วันที่ ๑๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๗ ดร

​วันที่ ๑๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๗

ทูล สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระนริศร์

ท่านคงจะได้ทรงทราบแล้วว่าหม่อมฉันได้พระราชทานอนุญาตให้พักราชการรักษาตัว ๖ เดือน หม่อมฉันได้ขึ้นมาพักอยู่ที่บ้านแป้ง อำเภอพระราชวัง เมื่อวันอาทิตย์ที่ ๑๐ นี้ ไม่ได้ตั้งใจว่าจะเขียนหนังสือถึงผู้ ๑ ผู้ใดในระหว่างที่ออกมาอยู่หัวเมือง แต่มามีข้อความอัน ๑ ซึ่งเหลือที่จะเว้นจดหมายมาทูล

คือเมื่อวานนี้ หม่อมฉันให้ไปหอพระสมุด ไปรลึกขึ้นได้ว่า กรมพระสมมตเคยรับสั่งบอกว่า สำเนาสมณสาสน์ที่มีไปมากับลังกาในชั้นกรุงรัตนโกสินทร์นี้มีอยู่ จึงลองเรียกมาตรวจดู พบคำแปลสมณสาสน์ที่พระไทยถือไปลังกาในรัชกาลที่ ๓ และคำแปลสมณสาสน์ของสังฆนายกลังกามีมาในครั้งนั้น รวมทั้ง ๒ ฉบับเป็นหนังสือสักเล่มสมุดไทย ๑ ความยินดีที่เกิดขึ้นโดยเฉภาะนั้น ด้วยคำแปลทั้ง ๒ ฉบับนี้ เป็นพระราชนิพนธ์ของทูลกระหม่อม^๑ทรงแต่ครั้งทรงผนวช ไพเราะชัดเจนดีมาก นึกรู้สึกว่าเป็นลาภอัน ๑ ที่ได้หนังสือพระราชนิพนธ์ ทูลกระหม่อมมีไว้ในหนังสือแจกในงานพระศพท่านแม่ หม่อมฉันจะเอาลงเต็มทั้ง ๒ ฉบับ จึงทูลมาให้ทรงอนุโมทนา ไม่ต้องมีลายพระหัดถ์ตอบมาก็ได้

ที่ทรงช่วยแกะแคะทักท้วงในร่างหนังสือประดิษฐานพระสงฆ์สยามพิมพ์ในลังกาทวีปนั้นดีนัก ได้แก้ไขตามพระดำริห์เห็นจะแทบทุกแห่ง ได้ชี้แจงไว้กับกรมหมื่นกวีพจน์เป็นที่เข้าใจกันแล้ว เขาจะลงมือพิมพ์ทีเดียว แต่หม่อมฉันได้สั่งไว้ให้ส่งปรุ๊ฟอันหลังมาให้หม่อมฉันดูก่อนทุกคราว

พระรูปท่านแม่ได้ส่งไปให้พิมพ์แล้ว หนังสือที่จะลงข้างใต้พระรูป หม่อมฉันชอบตามที่ทรงมา จะตัดเสียแต่บรรทัดล่าง ที่เป็นความพิเศษเฉภาะสำหรับลูกหลาน แต่ขออย่าทรงลืมว่าหม่อมฉันเป็นลูกคน ๑ ซึ่งควรจะได้ไว้เป็นที่รลึกถึงพระคุณที่ท่านได้ทรงมีมา ดังทรงทราบอยู่แก่พระไทย

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด