เดือน ๖ จุลศักราช ๑๒๔๕

วัน ๒ ๑ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแมเบญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษเสด็จออก พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติเฝ้า ทรงราชการต่าง ๆ คนเวลาบ่าย ๔ โมงเศษเสด็จขึ้น

เวลาบ่าย ๕ โมงเศษ ทรงฉลองพระองค์ยันต์ครึ่งยศทหารมหาดเล็กสีขาว พระภูษาสีน้ำเงิน ถุงพระบาทขาว เสด็จออกทรงพระราชยานไปประทับท่าราชวรดิฐ เสด็จลงทรงเรือพระที่นั่งกราบไปเข้าคลองผดุงกรุงเกษม ไปประทับฉนวนวัดพระนามบัญญัติ เสด็จขึ้นประทับพลับพลา โปรดเกล้า ฯ ให้ดุกออฟเม็กเลนเบิกขึ้นพลับพลากับพระบรมวงศานุวงศ์ด้วย แต่เคานต์เซียลสตอฟฟ์กับกงสุลเยรมันอยู่กับข้าราชการทั้งปวง ทรงลั่นนาคเพลิงจุดฝักแคไปพระราชทานเพลิงศพพระจันทโคจรคุณในโรงทึมแล้ว เสด็จลงทรงเรือพระที่นั่งกลับพระบรมมหาราชวัง

วัน ๓ ๒ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแมเบญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาเช้าวันนี้ ดุกออฟเมกเลนเบิกเข้ามาดูพระที่นั่งทุกแห่ง ​แลวัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระพุทธรัตนสถานแล้ว ไปกินเลี้ยงที่มิวเซียม

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษ เสด็จออก พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตยเฝ้า เวลาบ่าย ๔ โมงเศษเสด็จขึ้น

เวลาเย็นพระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการและกงสุลพ่อค้าชาวต่างประเทศ ตามที่พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตเชิญมาพร้อมกันที่สวนสราญรมย์ พระราชทานให้เป็นเกียรติยศแก่ฮิสไฮเนสดุกออฟเมกเลนเบิก ครั้นเวลาบ่าย ๕ โมงเศษ ทรงฉลองพระองค์ยันต์เจ้าสีกรมท่าพระตราเล็ก เสด็จออกทรงรถพระที่นั่งไปประทับสวนสราญรมย์ ทรงปราศรัยดุกออฟเมกเลนเบิกและชาวต่างประเทศครู่หนึ่งแล้ว เสด็จไปประทับบนเนินที่ในสวนกับดุกออฟเมกเลนเบิก เดินกระบวนพระยาช้างและช้างต้นมาในสวนให้เจ้าดู ครั้นสิ้นกระบวนแล้วทอดพระเนตรกระบี่กระบองอยู่จนเวลาค่ำ เสด็จไปประทับเสวยรีเฟรชแมนที่เรือนกล้วยไม้ จนเวลาทุ่ม ๑ เลิกการ์เดนปาตี เสด็จขึ้นทรงรถพระที่นั่งไปประทับวังพระองค์เจ้าศรีสิทธิธงไชย เป็นการช่วยในงานสวดมนต์ตั้งกรมครู่หนึ่ง เสด็จกลับพระบรมมหาราชวัง

วัน ๔ ๓ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาเช้า ๕ โมงเศษ ทรงฉลองพระองค์เยียรบับพระตรามหาจักรีบรมราชวงศ์ เสด็จออกทรงรถพระที่นั่งเหลืองเทียม ๔ ม้า ไป​ประทับหน้าวังพระองค์เจ้าศรีสิทธิธงไชย เสด็จทรงพระราชยานลงยาราชาวดีไปประทับหน้าท้องพระโรง เสด็จเข้าในท้องพระโรงตรัสกับฮิสไฮเนสดุกออฟเมกเลนเบิกซึ่งไปอยู่ที่นั่นครู่หนึ่ง ครั้นได้พระฤกษ์เวลาเช้า ๕ โมง กับ ๖ นาที พระองค์เจ้าศรีสิทธิธงไชยทรงผ้าทรงสะพักขาวขึ้นพระแท่นมณฑลตั้งที่ข้างขวาท้องพระโรง ทรงรดน้ำพระราชทานและโปรดเกล้า ฯ ให้พระบรมวงศานุวงศ์ที่มีพระชนม์แก่กว่ากับข้าราชการผู้ใหญ่รดน้ำ แล้วเสด็จมาประทับในท้องพระโรง ครั้นพระองค์เจ้าศรีสิทธิธงไชยทรงเครื่องมาแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้นประทับพระที่นั่งโธรน พระยาศรีสุนทรโวหารอ่านประกาศ แล้วพระราชทานพระสุพรรณบัฏตั้งพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าศรีสิทธิธงไชยเป็นกรมหมื่นศิริธัชสังกาศ พระราชทานตรามหาจักรีบรมราชวงศ์ พระมาลาต่างกรม พระแสงยี่ปุ่นฝักถม กาน้ำทองคำตรามงกุฎ แล้วกรมหมื่นศิริธัชสังกาศถวายดอกไม้ธูปเทียนต้นไม้ทองเงินและแส้ม้าทองคำประดับพลอยต่าง ๆ ๑ แล้วพระสงฆ์ถวายอติเรก แล้วเสด็จขึ้นข้างในครู่หนึ่ง เสด็จทรงพระราชยานมาทรงรถพระที่นั่งกลับพระบรมมหาราชวัง

