เดือน ๔ จุลศักราช ๑๒๔๗

วันสุกร์ ขึ้น 1 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า 2 โมงเสสออกเรือพระที่นั่งจากที่นั้น เรือกลไฟจูงมาทาง 325 เส้นถึงบ้านสตางค์ หยุดประทับร้อนที่ปะรำครู่หนึ่ง ออกเรือพระที่นั่งต่อไปทาง 233 เส้นถึงปะรำประทับแรมตำบนอรัิก เทียบเรือพระที่นั่งและเรือประเทียบเส็ดแล้ว พอบ่าย 4 โมงเสสสเด็ดซงเรือพระที่นั่งคอนโดเลอร์สเด็ดไปบ้านที่ตีมีด สเด็ดขึ้นประพาสบ้านเหล่านั้น ซงซื้อมีดดาบและของต่าง ๆ แล้วสเด็ดไปประทับวัดน้ำซา พระสงค์มาถวายของแล้ว สเด็ดกลับซงเรือพระที่นั่งกะเชียงจักรพงส์ภูวนาถกลับพลับพลาที่ประทับแรม

​วันเสาร์ ขึ้น 2 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า5 โมง ออกเรือพระที่นั่งจากที่ประทับแรมบ้านอรัิก เรือสกรูจูงเรือพระที่นั่ง เรือพระประเทียบทั้งปวงเรือไฟจูงทั้งสิ้น ล่องลงมาตามลำแม่น้ำ เวลา 5ทุ่มเสสถึงท่าราชวรดิถ กรุงเทพฯ สเด็ดพระราชดำเนินขึ้นประทับบนพระที่นั่งราชกิจวินิฉัย ตรัดกับกรมสมเด็ดพระบำราบปรปักส์และพระบรมวงสานุวงส์ และข้าราชการทั้งปวงที่มารับสเด็ดหยู่ที่นั่นบ้าง แล้วสเด็ดกลับเข้าพระบรมมหาราชวัง

อนึ่ง วันนี้เวลาเช้ามีการเลี้ยงพระถวายผ้าจำพรรสาวัดอรุนราชวรารามตามเคย เวลาบ่ายเกิดเพลิงไหม้ริมถนนจเรินกรุง นอกกำแพงพระบรมมหาราชวัง ริมปากตรอกวัดพลับพลาไชย

วันอาทิจ ขึ้น 3 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาบ่าย 5 โมงเสสสเด็ดออกประทับห้องออกขุนนาง ซงปิดทองพระแล้วสเด็ดขึ้นพระแท่นออกขุนนาง วันนี้ไม่มีราชการอะไร สเด็ดประทับหยู่ครู่หนึ่ง สเด็ดขึ้นประทับออฟฟิสรับสั่งกับพระยาสรีสุนทรเรื่องพระนามพระองค์จิตจเริน ซึ่งจะโปรดเกล้า ฯ ไห้เปนกรม แล้วกรมหมื่นเทววงส์เฝ้า แล้วสเด็ดขึ้น

​วันนี้เลี้ยงพระถวายผ้าจำนำพรรสาวัดราชโอรส

วันจันท์ ขึ้น 4 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้าสเด็ดพระราชดำเนินเลี้ยงพระถวายผ้าจำนำพรรสาวัดราชประดิถและทอดพระเนตรงานต่างๆ แล้วสเด็ดกลับพระบรมมหาราชวัง

เวลาบ่ายไม่มีอะไร ไม่ได้สเด็ดออก

วันอังคาร ขึ้น 5 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้าสเด็ดวัดราชบพิธ เลี้ยงพระถวายผ้าจำนำพรรสา แล้วสเด็ดสวนสรานรมย์

วันนี้เปนวันสวดมนต์ที่วังพระองค์จิตจเรินไนการเลื่อนกรม เวลาบ่ายพระบรมวงสานุวงส์ เสนาบดีข้าราชการไปประชุมที่นั่นพร้อมกัน

เวลาค่ำพระเจ้าหยู่หัวสเด็ดออกพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท ซงพระราชยานแวดล้อมไปด้วยขบวนนำและตามสเด็ด พระราชดำเนินไปประทับวังพระเจ้าน้องยาเทอ พระองค์เจ้าจิตเจริน สเด็ดขึ้นประทับบนท้องพระโรง รับสั่งกับพระบรมวงสานุวงส์และสเด็ดเข้าไปข้างไน จน4 ทุ่มสเด็ดกลับพระบรมมหาราชวัง

​วันพุธ ขึ้น 6 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า 4 โมงเสส พระบาทสมเด็ดพระเจ้าหยู่หัวซงเครื่องหย่างเครื่องประดับสำหรับจักรีบรมราชวงส์ ซงเครื่องราชอิสริยะยสนพรัตนราชวราภรน์ ซงพระราชยานลงยาราชาวดี แวดล้อมด้วยขบวนนำและตาม สเด็ดไปประทับวังพระองค์เจ้าจิตจเริน สเด็ดขึ้นประทับบนท้องพระโรงซึ่งตั้งการมงคลพร้อมด้วยพระบรมวงสานุวงส์ เสนามนตรีมุขมาจข้าทูนละอองธุลีพระบาทฝ่ายทหานพลเรือนเฝ้าทนละอองธุลีพระบาท

ครั้นได้พระเริกส์เช้า 4 โมง 31 นาที พระองค์เจจิตจเรินผลัดผ้าซงและซงสพักขาว เข้าสู่แท่นสงๆ น้ำพระพุทธมนต์ ขนะนั้นเจ้าพนักงานประโคมแตรสังข์พินพาทย์ค้องชัยตามทำเนียม พระสงค์บนท้องพระโรงมีกรมพระปวเรส กรมหมื่นวชิราน หม่อมเจ้าพระ พระราชาคนะผู้ไหย่ 10 องค์ สวดชัยมงคลพร้อมกัน ไนลำดับนั้นพระเจ้าหยู่หัวสเด็ดพระราชทานน้ำพระพุทธมนต์ แล้วพระบรมวงสานุวงส์ที่มีพระชนม์มากๆ และที่ซงคุนวุทธิปรีชาทั้งฝ่ายหน้าฝ่ายไนประทานน้ำพระพุทธมนต์ แล้วเสนาบดีถวายน้ำพระพุทธมนต์ พราหมน์ถวายน้ำกรดสังข์ตามไสยเวท พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดกลับขึ้นมาประทับบนท้องพระโรง พระองค์เจ้าจิตจเรินสงเส็ดแล้วแต่งพระองค์สเด็ดขึ้นไปบนท้องพระโรง

​พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดขึ้นพระที่นั่งโธรน พระบรมวงสานุวงส์เสนาบดีมนตรีราชข้าทูนละอองธุลีพระบาท เฝ้าตามตำแหน่งราชการ จึ่งพระยาสรีสุนทรโวหารเจ้ากรมพระอาลักสน์ อ่านประกาสดำเนินพระบรมราชโองการ ซึ่งซงดำหริว่า พระองค์เจ้าจิตจเรินเปนพระราชอนุชา อันพระมารดาเปนพระกนิดถาของกรมสมเด็ดพระเทพสิรินทรามาจ สมเด็ดพระราชชนนีนับเปนที่สนิขไนพระสัมพันธ์อีกชั้นหนึ่ง และพระองค์เจ้าจิตจเรินเล่ากีซงพระสติปัา รอบรู้ราชการสามาถที่จะรับราชการต่างพระเนตรพระกรรนได้ มีพระอัธยาสัยซื่อตรงเที่ยงธัมรักสาพระองค์มิได้มีระแวงผิดแต่สักครั้งหนึ่ง และได้ซงรับราชการต่าง ๆ มามาก อุสาหะสอดส่องรักสาราชการด้วยความสุจริตรอบคอบ และกอบด้วยพระปัาฉลาดไนการช่างเชี่ยวชาได้ฉลองพระเดชพระคุนมีความชอบความดีโดยสมควน จึงโปรดเกล้าฯ ไห้สถาปนาขึ้นเปนพระองค์เจ้าต่างกรมผู้ไหย่ มีพระนามตามจารึกไนพระสุพรรนบัตรว่า (พระเจ้าน้องยาเทอ กรมขุนนริสรานุวัติวงส์ นาคนาม ซงสักดินา 15000) ไห้ซงตั้งเจ้ากรมเปนขุนนริสรานุวัติวงส์ ถือสักดินา 600 ปลัดกรมเปนหมื่นจำนงบริรักส์ สักดินา 400 สมุหบัชีเปนหมื่นพลพัคภิบาล ถือสักดินา 300

ครั้นอ่านประกาสจบแล้ว มีพระบรมราชโองการไห้พระ​องค์เจ้าจิตจเรินเข้าไปหน้าพระที่นั่งซงหลั่งน้ำพระมหาสังข์ และซงเจิมพระราชทาน ขนะนั้นพระสงค์สวดชัยมงคล เจ้าพนักงานประโคมสังข์แตรพินพาทย์ค้องชัยตามทำเนียม ซงเจิมแล้วพระราชทานพระสุพรรนบัตร 1 พระแสงทองคำฝักลงยาราชาวดี 1 พระมาลาเส้าสูงยอดลงยา 1 ถาดชาทองคำ 1 ซองทองคำ 1 แล้วกรมขุนนริสรานุวัติวงส์ ถวายต้นไม้ทองเงินธูปเทียนทองเงิน และของถวายไนการตั้งกรมด้วย สเด็ดจากพระที่นั่งโธรนพระสงค์ถวายอติเรกแล้ว สเด็ดประทับโต๊ะเสวยพร้อมด้วยพระบรมวงสานุวงส์ เสวยแล้วสเด็ดเข้าไปข้างไนจนบ่ายโมงเสส สเด็ดกลับพระบรมมหาราชวัง

สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชเทวี และพระบรมวงสานุวงส์สเด็ดทั้ง 2 เวลา

วันพรึพัสบดี ขึ้น 7 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาบ่าย 5 โมงเสส พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดออกห้องออกขุนนาง ซงปิดทองพระแล้ว สเด็ดขึ้นพระแท่นออกขุนนาง

พระสุรินทรามาจ อ่านบอกหลวงพิพิธสุพรรนภูมิเมืองกาจนดิถ ว่าพระยากาจนดิถบดีเมืองกาจนดิถป่วยเปนไข้จับถึงแก่กัม ได้จัดการสพไว้ตามทำเนียม พาสีอากรนั้นหลวงพิพิธสุพรรนภูมิได้จัดการต่อไป

​สเด็ดขึ้นประทับออฟฟิสรับสั่งกับกรมหมื่นเทววงส์ครู่หนึ่งสเด็ดขึ้น

วันสุกร์ ขึ้น 8 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

ไม่มีราชการอะไร

วันเสาร์ ขึ้น 9 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาบ่าย 5 โมงเสส สเด็ดออกประทับห้องออกขุนนาง พระมนตรีพจนกิจอ่านบอกเมืองอุทัยธานี เมืองกำแพงเพชร เมืองพยุหะคีรี เมืองบรรพตพิสัย เมืองนครนายก ส่งเงินค่าแรงจีน เมืองอุทัยธานีจีน 635 เงินค่าแรงค่าดีกาเหลือจากหักพระราชทานคงส่งหลวง 31 ชั่ง 5 ตำลึง 2 บาท 1 สลึง 1 เฟื้อง เมืองกำแพงเพชรจีน 68 คน เงิน 3 ชั่ง8ตำลึง เมืองพยุหะคีรี 108คน เงิน 5 ชั่ง 8 ตำลึง 3 บาท 1 เฟื้อง เมืองบรรพตพิสัย 60 คน เงิน 3 ชั่ง 2 สสึง 1 เฟื้อง เมืองนครนายก 919 คน เหลือหักพระราชทานคงส่ง 44 ชั่ง 16 ตำลึง 1 บาท 1 สลึง รวม 5 เมือง จีน 1754 คน เเงินค่าแรงค่าดีกา 87 ชั่ง 19 ตำลึง 1 เฟื้อง

พระราชทานสัาบัตรหลวงสักดาวุธ เปนพระยาวิเสสสงคราม จางวางฝรั่งแม่นปืน 1 ขุนชนะทุกทิสเปนหลวงสักดาวุธ​เจ้ากรม 1 นายสิทธิมหาดเล็ก เปนขุนชนะทุกทิสปลัดกรม 1 หมื่นไตรรักสา เปนหลวงเสนางควิจารน์กรมพระกลาโหม 1

สเด็ดขึ้นประทับออฟฟิสครู่หนึ่งสเด็ดขึ้น

วันอาทิจ ขึ้น 10 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาวันนี้เริ่มการฉลองพระพุทธรูปฉลองพระองค์ไนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว และพระฉลองพระองค์ กรมพระปวเรสวริยาลงกรน์ ซึ่งจะเชินไปสถิตนะพระวิหารเก๋งวัดบวรนิเวส และพระบรมรูปพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว ซึ่งจะได้เชินไปสถิตนะปราสาทวัดราชประดิถด้านข้างทิสตะวันตก พระพุทธรูป และพระบรมรูปนี้เปนแต่ปิดทองคำเปลวทั้งนั้น

