับ นายบุงสมซื้อมาจากพี่ชายเขา เจ้าคุณวักชลินโกดเขาว่าเสียเงินไม่เข้าเลื่อง

พระยาอมร

ฮือ ฉันเห็นตรงกันข้าม ฉันเห็นการที่ขุนเจริญขายบ้านพ่อน่าเกลียดกว่าหลายส่วน

(นายบุญสมเข้ามา)

บุญสม

อ้อ เกลอมาแล้วดีละ นี่หรือคนที่แกพูดถึง

จีนเหล็ง

นี่ขอลับนายหยิน

บุญสม

เรื่องราวให้ฉันเล่าเห็นจะเร็วกว่า ตัวฉันน่ะเปนคนสุรุ่ยสุร่ายต้องการยืมเงิน ตัวท่านเปนคนมีเงินให้ยืม ฉันน่ะโง่พอที่จะใช้ดอกเบี้ยให้กะท่านสี่สิบหรือห้าสิบเปอร์เซ็นต์ก็ได้ ขอแต่ให้ได้เงินมาเท่านั้น ตัวนายน่ะก็โก่งพอที่จะเรียกเอาถึงร้อยเปอร์เซ็นต์ให้ได้ ถูกไหมล่ะ?

พระยาอมร

ก็ถูก แต่ไม่หมด ตัวผมน่ะไม่มีเงินอยู่ที่ตัวผมเอง แต่เห็นจะพอจัดการหาให้ได้ แต่คนที่มีเงินน่ะเขาจะต้องขายเข้าของของเขา ​ถึงจะหาเงินให้ได้พอคุณต้องการ ยังไงถูกไหมเหล็ง?

จีนเหล็ง

ถูกเลี้ยวขอลับ คุณทราบอยู่เลี้ยวเก้าผมพูดไม่มีปด

บุญสม

ดีละ

พระยาอมร

ก็คุณมีอะไรจะให้จำนำได้มั่งไหมล่ะ ที่ดินของคุณมีไม่ใช่หรือขอรับ

บุญสม

ดินขอฉันน่ะ มีแต่ที่อยู่ในกระถางต้นไม้

พระยาอมร

ก็สมบัติอื่นๆ ไม่มีหรือขอรับ

บุญสม

มีแต่ม้าสองสามตัว กะหมาอีกสี่ห้าตัว แต่ท่านรู้จักกะพวกญาติวงษ์ฉันมั่งไหม

พระยาอมร

ก็รู้จักอยู่มั่ง

บุญสม

อ้อ ถ้ายังงั้นคงรู้ละสิว่าฉันมีลุงมั่งมีอยู่คนหนึ่งอยู่ทางภูเก็จ พระยาอมรประสิทธิ์วิทย์ แต่แรกทำราชการ แล้วทีหลังเมื่อแก่แล้วแกลาออก แกมีที่ทางอยู่ทางปินัง แกก็เลยอยู่เสียทางโน้น

พระยาอมร

ก็เจ้าคุณอมรท่านจะทำประโยชน์ให้ผมยังไง

บุญสม

อ๋อ ข้อนั้นไม่ต้องทุกข์ร้อน ฉันน่ะเปนหลานรักของเจ้าคุณอมรเทียว เขาว่าท่านจะยกมรฎกให้ฉันหมดเทียวนี่นะ

​พระยาอมร

ยังงั้นหรือขอรับ อ้อ นี่ผมก็ยังไม่ทราบ

บุญสม

อ๋อไม่มีข้อสงไสย เหล็งเขาก็รู้ข้อนี้จริง หาเหล็งยังไง

จีนเหล็ง

ขอลับ ผมสาบาลไล่ทีเลียว

บุญสม

ก็เพราะยังงั้น แกรอจนเจ้าคุณอมรตายแกก็จะได้เงินถมไป แต่ว่าที่จริงเจ้าคุณลุงท่านก็ได้เอาใจใส่กะฉันมาก ถ้าท่านตายฉันจะเสียใจ