เวลาค่ำวันนี้ที่วังสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาราบปรปักษ์ มีดินเนอร์ให้ดุกออฟเมกเลนเบิก และมีลครเจ้าหมื่นสรรเพธภักดี

​วัน ๕ ๔ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุดทักวาช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษ เสด็จออกทอดพระเนตรพระองค์เจ้าโสณบัณฑิตย เจ้าหมื่นไวยวรนารถจัดบนพระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬารแล้วเสด็จออกประทับซิตติงรูม กรมหมื่นประจักษ์ศิลปาคม พระองค์เจ้าดิศวรกุมารเฝ้า แล้วเสด็จไปทอดพระเนตรทางซึ่งจะแห่โสกันต์ในพระบรมมหาราชวัง และจะวางโอละพ่อ โปรดให้กรมหมื่นประจักษ์ กับพระองค์เจ้าดิศเข้าไปดูที่ด้วย

เวลาค่ำเสด็จออกทอดพระเนตรซ้อมมโหรีบนพระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬาร และทรงจัดการต่าง ๆ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ พระราชทานตราวิจิตราภรณ์แก่หม่อมหลวงอุกฤษคอรอเนตดวง ๑ ในการที่เหน็ดเหนื่อยจัดโต๊ะหลวง ครั้นเวลายาม ๑ พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการที่พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตยรับพระเสาวนีย์สมเด็จพระนางเจ้าเชิญมาพร้อมกัน ครั้นดุกออฟเมกเลนเบิกมา ราชเอเดอแกมป์รับจากรถมาบนดรอวิงรูมพักอยู่ครู่หนึ่ง จึงพร้อมกันเข้าไปประชุมในท้องพระโรงพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงฉลองพระองค์อิวนิงเดรส ตรามหาสุราภรณ์ เสด็จมาทรงปราศรัยครู่หนึ่ง ทรงนำเข้าไปพระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬาร สมเด็จพระนางเจ้าทรงรับที่นั่น ประทับในห้องเหลืองพร้อมด้วยพระบรมวงศานุวงศ์ข้าราชการที่เชิญมานั้นฟังมโหรีเล่น ๔ วง วงหลวง ๑ ของกรมสมเด็จพระสุดารัตนราชประยูร ๑ ของสมเด็จพระเจ้าบรม​วงศ์เธอ ๑ ของพระองค์เจ้ากมลาศน์เลอสรร ๑ ทรงพาดุกออฟเมกเลนเบิกเข้าไปดูในห้องน้ำเงินซึ่งเป็นที่เก็บสิ่งของต่าง ๆ มีพระมหาพิไชยมงกุฎเป็นต้น ครั้นเวลา ๕ ทุ่มเสด็จมาประทับโต๊ะเสวยสับเปอร์กับดุกออฟเมกเลนเบิก เคานต์เซียลสตอฟฟ์ และพระบรมวงศานุวงศ์ข้าราชการที่พระที่นั่งสมมติเทวราชอุปบัติ เสวยแล้วประทับทรงมโหรีอยู่จนเวลา ๒ ยามเศษเลิก ดุกออฟเมกเลนเบิกและเคานต์เซียลสตอฟฟ์ กราบถวายบังคมลาไป เสด็จขึ้น

วัน ๖ ๕ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษเสด็จออก พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติเฝ้า ทรงการต่าง ๆ กรมหมื่นพิชิตปรีชากร กรมหมื่นภูธเรศร์ธำรงศักดิ์ กรมหมื่นเทววงศ์วโรประการเฝ้า โปรดเกล้า ฯ ให้พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตยมีหนังสือส่งของต่าง ๆ ไปพระราชทานดุกออฟเมกเลนเบิกและเคานต์เซียลสตอฟฟ์ (คัดไว้ท้ายสมุดนี้) เวลาบ่าย ๕ โมงเศษ เสด็จขึ้น