เจ้าพนักงานได้จัดการไนพระที่นั่งอนันตสมาคม เชินพระบรมอัตถิไนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว ขึ้นสถิตบนบุสบกทองคำมีชั้นแว่นฟ้ารอง 3 ชั้น แวดล้อมด้วยเครื่องสูงจามรมาสตามขัตติยะราชประเพนี และมีเครื่องบรมราชูปโภคตั้งตามทำเนียม บุสบกนั้นตั้งหน้าซุ้มที่ตั้งพระที่นั่งเสวตฉัตร พระพุทธรูปทั้ง 2 ตั้งข้างเบื้องซ้ายพระที่นั่งเสวตฉัตร เบื้องขวาตั้งพระบรมรูปเรียงราย แวดล้อมไปด้วยเครื่องสักการะนานา ตรงหน้าพระที่นั่งเสวตฉัตรเบื้องขวาตั้งตู้พระธัมคัมภีร์​ไตรปิดก ซึ่งซงส้างสำหรับพระอารามวัดราชประดิถ

เวลายามพระเจ้าหยู่หัวสเด็ดออกพระที่นั่งอนันตสมาคม ซงจุดเทียนนมัสการไนสถานทั้งปวงแล้ว พระพิมลธัมถวายสีล ซงสีลแล้ว พระพิมลธัม พระธัมวโรดม พระราชาคนะ พระครูถานานุกรมคนะมหานิกายและรามัน 67 รูป ซึ่งได้ทำพุ่มดอกไม้เพลิงช่วยไนการพระราชกุสลคราวนี้ สวดพระพุทธมนต์สัตปริตร สเด็ดมาประทับตรัดกับพระบรมวงสานุวงส์จนพระสงฆ์สวดมนต์จบแล้ว สเด็ดลงมาทอดผ้าไตร ย่ามผ้าดอกลายสอง 67 ไตร พระสงค์ที่สวดมนต์สดับปกรน์แล้ว ถวายอติเรกถวายพระพรลากลับไป เวลา 4 ทุ่มเสส พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดขึ้นข้างไน

วันจันท์ ขึ้น 11 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า 5 โมงเสส สเด็ดออกประทับพระที่นั่งอนันตสมาคมซงจุดเทียนนมัสการ พระพิมลธัมถวายสีล แล้วพระสงค์ที่สวดมนต์เมื่อคืนนี้ทั้ง 67 รูป ถวายพรพระแล้วซงบาตรด้วย ซงบริจาคบาตรถวายพระสงค์ที่ฉันด้วย ซงบาตรแล้วยกบาตรมาตั้งที่ซงประเคนพระสงค์ถวายพรพระจบแล้ว ซงประเคนพระสงค์รับพระราชทานฉัน พระสงค์ฉันแล้ว สเด็ดซงประเคนบริขารภันท์หย่างที่ 3 แก่พระพิมลธัม ซึ่งเปนประธานสงค์แล้ว ซงประเคนแผ่นบัชีบริขารแด่พระราชาคนะผู้ไหย่ถานานุกรม​อีก 66 รูปแล้ว พระสงค์ทั้งปวงถวายอนุโมทนาอติเรกถวายพระพรลากลับไป ถึงเวลาเที่ยงเปนเวลากำหนด ที่จะซงทอดผ้าไตรสดับปกรน์พระบรมอัตถิ พระสงค์ธัมยุติกานิกายทั้งปวงซึ่งจะได้ไปสวดมนต์ไนการฉลองวัดราชประดิถ สถิตมหาสิมาราม จะได้มาสดับปกรน์ไนวันนี้ แต่เวลานี้พระสงค์มาไม่ทันโปรดไห้ปรับพระวุทธิการบดีเปนละเมิด เวลาบ่ายโมงเสสพระสงค์มาพร้อมกัน จึ่งซงทอดไตรแพรย่ามแพรไนบริขารหย่างเอก49 ไตร ผ้าสลับแพรย่ามแพรไนบริขารชั้นโท 41 ผ้าไตรย่ามผ้าดอกลายสองเปนชั้นตรี 39 กรมพระปวเรส กรมหมื่นวชิราน หม่อมเจ้าพระ พระราชาคนะผู้ไหย่ผู้น้อย ถานาผู้ไหย่ ปเรียธัมยุติกา และอันดับวัดราชประดิถรวม 43 องค์ ชักไตรย่ามชั้นเอก แล้วซงประเคนพัดรองตรามงกุต แล้วถานานุกรมผู้น้อย และอันดับวัดนิเวสธัมประวัติ รวม 41รูป สดับปกรน์ผ้าไตรสลับแพรชั้นโทแล้ว ซงประเคนพัดรองตรามงกุตหย่างโท แล้วพระสงค์อันดับธัมยุติกาอีก 39 รูป สดับปกรน์ผ้าไตรย่ามผ้าดอกเส็ดแล้ว พระสงค์ถวายอนุโมทนาอติเรกถวายพระพรลา โปรดเกล้า ฯ ไห้สมเด็ดพระนางเจ้าพระบรมราชเทวีสเด็ดออกมา ดำหริของพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าซงไว้แต่เดิมนั้นว่า จะโปรดไห้พระราชโอรสพระราชธิดา ซงทำการฉลองวัดราชประดิถสถิตมหาสิมารามพระองค์ละวันทั่วกันทั้งนั้น ครั้งนี้ซงพระราชดำหริว่า​จะโปรดไห้ทำตามนั้น ก็ซงเห็นว่าจะสิ้นทุนทรัพย์กันพระองค์ละมาก ๆ ทั้งการก็จะไม่โตไหย่สมพระเกียรติยสได้ จึงโปรดเกล้าฯ ไห้รวบรวมกันทำเปนการไหย่ไห้สมแก่พระเกียรติยสของพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว คือการบำเพ็นพระราชกุสลนั้น พระราชโอรสพระราชธิดาไนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว จะซงรับองค์ละเท่าไดก็ตามเหลือนอกนั้นเปนของหลวง และโปรดเกล้า ฯ ไห้สมเด็ดพระเจ้าลูกยาเทอ พระเจ้าลูกเทอของพระองค์ ซึ่งเปนพระราชนัดดาไนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว ซงรับส่วนไทยทานถวายพระสงฆ์ด้วยเหมือนกัน แต่การมหรสพสมโภชทั้งปวงนอกจากการพระราชกุสลนั้น เปนของหลวงทั้งสิ้น อนึ่งพระสงค์ที่ได้รับไทยทานบริขารต่างๆ ไนการบำเพ็นพระราชกุสลครั้งนี้ เปนพระสงค์ธัมยุติกานิกายทั้งสิ้น ด้วยซงพระราชดำหริว่า วัดราชประดิถ สถิตมหาสิมารามนี้ พระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าซงสถาปนาพระราชทานฉเพาะแต่ธัมยุติกานิกาย และไนเวลานี้เล่าพระสงค์ธัมยุติกาก็กำลังแพร่หลายถาวรมากขึ้น ควนจะบำเพ็นพระราชกุสลไห้ทั่วถึงกัน จึงโปรดเกล้า ฯ ไห้นิมนต์พระสงค์ธัมยุติกานิกายมีจำนวนต่อไปนี้ คือ:-

วันอาทิจ ขึ้น 10 ค่ำ เดือน 4 แต่ว่าเปนของวันจันท์ ขึ้น 11 ค่ำเดือน 4

พระสงค์ที่มารับไทยทาน กรมพระ กรมหมื่น หม่อมเจ้า ​พระ พระราชาคนะถานานุกรมปเรียอันดับที่รับไทยทานหย่างเอกไนกรุง 97 หัวเมือง 11 รวม 108 พระถานานุกรม เจ้าอธิการสามเนรปเรียอันดับที่รับไทยทานหย่างโทไนกรุง 77 หัวเมือง 66 รวม 143 อันดับที่รับไทยทานหย่างตรีไนกรุง หัวเมือง 675 รวมพระสงค์ธัมยุติกานิกายที่มารับไทยทานไนการฉลองวัดราชประดิถทั้ง 3 ชั้น 929 พระสงค์ธัมยุติกาที่ทางไกลไม่ได้มาโปรดไห้ส่งของไป คือ โท 19 ตรี 180 รวม 199 รวมพระสงค์ธัมยุติกานิกายที่ได้มีจำนวน นะ บัดนี้ 1128 องค์ พระที่มานั้นแบ่งรับไทยทานของหลวงของพระบรมวงสานุวงส์มีแจ้งดังนี้

ไทยธัมบริขารหย่างเอก ของหลวง 49 ของเจ้านาย 59 รวม 108 ไทยธัมหย่างโท ของหลวง 41 ของเจ้านาย 102 รวม 143 ไทยธัมหย่างตรี ของหลวง 40 ของเจ้านาย 638 รวม 678 รวมได้ 929 ที่มาไม่ได้ทางไกล โท 19 ตรี 180 รวม 199 นั้น ของหลวงส่งไปทั้งสิ้น

เวลาบ่าย 5 โมง เปนเวลาที่มองซิเออเลอกอมเตเดเกอคาราเดกชาเยดาแฟฝรั่งเสสจะเฝ้าถวายอักสรสาส์นท่านเปรสิเดนยุเลสเกรวี เมืองฝรั่งเสสเจ้าพนักงานจัดการตามเคย มีทหานแตรวง 1 ทหานปืนเล็ก 100 บนพระที่นั่งมีตำหรวดและมหาดเล็กแต่งเต็มยสคอยเฝ้า เวลาบ่าย 5 โมงเสส พระเจ้า​หยู่หัวซงฉลองพระองค์หย่างทหาน ซงสพายสายลิยองออเนอ สเด็ดออกห้องดอรนิงรูม เจ้าพนักงานกรมวัง กรมท่านำมองสิเออเดอกอมเตเดอคาราเดกชาเยเดอแฟฝรั่งเสส กับที่ 2 คน 1 เข้าเฝ้าทูนละอองธุลีพระบาทถวายอักสรสาส์นท่านเปรสิเดนยูเลสเกรวี ริปับลิกฝรั่งเสส ว่าด้วยได้รับตำแหน่งที่เปรสิเดนครั้งที่ 2 ซงพระราชปติสันถารแล้ว ถวายบังคมลากลับไป สเด็ดขึ้นประทับซิตติงรูม ซงเปลื้องเครื่องซงฉลองพระองค์ขาว พอเวลาจวนย่ำค่ำกรมหมื่นเทววงส์นำฮิสไฮเนส ปรินซ์ลุยส์นโปเลี่ยนที่ 3 เอมเปรอฝรั่งเสส ซึ่งปราชัยไนการสงครามกับเยอรมันแล้ว ต้องจากเมืองฝรั่งเสสไป ปรินซ์ลุยส์นโปเลียนองค์นี้ได้ไปหยู่ไนแผ่นดินอิตาลี เพราะเปนราชภาคินัยของสมเด็ดพระเจ้าอุมเบิด พระเจ้าแผ่นดินอิตาลีด้วย ครั้งนี้กงสุลอิตาลีก็เปนธุระรับรอง และได้ซงพระกรุนาโปรดไห้ไปหยู่ที่วังพระองค์เจ้าสวัสดิโสภนตามเช่นเคยรับเจ้านายต่างประเทสมาแต่ก่อน เมื่อปรินซ์ลุยส์นโปเลียนเข้าเฝ้าก็ได้ดำหรัดพระราชปติสันถารโดยสมควนแล้ว กราบถวายบังคมลากลับไป สเด็ดออกมาส่งถึงมุขอัธจันท์พระที่นั่ง

แล้วสเด็ดซงรถพระที่นั่งพร้อมด้วยขบวนนำขบวนตาม สเด็ดไปประทับวัดราชประดิถทอดพระเนตรงานทั่วไปทั้งพระ​อารามแล้วสเด็ดไปทอดพระเนตรโรงโขน เวลา 2 ทุ่มเสสสเด็ดกลับพระบรมมหาราชวัง

วันอังคาร ขึ้น 12 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

วันนี้เริ่มการฉลองวัดราชประดิถสถิตมหาสิมาราม เวลากลางวันไม่มีการอะไร

เวลาเช้า 5 โมงเสส เจ้าพนักงานได้เชินพระบรมรูปพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าขึ้นยานมาสสามคาน และเชินหีบคัมภีร์พระไตรปิดกสำหรับวัดราชประดิถนั้นขึ้นยานมาสสามคาน มีขบวนแห่เครื่องสูงกลองชนะคู่แห่ แห่ไปวัดราชประดิถสถิตมหาสิมาราม เชินพระบรมรูปสถิตไนปราสาทด้านตะวันตก เชินหีบพระไตรปิดกเข้าตู้พระไตรปิดกไนปราสาทด้านตะวันออกที่วัดราชประดิถ และท้องสนามชัย จัดการกันเปนโกลาหลทั่วไปทั้งนั้น