พระยาอมร

คงจะไม่เสียมากไปกว่าผมเปนแน่ แต่นั่นแหละขอรับ มันไม่เปนการแน่นอน บางทีผมจะเลยไม่ได้เงินของผมคืน เพราะผมอาจจะ​ตายเสียก่อนเจ้าคุณอมรได้ ผมได้ยินว่าท่านยังแขงแรง ไม่มีโรคภัยอะไรเลยนี่ขอรับ

บุญสม

นี่ท่านเข้าใจผิดเทียว ฉันได้ยินว่าท่านเจ็บหงอดแหงดอยู่เสมอ สามวันดีสี่วันไข้ ความที่เจ็บป่วยจนหน้าตาแปลก จนกระทั่งญาติพี่น้องของท่านเองก็แทบจำท่านไม่ได้เทียว

พระยาอมร

อ้อ! แปลกจนญาติของท่านเองก็จำไม่ได้ (หัวเราะ) ฮะ ฮะ!

บุญสม

ฮะฮะ นายหยินแกดีใจละสิหนา

พระยาอมร

เปล่า เปล่า

​บุญสม

อ๋าย! แกดีใจน่ะ

พระยาอมร

ผมได้ทราบข่าวว่า เจ้าคุณอมรท่านจะกลับเข้ามากรุงเทพฯ มีคนเขาว่าท่านเข้ามาถึงแล้วทีเดียว

บุญสม

อะรายฉันต้องรู้ดีกว่าแกแน่ทีเดียว ในเรื่องนี้เชื่อฉันเถอะ เจ้าคุณอมรยังอยู่ภูเก็จหรือปินังอะไรแห่งหนึ่ง จริงไหมล่ะเหล็ง

จีนเหล็ง

จริงขอลับ

พระยาอมร

ก็จริงอยู่ตามที่คุณว่า คุณควรจะทราบดีกว่าผม แต่ผมได้ข่าวนี้มาจากทางที่ควร​เชื่อได้ จริงไหมเหล็ง

จีนเหล็ง

แน่ทีเลียว

พระยาอมร

ก็คุณไม่มีอะไรจะขาย หรือจำนำได้ทันทีมั่งหรือขอรับ ถ้าคุณอยากได้เร็วๆ ก็ต้องหาของจำนำ

บุญสม

ของที่นับว่าเปนสมบัติของฉันเอง มันขายหรือจำนำเสียหมดแล้ว แต่ยังมีอ้ายของเก่าๆ แก่ๆ ของปู่ย่าตายายฉันเหลืออยู่มั่ง บางทีจะเปนเงินได้มั่งหรอก

พระยาอมร

ของเก่าๆ ยังไง ของชนิดไร

​บุญสม

ถมไป โต๊ะถมพานถมที่เปนของเขาใช้กันครั้งก่อนๆ ก็มีแยะ ถ้าแกต้องการเปนได้เทียว เปนเครื่องยศกลายๆ ก็มี ดาบฝักทองของเจ้าคุณปู่ละควรจะเปนราคาหลายชั่ง

พระยาอมร

(พูดป้อง) ตาย มันจะขายของที่พ่อแม่ปู่ย่าตายายสู้เก็บเขี่ยไว้ ระยำจริงๆ (ดัง) ก็เอาสิขอรับผมจะได้ซื้อ

บุญสม

แกไม่อยากดูของเสียก่อนหรือ

พระยาอมร

ผมทราบอยู่แล้วว่าของนั่นคงเปนของดี เออ ก็แหวนที่คุณใส่อยู่นั่นล่ะขอรับ

​บุญสม

อ๋อนี่น่ะหรือ นี่ของเจ้าคุณลุงแกให้

พระยาอมร

ก็ไม่ขายหรือขอรับ

บุญสม

อะไรละ ขายของอื่นๆ เปนกองสองโกยแล้ว กะอีแหวนวงเดียว

พระยาอมร

ทำไมไม่ขาย

บุญสม

เจ้าคุณลุงท่านได้มีบุญคุณกะฉันมาก ต้องเก็บไว้เปนที่ระลึกถึงท่าน

พระยาอมร

ก็ทีของต่างๆ ของปู่ย่าตายายคุณทำไมคุณขายได้

​บุญสม

ท่านมาทำอะไรให้ฉันล่ะ เจ้าคุณลุงท่านได้อุปถัมภ์ฉันจริงๆ เปรียบเหมือนพ่อก็ว่าได้ ฉันไม่ยอมขายแหวนนี่ล่ะ ถึงจะอดตายก็จะใส่แหวนนี่ลงโลงไปด้วยเทียว

พระยาอมร

(พูดป้อง) พุทโธ่อ้ายนี่มันเปนหลานแท้ทีเดียว (พูดดัง) ผมชอบแหวนนั่นมาก เสียเท่าไรไม่ว่าขอให้ได้เถอะ เงินผมไม่เสียดาย

บุญสม

อย่ากวนน่า ฉันไม่ขายละก็เลิกกันมั่งเถอะ

พระยาอมร

(พูดป้อง) อ้ายนี่มันช่างเหมือนพ่อมันแท้ๆ เทียวให้ตกรกซิ (พูดดัง) ก็คุณต้องการเท่าไรล่ะ

​บุญสม

แหวนนี่น่ะหรือ บอกว่าไม่ขาย (พูดเสียงแขง)

พระยาอมร

ไม่ใช่ขอรับ ส่วนของอื่นๆ

บุญสม

เอาเถอะ ถ้าจะคิดตามราคาก็เห็นจะได้หรอกสักยี่สิบชั่ง

พระยาอมร

(เขียนเช็กส่งให้) นี่ขอรับเงิน

บุญสม

แหมสามสิบชั่งนี่ยังไง

พระยาอมร

แหวนนั่นเปนไม่ขายแน่หรือ

​บุญสม

แน่สิน่ะ

พระยาอมร

ยังงั้นอ้ายเรื่องทอนช่างเถอะ แล้วถึงค่อยพูดกันทีหลัง ถึงคุณต้องการแต่เพียงยี่สิบ ก็ผมเขียนมันผิดเปนสามสิบไป ก็ช่างก่อนเถอะ

บุญสม

ขอบใจ แล้วแกมารับเอาของไปนะ

พระยาอมร

ขอรับผมจะให้คนมาขน (พูดป้อง) คราวนี้ถ้าใครด่าอ้ายบุญสมอีกละ ได้โกรธกันเทียว ก็มันหลานเราแท้ๆนี่นา (ออกไปกับจีนเหล็ง)

บุญสม

ตานี่พิลึกจริงๆ ตั้งแต่มีเจ้าหนี้มานักแล้ว ​ยังไม่เคยพบใครเหมือนตาคนนี้เลย ได้ยังงี้หลายคนก็จะดี (นายคงเข้ามา) เออพ่อคงมาก็ดีละ ฉันได้เงินมาอีกแล้ว เครื่องยศเครื่องศักดิ์อะไรๆ ได้มาสามสิบชั่ง

นายคง

การได้เงินก็ดี จะได้จัดการใช้หนี้ห้างเสียมั่ง

บุญสม

นี่แน่ แกคิดอ่านเอาไปแลกเปนเงินสดมาให้ฉันหน่อยเถอะ แล้วเอาส่งไปให้ตายิ้มเสียสักห้าร้อยบาทเถอะ

นายคง

อะไรขอรับ ให้มากมาย –

บุญสม

ช่างเถอะ เงินของฉันไม่ใช่ของแก แกไป​จัดการตามฉันว่าละเปนแล้วกัน ฉันต้องไปเล่นไพ่ต่อ (ออกไป)

นายคง

เหมือนเจ้าคุณพ่อไม่มีผิดเทียว (ออกไป)

----------------------------