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกขุนนาง พระศรีเสนาอ่านบอกเมืองพิษณุโลก ๒ ฉะบับ ว่าด้วยข้าวคงฉางจ่ายราชการหมดไม่มีอยู่คงฉางฉะบับ ๑ ว่าด้วยพระยาพิษณุโลกาธิบดีคนใหม่ขึ้นไปถึง ขอปืนหามแล่นขึ้นไปไว้สำหรับเมือง กับขอเปลี่ยนปืนคาบศิลาที่ชำรุดฉะบับ ๑ เสด็จขึ้นประทับออฟฟิศ กรมหมื่นเทววงศ์วโรประการเฝ้า ​แล้วเสด็จประทับซิดติงรูม พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติ พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตย์เฝ้า ทรงการต่าง ๆ เวลายามเศษเสด็จขึ้น

วัน ๗ ๖ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลา ๓ โมงเศษเสด็จออกครู่หนึ่ง เสด็จขึ้นทรงเครื่องแล้วเสด็จออก มิสเตอร์อาลบาสเตอร์เฝ้าครู่หนึ่ง เสด็จออกประทับดรอวิงรูม มิสเตอร์อาลบาสเตอร์นำมิสเตอร์เฟห์เปนสิวิว อินเยอเนียเป็นพี่ของภรรยามิสเตอร์อาลบาสเตอร์ กับมิสเตอร์เค เป็นคนจะมาซื้อไม้ไผ่ทำกระดาษเฝ้า ประทับตรัสอยู่ครู่หนึ่ง มิสเตอร์เฟห์ถวายแบบคิดตัดถนนใหม่ที่สะพานวัดมหาพฤฒาราม ทำให้ระยะยืดออกไม่ให้เป็นที่น่ากลัวรถโดนกันเป็นที่อันตราย แล้วเสด็จขึ้นประทับซิตติงรูมจนเวลาบ่าย ๔ โมงเศษ เสด็จออกประทับดรอวิงรูม มิสเตอร์นิวแมนแอกติง เอเยนต์และกงสุลเยเนราลอังกฤษ นำกัปตันเปสเลเรือรบอังกฤษชื่อแชมเปียลกับออฟฟิศเซอร์เข้าเฝ้า ทรงปราศรัยตามธรรมเนียมแล้วเสด็จขึ้นประทับซิตติงรูม กรมหมื่นเทววงศ์เฝ้า ทรงการต่าง ๆ แล้วเจ้าพระยาศรีพิพัฒน์ พระยาเจริญราชไมตรีเฝ้า ทรงการต่าง ๆ เวลาบ่าย ๕ โมงเศษเสด็จขึ้น

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกขุนนาง พระศรีเสนาอ่านบอกหลวงอนุชิตพิทักษ์ นายพระมหาดเล็ก ข้าหลวงรายงานโทรเลขฉะบับ ๑ พระยาวิเศษฤาไชยรายงานโทรเลขฉะบับ ๑ เมืองปราจีนบุรีส่งหาง​ว่าวรายจ่ายเงินและสะเบียงเลี้ยงคนทำการโทรเลขฉะบับ ๑ เสด็จขึ้นประทับออฟฟิศแล้วเสด็จขึ้นประทับบนมุขกระสันชั้นบนด้านตะวันออก ทรงเครื่องใหญ่แล้วเสด็จขึ้น

วัน ๑ ๗ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษเสด็จออกประชุมต่างกรมเสนาบดีตามเคย เลิกประชุมแล้วเสด็จประทับซิตติงรูม พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติเฝ้า เวลาบ่าย ๔ โมงเศษเสด็จขึ้น

เวลาบ่าย ๕ โมงเศษ ทรงฉลองพระองค์ยันต์เจ้าพระตราเล็ก เสด็จลงส่งพระกรพระองค์เจ้าอรพินทุเพ็ญภาคย์ ทรงพระยานมาศผูกคานหาม ๘ ไม่ได้ทรงเกี้ยวยอด ตั้งกระบวนแห่แต่เกยศิลาริมประตู ๓ หน้าปลายท้องฉนวน เดินมาทางถนนข้างตำหนักพระองค์เจ้าศรีวิไลยลักษณ์ ไปเลี้ยวที่หน้าตำหนักพระองค์เจ้าบุตรี ตรงไปทางหน้าพระตำหนักสมเด็จพระนางเจ้าเลี้ยวข้างถนนริมคลังหว่างตำหนักกรมสมเด็จพระสุดารัตนราชประยูรมาเทียบเกยตั้งที่ประตูสะกัดมุม พระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬารด้านตะวันตก กระบวนแห่มีเด็ก ๆ ทหารอย่างจัดใหม่ ไม่มีเครื่องสูงกลองชะนะมีแต่แตรสังข์ ครั้นแห่มาถึงแล้วมีโอละพ่อกระอั้วแทงควาย ใช้พวกเขนหลวง ทรงรับพระกรขึ้นไปที่มุขหว่างพระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬารกับพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท จึงเสด็จออกท้องพระโรงพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท ​ทรงจุดเทียนนมัสการ กรมพระปวเรศรวริยาลงกรณ์ถวายศีล แล้วโปรดเกล้า ฯ ให้พระองค์เจ้าอรพินทุเพ็ญภาคย์ออกมาถวายไตรพระสงฆ์ทั้ง ๓๐ รูป แล้วพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ ๗ ตำนาน ครั้นพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์จบแล้วเสด็จขึ้นแห่กลับทางเดิม

