กล่อมพระบรรธม
๑
๏ เห่เอยพระหน่อนารถ | พระเยาวราชอดิศร |
หน่อเนื้อพระชินวร | จำเริญสวัสดิมงคล |
๏ เทพเชิญเจริญภักตร์ | พระยอดรักมาปฏิสนธิ์ |
ฝูงญาติแลฝูงชน | ก็ชื่นชมแลสมปอง |
๏ หมายพึ่งพระเดชา | อยู่ในใต้ฝ่าธุลีสนอง |
เชิญเสด็จลงอู่ทอง | ไสยาศน์สำราญพระวรกาย |
๏ พี่เลี้ยงแลนางนม | บังคมบาทกล่อมถวาย |
พร้อมเพรียงอยู่เรียงราย | บำเรอพระราชเยาวพา |
๏ บ้างก็เข้าประคองซ้าย | บ้างก็ย้ายประคองขวา |
ดังเดือนดาวในเวหา | มาแวดล้อมพระจันทร |
๏ เชิญผธมให้หลับสนิท | อย่าหงุดหงิดพระไทยถอน |
อย่ายกพระบาทกร | ขึ้นกวัดแกว่งอยู่ไปมา |
๏ อย่าทรงพระกรรแสงกริ้ว | จะเผือดผิวพระมังษา |
เชิญหลับพระไนยนา | นิทราสำราญพระองค์เอย ๚ |
๒
๏ เห่เอยพระโฉมเฉิด | ดังแก้วเกิดในดวงประทุม |
เทพชวนกันชุมนุม | ประชุมเชิญให้ลงมา |
๏ จากทิพพิมานทอง | อันเรืองรองรจนา |
พระเอกอรรคชายา | นารีเลิศประเสริฐวงษ์ |
๏ จะแลไหนวิไลยลักษณ์ | พระวรภักตร์ก็สมทรง |
พวกพระญาติประยุรวงษ์ | ก็ปลงปลื้มลืมเกรียมกรม |
๏ เพลิดเพลินเจริญรัก | อยู่พร้อมพรักภิรมย์สม |
ทั้งพี่เลี้ยงแลนางนม | ต่างชื่นชมทุกคืนวาร |
๏ ก็อวยไชยถวายพร | จงถาวรเกษมสานต์ |
พระโรคไภยอย่าแผ้วพาน | ให้สำราญพระองค์ เอย ๚ |
๓
๏ เห่เอยเห่กล่อม | พระทูลกระหม่อมจะบรรธม |
ข้าบาทขอบังคม | ขับประสมดนตรี |
๏ ฟังเสนาะเพราะสำเนียง | ประสานเสียงดีดสี |
ขับไม้มโหรี | รายรอบพระกรงทอง |
๏ ฝ่ายพี่เลี้ยงจะชักช้า | นางกัลยาจะกล่าวสนอง |
ถนอมในพระกรงทอง | ให้พระบรรธมให้สำราญ |
๏ สาลิกาในกรงกรอง | ก็ส่งซ้องเสรียงหวาน |
แขกเต้าเล่าประสาน | ก็ขับขานกับโนรี |
๏ เบญจวรรณรำพรรณพลอด | ส่งเสียงสอดกับปักษี |
ถวายเสียงสกุณี | ระเรื่อยรี่ดังเรไร |
๏ ให้เพลิดเพลินเจริญรศ | หายระทดพระหฤไทย |
ดังดนตรีปี่ไฉน | มากล่อมให้บรรธม เอย ๚ |
๔
๏ เห่เอยพระเยาวลักษณ์ | ประเสริฐศักดิกว่าสุริวงษ์ |
เทพเชิญดำเนินองค์ | ลงมาจากฟากตรึงษ์ไตร |
๏ พระวรโฉมประโลมเลิศ | ประเสริฐพร้อมลม่อมลไม |
