เดือน ๕ จุลศักราช ๑๒๔๐

จดหมายเหตุพระราชกิจรายกัน

พระราชนิพนธ์

ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

​วันพุธขึ้น ๑ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล ยังเป็นนพศก ๑๒๓๙

เช้าทรงบาตร์แล้วออกอัมรินทร เลี้ยงพระสดัปกรณ์ตามเคย รับก๊าศปีใหม่และตอบการตามธรรมเนียม พระราชทานขนมเจ้านายข้าราชการ

เจ้านายข้าราชการถวายของมากด้วยกัน คือ.

ค่ำเจ้านายแต่งแฟนซีมาดินเน่อ ๒ ทุ่มเลิกโต๊ะไปรับของฉลากแล้วลงไปเล่นกลและลคร เล่นเรื่องตาบอดและสัตว์ป่า เรื่องตารุ่ง จนเช้าโมงหนึ่งแจกไปรซ์ พระองค์ทองที่ ๑ ประเสริฐศักดิ์ที่ ๒ จิตรเจริญที่ ๓ แล้วเสด็จขึ้นเข้าที่

หนังสือแมกเฟียว่าด้วยรับรูป กงซุลเยอรมันถวายพร เรื่องราวขนทองสื่อ อาลวนเรื่องห้าง

วันพฤหัสบดี ขึ้น ๒ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล ยังเป็นนพศก ๑๒๓๙

เช้าแจกไปรซ์แล้วเข้าที่ ค่ำ ๒ ทุ่มออกสวดมนต์ถือน้ำ เสด็จไพศาลก่อน ๕ ทุ่มเสด็จกลับ สวดยังไม่จบ

​วันศุกร์ ขึ้น ๓ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล ยังเป็นนพศก ๑๒๓๙

เช้า ๕ โมงเสด็จออกวัดพระแก้ว ทรงพระภูษาเยียรบับ ฉลองพระองค์เยียรบับตรานพรัตน เจ้านายข้าราชการถือน้ำตามธรรมเนียม ราชทูตสเปนและมิสเตอร์แคสเวลคอยเฝ้าอยู่มิวเซียมด้วย บ่ายโมงเศษเสด็จกลับ บ่ายเสด็จลงตำหนักพระองค์เจ้าสุนันทา ทอดพระเนตรงาน แก้เฉลียงหลังเก่าให้มีฝา ค่ำออกอนันตสมาคมสวดมนต์พิธีคเชนทรัศวสนาน พระยาจ่าแสนยทูลบอกเมืองพระตะบองเรื่องพระมโนจำนงวิวาทกับหลวงปลัด สั่งให้มาชำระกรุงเทพ ฯ สมเด็จกรมพระทูลเรื่องมิสนอกซ์มีหนังสือมาเรื่องพระยาเทพจำมองบันดอ

หนังสือเซ็นบาญแผนกฉะบับหนึ่ง มีพระราชหัตถ์ตอบพวกสวนเลี้ยงสัตว์

วันเสาร์ ขึ้น ๔ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล ยังเป็นนพศก ๑๒๓๙

บ่าย ๔ โมงราชทูตสเปนเฝ้าที่พระที่นั่งอัมรินทร ทรงเครื่องทหารมหาดเล็กตรามหาวราภรณ์ ข้าราชการเยียรบับ ราชทูตทูลสปิชปากเปล่า ทรงตอบก็พระโอฐเปล่าเหมือนกัน แล้วพระราชทานตรา ม.ส.ม. ราชทูต จ.ม. สิเกตรี (เพราะได้นิพพาภรณ์ไว้แต่ก่อนแล้ว) แล้วขึ้น ออกสุทไธ​ศวรรย์ ทอดพระเนตรแห่คเชนทรัศวสนาน บ่าย ๕ โมงขึ้น หนังสือกรมท่าส่งกงซุลเยอรมันบอกเรื่องแต่งงาน ตอบกงซุลเยอรมันเรื่องถวายพรปีใหม่ ท่านกราบทูลด้วยมิสเตอร์แลตรัมกลับมาถึงกรุงเทพ ฯ

วันอาทิตย์ ขึ้น ๕ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล ยังเป็นนพศก ๑๒๓๙