วัน ๒ ๘ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษเสด็จออก กรมหมื่นเทววงศ์วโรประการ พระยามนตรีสุริยวงศ์เฝ้า ทรงราชการต่าง ๆ จนเวลาบ่าย ๔ โมงเศษเสด็จขึ้น

ทรงเครื่องแล้วเสด็จลง ทรงส่งพระองค์เจ้าอรพินทุเพ็ญภาคย์แห่มาทางเหมือนวานนี้ เสด็จออกพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท พระสงฆ์ ๓๐ รูปเจริญพระพุทธมนต์ธรรมจักรจบแล้วเสด็จขึ้น แห่กลับทางเดิม

วัน ๓ ๙ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษเสด็จออก กรมหมื่นเทววงศ์วโรประการ พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตย์เฝ้า แล้วพระยาอภัยรณฤทธิ์เฝ้ากราบถวายบังคมลาทำพิธีแรกนา เวลาบ่าย ๔ โมงเศษเสด็จขึ้น

เวลาบ่ายแห่พระองค์เจ้าอรพินทุเพ็ญภาคย์มาฟังพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์บนพระที่นั่งจักรีมหาปราสาทเหมือนวันก่อน เสด็จออก ​ทรงจุดเทียนนมัสการ กรมพระปวเรศรวริยาลงกรณ์ถวายศีล พระสงฆ์ ๓๐ รูปเจริญพระพุทธมนต์มหาสมัยสูตรจบแล้วเสด็จขึ้น แห่กลับทางในตามเดิม

วัน ๔ ๑๐ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาเช้า ๓ โมง ทรงฉลองพระองค์ครึ่งยศดำทหารมหาดเล็ก ทรงพระตรานพรัตนราชวราภรณ์ เสด็จลงส่งพระองค์เจ้าอรพินทุเพ็ญภาคย์ทรงพระยานมาศผูกคานแห่มาทางในพระบรมมหาราชวัง แต่เกยหินต้นชมพู่ มาทางหน้าพระตำหนักมารับพระกรขึ้นที่เกยตั้งที่ประตูหลังพระที่นั่งตรงประตูพรหมโสภาเหมือนวันก่อน เสด็จออกประทับท้องพระโรงพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท ครั้นใกล้พระฤกษ์ทรงจุดเทียนนมัสการ กรมพระปวเรศรวริยาลงกรณ์ถวายศีล ทรงรดน้ำพระมหาสังข์ทักษิณาวัฏ พระราชทานพระองค์เจ้าอรพินทุเพ็ญภาคย์ แล้วทรงจรดพระกันไตรโสกันต์ โปรดให้กรมหลวงวรศักดาพิศาล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอทรงตัดด้วย แล้วเข้าไปสรงที่พระแท่นมณฑล ตั้งที่ชาลาด้านตะวันตกพระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬาร โปรดเกล้า ฯ ให้ต่างกรมเข้าไปรดน้ำทางประตูพรหมโสภาแล้ว เสด็จออกปฏิบัติพระสงฆ์รับพระราชทานฉันแล้ว โปรดให้พระองค์เจ้าที่โสกันต์ถวายของ พระสงฆ์กลับ แล้วพระองค์เจ้าอรพินทุเพ็ญภาคย์ทรงเครื่องต้นแห่กลับทางในตามเดิม

​เวลาบ่ายแห่พระองค์เจ้าอรพินทุเพ็ญภาคย์มาสมโภชบนพระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬาร เป็นการสมโภชข้างในไม่เกี่ยวข้องกับข้างหน้า สมโภชแล้วแห่กลับทางเดิม

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกทรงพระราชยานไปประทับพลับพลาณท้องสนามหลวง พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ในการพระราชพิธีจรดนังคัล ครั้นพระสงฆ์สวดมนต์ ๑๒ ตำนานจบแล้ว พระราชทานน้ำสังข์แก่พระยาอภัยรณฤทธิ์ผู้จะแรกนา และเถ้าแก่ซึ่งเป็นนางเทพีเทพา แล้วเสด็จทรงพระราชยานไปประทับวังพระองค์เจ้าจิตรเจริญที่ริมประตูออกไปท่าพระ ซึ่งเดิมเป็นวังของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น ทอดพระเนตรบนตำหนักและที่ต่าง ๆ ทั่วทุกแห่ง ครั้นได้พระฤกษ์เวลา ๕ ทุ่ม ๙ นาฑี โปรดเกล้า ฯ ให้พระองค์เจ้าจิตรเจริญทรงเครื่องขาวขึ้นพระแท่นมณฑล ทรงรดน้ำพระราชทานในการขึ้นวังใหม่ ทรงรดด้วยพระเต้าเบ็ญจครรภองค์ใหญ่ ด้วยดำรัสว่า เป็นการสมควรที่จะรับพระราชทานได้ เพราะเป็นแต่องค์ใหญ่ แล้วโปรดให้ต่างกรมรดทุกองค์แล้ว เสด็จมาประทับบนตำหนัก พระองเจ้าจิตรเจริญแต่งพระองค์มาแล้ว ทรงรดน้ำพระมหาสังข์ทักษิณาวัฏพระราชทานพรต่าง ๆ เป็นอันมาก แล้วเสด็จกลับพระบรมมหาราชวัง ที่วังพระองค์เจ้าจิตรเจริญวันนี้ เป็นวันสวดมนต์และขึ้นวังในวันนี้