เวลาบ่าย 5 โมงเสส พระบรมวงสานุวงส์ข้าทูนละอองธุลีพระบาทไปคอยเฝ้าทูนละอองธุลีพระบาทพร้อมกันที่วัดราชประดิถ เจ้านายซงผ้าลายเขียนทองฉลององค์เยียระบับซงเครื่องราชอิสริยะยสต่าง ๆ กันตามที่ซงได้รับ ข้าราชการก็นุ่งสมปักลายสวมเสื้อเยียระบับเข้มขาบติดเครื่องราชอิสริยะยสตามที่ได้รับพระราชทาน

​เวลาค่ำแล้วเกือบทุ่มหนึ่ง พระบาทสมเด็ดพระเจ้าหยู่หัวซงฉลองพระองค์เยียระบับพระภูสาเขียนทองซงสพายเครื่องราชอิสริยะยสสเด็ดออกทางพระที่นั่งจักรีซงพระราชยานลงยาราชาวดี แวดล้อมด้วยองครักส์เหล่าตำหรวดทหานหน้าหลัง และมหาดเล็กตามสเด็ดพระราชดำเนินโดยขบวนราบไปประทับวัดราชประดิถ สเด็ดเข้าประทับไนพระอุโบสถซงนมัสการกรมพระปวเรสถวายสีลแล้ว กรมพระปวเรสและพระราชาคนะถานาปเรียณอันดับ 20 องค์สวดสัตปริตร สเด็ดไปประทับซงจุดเทียนที่ประสาทข้างพระอุโบสถทิสตะวันออก ซึ่งเปนที่ไว้พระไตรปิดก ถานานุกรมอันดับ 10 รูปสวดสัตปริตรแล้ว สเด็ดไปซงจุดเทียนนมัสการที่ซุ้มผ้าข้างพระอุโบสถด้านตะวันออก พระสงค์ถานาปเรียอันดับ 43 รูปที่ปะรำด้านตะวันออกสวดสัตปริตร แล้วสเด็ดซงนมัสการพระเจดีย์ แล้วสเด็ดซงจุดเทียนที่ซุ้มผ้าข้างพระอุโบสถด้านตะวันตก พระสงค์ถานานุกรมปเรียอันดับ 43 รูปที่ปะรำข้างพระเจดีย์ด้านตะวันตกสวดสัตปริตร แล้วสเด็ดซงจุดเทียนที่ปราสาทข้างพระอุโบสถด้านตะวันตกซึ่งไว้พระบรมรูป พระสงค์ถานาอันดับ 10 รูปสวดสัตปริตรแล้วสเด็ดลงไปประทับการปเรียซงจุดเทียนนมัสการ พระถานานุกรมปเรียอันดับ 20 รูปสวดสัตปริตรแล้ว สเด็ดมาประทับไนพระอุโบสถ รวมพระสงค์สวดมนต์วันนี้ 146 องค์ จนพระสงค์​สวดมนต์จบ กรมพระปวเรสถวายอติเรก สเด็ดกลับซงพระราชยานออกไปประทับพลับพลาซงจุดดอกไม้พุ่มหย่างไหย่ เปนของพระราชาคนะพระครูเจ้าวัดทำมาปักไนการฉลองวันนี้ และมีดอกไม้ต่าง ๆ เปนอันมาก มีระทาไหย่สูง 13 วา 11 ระทา มีหนัง 4 โรง สิงห์โต มังกร รำโคมด้วย แล้วสเด็ดไปประทับพลับพลาหน้าโรงโขน ทอดพระเนตรโขนชักรอกโรงไหย่วันนี้เปนวันจับระบำเบิกโรง พลับพลานั้นเปน 2 หลังตรงกันมีเฉลียงติดกันไปมาถึงกันได้ พลับพลาซงทานซงดอกไม้หันหน้าไปเหนือ พลับพลาทอดพระเนตรโขนหันหน้าไปทางทิสไต้ โรงโขนตั้งตรงหน้าพลับพลาหันหน้าไปทางทิสเหนือ ไนพลับพลานั้นมีห้องสงห้องเสวยเส็ด เวลาทอดพระเนตรโขนซงแจกเหรียนสำหรับหอพระสมุดแก่พระบรมวงสานุวงส์ข้าราชการ แต่เหรียนนั้นเปนเหรียนเงินหย่างหนึ่งเหรียนทองแดงหย่างหนึ่ง เหรียนเงินนั้นพระราชทานเจ้านายกับขุนนางผู้ไหย่ เหรียนทองแดงนั้นพระราชทานพระองค์เจ้าวังหน้าหรือหม่อมเจ้าบ้างและพระยา พระ หลวง ที่สมควน เหรียนนั้นด้านหนึ่งเปนพระบรมรูปพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้า ฯ และพระบรมรูปพระเจ้าหยู่หัวรัชกาลปัจจุบันนี้แฝงกันหยู่ด้านหนึ่ง เปนมงกุดและดอกไม้และผ้ามีอักสรว่าหอสมุดวชิราน

ทอดพระเนตรโขนเล่นระบำเบิกโรงจน 7 ทุ่มสเด็ดขึ้น​ทางประตูเทวาพิทักส์เปนขบวนข้างไนเข้าประตูแถลงราชกิจ

อนึ่ง ไนงานนี้ตลอดงานเจ้านาย ข้าราชการ แต่งพระองค์แต่งตนตามยสกว่าจะเส็ดงาน อนึ่ง ข้างไนเข้าไปไนวัดนั้น สมเด็ดพระนางเจ้าพระบรมราชเทวี พระนางเจ้าสเด็ดประทับที่การปเรียณ พระเจ้าพี่นางน้องนางประทับสาลาหลังพระเจดีย์

วันพุธ ขึ้น 13 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า 4 โมงเสส สเด็ดออกทางประตูแถลงราชกิจ แล้วไปออกประตูเทวาพิทักส์สเด็ดประทับพลับพลา สเด็ดออกซงพระราชยานลงยาราชาวดีไปประทับวัดราชประดิถ ซงจุดเทียนนมัสการกรมพระปวเรสถวายศีลแล้ว กรมพระปวเรส พระราชาคนะถานาปเรียอันดับ 20 องค์ถวายพรพระ ซงบาตรแล้วสเด็ดซงประเคนพระสงค์รับพระราชทานฉัน โปรดไห้เจ้านายไปซงประเคนพระไนที่ต่าง ๆ ซึ่งเปนของส่วนของเจ้านาย พระสงค์ฉันแล้วซงประเคนไทยทานหย่างเอกแก่กรมพระปวเรส พระราชาคนะถานารวม5 รูป ไทยทานหย่างโทแด่ถานานุกรมอันดับ 7 รูป ไทยทานหย่างตรีแค่พระอันดับ 8 รูป รวมของหลวง 20 รูป พระสงค์ถวายอนุโมทนาอติเรกตามทำเนียม รวมพระสงค์ที่สวดมนต์เมื่อคืนนี้ 146 องค์ซึ่งได้รับพระราชทานฉันวันนี้ แบ่งเปนของหลวง รับพระราชทานฉันไนพระอุโบสถ 20 องค์ ฉันที่​การปเรียเปนส่วนของสมเด็ดพระนางเจ้าพระบรมราชเทวีและพระนางเจ้าและสมเด็ดพระเจ้าลูกเทอ 20 รูป ฉันที่โรงไนสวนสรานรมย์เปนส่วนของพระราชธิดาไนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าและพระเจ้าลูกเทอปัจจุบัน รวม 60 ฉันที่โรงพิมพ์หน้าวัดราชประดิถ เปนส่วนของพระราชโอรสไนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้า 46 รวมฉันวันนี้ 146 ได้รับไทยทานหย่างเอกของหลวงของเจ้านาย 12 หย่างโท 21 หย่างตรี 113 ครั้นพระสงฆ์ฉันแล้วโปรดไห้นิมนต์พระเทสน์เข้ามา ซงจุดเทียนซงธัมเทสนา สมเด็ดพระพุทธโคสาจารย์ถวายเทศน์วิหารทานกันท์่ 1 จบแล้ว สเด็ดซงประเคนบริขารหย่างเอกกับกัปปิยะมูลค่าจตุปัจจัย 10 ตำลึง และโปรดไห้พระราชโอรสไนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าสเด็ดไปซงมีเทสนาที่โรงพิมพ์เปนธัมทานอีก 4 กันท์ พระราชทานวัตถุจตุปัจจัยราคากันท์ละ 5 ตำลึง แต่เครื่องกันท์นั้นเปนของเจ้านายเจ้าของกันท์เปนไทยทานหย่างเอกทั้งนั้น แล้วสเด็ดไปประทับพลับพลาทอดพระเนตรโขนโรงไหย่ โขนเล่นหนุมานถวายแหวน สีดาผูกคอตาย ตลอดจนเผาลงกาแต่กลางวันตลอดชุดจนกลางคืน

เวลาบ่าย 5 โมงเสส สเด็ดออกประทับพลับพลาเหนือ ซงโปรยผลกัลปพรึกส์พระราชทานราสดรผลละบาท 100 สลึง 100 สลากวันละ 200 และโปรดไห้สมเด็ดพระเจ้าน้อง​ยาเทอพระเจ้าน้องยาเทอทิ้งทานที่ท้ายพลับพลาผลละเฟื้อง 200 ด้วย ซงทิ้งทานแล้วสเด็ดขึ้นซงเครื่องเต็มยส เพราะเมื่อเวลาทอดพระเนตรโขนนั้นซงเครื่องตามทำเนียม เวลาเกือบย่ำค่ำสเด็ดออกพลับพลาด้านเหนือซงโปรยผลกัลปพรึกส์และสลากพระราชทานพระบรมวงสานุวงส์ข้าทูนละอองธุลีพระบาท ซงโปรยผลละบาท 100 ผลสลึงผลเฟื้อง 2 ชั่ง รวม 3 ชั่ง 5 ตำลึง กับสลากของต่าง ๆ 200 ผล และโปรดไห้ข้าราชการซึ่งแต่งตัวเปนเทวดาโปรยทานบนต้นกัลปพรึกส์วันละ 8 ต้น ต้นละชั่ง 1 ขนะนั้นมีไม้ลอยไม้สูง สามต่อ ยวนหก ตามทำเนียมการไหย่ด้วย

เวลาค่ำสเด็ดซงพระราชยานไปประทับวัดราชประดิถ สเด็ดเข้าพระอุโบสถซงจุดเทียนนมัสการพระอริยะมุนีถวายศีลแล้ว พระอริยะมุนีถานาปเรียอันดับ 20 รูป สวดธัมจักกัปวัตนสูตร สเด็ดจุดเทียนไนที่ต่าง ๆ เหมือนวานนี้ แล้วสเด็ดประทับไนพระอุโบสถ พระสงค์ที่สวดมนต์ไนที่ต่าง ๆ วันนี้ คือไนพระอุโบสถ 20 การปเรีย 20 ปราสาทพระรูป 10 ปราสาทหนังสือ 10 ปะรำเหนือ 44 ปะรำไต้ 44 รวม 148 รูป สวดธัมจักกัปวัตนสูตรทั้งนั้น พระสงค์สวดมนต์จบสเด็ดกลับประทับพลับพลาเหนือซงจุดดอกไม้ต่าง ๆ หย่างวันก่อนแล้ว สเด็ดประทับพลับพลาไต้ทอดพระเนตรโขนจน 7 ทุ่มเสส สเด็ดออกซงโปรยสลากหน่อยหนึ่งสเด็ดขึ้นทางไนหย่างเมื่อคืนนี้

​อนึ่ง วันนี้ซงแจกเหรียนแด่ผู้ที่ยังไม่ได้รับพระราชทานต่อไป กับพระราชทานผ้ากำมะหยี่มีพระบรมรูปพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าแด่พระบรมวงสานุวงส์ข้าราชการทั่วกัน

มีการมหรสพสมโภชพระอารามวันนี้ โขนโรงไหย่ 1 หุ่นโรง 1 งิ้วโรง 1 ละคอนโรง 1 หนัง 4 โรง โรงรำต่างๆ 11 โรง ไม้สามต่อ ไม้ลอย ยวนหก เปนการไหย่ตามทำเนียม

