จดหมายฉบับที่ ๗

บ้านถนนเจริญกรุง กรุงเทพ ฯ

วันที่ ๑๐ สิงหาคม ร.ศ. ๑๒๓

ถึง พ่อประดิษฐ

ฉันตามเสด็จกลับมาถึงกรุงเทพ ฯ เมื่อในที่ ๗ สิงหาคม ต่อมาอิกสองวันฉันก็ไปที่บ้านพ่อประดิษฐ หมายว่าจะไปเยี่ยมเยียนถามข่าวคราว คนที่บ้านบอกว่าพ่อประดิษฐออกไปเมืองสงขลาเสียแต่เมื่อวันที่ ๒๙ กรกฎาคม แลไม่ทราบกำหนดว่าจะกลับเมื่อใดแน่ ฉันเสียดายที่มาแคล้วคลาศกับพ่อประดิษฐเสียดังนี้ เมื่อกำลังไปตามเสด็จฉันได้มีจดหมายมาถึงพ่อประดิษฐหลายฉบับ พ่อประดิษฐจะได้รับทั้งหมด หรือพลัดพรายหายสูญไปเสียบ้างก็ไม่ทราบ ฉันได้บอกมาในจดหมายฉบับหลังที่ส่งมาจากบ้านผักไห่ ว่าถ้ามีข่าวคราวในการเสด็จต่อมาอย่างใด จะไว้มาเล่าให้ฟังเมื่อถึงบ้าน มาไม่พบกันเสียเช่นนี้ ยังมีข่าวคราวอิกเล็กน้อย จึงบอกมาให้ทราบในจดหมายฉบับนี้

วันที่ ๗ สิงหาคม กำหนดระยะทางเสด็จตามที่กะไว้ ในวันนั้นกระบวนเรือใหญ่จะล่องลงมาทางบ้านเจ้าเจ็ดแลบางไทร ไปรอเสด็จที่บางปอิน แต่พระเจ้าอยู่หัวจะเสด็จกระบวนต้นแยกขึ้นทางบางโผงเผง เข้าคลองบ้านกุ่มมาออกภูเขาทอง ล่องลงมาบรรจบกระบวนใหญ่ที่บางปอิน แต่ไปเกิดเข้าใจผิดกันด้วยเหตุใดไม่ทราบ พวกหัวเมืองเข้าใจว่ากระบวนเรือใหญ่จะแยกขึ้นทางบางโผงเผง แล้วไปล่องลงทางลำน้ำสีกุก พวกนำร่องนำเรือกระบวนใหญ่ไปทางบางโผงเผง เรือกระบวนต้นตามมาภายหลังติดกระบวนใหญ่ ถูกทั้งคลื่นแลเครื่องบูชาชยันโตรับเสด็จทั้งสองฟาก เปนเหตุให้ลำบากแลขัดข้องแก่การประพาศเปนอันมาก จะรีบไปก็จะเข้าไปถูกคลื่นอยู่ระหว่างกลางกระบวนใหญ่ จึงจำเปนต้องรอเรือลากตุบ ๆ ตามมา จะหาที่แวะทำครัวเช้าที่วัดวาแห่งไร พระก็ลงมานั่งชยันโตตั้งเครื่องบูชาเสียทุกวัด แต่เสาะแสวงหาที่ทำครัวมาจนหิวอ่อน จึงมาพบบ้านแห่งหนึ่งที่บางหลวงอ้ายเอียง ดูท่าทางชอบกล มีสพานแลโรงยาวอยู่ริมน้ำน่าเรือนฝากระดานเจ้าของบ้าน เห็นจะอาไศรยทำครัวเลี้ยงกันที่นั้นได้ จึงแวะเรือเข้าไปไต่ถาม ได้ความว่าเปนบ้านกำนัน แต่ตัวกำนันไปค้าเข้า อยู่แต่นายช้างอำแดงพลับพ่อตาแม่ยายออกมาต้อนรับแขงแรง ตัวยายพลับเองก็มาช่วยทำครัวด้วย