ดังแท่งทองมาทอดไว้ | ในพระอู่ดูน่าชม |
๏ พระกรรณเกษเนตรขนง | พระวรองค์ก็งามสม |
ดังช่างกลึงมาเกลากลม | ประสงค์สมในลำทรง |
๏ เชิญเถิดพระหน่อนารถ | ไสยาศน์หลับพระเนตรลง |
พร้อมเหล่าประยูรวงษ์ | ประจงกล่อมถนอมนวล |
๏ ทั้งนางนมแลพี่เลี้ยง | ประคองเคียงให้เสรสรวล |
บรรธมเถิดพระทรามสงวน | เวลาก็จวนจะเลยไป |
๏ อย่าทรงเล่นให้ล่วงเวลา | เชิญนิทราสำราญฤไทย |
ให้แคล้วคลาศนิราศไภย | พระชนม์ได้สักร้อย เอย ๚ |
๕
๏ เห่เอยพระเยาวราช | พระหน่อนารถจอมสกล |
เทพเชิญให้ปฏิสนธิ์ | ในมณฑลธิบดินทร์ |
จำเริญเรื่องพระเดชา | ทั้งวงษามาพร้อมสิ้น |
ประชาชนพระจอมนรินทร์ | ก็ยินดีอำนวยพร |
๏ สวัสดีอย่ามีทุกข์ | จำเริญศุขสโมสร |
จงสถิตย์สถาวร | ขจรทั่วทั้งธาตรี |
๏ ให้พร้อมพรั่งทั้งเกียรติยศ | ทั้งชนบทชาวกรุงศรี |
ให้นบนอบชอบฤดี | มาอัญชลีพึ่งเดชา |
๏ อย่ามีพระโรคัน | จำเริญมั่นพระชัณษา |
วรรณศุขพลา | จงบริบูรณ์ภูลศุข เอย ๚ |
๖
๏ เห่เอยวันเพ็ง | พระจันทร์ก็เปล่งปลั่งลอย |
เหลืองชแล่มแช่มช้อย | เคลื่อนคล้อยลอยลม |
๏ แจ่มแจ้งแสงส่อง | สว่างห้องพระบรรธม |
น้ำค้างลงพร่างพรม | ชำเลืองชมพระจันทรา |
๏ ที่กลางเดือนเหมือนกระต่าย | คล้ายคล้ายยายกับตา |
ลอยเลื่อนเคลื่อนคลา | ทุกเพลาราตรี |
๏ ดาวดวงช่วงโชติ | รุ่งโรจน์รัศมี |
ร่อนเร่ในเมฆี | จรลีเลื่อนลอย |
๏ แสนรักจักใคร่ได้ | ไม่มีใครจะช่วยสอย |
เรียงรายพรายพร้อย | น้ำค้างย้อยเย็นใจ |
๏ ที่ดวงเด่นเปนเอก | ดั้นเมฆอยู่ไรไร |
ดาวสำเภาเสาใบ | ลอยอยู่ในนภา |
๏ ดาวเต่าดาวจรเข้ | ขึ้นร่อนเร่ในเวหา |
ดาวธงอยู่ตรงหน้า | ดาวพระยาอัศดร |
๏ โชติช่วงดวงเด่น | ดังจะเผ่นโผนจร |
ดาวไถก่งโง้งงอน | ขึ้นลอยร่อนรายเรียง |
๏ ปักษาการเวก | แฝงเมฆมองเมียง |
ร่อนร้องซ้องเสียง | สำเนียงเสนาะเพราะเพลง |
๏ ไก่สวรรค์ขันเอ๊ก | แว่ววิเวกวังเวง |
ดังเทวัญบรรเลง | ซอเจ้งจับใจ |
๏ เสียงจังหรีดกรีดกริ่ง | หริ่งหริ่งเรไร |
ดังดนตรีปี่ไฉน | มากล่อมให้ไสยา |
๏ รวยรินกลิ่นกลั่น | จวงจันทน์กฤษณา |
ลมเชยรำเพยพา | ให้ไสยาเย็น เอย ๚ |
๗
๏ เห่เอยพระจันทร์เพ็ง | ดูปลั่งเปล่งวิมลโฉม |
เคลื่อนคล้อยลอยโพยม | ดูน่าประโลมละลานใจ |
๏ ทรงกลดดูหมดเมฆ | แลวิเวกนภาไลย |
งามเพลินเจริญใจ | จะหายไปกับไนยนา |
๏ ดูดวงเดือนก็เลื่อนลอย | แช่มช้อยดังเลขา |
ดูน่ารักลักขณา | พระจันทราช่างงามจริง |
๏ ดวงเดือนช่างเหมือนภักตร์ | นรลักษณ์พระองค์หญิง |
พริ้งเพริศประเสริฐยิ่ง | น่าประวิงใจ เอย ๚ |
๘
๏ เห่เอยดาวพยับ | ดังใครประดับในเวหา |
เปนรูปสัตว์ดังจัดแจง | กระจ่างแจ้งในนภา |
๏ ดูน่าเพลินเจริญใจ | แลวิไลยในเมฆา |
งามระยับจับตา | ด้วยดาราพร่างพราย |
๏ เวลากระจ่างเมฆ | ลิ่ววิเวกไม่ระคาย |
ห้อมล้อมบุหลันฉาย | เพริศพรายจะพรรณา |
๏ พระจันทร์ท่านทรงกลด | ชักรถครรไลลา |
ดูลอยเลื่อนในนภา | พระจันทราท่านงาม เอย ๚ |
๙
๏ เห่เอยเห่ช้า | พวงผกาสุมาไลย |
เคลื่อนคล้อยลอยไป | สักเมื่อไรจะลอยมา |
๏ คลายคลายสายสมุท | แลก็สุดสายตา |
สร้อยสุคนธ์มณฑา | แย้มผกาผลิขจร |
๏ บานแบ่งแสงสด | ระรื่นรศเกสร |
ภุมรินบินร่อน | ว่ายว่อนเวียนวน |
๏ เกลือกกลั้วมัวเมา | ไซ้สร้อยเสาวคนธ์ |
หอมฟุ้งปรุงปน | รศสุคนธ์สุมาไลย |
๏ สาธุสะพระพาย | ช่วยเชยชายมาชื่นใจ |
ระรื่นรินกลิ่นใกล้ | สักเมื่อไรจะได้เชย |
๏ แสนรำฦกดึกดื่น | รศรื่นรำเพย |
พวงมาลีเจ้าพี่เอ๋ย | จะลอยเลยลับตา |
๏ เย็นน้ำค้างพร่างพรม | ระรื่นลมพัดพา |
หอมแต่กลิ่นจำปา | มลิลาลำดวน |
๏ สาวหยุดสาวสวาดิ | พุทชาดหอมหวน |
นางแย้มแช่มชวน | ให้รัญจวนจิตรใจ |
๏ แก้วกุหลาบซาบทรวง | ไม่เหมือนพวงสุมาไลย |
หอมบุหงารำไป | ชื่นฤไทยทุกเพลา |
๏ หอมกลิ่นอินจันทน์ | อังกาบกรรณิกา |
รศคนธ์มณฑา | ชื่นวิญญาในอารมณ์ |
๏ ดอกฟ้าเจ้าข้าเอ๋ย | ยังไม่เคยเชยชม |
กลิ่นกลบตระหลบลม | แต่สุกรมแลยมโดย |
๏ ระรวยรินกลิ่นโบก | เกสรโศกโบกโบย |
รื่นรื่นชื่นโชย | ร่วงโรยโปรยปราย |
๏ พวงพยอมหอมกรุ่น | กลิ่นพิกุลฟุ้งขจาย |
น้ำค้างพร่างพราย | พระพายชายเฉื่อยมา |
๏ หอมหวนอวลอบ | พิกุลตลบโลกา |