วันนี้ปรินซ์ลุยซ์นโปเลียนมาเข้าเฝ้าที่พลับพลาดัวย

วันพรึหัสบดี ขึ้น 14 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า 5 โมง สเด็ดออกทางไนไปประทับพลับพลา แล้วซงพระราชยานไปประทับวัดราชประดิถสเด็ดประทับไนพระอุโบสถซงจุดเทียนนมัสการ พระอริยะมุนีถวายศีล และพระอริยะมุนีถานานุกรมอันดับ 20 รูปถวายพรพระ ซงบาตรแล้วซงประเคนพระสงค์รับพระราชทานฉัน ครั้นพระสงค์ฉันแล้วซงประเคนไทยทานพระสงค์อย่างเอก 7 หย่างโท 8 หย่างตรี 5 รวมของหลวง 20 รูป พระสงค์ถวายอนุโมทนาอติเรกตามทำเนียม พระสงค์ที่รับพระราชทานฉันวันนี้ คือพระสงค์ที่สวดมนต์เมื่อคืนนี้ 148 รูป แบ่งเปนของหลวงรับพระราชทานฉันไนพระอุโบสถ 20 ฉันที่การปเรียเปนของสมเด็ดพระนางเจ้าและสมเด็ดพระเจ้าลูกเทอ 20 ฉันที่โรงพิมพ์เปนส่วนของสมเด็ดพระเจ้าน้องยาเทอและพระเจ้าน้องยาเทอ 46 ฉันที่สาลา​ไนสวนสรานรมย์เปนส่วนพระเจ้าพี่นางน้องนางและพระเจ้าลูกเทอ 60 รวม 148 รูปนี้ได้รับพระราชทานของหลวงและของเจ้านายหย่างเอก 15 หย่างโท 20 หย่างตรี 113 โปรดไห้นิมนต์พระเทสนี้เข้ามาไนพระอุโบสถ ซงจุดเทียนนมัสการธัม กรมหมื่นวชิรานวโรรสถวายเทสนาพุทธคุนกันท์ 1 จบสเด็ดซงประเคนบริขารไทยทานหย่างเอกกับกัปปิยะมูลค่าจตุปัจจัยราคา 10 ตำลึง และโปรดไห้เจ้านายพระเจ้าน้องยาเทอสเด็ดไปมีเทศน์ที่โรงพิมพ์ 4 กันท์ เครื่องกันท์และกับกัปปิยะมูลค่าจตุปัจจัยเหมือนเวลาวานนี้ แล้วสเด็ดกลับพลับพลาทอดพระเนตรโขนวันนี้เล่นชุด

เวลาบ่าย 5 โมงเสส สเด็ดออกประทับพลับพลาเหนือ ซงโปรยผลกัลปพรึกส์และสลากช้างม้าและของต่างๆ พระราชทานราสดร และโปรดไห้สมเด็ดพระเจ้าน้องยาเทอพระเจ้าน้องยาเทอซงโปรยท้ายพลับพลาด้วย ซงโปรยแล้วสเด็ดขึ้นซงเครื่องเวลาเกือบย่ำค่ำสเด็ดออกพลับพลาด้านเหนือ ซงโปรยผลกัลปพรึกส์ผลสลากพระราชทานพระบรมวงสานุวงส์ข้าทูนละอองธุลีพระบาท และโปรดไห้ทิ้งทานต้นกัลปพรึกส์ทั้ง 8 และมีการเล่นตามเคย

เวลาค่ำ สเด็ดซงพระราชยานไปประทับวัดราชประดิถสเด็ดประทับไนพระอุโบสถซงจุดเทียนนมัสการ พระพรหมมุนีถวาย​สีลแล้ว พระพรหมมุนี ถานานุกรมอันดับ 20 รูปสวดมหาสมัยสูตร พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดจุดเทียนไนที่ต่าง ๆ เหมือนทุกวันมา พระสงค์สวดมนต์ไนวันนี้นั้น คือที่พระอุโบสถ 20 การปเรีย 20 ปราสาทพระรูป 10 ปราสาทหนังสือพระไตรปิดก 10 ปะรำสองข้าง ๆ ละ 44 รวมหมด 148 รูปสวดมหาสมัยสูตรทั้งนั้น พระสงค์สวดมนต์จบสเด็ดกลับประทับพลับพลาเหนือ ซงจุดดอกไม้ต่าง ๆ แล้วสเด็ดกลับไปประทับพลับพลาได้ทอดพระเนตรโขนเล่นชุดแต่ทสกันท์ฝัน พิเภกทำนายจนขับพิเภก ตลอดจนเบกายแปลงเปนสีดาลอยตาย และจองถนนทอดพระเนตรจน 7 ทุ่ม สเด็ดออกซงโปรยสลากหน่อยหนึ่งแล้วสเด็ดขึ้นทางไน

วันนี้มีการมหรสพตามทำเนียมหย่างวันก่อน

วันสุกร์ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า 5 โมงเสส สเด็ดออกทางไนประทับพลับพลาซงพระราชยานไปประทับวัดราชประดิถสเด็ดประทับไนพระอุโบสถ ซงจุดเทียนนมัสการพระพรหมมุนีถวายสีล แล้วพระพรหมมุนีถานาปเรียอันดับ 20 รูปถวายพรพระ สเด็ดประทับซงบาตรด้วย ซงถวายบาตรไหม่ทั้งนั้นพระสงค์ถวายพรพระจบ สเด็ดซงประเคนพระสงค์รับพระราชทานฉัน ครั้นพระสงค์ฉันแล้ว สเด็ด​ซงประเคนบริขารแก่พระสงค์ที่รับพระราชทานฉันเปนไทยทานหย่างเอก 7 หย่างโท 5 หย่างตรี 8 รวมของหลวง 20 พระสงค์ถวายอนุโมทนาอติเรกตามทำเนียม พระสงค์ที่รับพระราชทานฉันวันนี้ แบ่งเปนของหลวงฉันไนพระอุโบสถ 20 การปเรีย 20 สาลาไนสวนสรานรมย์ 60 โรงพิมพ์หน้าวัดราชประดิถ 48 ซึ่งฉันไนที่ต่าง ๆ นี้เปนของๆไครเลี้ยงก็พรรนนามาแต่วันก่อนแล้ว รวมพระสงค์ 148 รูปได้รับพระราชทานฉันหย่างเอก 14 หย่างโท 22 หย่างตรี 112 โปรดไห้นิมนต์พระเทศน์เข้ามา ซงจุดเทียนนมัสการธัมเทสนา หม่อมเจ้าพระอรุนนิภาคุนากรถวายเทสนาธัมคุนกันท์ 1 จบ สเด็ดซงประเคนบริขารไทยทานหย่างเอกและวัตถุจตุปัจจัย 10 ตำลึงและโปรดไห้มีเทศน์ธัมทาน 4 กันท์หย่างวันก่อน สเด็ดไปทอดพระเนตรโขนพลับพลาได้ตลอดจนบ่าย

เวลาบ่าย โปรดไห้เจ้าพนักงานเชินพระพุทธรูปซงเครื่องหย่างจักรพัดิราช ซึ่งเปนพระฉลองพระองค์พระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว กับพระพุทธรูปห่มแหวกเปนพระฉลองพระองค์กรมพระปวเรสซึ่งฉลองที่พระที่นั่งอนันตสมาคมนั้น ขึ้นรถครั้งพระสพพระองค์อิสวรวงส์ มีขบวนแห่ไปนะวัดบวรนิเวส เชินพระพุทธรูปทั้งสองประดิสถานไนวิหารเก๋ง ริมวิหารพระสาสดา

เวลาบ่าย 5 โมงเสส พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดออกซงโปรยพระ​ราชทานราสดรหย่างวันก่อน และโปรดไห้เจ้านายทิ้งทานด้วยเหมือนกัน ซงโปรยแล้วสเด็ดขึ้นซงเครื่อง จวนคำสเด็ดออกซงโปรยพระราชทานพระบรมวงสานุวงส์ ข้าทูนละอองธุลีพระบาท และโปรดไห้ทิ้งทานทุกต้นกัลปพรีกส์หย่างวันก่อน มีงานเย็นด้วยตามเคย

เวลาค่ำแล้ว สเด็ดซงรถพระที่นั่งพร้อมด้วยขบวนนำ และตามสเด็ดพระราชดำเนินไปประทับวัดบวรนิเวส สเด็ดเข้าไนพระอุโบสถซงสักการะแล้ว สเด็ดไปวิหารพระสาสดา ซงสักการบูชาแล้ว สเด็ดประทับไนวิหารเก๋งซงจุดเทียนนมัสการกรมพระปวเรสถวายสีลแล้ว กรมพระปวเรส กรมหมื่นวชิราน ถานาปเรียวัดบวรนิเวส 20 สวดมนต์ไนการฉลองพระพุทธรูปทั้งสองและพระวิหารเก๋งด้วย ซงจุดเทียนแล้วโปรดไห้มืดอกไม้เพลิง สเด็ดซงรถพระที่นั่งกลับมาประทับวัดราชประดิถ สเด็ดเข้าไนพระอุโบสถซงจุดเทียนนมัสการ พระเทพโมลีถวายสีลแล้ว พระเทพโมลี ราชาคนะ ถานาปเรียอันดับ 20 สวดธัมนิยามสูตร อปันกสูตร อัคคัปปสาทสูตร อริยวังสกิสูตร สเด็ดซงจุดเทียนไนที่ต่าง ๆ เหมือนทุกวันมา พระสงค์สวดมนต์ไนวันนี้ ไนพระอุโบสถ 20 การปเรีย 20 ปราสาทพระรูป 10 ปราสาทหนังสือ 10 ปะรำด้านหนึ่ง 44 ปะรำด้านหนึ่ง 43 รวม 147 รูปสวดเหมือนไนพระอุโบสถทั้งนั้น

​พระสงค์สวดมนต์จบสเด็ดกลับประทับพลับพลาเหนือ ซงจุดดอกไม้เพลิง แล้วสเด็ดประทับพลับพลาไต้ทอดพระเนตรโขนเล่นชุดแต่อินทรชิตออกรบแผลงสรนาคบาสและสึกมังกรกันท์แสงอาทิจออกรบ จนอินทรชิตออกรบแปลงเปนพระอินทซงช้างเอราวันและแผลงสรพรหมมาส หนุมานหักคอช้างเอราวันตลอดถึงตัดหัวสุขาจาร เวลา8 ทุ่มเสสสเด็ดออกซงโปรยสลากแล้วสเด็ดขึ้นทางไน

วันเสาร์ แรม 1 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า 4 โมงเสส โปรดไห้สมเด็ดพระเจ้าลูกเทอสเด็ดไปซงประเคนที่วัดราชประดิถ พระสงค์รับพระราชทานฉันของหลวงไนพระอุโบสถ 20 รับไทยทานหย่างเอก 8 หย่างโท8 หย่างตรี 4 นอกนั้นฉันที่การปเรีย 20 ฉันที่สาลาไนสวนสรานรมย์ 62 ฉันที่โรงพิมพ์ 45 แต่ที่โรงพิมพ์นั้นเปนของหลวง 3 ของเจ้านาย 42 รวมเส็ด147 ได้รับไทยทานหย่างเอก 13 หย่างโท 23 หย่างตรี 111 และมีเทศน์ของหลวงไนพระอุโบสถกันท์ 1 หม่อมเจ้าพระประภากรบวรวิสุทธิวงส์เทสนาสังคคุน มีเทศน์ธัมทาน 4 กันท์ตามเช่นเคยมาทุกวัน

เวลาบ่าย 2โมงเสส สเด็ดออกทอดพระเนตรโขนพลับพลาไต้ สเด็ดออกทางไน เวลาบ่าย 5 โมงเสส สเด็ดออกซงโปรย​พระราชทานราสดรทางพลับพลาเหนือหย่างวันก่อน แล้วสเด็ดขึ้นซงเครื่องจนย่ำค่ำ สเด็ดออกซงโปรยพระราชทานพระบรมวงสานุวงส์ข้าทูนละอองธุลีพระบาท และโปรดไห้ทิ้งทานต้นกัลปพรึกส์ทั้ง 8 และมีการเล่นตามเคย

เวลาค่ำสเด็ดเข้าวัดราชประดิถสเด็ดประทับไนพระอุโบสถ ซงจุดเทียนนมัสการ พระเทพกวีถวายศีล แล้วพระเทพกวีราชาคนะถานาปเรีย เจ้าอธิการอันดับ 20 รูปสวดเสขพลสูตรสารานิยธัมสูตร อนุสตริธัมสูตร สเด็ดซงจุดเทียนไนที่ต่างๆพระสงค์ซึ่งสวดมนต์ไนวันนี้ พระอุโบสถ 20 การปเรีย 20 ปราสาทพระรูป 10 ปราสาทหนังสือ10 ปะรำด้านหนึ่ง 46 ประรำด้านหนึ่ง 47 รวม 153 รูปสวดเหมือนไนพระอุโบสถทั้งนั้น พระสงค์สวดมนต์จบสเด็ดกลับประทับพลับพลาเหนือซงจุดดอกไม้เพลิง แล้วสเด็ดประทับพลับพลาไต้ทอดพระเนตรโขนเล่นชุดสหัสสเดชะมูลพลำ จนทสกันท์ตั้งพิธีอุโมงและสึกสธาสูรวิรุณจำบัง เวลา 7 ทุ่มเสส สเด็ดออกซงโปรยสลากแล้วสเด็ดขึ้นทางไน มีการมหรสพตามเคย