​วัน ๕ ๑๑ฯ ๖ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษเสด็จออก พระยาศรีสุนทรโวหารเฝ้าคิดพระนามกรมพระองค์เจ้ากมลาศน์เลอสรรค์ แล้วกรมหมื่นนเรศรวรฤทธิ์ เจ้าหมื่นสรรเพธภักดีเฝ้าด้วยการที่จะเสด็จพระราชดำเนินเกาะบางปะอิน แล้วเสด็จขึ้นทรงเครื่อง

เวลาบ่าย ๔ โมง เสด็จออกดรอวิงรูม มองสิเออเลอดอกเตอร์ฮารมันกงสุลและคอมมิสแซฝรั่งเศสเฝ้าด้วยการโทรเลข เฝ้าอยู่ประมาณครึ่งชั่วโมงแล้วเสด็จขึ้น

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกขุนนาง พระศรีเสนาอ่านบอกนายพรมหาดเล็กรายงานทำโทรเลขฉะบับ ๑ พระนรินทรราชเสนีอ่านบอกเมืองราชบุรี ๒ ฉะบับ ว่าด้วยผู้ร้ายตีชิงเรือหลวงภักดีสงครามนายกองด่าน จับได้ตัวผู้ร้ายฉะบับ ๑ ว่าด้วยผู้ร้ายปล้นเรือนบังคับให้เจ้าเรือนส่งบุตรให้จะแก้เอาเครื่องแต่งตัวเจ้าเรือนร้องขึ้นจับได้ฉะบับ ๑ แล้วนำพระยาปลิศเข้าเฝ้าถวายม้าตัว ๑ แล้วนำพะยาปลิศ พระยาภักดีดำรงฤทธิ์ผู้ช่วยราชการเมืองนครศรีธรรมราชกราบถวายบังคมลากลับไปเมือง พระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนพระไชยยศสมบัติเป็นพระยาไชยยศสมบัติ กับกรมพระตำรวจและกรมรักษาองค์อีก ๔ นาย เสด็จขึ้นประทับออฟฟิศ กรมหมื่นเทววงศ์วโรประการเฝ้า แล้วเสด็จประทับซิตติงรูม พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์เฝ้า แล้วพระองค์เจ้าโสณบัณฑิตย์เฝ้า เวลายามเศษเสด็จขึ้น

​วัน ๖ ๑๒ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเสด็จออก พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตย์เฝ้าด้วยเรื่องความทหารลักปืนในโรง ทรงการต่าง ๆ ครู่ ๑ เสด็จทรงพระราชยานไปประทับท่าราชวรดิฐ ทรงเรือพระที่นั่งเก๋งไปประทับที่เรือกลไฟใหม่ชื่อ “พระจุลจอมเกล้า” เป็นเรือของห้างยุเกอซิกกอมปนีมาถึงใหม่ ทอดอยู่หน้าท่าราชวรดิฐข้างใต้ ทอดพระเนตรที่ต่าง ๆ ทุกห้องทุกชั้นแล้ว พระราชทานพรแก่เรือนั้น แล้วเสด็จกลับพระบรมมหาราชวัง เสด็จขึ้นข้างใน

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกขุนนาง พระศรีเสนาอ่านบอกเมืองพิไชยฉะบับ ๑ เมืองนครสวรรค์ฉะบับ ๑ สั่งเงินส่วยและขอหักเลขทั้ง ๒ เมือง เมืองมโนรมย์ขอนายคล้ายทหารมหาดเล็ก เป็นผู้ช่วยราชการฉะบับ ๑ เมืองพิจิตรขอที่ผูกพัทธสีมาฉะบับ ๑ เมืองนครนายก ว่าด้วยปักที่ทำการผูกพัทธสีมาฉะบับ ๑ พระนรินทรราชเสนีนำพระยาชุมพรเข้าเฝ้า และกราบถวายบังคมลากลับไปเมือง เสด็จขึ้นประทับออฟฟิศ กรมหมื่นเทววงศ์วโรประการเฝ้า แล้วเสด็จประทับซิตติงรูม พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติ หลวงสิทธินายเวรเฝ้า ทรงการต่าง ๆ จนเวลายามเศษเสด็จขึ้น

วัน ๗ ๑๓ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษเสด็จออก กรมหมื่นพิชิตปรีชากร กรม​หมื่นเทววงศ์วโรประการ พระยามหามนตรีเฝ้า แล้วกรมหมื่นศิริธัชสังกาศเฝ้า ทรงฎีกาจนเวลาบ่าย ๕ โมงเศษ พระองค์เจ้าขจรจรัสวงศ์เฝ้า ถวายเพ็ชรเก๊ทำเป็นตุ้มหูและแหวน พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตย์เฝ้า แล้วเสด็จขึ้น

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกขุนนาง พระนรินทรราชเสนีอ่านบอกพระยาสุรินทรฤาไชยแม่กอง หลวงนราธิกรณ์ฤทธิ์ข้าหลวง ๒ ฉะบับ ว่าด้วยรายงานปักเสาโทรเลขติดอินโซเลกเตอ พาดสายแต่เขาแดนต่อแดนทะวายมาถึงเมืองกาญจนบุรีฉะบับ ๑ ความเห็นในการที่จะรักษาสายโทรเลขต่อไปฉะบับ ๑ เสด็จขึ้นประทับออฟฟิศและซิตติงรูม กรมหมื่นพิชิตปรีชากร กรมหมื่นประจักษ์ศิลปาคม กรมหมื่นเทววงศ์วโรประการเฝ้า ทรงราชการต่าง ๆ จนเวลายามเศษเสด็จขึ้น

วัน ๑ ๑๔ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๒ โมงเศษ เสด็จออกประชุมต่างกรมเสนาบดีตามเคย ครั้นเลิกประชุมแล้ว เสด็จมาประทับซิตติงรูม พระราชทานสายนาฬิกามีลอกเก็ตอักษรพระนามแก่พระองค์เจ้าจิตรเจริญ เป็นของขวัญในการขึ้นวังใหม่สาย ๑ พระยามหาเทพเผ่าถวายใบสั่งแซงชั่นฎีกาต่าง ๆ กรมหมื่นเทววงศ์ ฯ เฝ้า แล้วพระยาศรีสุนทรโวหารเฝ้าถวายพระสุพรรณบัฏ พระองค์เจ้าเกษมสันต์โสภาคย์ เป็นกรมหมื่นพรหมวรานุรักษ์ พระองค์เจ้ากมลาศน์เลอสรรค์ เป็นกรมหมื่น​ราชศักดิ์สโมสร ทรงเจิมและทรงเซ็นใบกำกับ เวลาบ่าย ๕ โมงเศษเสด็จขึ้น

เวลายามเศษ เสด็จลงนมัสการที่พระพุทธรัตนสถานในการวิศาขบูชา ทรงพระราชยานไปประทับหน้าวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ทรงจุดดอกไม้เพลิงแล้วเสด็จเข้าในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนนมัสการแล้ว สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ถวายเทศนากัณฑ์ ๑ แล้วเสด็จกลับพระบรมมหาราชวัง

วัน ๒ ๑๕ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

ดุกออฟแมกเลนเบิก และพระองค์เจ้าดิศวรกุมาร กลับจากเมืองเพ็ชรบุรี เมืองราชบุรี วันนี้ เวลาบ่ายรับสั่งให้หาพระองค์เจ้าดิศวรกุมาร เข้าไปเฝ้าข้างใน ดำรัสไต่ถามถึงการที่ไปเพ็ชรบุรีกับดุกออฟเมกเลนเบิก เวลาบ่าย ๔ โมงเศษ เสด็จออกดรอวิงรูม มองซิเออเลอดอกเตอร์ฮารมัน กงสุลและคอมมิสแซฝรั่งเศส นำเยเนราลโบเวศกับพวกชุด ๗ นายเข้าเฝ้า ในการมิสชันที่จะมารัตติฟายสัญญาคอนเวนชั่น จ้างอินเยอเนียฝรั่งเศสทำการโทรเลขเข้าเฝ้าเป็นการไปรเวต ทรงปราศรัยครู่ ๑ เสด็จขึ้นประทับซิตติงรูม กรมหมื่นเทววงศ์ ฯ เฝ้า ทรงการต่าง ๆ จนเวลาบ่าย ๕ โมงเศษเสด็จขึ้น

เวลายามเศษ เสด็จลงที่พระพุทธรัตนสถาน นมัสการวิศาขบูชาที่นั่นแล้ว เสด็จออกทางประตูแถลงราชกิจ ทรงพระราชยานไป​ประทับหน้าวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ทรงจุดดอกไม้เพลิงแล้วเสด็จเข้าในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนนมัสการแล้ว เสด็จลงมาประทับหน้าพระอุโบสถ ทอดพระเนตรข้าราชการเดินเทียนประทักษิณพระอุโบสถครบ ๓ รอบแล้ว เสด็จขึ้นประทับในพระอุโบสถ พระเทพโมฬีถวายเทศนาในวันวิศาขบูชา ๑ กัณฑ์แล้ว เสด็จกลับพระบรมมหาราชวัง

