บทนำ

บทละครนอก เรื่องพิกุลทอง ที่กรมศิลปากรตรวจสอบชำระและจัดพิมพ์ครั้งนี้ แต่งด้วยคำประพันธ์ประเภทกลอนบทละคร ไม่ปรากฏหลักฐานว่าแต่งในสมัยใดและใครเป็นผู้แต่ง ต้นฉบับเป็นหนังสือสมุดไทยเก็บรักษาไว้ที่ กลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก สำนักหอสมุดแห่งชาติ การตรวจสอบชำระใช้หนังสือสมุดไทย เลขที่ ๒๐, เลขที่ ๒๔, เลขที่ ๒๗ และเลขที่ ๒๘ เป็นต้นฉบับในการศึกษาตลอดเรื่องเนื่องจากเป็นสำนวนเก่าและเนื้อความครบถ้วนสมบูรณ์ จากนั้นนำมาตรวจสอบชำระโดยเปรียบเทียบกับหนังสือสมุดไทยต่างสำนวนได้แก่ หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๒๐, เลขที่๒๒, เลขที่ ๒๓, เลขที่ ๒๕, เลขที่ ๒๖, เลขที่ ๒๙, เลขที่ ๓๑ และเลขที่ ๓๒ โดยปรับอักขรวิธีบางส่วนที่ได้จากการคัดลอกหนังสือสมุดไทย และเรียบเรียงให้เป็นอักขรวิธีปัจจุบันตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับหนังสือสมุดไทยที่นำมาศึกษามีดังนี้

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๒๐ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่องพิกุลทอง เล่ม ๑ ประเภทหนังสือสมุดไทย ขาว - ดำ ขนาดกว้าง ๑๒.๕ เซนติเมตร ยาว ๓๖ เซนติเมตร หนา ๓.๕ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นหมึก / เส้นดินสอ อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๕ บรรทัด สมบัติเดิมของหอพระสมุดฯ

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๒๑ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่องพิกุลทอง เล่ม ๑ ประเภทหนังสือสมุดไทยดำ ขนาดกว้าง ๑๑.๕ เซนติเมตร ยาว ๓๔ เซนติเมตร หนา ๒.๕ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นมุก อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๔ บรรทัด สมบัติเดิมของหอพระสมุดฯ

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๒๒ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่องพิกุลทอง เล่ม ๑ ประเภทหนังสือสมุดไทยดำ ขนาดกว้าง ๑๑.๕ เซนติเมตร ยาว ๓๕ เซนติเมตร หนา ๓ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นรง อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๔ บรรทัด หอพระสมุดฯ ซื้อ รศ. ๑๒๖ (พ.ศ. ๒๔๕๐)

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๒๓ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่องพิกุลทอง เล่ม ๒ ประเภทหนังสือสมุดไทยดำ ขนาดกว้าง ๑๒ เซนติเมตร ยาว ๓๔ เซนติเมตร หนา ๔ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นรง อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๔ บรรทัด หอสมุดซื้อ รศ. ๑๒๖

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๒๔ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่อง พิกุลทอง เล่ม ๒ ประเภทหนังสือสมุดไทยดำ ขนาดกว้าง ๑๑ เซนติเมตร ยาว ๓๔ เซนติเมตร หนา ๓ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นรง อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๕ บรรทัด หอสมุดซื้อ รศ. ๑๒๖

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๒๕ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่อง พิกุลทอง เล่ม ๓ ประเภทหนังสือสมุดไทยดำ ขนาดกว้าง ๑๑ เซนติเมตร ยาว ๓๔ เซนติเมตร หนา ๓ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นดินสอ อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๕ บรรทัด พระยาเพชรปาณี (ตรี) ถวายหอพระสมุดฯ ห.ศ. ๒๔๕๐

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๒๖ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่อง พิกุลทอง เล่ม ๓ ประเภทหนังสือสมุดไทยดำ ขนาดกว้าง ๑๒ เซนติเมตร ยาว ๓๔ เซนติเมตร หนา ๑.๕ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นดินสอ อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๔ บรรทัด พระยาเพชรปาณี (ตรี) ถวาย หอพระสมุดฯ พ.ศ. ๒๔๕๐

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๒๗ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่อง พิกุลทอง เล่ม ๔ ประเภทหนังสือสมุดไทยดำ ขนาดกว้าง ๑๑.๕ เซนติเมตร ยาว ๓๕ เซนติเมตร หนา ๓ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นรง อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๔ บรรทัด พระยาเพชรปาณี (ตรี) ถวายหอพระสมุดฯ พ.ศ. ๒๔๕๐

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๒๘ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่องพิกุลทอง ประเภทหนังสือสมุดไทยดำ ขนาดกว้าง ๑๑ เซนติเมตร ยาว ๓๓ เซนติเมตร หนา ๒ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นดินสอ อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๕ บรรทัด พระยามุขมนตรี (อวบ) ถวายหอพระสมุดฯ พ.ศ. ๒๔๗๓

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๒๙ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่องพิกุลทอง เล่ม ๑ ประเภทหนังสือสมุดไทยดำ ขนาดกว้าง ๑๐.๕ เซนติเมตร ยาว ๓๒.๕ เซนติเมตร หนา ๑ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นดินสอ อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๔ บรรทัด พระยามุขมนตรี (อวบ) ถวาย หอพระสมุดฯ พ.ศ. ๒๔๗๓

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๓๐ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่องพิกุลทอง ประเภทหนังสือสมุดไทยดำ ขนาดกว้าง ๑๑ เซนติเมตร ยาว ๓๕ เซนติเมตร หนา ๑.๕ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นดินสอ อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๔ บรรทัด ได้มาจากกรมเลขาธิการคณะรัฐมนตรี

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๓๑ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่องพิกุลทอง ประเภทหนังสือสมุดไทยดำ ขนาดกว้าง ๑๑ เซนติเมตร ยาว ๓๕ เซนติเมตร หนา ๑.๕ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นดินสอ อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๕บรรทัด สมบัติเดิมของหอพระสมุดฯ

หนังสือสมุดไทยเลขที่ ๓๒ หมู่กลอนบทละคร ชื่อเรื่องพิกุลทอง ประเภทหนังสือสมุดไทยดำ ขนาดกว้าง ๑๑.๕ เซนติเมตร ยาว ๓๔.๕ เซนติเมตร หนา ๑ เซนติเมตร เส้นอักษรเส้นดินสอ อักษรไทย ภาษาไทย เขียนอักษรหน้าละ ๔ บรรทัด แม่เขียนภรรยา ม.ร.ว.เยื้อน ถวายหอพระสมุด ๒๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๔๕๙