ที่วัดบวรนิเวสวิหารมีการเลี้ยงพระเช้า สวดมนต์เย็นอีก 3 วันพระสงค์สำรับนั้นเอง โปรดไห้พระเจ้าน้องยาเทอผลัดเปลี่ยนกันไป และมีละคอนด้วย

วันอาทิจ แรม 2 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

​เวลาเช้า 4 โมงเสส โปรดไห้สมเด็ดพระเจ้าลูกเทอ สเด็ดไปซงประเคนที่วัดราชประดิถ พระสงค์รับพระราชทานฉัน ของหลวงไนพระอุโบสถ 20 รับไทยทานหย่างเอก 7 หย่างโท 3 หย่างตรี 10 นอกนั้นฉันที่การปเรีย 20 สาลาสวนสรานรมย์ 62 โรงพิมพ์ 42 รวมเส็ด 153 ได้รับไทยทานหย่างเอก 11 หย่างโท 22 หย่างตรี 120 และโปรดไห้มีเทสนาของหลวงไนพระอุโบสถกันท์ 1 หม่อมเจ้าพระภุชงค์ถวายเทสนาอริยะทรัพย์กันท์ 1 และมีเทสนาสาลาธัมทาน 4 กันท์หย่างเวลาวานนี้

เวลาบ่าย 2โมงเสส สเด็ดออกทางไนประทับพลับพลาไต้ทอดพระเนตรโขน เวลาบ่าย 5 โมงเสส สเด็ดออกพลับพลาเหนือซงโปรยพระราชทานราสดรหย่างวานนี้แล้ว สเด็ดขึ้นซงเครื่อง จวนย่ำค่ำสเด็ดออกอีกซงโปรยกัลปพรึกส์และสลากพระราชทานพระบรมวงสานุวงส์ข้าทูนละอองธุลีพระบาท และโปรดไห้ทิ้งทานทุกต้นกัลปพรึกส์ตามเช่นทุกวันมา

เวลาค่ำ สเด็ดวัดราชประดิถ สเด็ดประทับไนพระอุโบสถ ซงจุดเทียนนมัสการ หม่อมเจ้าพระธัมมุนหิสถวายสีลแล้ว หม่อมเจ้าพระธัมมุนหิส หม่อมเจ้าพระ และถานานุกรม และเจ้าอธิการอันดับ 20 สวดภิกขุอปริหานิยธัมสูตร มัควิภังคสูตร โลกธัมสูตร สเด็ดซงจุดเทียนไนที่ต่าง ๆ วันนี้พระสงค์และสามเนรเปรียซึ่งได้สวดมนต์ไนที่ต่าง ๆ นั้นคือ สวดไน​พระอุโบสถ 20 การปเรีย 20 ปราสาทพระรูป 10 ปะรำข้างหนึ่ง 49 ข้างหนึ่ง 48 รวม 157 รูป สวดหย่างเดียวกันกับไนพระอุโบสถ พระสงค์สวดมนต์จบสเด็ดกลับประทับพลับพลาเหนือ ซงจุดดอกไม้แล้วสเด็ดประทับพลับพลาไต้ทอดพระเนตรโขน โขนเล่นวันนี้ ทสกันท์ตั้งพิธีเผารูปเทวดาและออกรบ พระลักสน์ถูกหอกกบิลพัสดุ์ จนสึกทสคิรีวรรนคิรีธร ตลอดจนถึงมนโทหุงน้ำทิพ เวลา 2 ยามเสสสเด็ดออกซงโปรยสลากแล้วสเด็ดขึ้นข้างไน

วันจันท์ แรม 3 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า 4 โมงเสส โปรดไห้สมเด็ดพระเจ้าลูกยาเทอสเด็ดออกไปปติบัติพระสงค์ที่วัดราชประดิถ พระสงค์รับพระราชทานฉันของหลวง ไนพระอุโบสถได้รับไทยทานหย่างเอก 9 หย่างโท 10 หย่างตรี 11 รวม 20 รูป นอกนั้นฉันที่การปเรีย 20 สาลาไนสวนสรานรมย์ 63 โรงพิมพ์ 54 แต่เปนของหลวง 1 ของเจ้านาย 53 รวมเปน 157 รูป รวมรับไทยทานหย่างเอก 13 หย่างโท 34 หย่างตรี 110 และโปรดไห้มีเทสนาของหลวงไนพระอุโบสถกันท์ 1 พระอมราภิรักขิตถวายเทสนาอปริหานิยธัมกันท์ 1 และมีเทสนาสาลาธัมทาน 4 กันท์หย่างเวลาวานนี้ รวมเทสนาไนงานนี้ทั้ง 6 วันเทศน์หลวง 6 กันท์ ของเจ้านาย 24 กันท์ รวม 30 กันท์

รับพระราชทานฉันและสวดมนต์ 6 วัน ของหลวง 123 ​ของสมเด็ดพระนางเจ้าพระบรมราชเทวี และพระนางเทอ และสมเด็ดพระเจ้าน้องยาเทอ สมเด็ดพระเจ้าลูกเทอ พระเจ้าน้องยาเทอ พระเจ้าพี่นางน้องนางเทอ พระเจ้าลูกเทอ รวม 770 รวมเส็ดทั้งสวดมนต์ ฉัน เทสนาไนงานคราวนี้ พระสงค์ 929 รูป แต่มาไม่ได้นั้นก็ได้จำหน่ายไว้แล้ว

เวลาบ่าย 2 โมงเสส สเด็ดออกทางไนประทับพลับพลาไต้ทอดพระเนตรโขน เวลาบ่าย 5 โมงเสสสเด็ดออกซงโปรยพระราชทานราสดร แล้วสเด็ดขึ้นซงเครื่อง จนเวลาจวนค่ำสเด็ดออกพลับพลา ซงโปรยผลกัลปพรึกส์และสลากต่าง ๆ พระราชทานพระบรมวงสานุวงส์ข้าทูนละอองธุลีพระบาท และโปรดไห้ทิ้งทานทุกตันกัลปพรึกส์หย่างทุกวันมา มีการสมโภชตามเคย เวลาบ่ายพราหมน์พิธีได้เบิกแว่นเวียนเทียนสมโภชพระเจดีย์และพระอุโบสถวัดราชประดิถตามทำเนียมด้วย

เวลาค่ำสเด็ดเข้าไนวัดราชประดิถ สเด็ดนมัสการไนพระอุโบสถ และพระเจดีย์ และปราสาทไว้พระไตรปิดก ปราสาทพระบรมรูป ซงสักการะทั่วแล้วสเด็ดกลับประทับพลับพลาเหนือซงจุดดอกไม้เพลิง แล้วสเด็ดประทับพลับพลาไต้ทอดพระเนตรโขน โขนเล่นชุดหนุมานอาสาตลอดถึงทสกันท์ล้ม โขนเล่นสนุกมาก พระราชทานรางวันทสกันท์ชื่อนายทองไบและนายบัว และหนุมาน กับคนเจรจา จำอวด เปนพระราชทรัพย์หลายชั่ง เวลาเกือบ8 ทุ่มสเด็ดออกซงโปรย​สลากแล้วสเด็ดขึ้นข้างไน เปนเส็ดการพระราชกุสลไนการฉลองวัดราชประดิถสถิตมหาสิมาราม รวม 7 คืน 6 วันเท่านี้

การที่สมเด็ดพระเจ้าหยู่หัวซงบำเพ็นพระราชกุสล และมีการมหรสพสมโภชวัดราชประดิถสถิตมหาสิมารามคราวนี้เปนการไหย่มโหลาร ส่วนทานบริจาคถวายพระภิกสุสงค์ก็ล้วนแต่ของประนีตวิจิตรสอาด ทั้งเปนภันท์อันแปลกประหลาดนานามีราคามาก เปนของอันยากที่ชนทั้งหลายจะอาดบริจาคได้ ทั้งสลากที่ซงโปรยพระราชทานพระบรมวงสานุวงส์ ข้าทูนละอองธุลีพระบาททวยราสดรนั้น ก็เปนพัสดุแก้วแหวนเครื่องประดับทองเงินและเครื่องภาชนไช้สอยแพรพรรนและผ้า เครื่องอุปโภคนานา ล้วนแต่มีราคามากและเปนของที่ไช้ได้จิง ๆ มีทั้งช้าง ม้า โค กะบือ เรือพายถ้วนทุกสิ่ง สิ้นพระราชทรัพย์เปนอันมาก มีต้นกัลปพรึกส์ต้นละชั่งวันละ 8 ต้น ทั้งซงโปรยบนพลับพลามีเงินบาทสลึงเฟื้องวันละ 3 ชั่ง 5 ตำลึง และการมหรสพนั้นก็มีเปนการไหย่ถ้วนทุกหย่างมิได้ลดหย่อน เปนที่เอิกเกริกเสมอการแต่ก่อนหรือจะยิ่งกว่า มีชนทั้งหลายนานาประเทสทวยราสดรมารับพระราชทาน ทานบริจาคอันไหย่หลวง และมาดูการมหรสพอันเอิกเกริกสนุกสนาน เปนมโหลารกึกก้องไปทั่วท้องสนามชัยทั้ง 7 คืน 6 วัน

แต่การพระราชกุสลถวายทานบริจาคแด่พระภิกสุสงค์นั้น ซงพระกรุนาโปรดเกล้า ฯ ไห้สมเด็ดพระราชโอรส พระราชโอรส ​พระราชธิดาไนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัวพระบรมชนกนาถ ซึ่งเปนสมเด็ดพระราชอนุชาและพระอนุชาของพระองค์ และสมเด็ดพระเจ้าลูกเทอ และพระเจ้าลูกเทอของพระองค์ ซึ่งนับเปนสมเด็ดพระราชนัดดาไนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัวนั้น ได้มีส่วนวัตถุทานถวายพระสงค์นั้นด้วย เพราะเหตุที่ซงพระมหาเมตตาโปรดเกล้า ฯ จะไห้ได้ฉลองพระเดชพระคุนไนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้า ฯ นั้นด้วย และตามพระบรมราชดำหริของสมเด็ดพระจอมเกล้าฯซึ่งจะโปรดไห้พระเจ้าลูกเทอของพระองค์ฉลองวัดราชประดิถสถิตมหาสิมารามนั้นด้วย แต่การนอกจากไทยทานถวายพระสงค์นั้นเปนพระราชทรัพย์สิ้นทั้งนั้นไม่มีส่วนของผู้อื่น การคราวนี้ก็เปนการไหย่มโหลารเอิกเกริกก็เพราะความที่ซงกอบไปด้วยพระมหากตัูกตเวทิตาคุนอันไหย่หลวงเปนพระเกียรติยสอันประเสิดไหย่ยิ่ง

วันอังคาร แรม 4 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสับตสก จุลสักราช 1247

ไม่มีราชการอะไรไม่ได้สเด็ดออก เปนอันซงพัก

วันพุธ แรม 5 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาวันนี้ไม่มีราชการอะไร โปรดไห้มีการดินเนอพระราชทานฮิสไฮเนส ปรินซ์ลุยส์นโปเลียนไนวันนี้

เวลาทุ่มเสส พระเจ้าหยู่หัวซงครึ่งยสทหาน สเด็ดออก​ประทับดอรนิงรูมปรินซ์ลุยส์นโปเลียนกับพระบรมวงสานุวงส์ที่ถูกเชินเข้ามาเฝ้าทูนละอองธุลีพระบาท แล้วสเด็ดไปประทับห้องเสวยพระที่นั่งมูลสถานบรมอาสน์ มีแผนที่และพระนาม นาม ท่านผู้ที่ประชุมไนโต๊ะข้างล่างนี้

จมื่นวิชิต		หลวงนายสิทธิ
หลวงสักดิ		พระวรเดช
พระเสมอ		พระยามหามนตรี
พระยาประภา		หมอกาวัน
เจ้าวัธนา		มิสเตอร์ซิก
พระองค์วรวรรน		พระองค์สาย
พระองค์จันททัต		พระองค์โสน์
กรมพระภานุ ฯ		กรมภูธเรส
ประทับ		สมเด็ดจักรพัดิ
เจ้านโปเลียน		กรมเทววงส์
กรมอดิสร		พระองค์สวัสดิ์
พระองค์สรี		พระองค์ดิส
พระองค์ขจร		พี่เลี้ยงเจ้า
พระยาภาส		ชลยุธ
พระยานรรัตน		จักรยา
สรรเพช์		สรีสรรักส์
สราภัย		หลวงราชนรารักส์