กลางวันพระยามนตรีเฝ้าทรงเรื่องการเมืองตรัง ค่ำออกขุนนางพระยาศรีอ่านบอกเมืองมุกดาหาร เรื่องพระจันท์สุริวงศ์กับอุปฮาดตาย ฉะบับหนึ่งว่าด้วยเขตต์แดนเมืองสกลที่ตั้งใหม่รุกที่เข้ามา พระนรินทรทูลบอกเมืองชุมพรส่งเงินค่านา กาญจนดิฐส่งส่วยดีบุก หนังสือขุนสุนทรถวายเรื่องราวว่าด้วยเรื่องเจ้าพนักงานจะหักเงินส่งส่วงหน้าใช้เงินค้าง สมเด็จพระองค์น้อยขอตราให้เจ้าปฤษฎางค์ หม่อมเทวาธิราชขอเงินเดือนซึ่งค้าง พระยาโชฎึกถวายหนังสือจีนเรี่ยรายซื้อข้าวแจกคนอดข้าวเมืองจีน เซ็นบาญแผนก

วันจันทร์ ขึ้น ๖ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล ยังเป็นนพศก ๑๒๓๙

กลางวันเจ้าพระยาสุรวงศ์เฝ้า ทรงเรื่องจัดการเมืองตรังกับเรื่องโทรเลขบางปอิน กับกรมภูธเรศถวายริโปด

​ออกขุนนางไม่มีราชการอะไร พระศรีกาฬสมุดถวายขัดข้องเจ้าพระยามหินทร แล้วพระราชทานตรา ว. ม. หม่อมเจ้าปฤษฎางค์

วันนี้สมเด็จพระองค์น้อยมีปาตีคอนเวอเซซันให้ทูตสเปน หนังสือพระอินทรเทพทูลด้วยจับผู้ร้ายปล้นตีเรือ

จมื่นสรรพเพธถวายบัญชีแจกเงินช่างทอง

พระราชหัตถ์ถึงเจ้าพระยาภาณุวงศ์จะให้เจ้าปฤษฎางค์ไปเรียนหนังสือที่นอก

พระราชหัตถ์สำคัญเป็นพินัยกรรมพระราชทานเจ้าจอมมารดาแพ

วันอังคาร ขึ้น ๗ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล ยังเป็นนพศก ๑๒๓๙

ราชทูตสเปนเฝ้าไปรเวต พระราชทานพระรูปกับซองบุหรี่ลงยา กับพระราชทานตราส่งไปเมืองสเปน ม.ส.ม. ๓ ม.ช. ๕ ม.ม. ๓ ภ.ช. ๒ ก.ม. ๔ พระยามหามนตรีกับพระยารองเมืองเฝ้าว่าด้วยเรื่องที่อิ่มหย่าหรัน ออกขุนนางพระนรินทรถวายร่างตราตั้งอากรดีบุกเมืองหลังสวน (หนังสือ) พระศรีกาฬสมุดถวายจดหมายเจ้าพระยามหินทร เรื่องพระองค์เจ้าศรีวิไลยทูลขอนายอยู่ หม่อมเจ้าจันทรขอพระราชทานเลข พระยาพิพัฒถวายหนังสือกรมท่าเรื่องจะตอบ​กงซุลเยอรมันด้วย เจ้าเยอรมันจะแต่งงาน อีกฉะบับหนึ่งหนังสือพระสุภูติพระลังกามีเข้ามา หลวงไกรนารายน์ถวายเรื่องราวกล่าวโทษขุนรามกรมสัสดี เรื่องเงินค่าราชการกรมอาสาใหญ่ จมื่นวิไชยยุทธขอพระราชทานเงินซื้อม้าในทหาร สรรพเพธทูลขอนายทองดีข้ากรมพระเทเวศ พระยาภาษไปรเวต เรื่องทูตสเปนพูดด้วยเรื่องก้องจีน

วันพุธ ขึ้น ๘ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล ยังเป็นนพศก ๑๒๓๙

วันนี้ไม่มีราชการอะไร เสด็จลงตำหนักทอดพระเนตรงาน หนังสืออาลบาศเตอทูลขอกำหนดวันมิสเตอร์แคสเวลเฝ้า เจ้าปฤษฎางค์จดหมายทูลขอเงินเป็นกำลังราชการไปนอก พระราชทาน ๑๐ ชั่ง มีพระราชหัตถ์ถึงกรมท่าเรื่องแต่งงานเจ้าเยอรมัน

วันพฤหัสบดี ขึ้น ๙ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล ยังเป็นนพศก ๑๒๓๙

มิสเตอร์แคสเวลเฝ้ากราบถวายบังคมลาถวายหนังสือฉะบับหนึ่ง ขอบพระเดชพระคุณที่ทรงพระเมตตา

แล้วพระยาศรีเฝ้าอ่านตราถึงพระยาเทพเรื่องความกงซุลอังกฤษฟ้องขึ้นมาว่าพระยาเทพไม่รับชำระความมรดกมิสกอก กับเรื่องประกาศเฉลิมพระชนม์พรรษา

​ออกขุนนางไม่มีราชการอะไร เป็นแต่พระจรูญราชโภคากรผู้ว่าราชการเมืองหลังสวนทูลลา

วันนี้สวดมนต์ฉลองพระทรายวัดเทพศิรินทร หนังสือ ๒ ฉะบับ พระราชหัตถ์สำคัญพระราชทานเป็นพินัยกรรม์แก่หม่อมเจ้าอุบลรัตนนารีนาค

วันศุกร์ ขึ้น ๑๐ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล ยังเป็นนพศก ๑๒๓๙

เช้า ๔ โมงเสด็จวัดเทพศิรินทร เลี้ยงพระฉลองพระทราย เวลาเกือบบ่ายโมงเสด็จกลับ

กลางวันไม่มีราชการอะไร

ทุ่มหนึ่งออกอัมรินทร สวดมนต์สรงน้ำสงกรานต์ พระ ๒๐ รูป ยามเสด็จขึ้น

วันเสาร์ขึ้น ๑๑ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล ยังเป็นนพศก ๑๒๓๙

เช้า ๓ โมงออกเลี้ยงพระ แล้วเสด็จไปสรงน้ำพระที่โรงกระสาปน์ พระฉันเพนแล้วเกือบเที่ยงเสด็จขึ้น บ่ายเสด็จวัดพระเชตุพนทางข้างในกลับเกือบทุ่ม

มีพระราชหัตถ์ถึงเจ้าพระยาภาณุวงศ์ เรื่องส่งตราตั้งพระสยามธุรพาห์เป็นพระยา จะให้เจ้าปฤษฎางค์ถือไป พระยาภาษถวายหนังสือพระยาอัษฎางค์ เรื่องขรัวยายอิ่มไปสิงคโปร์ กับว่าด้วยการที่เตอรกีกับรุสเซียรบกัน กงซุลเยอรมันถวายบัญชีเงินเหรียญต่าง ๆ

​วันอาทิตย์ ขึ้น ๑๒ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล สัมฤทธิ์ศก ๑๒๔๐

เช้า ๕ โมงเสด็จออกอัมรินทร เลี้ยงพระสดัปกรณ์กาลานุกาล แล้วสรงมูรธาภิเษกเที่ยงแล้วเสด็จขึ้น กลางวันถ่ายพระรูปปีใหม่ แล้วมิสเตอร์แลตรัมเฝ้ากราบถวายบังคมลา พระราชทานเงินทองเถา ๒ ทุ่มเศษเสด็จวัดพระแก้วนมัสการในพระอุโบสถ แล้วเสด็จหอพระนาคสดัปกรณ์แล้วกลับขึ้นทางอนันตสมาคม สรงพระพุทธบุศยรัตน์และพระเจดีย์ใหญ่แล้วเสด็จขึ้น รับหนังสือเจ้าปฤษฎางค์ เวลาบ่ายโมงทูลเรื่องแคสเวลวุ่นวายด้วยจะถือตราตั้งไปให้เมซั่น

มีพระราชหัตถ์ถึงเจ้าพระยาภาณุวงศ์ให้มอบตราตั้งให้แคสเวลไป (เจ้าปฤษฎางค์นั้นให้ไปเมล์หลัง) มีพระราชหัตถ์ตอบเมซั่นเป็นอักษรอังกฤษฉะบับหนึ่ง

วันจันทร์ ขึ้น ๑๓ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาน สัมฤทธิศก ๑๒๔๐

บ่าย ๕ โมงเสด็จวัดบวรนิเวศ สรงน้ำพระชินสีห์ พระเจดีย์ พระศาสดาแล้ว เสด็จตำหนักกรมพระปวเรศสรงน้ำสงกรานต์ ท่านถวายตำนานพระชินสีห์เล่มหนึ่ง เวลาทุ่มเศษเสด็จกลับ จากวัดบวรนิเวศมาวัดราชประดิฐรดน้ำพระสาสนโสภณแล้วเสด็จกลับ ๒ ทุ่มเศษ

หนังสือท้าวราชกิจ ถวายหนังสือเมซั่นมีมาที่กรมท่า ๒ ฉะบับๆ หนึ่งว่าด้วยเตอรกีกับรุสเซียที่รบกันนั้นจะทำ​สัญญากัน แต่ยังไม่ปรากฏข้อสัญญา กับได้ข่าวลือว่ากวีนจะถวายตราเชนต์ไมเคอลเซนต์ยอช

วันอังคาร ขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล สัมฤทธิศก ๑๒๔๐

กลางวันไม่มีราชการ ย่ำค่ำเสด็จบ้านสมเด็จเจ้าพระยารดน้ำสงกรานต์ ทรงปรึกษาราชการเรื่องตั้งเมืองตรังและจัดคนลงเรือกันโบต ๒ ลำ เรื่องจะเข้าเรี่ยรายจีน หนังสือเซ็นบาญแผนกพระยานานาถวายฉะบับหนึ่ง พระยารัตนโกษาถวายฉะบับหนึ่ง

จมื่นวิชัยยุทธจดหมายทูลด้วยมิสเตอรกาเตอรเมามาหามิสเตอรเบจีวิวาทแย่งเงินกัน เบจีผลักกาเตอรศีร์ษะไปโดนโต๊ะแตก

วันพุธ ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาล สัมฤทธิศก ๑๒๔๐

เช้า ๓ โมงทรงขาวล้วนเสด็จวัดอรุณประทับเรือพระที่นั่งที่ฉนวน ทอดพระเนตรแห่พระศพพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระเทเวศวัชรินทร ตั้งกระบวนที่ท่าเตียนแห่ข้ามฟากไป ครั้นพระศพขึ้นท่าแล้ว เสด็จไปที่พระเมรุ แห่พระศพทางบก เวียนพระเมรุและเชิญขึ้นที่แล้ว เสด็จเข้าไปในพระเมรุสดัปกรณ์แล้วเสด็จกลับ พระยาภาษถวายหนังสือแครฮานมีเข้ามา ๒ ฉะบับ ฉะบับหนึ่งว่าด้วยของเอกษหิบิเชน ฉะบับหนึ่งว่าด้วยข่าวเจ้าแผ่นดินอิตาลีตาย แล้วพาโคปาลสาตรภัตาจาริย์^๑เป็นชาติพราหมณ์รู้สังสกฤตแต่งหนังสือเป็นคาถาถวายฉะบับหนึ่ง แล้วพระราชทานไปให้พระสาสนโสภณแปล

วันพฤหัสบดี แรม ๑ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

บ่าย ๕ โมงทรงพระภูษาลายพื้นขาวเสด็จวัดอรุณสดัปกรณ์ แล้วเสด็จประทับพลับพลาทรงโปรยจุดดอกไม้แล้วเสด็จกลับเกือบทุ่ม

กลางวันท้าวราชกิจถวายหนังสือสมเด็จเจ้าพระยา เรื่องจัดคนลงเรือกันโบต ๒ ลำนั้นท่านเห็นควรเอาคนกระลาโหมลำหนึ่ง กรมท่าลำหนึ่ง

กรมท่าส่งคำแปลหนังสือพิมพ์เดลิเตเลแกรฟเรื่องเตอรกีกับรุสเซียทำสัญญากัน ๒๙ ข้อ

วันศุกร์แรม ๒ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

บ่าย ๕ โมงทรงขาวล้วนเสด็จวัดอรุณพระราชทานเพลิงพระศพกรมพระเทเวศ ทิ้งทานทรงจุดดอกไม้แล้วเสด็จกลับ พระองค์สายถวายหนังสือเมซั่นมีมาเรื่องลองเรือเวสาตรีและส่งหนังสือพิมพ์ชมเรือเวสาตรีเข้ามา แล้วถวายหนังสือ​ขอนายเที่ยงหมอเชลยศักดิ์อยู่ในหมื่นพิพิธอักษรนายเวรกรมท่ามาเป็นหมอหลวง

มีพระราชหัตถ์ถึงเจ้าพระยาสุรวงศ์เรื่องจัดคนลงเรือกันโบต

มีพระราชหัตถ์ถึงเจ้าพระยาภาณุวงศ์เรื่องจัดคนลงเรือกันโบต ขุนทองสื่อ (ช่วง) นอกราชการถวายเรื่องราวกล่าวโทษลูกขุนเรื่องที่บ้านอิ่มหย่าหรัน

วันเสาร์แรม ๓ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

เช้า ๓ โมงทรงขาวลายเสด็จไปเก็บพระอัฐิกรมพระเทเวศ สดัปกรณ์เลี้ยงพระสามหาบแล้วเสด็จกลับ หนังสือพระภักดีรจนาทำเรื่องราวขอรับพระราชทานที่บ้านตรง ๔ แยกคลองผดุงกรุงเกษม (เซ็นพระราชทานไปให้หารองเมืองตรวจ) มีพระราชหัตถ์สั่งพระยาราชให้จัดข้าวมอบพระยาโชฎึกไปเข้าเรี่ยรายให้จีนที่อดอาหารเมืองจีน ๕๐ เกวียน อนึ่งวันนี้มีการสวดมนต์ในที่เป็นไปรเวตบูชาพระเสาร์ ด้วยปีนี้จะเข้าเสวยพระชันษา รับเสียก่อนจะให้เข้าเป็นสวัสดิมงคลในที่บนแท่นพระบรรทมและพระบัญชร แต่งดอกมะลิร้อยเป็นพระวิสูตรทั่วทุกแห่ง บนพระแท่นตั้งเครื่องเงินทั้งนั้น มีฉัตรธงเทียนบูชาเท่ากำลังพระเสาร์ ​พระสวดมนต์ ๑๐ รูป สวด ๕ ทุ่ม ๒ ยามจบ มีโหรบูชานพเคราะห์ด้วย

วันอาทิตย์แรม ๔ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

บรรทมตื่นเช้าโมงหนึ่ง จัดดอกไม้เวลาเช้า ๓ โมง พระฉันแล้ว มีปล่อยสัตว์ต่าง ๆ สิ่งละ ๒๒ แล้วพระราชทานผ้าคนชราท้าวนางและเฒ่าแก่รวม ๒๖ คน บ่าย ๒ โมงเช้าที่

ออกขุนนางพระนรินทรทูลบอกเมืองพัทลุงส่งบรรณาการและภาษีอากรต่าง ๆ รวมหลายฉะบับแต่ไม่มีสิ่งสำคัญอะไร พระศรีกาฬสมุดถวายหนังสือถวายเลขแก่พระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้าจุฑารัตนราชกุมารีฉะบับหนึ่ง คำตัดสินเรื่องความหลวงไกรนารายน์ฉะบับหนึ่ง มีพระราชหัตถ์พระราชทานเป็นสำคัญแทนพินัยกรรมแก่หม่อมเจ้าเสาวภาคนารีรัตน หนังสือพระยาสุจริตมีมา ๓ ฉะบับ ว่าด้วยผู้ร้ายปล้นฉะบับหนึ่ง

รายงานทำโรงปืนฉะบับหนึ่ง ว่าด้วยธรรมเนียมตรวจหนังสือเดินทางฉะบับหนึ่ง

วันจันทร์แรม ๕ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

กลางวันพระรจนาถวายพระพุทธรูปเพ็ชรแก่นจันทน์กับก้อนศิลาหยกทับหนังสือ กรมหมื่นอดิศรถวายรูปปีใหม่

​ออกขุนนางพระยาศรีอ่านบอกโคราชว่าได้ลงมือตัดทางฉะบับหนึ่ง พระยาปลัดลงมาเฝ้าด้วย หนังสือพระยาอาหารถวายเรื่องราวขอนายฉ่ำนายชมนายฉันท์มหาดเล็ก (เซ็นพระราชทาน)

พระยาเจริญถวายหนังสือกงซุลฝรั่งเศสเรื่องความจีนยุหงวนซึ่งกู้เงินจีนหงวนพวกจีนโงคายที่ถวายฎีกา

เจ้าหมื่นศรีถวายเรื่องราวหม่อมอิ่มว่าด้วยเรื่องที่ มีพระราชหัตถ์สั่งลูกขุนให้ปรึกษาเรื่องที่เจ้าพระยาภาณุวงศ์ส่งหนังสือแครฮานว่าด้วยรับของเอกษหิบิเชน

มีพระราชหัตถ์พระราชทานเป็นสำคัญ แทนพินัยกรรม์แก่เจ้าจอมมารดามรกฎ

วันอังคารแรม ๖ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

กลางวันไม่มีราชการ

ออกขุนนางมีบอกเมืองประจวบคีรีขันธ์ส่งส่วยทองกับพระนรินทรทูลพระประเหลียนมาถึง โปรดให้ถามเป็นคำให้การ หนังสือเจ้าพระยาสุรวงศ์กราบทูลด้วยคลองขุดใหม่แต่คลองภาษีเจริญไปทะลุคลองมหาสวัสดิ์ตลอดแล้ว ขอรับพระราชทานพระฤกษ์กำหนดเปิดคลอง

​พระยามหามนตรีทูลจำนวนทหารที่ไปราชการเมืองภูเก็ต สองครั้ง ๒๕๗ คน ป่วย ๘ ตาย ๑๓ รวม ๒๑ คน

มีพระราชหัตถ์สำคัญพระราชทานเจ้าจอมมารดาตลับ

วันพุธแรม ๗ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

วันนี้เสด็จวังสมเด็จกรมพระช่วยการแซยิด

มีพระราชหัตถ์พระราชทานพรแซยิดสมเด็จกรมพระครบ ๕

เจ้ากลิ่นถวายเรื่องราวเรื่องเลข

มีพระราชหัตถ์ถึงสมเด็จกรมพระเรื่องค่าน้ำกรุงเก่า

พระราชหัตถ์สำคัญพระราชทานเจ้าจอมมารดาทับทิม

วันพฤหัสบดีแรม ๘ ค่ำเดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

กลางวัน ๆ นี้ไม่มีราชการอันใด เลยทรงพระราชนิพนธ์ว่าด้วยยศราชตระกูล

เซ็นพระราชสาสน์ไปกรุงอิตาลี ๒ ฉะบับ ๆ หนึ่งเศร้าโศก ฉะบับหนึ่งอวยพร

แล้วมีพระราชหัตถ์เลขาไปรเวตถึงกิงอาลฟองโส ที่ ๑๒ พระเจ้าแผ่นดินสเปนถวายพระรูปใหญ่ไป

มีพระราชหัตถ์ถึงเจ้าพระยาภาณุวงศ์ส่งหนังสือตราตั้งอับกากงซุลกัลกัตตา กับให้แครฮานเป็นกงซุลเยเนอราล

​วันศุกร์แรม ๙ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

เช้า ๒ โมงเสด็จบางปอิน สมเด็จเจ้าพระยา เจ้าพระยาสุรวงศ์ เจ้าพระยาภาณุวงศ์ส่งเสด็จ เจ้าพระยาสุรวงศ์ถวายคำให้การพระปริยันเกษตรารักษ์ เรื่องทำสัญญากับคนนอกให้ทำดีบุกไม่บอกเข้ามาโปรดเกล้า ฯ ให้ลงพระราช

อาชญาจำไว้

เวลา ๓ โมงเช้าออกเรือพระที่นั่งโสภณประทับวัดปากอ่าวหน่อยหนึ่งแล้ว แล่นเรือพระที่นั่งขึ้นไปถึงวัดไก่เตี้ย แอกซิเดนข้อเสือหักแป้นบิดสะกรูแตกไปไม่ได้ต้องทอดอยู่สักครึ่งชั่วโมง พอเรือประภาวสิทธิ์ของสมเด็จพระองค์น้อยมาจึงให้จูงเรือพระที่นั่งไปบ่าย ๒ โมงถึง

บ่ายเสด็จศาลเจ้าและข้ามไปทอดพระเนตร์งานวัดนิเวศน์ ย่ำค่ำเสด็จกลับ

กลางคืนทรงพระราชนิพนธ์ว่าด้วยยศราชตระกูล

วันเสาร์แรม ๑๐ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

เที่ยงเสด็จออก พระยามนตรีทูลลาไปกรุงเทพ ฯ จัดของไปเมืองตรัง

ค่ำทรงพระราชนิพนธ์

​วันอาทิตย์แรม ๑๑ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

วันนี้รับหนังสือสมเด็จกรมพระส่งบอกพระยาเทพขึ้นมายังไม่ได้ตรวจ บ่ายเสด็จทอดพระเนตรการสวน

วันจันทร์แรม ๑๒ ค่ำเดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

เช้า ๒ โมงเสด็จทอดพระเนตรสวน ๓ โมงเศษกลับเข้าที่ บ่ายบรรทมตื่นเสวย แล้วโปรดให้กรมหมื่นนเรศไปปักฝังตำหนักเจ้านายข้างในแล้วเสด็จไปทอด พระเนตร ทุ่ม ๑ ขึ้น

วันอังคารแรม ๑๓ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

วันนี้ไม่ได้เสด็จไหน เรือภิรมขึ้นมารับ หนังสือยังไม่ได้ตรวจ

วันพุธแรม ๑๕ ค่ำ เดือน ๕ ปีขาลสัมฤทธิศก ๑๒๔๐

วันนี้ก็ไม่มีราชการอะไร หนังสือยังไม่ได้ตรวจ