ดูท่าทางนายช้างเห็นจะรู้จักผู้ลากมากดีกว้างขวาง พอเห็นพวกเราก็ไม่ต้องไต่ถามว่าใครเปนใคร เข้าใจเอาทีเดียวว่าเราเปนพวกขุนนางที่ตามเสด็จมาข้างหลัง บอกว่าเสด็จไปเมื่อสักครู่นี้เอง เชิญให้พวกเราเข้าไปนั่งบนแคร่ในโรงยาว หาน้ำร้อนน้ำชามาตั้ง แล้วเข้าไปนั่งเคียงไหล่สนทนากับพระเจ้าอยู่หัวมิได้มีความรู้สึกแลสงไสย ที่เราคาดว่าแกกว้างขวางทางรู้จักผู้ลากมากดี ก็สมดังถ้อยคำที่แกเล่า ว่าแกได้เคยลงมาบางกอกบ่อย ๆ แลบุตรชายของแกก็บวชเปนเณรอยู่ที่วัดเบญจมบพิตร แกรู้จักขุนน้ำขุนนางมาก ถึงพระเจ้าอยู่หัวแกก็เคยเฝ้า มีใครสอดถามเข้าไปตรงนี้ว่า แกจำพระเจ้าอยู่หัวได้หรือไม่ แกกลับขู่เอาว่าทำไมจะจำไม่ได้เคยเฝ้าแล้ว แลพระรูปก็ยังมีติดอยู่บนเรือน เลยชวนพวกเราขึ้นไปบนเรือน ไปนั่งคุยที่หอนั่งอิกพักหนึ่ง ประเดี๋ยวได้ยินเสียงยายพลับเอะอะขึ้นที่ในครัว ได้ความว่าแกเอ็ดหมื่นสรรพกิจเรื่องชิมแกง แกว่าเปนผู้ลากมากดีทำไมถึงชิมแกงด้วยจวัก เขาถือกันไม่รู้หรือ เลยฮากันใหญ่ การทำครัวที่บ้านนายช้างวันนี้สนุกยิ่งกว่าที่ได้เคยทำมาในที่อื่น ๆ ด้วยเจ้าของบ้านทั้งผัวเมียรับแรงแขงขอบแลมิได้มีความสงไสยว่าผู้ใดเปนใครเลย เมื่อเลี้ยงดูกันเสร็จแล้วนายช้างได้ปรารภว่าอยากจะได้ปืนเมาเซอร์สักกระบอกหนึ่ง เขาว่าจะสั่งเสียซื้อหาต้องขออนุญาต แกไม่รู้ว่าจะไปขออนุญาตที่ไหน ขอให้คุณ (คือพระเจ้าอยู่หัว) ช่วยเปนธุระซื้อหาให้แกสักที ส่วนเงินทองราคาปืนจะสิ้นยังเท่าใดไม่เปนไรแกจะคิดให้ๆเต็มราคาอย่าวิตกเลย “คุณ” ก็ยินดีรับเปนพระธุระที่จะให้นายช้างได้ปืนเมาเซอร์ดังประสงค์ เมื่อก่อนจะออกเรือจากบ้านนายช้าง พระราชทานกระดาษธนบัตรซองหนึ่ง ดูเหมือนเปนเงินสักสามหรือสี่ร้อยบาท ตอบแทนที่นายช้างรับเสด็จ บางทีนายช้างจะรู้ได้ว่าใครเมื่อตรวจธนบัตรดูรู้ว่าจำนวนเงินมากผิดปรกติที่ผู้อื่นจะให้ในการเช่นนี้

เมื่อเสด็จประพาศบ้านนายช้างใคร ๆ สนุกหมดเว้นแต่พระยาโบราณผู้แทนเทศากรุงเก่า ซึ่งไปในท้ายเรือพระที่นั่ง ถูกบังคับให้ซ่อนตัวอยู่ในประทุนเพราะคนแถวนั้นรู้จัก ต้องส่งเข้าส่งน้ำพระยาโบราณเหมือนกับคนโทษ ต่อออกเรือแล้วจึงพ้นทุกข์ เสด็จมาถึงบางปอินเวลาบ่าย ๕ โมง ทรงรถไฟพิเศษกลับกรุงเทพฯ ในวันนั้น เปนจบเรื่องระยะทางเสด็จประพาศต้นแต่เท่านี้

นายทรงอานุภาพ

ป. ล. เสด็จกลับมาถึงกรุงเทพฯ แล้ว รุ่งขึ้นนายช้างกับยายพลับพาลูกหลานลงมาเกือบหมดครัว แกเที่ยวสืบถาม เมื่อได้ความว่าใครได้ไปตามเสด็จที่บ้านแกบ้าง ก็เที่ยวไปกราบไหว้ขอขมาไม่เลือกหน้า ดูจนน่าสงสาร ฉันถามแกว่าทำไมจึงได้รู้ว่าพระเจ้าอยู่หัว แกบอกว่าพอเสด็จแล้วพวกเพื่อนเขาพากันมาถามข่าว มีผู้ที่เขาจำพระเจ้าอยู่หัวได้มาบอกยืนยันว่าพระเจ้าอยู่หัวแน่ แกเห็นสมด้วยเงินที่ได้พระราชทานถึง ๔๐๐ บาท เกินกว่าผู้ใดนอกจากพระเจ้าอยู่หัวจะพระราชทาน ก็ยิ่งตกใจ จึงรีบจัดเรือพาลูกหลานล่องลงมากรุงเทพฯ ในวันรุ่งขึ้น แกยังจะไปกราบทูลวิงวอนเจ้านายที่ตามเสด็จ ขอให้พาเข้าเฝ้า จะไปกราบทูลขอขมาพระเจ้าอยู่หัวด้วย แต่จะได้เฝ้าแล้วหรือยังฉันยังไม่ทราบ

ท. อ.

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