​ยามเสสดินเนอแล้วสเด็ดประทับซิตติงรูม ตรัดหยู่กับเจ้านโปเลียน จนเวลา 4 ทุ่มเสสเจ้ากลับไป สเด็ดขึ้น

วันพรึหัสบดี แรม 6 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

วันนี้สวดมนต์ที่วังกรมหมื่นพิชิตปรีชากร ไนการเลื่อนกรมหมื่นพิชิตปรีชากรเปนกรมหลวง พระองค์ชุมพลเปนกรมหมื่น เวลาบ่ายพระบรมวงสานุวงส์ข้าราชการไปประชุมพร้อมกัน

เวลา 2 ทุ่มเสส พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดออกทางพระที่นั่งจักรี สเด็ดซงรถพระที่นั่งไปประทับวังกรมหมื่นพิชิต สเด็ดขึ้นประทับบนท้องพระโรงรับสั่งกับพระบรมวงสานุวงส์ จนเวลายามเสสสเด็ดกลับพระบรมมหาราชวัง

วันนี้สมเด็ดพระนางเจ้าสเด็ดด้วย

วันสุกร์ แรม 7 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า 3 โมงเสส พระเจ้าหยู่หัวซงเครื่องเหมือนงานตั้งกรมแต่ก่อน ๆ สเด็ดออกซงรถพระที่นั่งสเด็ดพระราชดำเนินพร้อมด้วยขบวนนำและตาม สเด็ดไปประทับวังกรมหมื่นพิชิตปรีชากร สเด็ดขึ้นประทับบนท้องพระโรงพร้อมด้วยพระบรมวงสานุวงส์ข้าทูนละอองธุลีพระบาทเฝ้าพร้อมกัน

ครั้นได้พระเริกส์เช้า 4 โมง 15 นาที กรมหมื่นพิชิต​ปรีชากรพระองค์เจ้าชุมพลสมโภช ซงผ้าซงและซงสพักสู่แท่นสงๆน้ำพระพุทธมนต์ ขนะนั้นเจ้าพนักงานประโคมแตรสังข์พินพาทย์ค้องชัยตามทำเนียม พระสงค์บนท้องพระโรงมีกรมพระปวเรส กรมหมื่นวชิราน พระราชาคนะ 10 องค์สวดชัยมงคลพร้อมกัน ไนลำดับนั้นพระเจ้าหยู่หัวสเด็ดพระราชทานน้ำพระพุทธมนต์แล้ว พระบรมวงสานุวงส์ที่ซงมีพระชนมพรรสาจเรินมาก และที่ซงคุนวุทธิปรีชาทั้งฝ่ายหน้าและฝ่ายไนประทานน้ำพระพุทธมนต์ แล้วเสนาบดีจึ่งถวายน้ำพระพุทธมนต์ พราหมน์ถวายน้ำกรดสังข์ตามไสยเวท พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดกลับมาประทับห้องกลาง กรมหมื่นพิชิตปรีชากร พระองค์เจ้าชุมพลสมโภชสงเส็ดแล้วไปประทับ นะท้องพระโรง

พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดขึ้นพระที่นั่งโธรน พระบรมวงสานุวงส์เสนาบดีมนตรีมุขมาจ ทั้งฝ่ายพลเรือนและทหานเฝ้าทูนละอองธุลีพระบาทตามตำแหน่งถ้วนทุกกะซวง จึงพระยาสรีสุนทรโวหารอ่านประกาส ซึ่งซงพระราชดำหริว่าพระเจ้าน้องยาเทอกรมหมื่นพิชิตปรีชากร ซงสติปัารอบรู้พระราชกำหนดกดหมายเก่าไหม่มั่นคง และได้รับราชการมาโดยเรียบร้อย และได้สเด็ดไปจัดราชการเมืองเชียงไหม่สมพระราชประสงค์เปนที่ไว้วางพระราชหรึทัย ควนรับราชการไปพายหน้า จึ่งโปรดไห้สถาปนาเลื่อนขึ้นเปนกรมหลวง มีพระนามตาม​จารึกไนพระสุพรรนบัตรว่า พระเจ้าน้องยาเทอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร มุสิกนาม ซงสักดินา 15000 กับไห้ซงเลื่อนเจ้ากรมเปนหลวงพิชิตปรีชากร สักดินา 600 ปลัดกรมเปนขุนอมรภักดี สักดินา 400 สมุหบัชีเปนหมื่นสรีพยุหะพล สักดินา 300 อนึ่งซงพระราชดำหริว่า พระเจ้าน้องยาเทอ พระองค์เจ้าชุมพลสมโภช ซงพระจเรินวัยวุทธิปรีชาสามาถไนราชกิจและเปนที่สนิธชิดชมไนพระบรมวงสานุวงส์ทั่วไป และเปนราชเอดเดอแกมป์หลวงเปนที่ไว้วางพระราชหรึทัย จึ่งโปรดเกล้า ฯ ให้สถาปนาเปนองค์เจ้าต่างกรม มีพระนามตามจารึกไนพระสุพรรนบัตรว่า (พระเจ้าน้องยาเทอ กรมหมื่นสรรพสิทธิประสงค์อัชนาม ซงสักดินา 15000) ไห้ซงตั้งเจ้ากรมเปนหมื่นสรรพสิทธิประสงค์ สักดินา600 ปลัดกรมเปนหมื่นดำรงราชกิจ สักดินา 400 สมุหบัชีเปนหมื่นลิขิตคนารักส์ สักดินา 300

ครั้นอ่านประกาสจบแล้ว มีพระบรมราชโองการไห้หากรมหมื่นพิชิตปรีชากรเข้าไปไนพระที่นั่ง ซงหลั่งน้ำพระมหาสังข์ทักสินาวัตซงเจิมพระราชทาน ขนะนั้นพระสงค์สวดชัยมงคล เจ้าพนักงานประโคมสังข์แตรพินพาทย์ค้องชัยตามทำเนียม ซงเจิมแล้วโปรดพระราชทานพระสุพรรนบัตร 1 ซองทองคำ 1 พระธำมรงค์นพเก้า 1 แล้วมีพระบรมราชโองการไห้หาพระองค์เจ้าชุมพลสมโภชเข้าไปหน้าพระที่นั่งซงหลั่งน้ำพระมหาสังข์​และซงเจิม แล้วพระราชทานพระสุพรรนบัตร 1 ส้อยจักรี สายสพายจักรี ดวงจักรีดารา สำรับ 1 กาทองคำ พระมาลาเส้าสเทิน 1 แล้วกรมหลวงพิชิตปรีชากร กรมหมื่นสรรพสิทธิประสงค์ ถวายต้นไม้ทองเงินธูปเทียนทองเงิน ของถวายไนการตั้งกรมด้วย

สเด็ดจากพระที่นั่งโธรน พระสงค์ถวายอติเรกแล้วสเด็ดไปประทับโต๊ะเสวยพร้อมด้วยพระบรมวงสานุวงส์ เสวยแล้วสเด็ดประทับหยู่จนบ่ายโมงเสสสเด็ดกลับพระบรมมหาราชวัง

สมเด็ดพระนางเจ้าพระบรมราชเทวี และบรมวงสานุวงส์สเด็ดทั้งสองเวลา

วันเสาร์ แรม 8 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

ไม่มีราชการอะไรไม่ได้สเด็ดออก

วันอาทิจ แรม 9 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาค่ำสเด็ดออกประทับห้องออกขุนนาง ซงปิดทองพระแล้วสเด็ดขึ้นพระแท่นออกขุนนาง

พระมนตรีอ่านบอกหลวงยกบัตรเมืองนครนายก ส่งตัวอ้ายเหมผู้ร้ายค่าคนตาย ฉบับ 1 กับไบบอกพระยาสุจริตเมืองตาก รายงานที่ได้จ่ายคนไห้หม่อมเทวาธิราชไปทำโทรเลขทางเมียวดี

​พระยาพิพัธอ่านบอกพระยาสาครสงคราม เมืองบางละมุง ว่าได้หานายกองมาเร่งน้ำมันยางส่วยค้าง จำนวนปีมะเสงตรีสก มะเมียจัตวาสก มะแมเบจสก วอกฉสก 4 จำนวน ไพร่ 8 คน เรียกคน 1 ปีละ 3 ถัง ทาส 1 คนเรียกปีละถังครึ่ง รวม 4 จำนวนน้ำมันยาง 102 ถัง ได้ไห้กรมการคุมเข้ามาส่ง

แล้วสเด็ดประทับออฟฟิสจนเวลาทุ่มเสสสเด็ดขึ้น

วันจันท์ แรม 10 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาวันนี้สมเด็ดพระเจ้าลูกยาเทอ เจ้าฟ้ามหาวชิรุนหิสไม่ซงสบายพระบังคนมากไป พระเจ้าหยู่หัวและพระบรมวงสานุวงส์สเด็ดไปหยู่ที่นั่น

วันนี้เริ่มการซงบำเพ็นพระราชกุสล ถวายไนพระบรมอัตถิพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว และฉลองพระพุทธรูปฉลองพระองค์พระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว ไนการที่สเด็ดดำรงสิริราชสมบัติมาเสมอด้วยรัชกาลของสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว โดยความที่ซงพระราชจเรินสุขสิริสวัสดิ์พิพัธนมงคลสมบูรน์ จึ่งโปรดเกล้า ฯ ไห้จัดการที่จะบำเพ็นพระราชกุสลเปนการไหย่ มีเทสนาเครื่องกันท์กะจาดไหย่เหมือนคราวก่อนด้วย แต่การคราวนี้มีพิธีตรุสเกี่ยวหยู่จึงต้องแบ่งการเปนระยะไปไม่เนื่องกันเหมือนคราวก่อน

​เจ้าพนักงานได้จัดการไนพระที่นั่งอนันตสมาคม เชินพระพุทธรูปฉลองพระองค์ พระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว ซึ่งหุ้มทองคำและซงเครื่องอาภรน์หย่างจักรพัดิราชาธิราช และเครื่องอาภรน์นั้นก็ล้วนแล้วด้วยทองคำลงยาราชาวดี และฝังพลอยต่าง ๆ เปนหย่างวิเสสนั้นขึ้นตั้งบนม้าหมู่ลายสลักปิดทองประดับกะจก ประดับไปด้วยเครื่องบูชาสักการะต่าง ๆ เปนอันมาก ม้าหมู่นั้นตั้งตรงที่ตั้งพระที่นั่งโธรน และเชินพระพุทธรูปประจำวันและประจำพรรสา ไนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัวตั้งบนพระที่นั่งเสวตฉัตร มีเครื่องสักการะต่างๆ เบื้องขวาของพระพุทธรูปฉลองพระองค์นั้น ตั้งบุสบกทองคำมีชั้นแว่นฟ้ารอง 3 ชั้นแวดล้อมด้วยฉัตรทองคำ และเครื่องสูงจามร แล้วเชินพระบรมอัตถิ พระบรมทนต์ไนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัวขึ้นสถิตบนนั้น มีเครื่องปรมราชูปโภคตั้งตามขัตติยะราชประเพนี และมีกลองชนะแตรสังข์มโหรทึกประโคมตามเวลากว่าจะสิ้นการบำเพ็นพระราชกุสลสมัยนี้

เวลายามเสส พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดออกพระที่นั่งอนันตสมาคม ซงจุดเทียนนมัสการไนที่ทั้งปวงเปนอันมากแล้วสเด็ดซงทอดผ้าไตรหย่างดีย่ามโหมดเทสริ้วสีเขียวนับทอง 18 สำรับ กรมพระปวเรสวริยาลงกรน์ หม่อมเจ้าพระ พระราชาคนะ คนะผู้ไหย่ผู้น้อย 18 องค์สดับปกรน์ แล้วซงประเคนพัดรอง​ด้ามมุกด์พื้นกำมะหยี่เขียวปักลายทองตรามงกุต แด่พระสงค์ 18 องค์ ซงทอดผ้าไตรหย่างรองย่ามแพรดอกทอง 47 สำรับ พระราชาคนะถานานุกรมปเรีย 47 รูปสดับปกรน์ โปรดไห้เจ้านายซงประเคนพัดรองแพรเหลืองดอกปักทอง แก่พระสงค์ 47 รูป พระสงค์ทั้งปวงออกไปครองผ้า การที่ซงถวายไตรบริขารเปนของสมโภชนั้น คือหย่างเอก 18 องค์เสมอด้วยรัชกาลพระสาละองค์ อีก 47 องค์นั้นเสมอด้วยพระชนมพรรสาที่ยังมิได้เถลิงถวัลยราชสมบัติ รวมทั้งสองหย่าง 65 พรรสา เสมอด้วยพระชันสาของสมเด็ดพระบรมชนกนากเจ้า และพระสงค์ที่ได้บริขารหย่างเอก 18 นั้น จะได้ถวายเทสนาเครื่องกันท์กะจาดไหย่ 17 องค์ แต่กรมพระปวเรสนั้นซงชราโปรดมิไห้ถวายเทสนาแต่ถวายกะจาดด้วย จึ่งรวมเป็น 18 องค์เสมอด้วยรัชกาล

พระสงค์ครองผ้าแล้วเข้ามานั่งที่ จึ่งซงจุดเทียนธูปเครื่องนมัสการ กรมพระปวเรสถวายสีลแล้ว กรมพระปวเรสหม่อมเจ้าพระราชาคนะผู้ไหย่ผู้น้อยถานานุกรมปเรีย 65 รูปสวดสัตปริตร เวลาเกือบ 5ทุ่มสวดมนต์จบ พระสงค์ถวายอติเรกถวายพระพรลากลับไป

พระบรมวงสานุวงส์ข้าทูนละอองธุลีพระบาทถวายดอกไม้ธูปเทียน ไนการที่ซงบำเพ็นพระราชกุสลไนสมัยซึ่งสเด็ดดำรง​สิริราชสมบัติเสมอด้วยรัชกาลแห่งสมเด็ดพระบรมชนกนาถเจ้า เวลา 5 ทุ่มเสสสเด็ดขึ้นข้างไน โปรดไห้สมเด็ดพระเจ้าลูกเทอสเด็ดไปซงจุดดอกไม้ด้วย

วันอังคาร แรม 11 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้าโมงเสส สเด็ดออกพระที่นั่งอนันตสมาคม เปนพระเริกส์บันจุพระบรมธาตุพระพุทธรูปฉลองพระองค์ สเด็ดซงจุดเทียนนมัสการ กรมพระปวเรสถวายสีล ซงสีลแล้วสเด็ดขึ้นเกยที่ปลูกขึ้นเสมอพระเสียรพระพุทธรูป ซงบันจุลุ้งพระบรมสารีริกธาตุลงไนพระเกสพระพุทธรูป ขนะนั้นพระสงค์ 65 รูปถวายชัยมงคล เจ้าพนักงานประโคมสังข์แตรพินพาทย์ตามทำเนียม บันจุพระบรมสารีริกธาตุแล้ว โปรดไห้เชินแผ่นสุพรรนบัตรพระนามพระพุทธรูปขึ้นติด ไนลักสนะสุพรรนบัตรนั้นจารึกพระนามว่า (พระมหาสิรจุมภตปติมากร) แต่เปนสองแผ่น ๆ หนึ่งมีแต่พระนาม อีกแผ่นหนึ่งเปนเรื่องที่ส้างพระพุทธรูปนี้มีความว่า (สุภมัสดุพระพุทธสาสนากาลเปนอดีตภาคล่วงแล้ว 2428 พรรสา ปรัตยุบันกาลกุกุธสังวัจฉระผคุนมาส กาลปักส์เอกาทสดิถีภุมวารบริเฉทกาลกำหนด พระบาทสมเด็ดพระปรมินทรมหาจุลาลงกรน์ บดินทรเทพยมหามกุตบุรุสรัตนราชรวิวงส์ วรุตมพงส์บริพัตร วรขัตติยะราช​นิกโรดม จาตุรันตบรมมหาจักรพัดิราชสังกาส บรมธัมมิกมหาราชาธิราช บรมนาถบพิตร พระจุลจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว)

ซงพระอนุสรคำนึงถึงพระราชประสงค์แห่งสมเด็ดพระบรมชนกนาถ พระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว ซึ่งมีพระบรมราชโองการดำหรัดสั่งไว้ ไห้สถาปนาพระพุทธรูปฉลองพระองค์ขึ้นไว้ไนเวลาที่สเด็ดสวรรคตล่วงแล้วนั้น จึงซงพระกรุนาโปรดเกล้าฯไห้สถาปนาพระพุทธรูปห้ามสมุทซงเครื่องหย่างจักรพัดิราชาธิราชพระองค์นี้ขึ้นไว้ไนพระพุทธสาสนา ครั้นเมื่อการพระพุทธรูปสำเหร็ดแล้ว ได้มีมหกัมการฉลองพระที่นั่งอนันตสมาคม พร้อมด้วยการพระราชกุสลฉลองพระเดชพระคุนไนสมเด็ดพระบรมชนกนาถ ไนเมื่อการซึ่งได้สเด็ดดำรงสิริราชสมบัติมาเสมอด้วยรัชกาลที่ 4 นั้น และการพระราชกุสลทั้งปวงนี้ ซงพระราชอุทิสถวายฉลองพระเดชพระคุนแด่สมเด็ดพระบรมชนกมหาราชาธิราช แม้จะสเด็ดหยู่ไนทิพสถานไดๆ ก็ดี ขอจงได้ซงอนุโมทนาไนส่วนพระราชกุสล แล้วจงสำเหร็ดเปนสุขสมบัติดังพระราชประสงค์ทุกประการ เทอน

ซงบันจุเส็ดแล้วสเด็ดซงประเคน พระสงค์ 65 องค์รับพระราชทานฉัน ครั้นฉันแล้วสเด็ดซงประเคนบริขารหย่างเอกแด่กรมพระปวเรส แต่พระสงค์จะได้รับไตรหย่างเอกอีก 17 รูปนั้นมิได้ถวายอะไร เพราะจะได้ไปถวายเทสนาต่อไป ยก​บริขารไปเปนเครื่องกันท์ พระราชาคนะถานานุกรมปเรีย 47 รูปนั้น โปรดไห้เจ้านายถวายบริขารองค์ละ 2-3 สิ่ง แต่เปนของดีๆ มีโคมลานและที่กาแฟเปนต้น พระสงค์ถวายอนุโมทนาแล้วถวายพระพรลาไป โปรดไห้มีสดับปกรน์อีก 500 เวลาเที่ยงเสสสเด็ดขึ้น เปนเส็ดการบำเพ็นพระราชกุสลถวายพระบรมอัตถิและฉลองพระพุทธรูปฉลองพระองค์เท่านี้

อนึ่ง วันนี้มีการพระราชพิธิสัมพัจฉรฉินท์ เจ้าพนักงานตั้งเครื่องพระราชพิธีต่างๆ พร้อมและเชินปืนมหาเริกส์ มหาไชย มหาจักร มหาปราบยุค ไปตั้งตามทำเนียมด้วย

เวลาย่ำค่ำเสส พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดออกประทับพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ซงจุดเทียนนมัสการ กรมพระปวเรสวริยาลงกรน์ถวายศีล แล้วกรมพระปวเรสพระราชาคนะผู้ไหย่ผู้น้อย 20 องค์สวดสัตปริตร พอพระสงค์สวดมนต์พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดขึ้น

ปีนี้มีพระองค์เจ้าไนกรมพระราชวังบวร 3 องค์ คือ พระองค์เจ้าโอภาสไพสาล 1 พระองค์เจ้าวรวุทธิอาภรน์ 1 พระองค์เจ้าเทวีวิไลวรรน 1 กับหม่อมเจ้าอีก 3 องค์ รวม 6 องค์ เกสากันต์ด้วย วันนี้เปนวันเริ่มฟังสวด

วันพุธ แรม 12 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า 4 โมงเสส สเด็ดออกพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ​ซงจุดเทียนนมัสการ กรมพระปวเรสถวายศีลแล้วซงถวายเทียนชนวนแด่กรมพระปวเรส สเด็ดไปซงจุดเทียนไชย ขนะนั้นพระสงค์ทั้งปวงสวดคาถาจุดเทียนไชย เจ้าพนักงานประโคมพินพาทย์แตรสังข์ตามทำเนียม แล้วพระสงค์ถวายพรจบลงสเด็ดซงประเคน กรมพระปวเรส และพระราชาคนะ พระครูพระพิธิธัมรวม 68 องค์รับพระราชทานฉัน ครั้นพระสงค์ฉันแล้วถวายอนุโมทนาอติเรกถวายพระพรลากลับไป สเด็ดมาประทับตรัดกับพระบรมวงสานุวงส์ข้าทูนละอองธุลีพระบาท ครู่หนึ่งสเด็ดขึ้น พระสงค์พิธีธัมได้สวดภานวารไปกว่าจะสิ้นพระราชพิธี

เวลาทุ่มเสส โปรดไห้สมเด็ดพระเจ้าลูกเทอสเด็ดไปซงจุดเทียนที่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท กรมพระปวเรสพระราชาคนะผู้ไหย่ผู้น้อยพระครูพระพิธีธัม 68 องค์ สวดพระพุทธมนต์เปนวันที่ 2

อนึ่ง วันนี้พระสงค์จะได้สวดมนต์ทุกป้อมมุมกำแพงพระนคร และวัดกลางพระนครด้วย และฝั่งตะวันตกก็มีอีก 6 แห่ง

วันพรึหัสบดีแรม 13 ค่ำเดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้าโปรดไห้สมเด็ดพระเจ้าลูกเทอสเด็ดไปซงประเคน​ที่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท กรมพระปวเรสพระราชาคนะผู้ไหย่ผู้น้อยพระครูพระพิธิธัมรวม 64 องค์ รับพระราชทานฉันและไนที่ต่าง ๆ ซึ่งได้มีการสวดมนต์ คือที่ป้อมมุมกำแพงพระนครและที่พระอารามไหย่ ๆ กลางพระนคร ก็ซงพระกรุนาโปรดเกล้าฯไห้ขอแรงพระบรมวงสานุวงส์ทำสำรับไปเลี้ยงทั่วกัน

และย่ำค่ำ ซงพระกรุนาโปรดเกล้า ฯ ไห้สมเด็ดพระเจ้าลูกเทอสเด็ดไปซงจุดเทียนที่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท กรมพระปวเรสพระราชาคนะพระครูพระพิธีธัมรวม68องค์สวดพระพุทธมนต์ เปนวันที่ 3

อนึ่ง วันนี้เปนวันสวดมนต์ไนการมหามงคลสมัย ซึ่งพระเจ้าหยู่หัวสเด็ดดำรงสิริราชสมบัติมาเสมอด้วยรัชกาลของสมเด็ดพระบรมชนกนาถ พระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว คือนับแต่วันสมเด็ดพระนั่งเกล้าเจ้าหยู่หัวสเด็ดสวรรคตไนวันพุธ ขึ้น 1 ค่ำ เดือน 5 ปีกุน ยังเปนโทสก 1212 เวลา 8 ทุ่ม 3 นาทีนั้นมา จนพระบาทสมเด็ดพระจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว สเด็ดสวรรคตไนวันพรึหัสบดี ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 ปีมะโรงสัมริทธิสก 1230 เวลายามหนึ่ง นับเปนรัชกาลของสมเด็ดพระบรมชนกนากเจ้าได้ 6391 วัน 18 ชั่วโมง 57 นาที คิดตามจันทคติกาลตามปีได้ 17 ปี 6 เดือนเกือบกึ่ง เทียบตั้งแต่วันเวลาที่สุดแห่งจัตถรัชกาลมาถึง วันสุกร์ แรม 14 ค่ำ ปีระกา​สัปตสก 1247 เวลาบ่าย 3 โมง 57 นาทีเปนถ้วนครบกำหนดวันเวลาเท่ากันคือ 6391 วัน 18 ชั่วโมง 57 นาที จึงโปรดไห้จัดการพิธีมงคลสมัยไนพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท เจ้าพนักงานได้เชินพระพุทธบุสยะรัตนน้อยและพระไชยเนาวโลหะ สถิตบนพระที่นั่งพุดตานทองคำพายไต้พระมหาเสวตฉัตร แต่พระพุทธบุสยะรัตนนั้นหยู่ไนบุสบกงาอีกทีหนึ่ง เชินพระไชยและพระชนมพรรสาตั้งบนม้าหมู่ริมพระที่นั่งพุดตานด้านขวา เครื่องเบจมหาราชกกุธภันท์และพระแสงต่าง ๆ ตั้งม้าหมู่เบื้องซ้ายพระที่นั่งพุดตานทองคำ และมีพระเต้าน้ำพระพุทธมนต์ต่าง ๆ ตามทำเนียม และตั้งเครื่องสักการะนานาเรี่ยรายไปโดยสอาดงดงาม

เวลา 2 ทุ่มเสส พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดออกประทับท้องพระโรงกลางพระที่นั่งจักรี พร้อมด้วยพระบรมวงสานุวงส์ข้าทูนละอองธุลีพระบาทเฝ้าพร้อมกัน สเด็ดซงประเคนผ้าไตรหย่างดี ย่ามโหมดเทสริ้วแดง พัดรองตราพระเกี้ยวพื้นกำมะหยี่แดงแด่กรมหมื่นวชิราน หม่อมเจ้าพระ พระราชาคนะผู้ไหย่ผู้น้อย 18 องค์ แล้วซงประเคนไตรหย่างกลางย่ามแพรดอกทองพัดรองแพรดอกปักทอง แด่หม่อมเจ้าพระ พระราชาคนะ ถานานุกรมปเรีย 15 องค์ รวมพระสงค์ 33 องค์เสมอด้วยพระชนมพรรสา พระสงค์ออกไปครองผ้าแล้วกลับเข้ามานั่งที่ สเด็ดซงจุดเทียนนมัสการ กรมหมื่นวชิรานถวายศีล แล้ว​พระยาสรีสุนทรโวหารอ่านประกาสว่าด้วยซงพระราชดำหริไนการบำเพ็นพระราชกุสลไนสมัยนี้ ไนการฉลองวัดราชประดิถ ครั้นอ่านประกาสจบแล้วพระสงค์สวดทวาทัสปริตร เวลา 4 ทุ่มเสสสวดมนต์จบ พระสงค์อติเรก ถวายพระพรลากลับ สเด็ดมาประทับตรัดกับพระบรมวงสานุวงส์ข้าทูนละอองธุลีพระบาทครู่หนึ่งสเด็ดขึ้นข้างไน

วันสุกร์แรม 14 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า 2 โมง พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดออกท้องพระโรงกลางพระที่นั่งจักรี ซงจุดเทียนนมัสการ กรมหมื่นวชิรานถวายสีล แล้วกรมหมื่นวชิราน หม่อมเจ้าพระ พระราชาคนะถานาปเรีย 33 องค์ถวายพรพระจบลง สเด็ดซงประเคน พระสงค์รับพระราชทานฉัน แล้วสเด็ดซงประเคนธูปเทียนหมากพลูแก่กรมหมื่นวชิราน หม่อมเจ้าพระ พระราชาคนะที่ได้รับไทยทานหย่างเอก 18 องค์ โปรดไห้เจ้านายซงประเคนบริขารต่าง ๆ หย่างเช่นวันงานพระบรมอัตถิ แก่หม่อมเจ้าพระ พระราชาคนะ ถานานุกรมปเรียอีก 15 รูป ซึ่งรับไทยทานหย่างรองด้วยมิได้ถวายเทสนา พระสงค์ถวายอนุโมทนาอติเรกถวายพระพรลากลับไป พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดขึ้น วันนี้เปนวันตรงที่รัชกาลปัจจุบันนี้เสมอด้วยรัชกาลที่ 4 แต่กาลคราวก่อนมานั้นเคยมีสลุต 3 เวลา ครั้งนี้ซงพระราชดำหริว่าเวลาค่ำวันนี้จะต้องมี​การยิงปืนอาตานาติย์ จะเปนสลุตทั้งกลางวันกลางคืนไป จึ่งโปรดไห้เลื่อนไปวันขึ้น 1 ค่ำ เดือน 5 ปีจอ ยังเปนสัปตสก และการคราวนี้ก็มิได้ติดต่อกันเหมือนเมื่อรัชกาลเสมอด้วยรัชกาลที่ 2 เพราะครั้งนี้มีพระราชพิธีสำหรับปีมาแซกแซง จึ่งต้องเว้นเปนระยะไป เพื่อจะมิไห้ยุ่งกันวุ่นวาย

เวลาเช้า 4 โมง สเด็ดออกพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ซงจุดเทียนนมัสการ กรมพระปวเรสถวายศีลซงสีลแล้วสเด็ดซงหลั่งน้ำพระมหาสังข์ พระราชทานและซงพระกันไกรพระกัลบิตโสกันต์พระองค์เจ้าวรวุทธิอาภรน์ราชกุมาร1 พระองค์เจ้าโอภาสไพสาล 1 พระองค์เทวีวิไลวรรน 1 และเกสากันต์หม่อมเจ้าพัธนวรรน 1 หม่อมเจ้าธัะวงส์ 1 หม่อมเจ้าวงส์ 1 แล้วโปรดเกล้าฯไห้พระบรมวงสาผู้ไหย่ซงจเรินพระเกสาเจ้านายที่โสกันต์และเกสากันต์ด้วย ขนะนั้นพระสงค์สวดชัยมงคล เจ้าพนักงานประโคมสังข์แตรพินพาทย์ตามทำเนียม โสกันต์แล้วสเด็ดลงไปทางเขาไกรลาส โปรดพระองค์เจ้าหม่อมเจ้าสงน้ำ แล้วพระราชทานน้ำพระพุทธมนต์ และโปรดไห้พระบรมวงสานุวงส์ที่ซงพระชนมพรรสา ประทานน้ำพระพุทธมนต์ด้วย ครั้นสงแล้วประทับบนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ซงประเคนอาหารบินทบาตพระสงค์ 68 องค์ รับพระราชทานฉัน สำรับพระสงค์วันนี้เปนเครื่องกะยาบวดตามเคย พระสงค์ฉัน​แล้วโปรดไห้พระเทพโมลีประกาสพระราชพิธีสัมพัจฉรฉินท์ ครั้นประกาสจบพระสงค์ถวายอนุโมทนา อติเรกถวายพระพรลา พระเจ้าหยู่หัวสเด็ดขึ้น

เวลาบ่าย โปรดไห้สมโภชพระองค์เจ้าหม่อมเจ้า ซึ่งโสกันต์และเกสากันต์ ไนห้องออกขุนนางที่พระที่นั่งจักรีมหาปราสาทด้วย

เวลาบ่ายวันนี้เปนพระเริกส์ที่จะสงมุรธาภิเสก ไนการพระราชพิธีสมโภชสิริราชสมบัติ เจ้าพนักงานได้ตั้งพระแท่นสงมุรธาภิเสกสนาน ที่ข้างพระที่นั่งบรมราชสถิตมโหลารตามเคย ครั้นเวลาบ่าย 4 โมง 48 นาที ได้พระเริกส์พระบาทสมเด็ดพระเจ้าหยู่หัวซงพระภูสาซงพระสพักโขมพัตร์ สเด็ดเข้าสู่ที่สงมุรธาภิเสกสนานไนพระแท่นสง อันรายด้วยราชวัตเครื่องสูงเสวตวิจิตรสอาด เจ้าพนักงานประโคมแตรสังข์พินพาทย์มโหรีตามขัตติยะราชประเพนี เจ้าพนักงานถวายพระเต้าน้ำพระพุทธมนต์ต่างๆ พระครูพราหมน์ถวายน้ำกรดสังข์และโอมอ่านอิสรเวทวิสนุมนต์ ถวายชัยมงคลตามไสยสาตรแล้วสเด็ดขึ้นซงเครื่องข้างไน

เวลาย่ำค่ำเสส สเด็ดออกทางพระที่นั่งจักรีประทับหน้าสนามพระที่นั่ง โปรดไห้เรียกขบวนแห่พระเดินขบวนเข้ามาตามหย่างเช่นเคยมาทุกคราว แต่พระราชาคนะนั้นเปลี่ยนแปลง​ไปบ้าง ขบวนไปหน้าพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทสิ้นขบวนแล้ว สเด็ดพระราชดำเนินขึ้นพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ซงจุดเทียนนมัสการ กรมพระปวเรสถวายสีล และกรมพระปวเรส พระราชาคนะ พระครู พระพิธีธัม 68 องค์ สวดสัตปริตรเวลา 2 ทุ่มจบ พระเทพโมลีประกาสเทวดาจบ สเด็ดซงจุดเทียนและซงประเคนผ้าขาวพับ พระครูวัดบวรนิเวส 2 วัดเชตุพน 2 พระเทพโมลีขัดตำนาน พระครู 4 รูปสวดธัมจักกัปวัตนสูตรจบ สเด็ดซงจุดเทียนและซงประเคนผ้าขาว พระครูวัดราชประดิถ 2 พระครูวัดโสมนัส 2 พระเทพโมลีขัดตำนาน พระครู 4 รูปสวดมหาสมัยสูตรจบ เวลายามเสสพระพิธีธัมวัดมหาธาตุขึ้นสวดภานยักส์ มีพระราชาคนะฝ่ายวิปัสนานั่งปรก พระพิธีธัมสวดถึงอาตานาติยปริตร พระราชาคนะทั้งปวงช่วยสวดวิปัสสิตพร้อมกัน เจ้าพนักงานกรมกองแก้วจินดา ยิงปืนมหาเริกส์ มหาไชย มหาจักร มหาปราบยุค ครั้ง 1 ทหานต่างๆ ซึ่งประจำหยู่หน้าพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทยิงปืนตับเปนพวก ๆ เจ้าพนักงานกรมต่าง ๆ ตามหน้าที่ คือ ป้อมรอบพระนคร ป้อมวัง ประตูพระบรมมหาราชวัง ประตูพระนคร ถนนไหย่ ๆ ทั้งปวง ยิงปืนไหย่เล็กทั่วกัน ครั้นพระพิธีธัมสวดถึงอุชชาเปตัพพังครั้งแรกยิงปืนอีกครั้งหนึ่ง พระสงค์สวดถึงอุชชาเปตัพพังครั้งหลังยิงปืนอีกครั้งหนึ่ง พระพิธีธัมวัดมหาธาตุสวดจบแล้ว พระพิธี​ธัมวัดระคังขึ้นสวดภานพระ ยิงปืนไหย่น้อยสองครั้ง แล้วพระพิธีธัมวัดบวรนิเวสขึ้นสวดภานยักส์ เวลา 7 ทุ่ม สเด็ดขึ้นพระพิธีธัมอีก 7 สำรับจะได้สวดภานยักส์ภานพระสลับกันไปทีละสำรับกว่าจะรุ่ง เจ้าพนักงานก็ยิงปืนไหย่น้อยสลับกันไปกว่าจะรุ่งเหมือนกัน

อนึ่ง วันนี้ซงแจกเหรียนสำหรับห้อยนาลิกาเปนที่ระลึกไนงานสมโภชสิริราชสมบัติเสมอด้วยรัชกาลที่ 4 แก่พระบรมวงสานุวงส์ข้าราชการฝ่ายทหานพลเงื่อน แต่ที่พระราชทานนั้นผู้ที่ถูกกะจาดไหย่ได้เหรียนทอง 1 เงิน 1 บ้าง กะไหล่ 1 เงิน 1 บ้าง เสนาบดีได้เหรียนทองคนละ 1 พระยา พระ ได้เหรียนกะไหล่คนละ 1 พระ หลวง ขุน นาย ได้เหรียนเงินคนละ 1 แต่พระบรมวงสานุวงส์นั้น ได้รับพระราชทานเหรียนทอง 1 เงิน 1 บ้าง เหรียนกะไหล่ 1 เหรียนเงิน 1 บ้าง เหรียนนั้น (ด้านหนึ่งเปนโล่ห์แฝงมีพานพระมหามงกุตโล่ห์ 1 พานพระเกี้ยวโล่ห์ 1 มีพระมหาอุนหิสบนโล่ห์มีสังวานล้อมมีพระแสงแฝงโล่ห์พวงไชยพรึกส์ล้อม) อีกด้านหนึ่ง (มีโล่ห์ช้าง 3 เสียรยืนไนนั้นบนโล่ห์มีพระอุนหิส ไต้โล่ห์มีพวงไชยพรึกส์โอบขึ้นไป) มีหนังสือว่า (ที่ระลึกรัชกาลที่ 5 เสมอรัชกาลที่ 4 จุลสักราช 1247)

ไนราชสมบัติ 2 วันนี้สวมเสื้อดำประดับเครื่องราชอิสริยะยส​ต่าง ๆ กัน

วันเสาร์ แรม 15 ค่ำ เดือน 4 ปีระกาสัปตสก จุลสักราช 1247

เวลาเช้า 5 โมงเสส โปรดไห้เจ้านายซงประเคนที่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท กรมพระปวเรส พระราชาคนะ พระครูพิธีธัม 68 องค์ รับพระราชทานฉัน ครั้นพระสงค์ฉันแล้วพระพิมลธัมดับเทียนไชย พระสงค์ทั้งปวงสวดคาถาดับเทียนไชย แล้วถวายอนุโมทนาและสวดคาถาทำน้ำมนต์ตามทำเนียมแล้วอติเรกถวายพระพรลา แล้วพระราชาคนะฝ่ายรามันและฝ่ายสมถะวิปัสนา เข้าไปประน้ำมนต์โปรยซายไนพระบรมมหาราชวังตามพระราชพิธี

เวลาบ่าย สเด็ดออกห้องออกขุนนางพระราชทานน้ำพระมหาสังข์เจ้านายหน่อยหนึ่งแล้วสเด็ดขึ้น