ชื่นพระไทยไสยา | ระรื่นรศมาไลย เอย ๚ |
• • • • • •
๑
๏ เห่เอยเข้าไสยาศน์ | เทวศหวาดในวิญญา |
ยอกรก่ายภักตรา | แล้วจินตนาคนึงใน |
๏ จึงเผยสุวรรณบัญชร | ทุรนร้อนในฤๅไทย |
เห็นแสงพระจันทร์เธอดั้นไข | ส่องถึงในช่องแกล |
๏ บริสุทธิผุดผาด | สุกสอาดในตาแล |
พี่หมายน้องเหมือนปองแข | เฝ้าชะแง้ชะเง้อคอย |
๏ โอ้บุหลันวันเพ็ง | อันปลั่งเปล่งครรไลลอย |
สุดจะเหาะไปเสาะสอย | ให้เคลื่อนคล้อยจากโพยม |
๏ พินิจเตือนไม่เหมือนมาด | ยิ่งร้อนราชฤไทยโทรม |
มณฑาไทวิไลยโฉม | เมื่อไรจะโน้มมาถึงกร |
๏ เหลือที่มาดสวาดิหวัง | เจียนชีวังจะม้วยมรณ์ |
ด้วยรศรักกำเริบร้อน | จะผันผ่อนฉันใดดี |
๏ เหมือนหนึ่งว่ายในสายชล | อันกว้างพ้นพันทวี |
แม้นดวงยิหวาไม่ปรานี | ก็เห็นทีจะมรณัง |
๏ เหมือนต้องศรสหัสจักร | มากรึงปักสริรังค์ |
เหลือจะทนพ้นกำลัง | ในทรวงดังเปนกองไฟ |
๏ อกเอ๋ยเมื่อยามเข็ญ | ไม่เล็งเห็นท่านผู้ใด |
ช่วยดับทุกข์ครั้งนี้ได้ | ไม่เห็นใครก็จำจน |
๏ อาวรณ์หวนครวญคร่ำ | กินแต่น้ำอัสสุชล |
ดึกกำดัดสงัดคน | ประมาณจนสักสองยาม |
๏ เสียงไก่ขันสนั่นแจ้ว | วิเวกแว่วหไทยหวาม |
สำคัญว่าพงางาม | มาร้องถามก็ยินดี |
๏ พลางรับขวัญสมรมิ่ง | ว่ายอดหญิงได้ปรานี |
แม่มาแล้วฤๅแก้วพี่ | เชิญมานี่เถิดสายใจ |
๏ พี่ตั้งหน้าคอยท่าน้อง | ยิ่งหม่นหมองหฤไทย |
อย่าเขินขามเลยทรามไทย | ปลื้มอาไลยของพี่ยา |
๏ แล้วเยี่ยมแกลแลลอด | พลางก็ทอดทัศนา |
แลเขม้นไม่เห็นมา | หวาดผวาสกลกาย |
๏ เออนี่แล้วมิละเมอ | ครั้นแจ้งก็เก้อคิดลอาย |
จนดาวเคลื่อนเดือนก็บ่าย | ไม่เหือดหายความรัญจวน |
๏ พระพายพาสุคนธมาศ | รุกขชาติอันหอมหวน |
กลิ่นตระหลบอบอวล | แต่ครวญจนหลับไป เอย ๚ |
๒
๏ เห่เอยพระสุริยง | จะลับลงในเหลี่ยมผา |
ให้อาไลยในทวีป | ไม่เร่งรีบรถคลา |
อาไลยมิใคร่จะจร | ค่อยรอนรอนเวลา |
ดวงแดดก็แผดเผือด | ดูคล้ายเลือดมารา |
ทั้งดวงพระภักตร์ลักขณา | ก็โรยราแรมยล |
ให้อาไลยในสมร | มิใคร่จะจรก็จำจน |
น่าสงสารพระสุริยน | มิใคร่จะสนธยา เอย ๚ |