วันนี้หม่อมเจ้าหญิงแฉล้มในกรมหลวงวรศักดาพิศาล ซึ่งเป็นบริจาริกในพระองค์เจ้าจันทรทัตจุฑาธาร ประสูติหม่อมเจ้าสิ้นชีพตักษัย ทั้งองค์เธอและหม่อมเจ้าชายที่ประสูติ มีพระราชหัตถเลขาไปรเวตไปทรงถามข่าวพระองค์เจ้าจันทรทัตจุฑาธาร

วัน ๓ ๑ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

วันนี้เยเนราลโบเวศฝ่ายฝรั่งเศส ไปพร้อมกันที่บ้านเจ้าพระยาภาณุวงศ์มหาโกษาธิบดี รัตติฟายหนังสือสัญญาที่ว่าด้วยการจ้างคนทำการโทรเลข ที่พระยาศรีสิงหเทพออกไปทำที่ไซ่ง่อนนั้น

เวลาบ่าย ๔ โมงเศษ เสด็จออกประทับดรอวิงรูม ทรงการต่าง ๆ ครู่ ๑ เสด็จขึ้นทรงรถพระที่นั่ง ไปประทับวังพระองค์เจ้าเกษมสันต์โสภาคย์ ทอดพระเนตรทั่วแล้ว เสด็จมาประทับวังพระองค์เจ้ากมลาศน์เลอสรรค์ เป็นการช่วยในวันสวดมนต์ตั้งกรมทั้ง ๒ วัง แล้วเสด็จกลับพระบรมมหาราชวัง

​เวลายามเศษ เสด็จลงทรงนมัสการวิศาขบูชาในพระพุทธรัตนสถาน แล้วเสด็จออกทรงพระราชยาน มาประทับหน้าวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ทรงจุดดอกไม้เพลิงแล้ว เสด็จเข้าในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนนมัสการเทียนและที่ต่าง ๆ แล้ว เสด็จประทับหน้าพระอุโบสถ โปรดให้ข้าราชการเดินเทียนเหมือนวันก่อน วันนี้ฝนตกเดินที่ประทักษิณชั้นล่างไม่ได้ โปรดให้เดินที่บนเฉลียงพระอุโบสถ ครั้นเดินเทียนแล้วเสด็จเข้าในพระอุโบสถ พระศรีวิสุทธิวงศ์ถวายเทศนากัณฑ์ ๑ แล้ว เสด็จกลับพระบรมมหาราชวัง

วัน ๔ ๒ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาเช้า ๓ โมงเศษ ทรงฉลองพระองค์เยียรบับตรามหาจักรีบรมราชวงศ์ เสด็จออกทรงรถพระที่นั่งเหลืองเทียม ๔ ม้า ไปประทับวังพระองค์เจ้าเกษมสันต์โสภาคย์ เสด็จประทับในท้องพระโรง ทรงจุดเทียนนมัสการ สมเด็จพระวันรัตถวายศีลแล้ว โปรดเกล้า ฯ ให้พระองค์เจ้าเกษมสันต์โสภาคย์ ทรงผ้าสรงและทรงสะพักขาวขึ้นพระแท่น ทรงรดน้ำพระปริตรพุทธมนต์พระราชทาน และพระบรมวงศานุวงศ์ที่มีพระชนม์แก่กว่า ทั้งฝ่ายหน้าฝ่ายใน และข้าราชการผู้ใหญ่รดน้ำแล้ว แต่งพระองค์ตามวันมาเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทในท้องพระโรง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้นประทับพระแท่นโธรน พระยาศรีสุนทรโวหารอ่านประกาศจบลงแล้ว พระราช​ทานพระสุพรรณบัฏ ตั้งพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าเกษมสันต์โสภาคย์ เป็นกรมหมื่นพรหมวรานุรักษ์ พระราชทานตรามหาจักรีบรมราชวงศ์ พระมาลาต่างกรม พระแสงญี่ปุ่นฝักถม กาน้ำทองคำแล้ว กรมหมื่นพรหมวรานุรักษ์ ถวายดอกไม้ธูปเทียนต้นไม้ทองเงินและซองบุหรี่ซิกาแรตลงยาประดับเพ็ชรพลอยต่าง ๆ อัน ๑ แล้วเสด็จขึ้นข้างใน จนเวลา ๔ โมงเศษจวนพระฤกษ์ เสด็จทรงพระราชยาน มาประทับวังพระองค์เจ้ากมลาศน์เลอสรรค์ ครั้นสรงเสร็จแล้ว พระยาศรีสุนทรโวหารอ่านประกาศเหมือนวันก่อนแล้ว พระราชทานพระสุพรรณบัฏ ตั้งพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้ากมสาศน์เลอสรรค์ เป็นกรมหมื่นราชศักดิ์สโมสร พระราชทานตราและสิ่งของทั้งปวง อย่างกรมหมื่นพรหมวรานุรักษ์ ของถวายกับดอกไม้ธูปเทียนต้นไม้ทองเงินที่วังนี้ คือ ดุมอักษรพระนาม จ.ป.ร. ประดับเพ็ชรทับทิมสำรับ ๑ ครั้นสิ้นการแล้ว กรมหมื่นวชิรญาณวโรรสถวายอติเรกแล้ว เสด็จทรงรถพระที่นั่งกลับพระบรมมหาราชวัง เวลาบ่าย ๔ โมงเยเนราลกับออฟฟิศเซอร์เรือรบฝรั่งเศสมา เจ้าพนักงานยิงสลุต ๑๓ นัด ครั้นมาพักที่ดรอวิงรูมบนทระที่นั่งแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงฉลองพระองค์เต็มยศทหารมหาดเล็ก ตราลิยองเดอออเนอกับสตาตราสยามหลายองค์ เสด็จออกท้องพระโรงพระที่นังจักรีมหาปราสาท ประทับบนพระที่นั่งพุดตาลถม มองซิเออเลอดอกเตอร์ฮารมัน กงสุลและคอมมิสแซฝรั่งเศส นำเยเนราลโบเวศ​กับพวกมิสชันทั้งปวงเข้าเฝ้า พระไพรัชพากย์ภักดีทูลเบิกแล้ว กงสุลและคอมมิสแซฝรั่งเศสอ่านแอดเดรสแล้ว เยเนราลโบเวศอ่านแอดเดรส ในการที่คอเวอนเนอไซ่ง่อน ให้เข้ามาทำรัตติฟายสัญญาจ้างคนทำการโทรเลขนี้ ทรงสปีชตอบแล้ว ทรงฝากตราจุลวราภรณ์ไปพระราชทานคอเวอนเนอไซ่ง่อน และพระราชทานตราจุลสุราภรณ์แก่มองสิเออเลอดอกเตอร์ฮารมัน กงสุลและคอมมิสแซฝรั่งเศส ๑ เยเนราลโบเวศ ๑ กับพระราชทานตรามัณฑนาภรณ์ ภัทราภรณ์ วิจิตราภรณ์ แก่ออฟฟิศเซอที่มาในมิสชันนั้น ทรงปราศรัยตามธรรมเนียมแล้วเสด็จขึ้น เวลาทุ่มเศษ เสด็จออกทรงการต่าง ๆ กรมหมื่นพิชิตปรีชากร กรมหมื่นภูธเรศรธำรงศักดิ์ กรมหมื่นประจักษ์ศิลปาคม กรมหมื่นเทววงศ์วโรประการ พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติ เฝ้า ทรงปรึกษาด้วยการที่จะชำระและขังแมงซาพะม่าที่อ้างว่าเป็นเจ้าพะม่า ซึ่งพระเจ้านครเชียงใหม่จำส่งมานั้นจนเวลา ๔ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

วันนี้ที่วังบูรพาภิรมย์ สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมหลวงภาณุพันธุวงศ์วรเดช มีบอลให้ดุกออฟเมกเลนเบิก

วัน ๕ ๓ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาเช้า ๕ โมงเศษ เสด็จออกทรงพระราชยาน ไปประทับ​พระที่นั่งราชกิจวินิจฉัย ตรัสกับเจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ เจ้าพระยาภาณุวงศ์มหาโกษาธิบดี เจ้าพระยามหินทรศักดิ์ธำรง พระนรินทรราชเสนี อ่านบอกเมืองเพ็ชรบุรี ๒ ฉะบับ ว่าด้วยการรับรองดุกออฟเมกเลนเบิกที่เมืองเพ็ชรบุรีฉะบับ ๑ ว่าดวยชำระผู้ร้ายฉะบับ ๑ เมืองราชบุรี ว่าด้วยรับรองดุกออฟเมกเลนเบิกที่เมืองราชบุรีฉะบับ ๑ แล้ว เสด็จลงทรงเรือพระที่นั่งเวสาตรี พระวิสูตรสาครดิษฐ์เป็นกัปตัน แทนพระชลยุทธโยธินทร์ซึ่งไปนอก พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้า พระนางเธอ และพระบรมวงศานุวงศ์ข้าราชการฝ่ายหน้าฝ่ายใน แล่นขึ้นไปตามลำแม่น้ำถึงใต้ลานเท เรือที่นั่งติดน้ำตื้นจนไปอีกไม่ได้ จึงทอดสมอจอดเรือพระที่นั่งแล้ว เสด็จลงทรงเรือพระที่นั่งจักรข้าง มาประทับพระราชวังบางปะอิน

วัน ๖ ๔ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษ เสด็จออกพระที่นั่งวโรภาศพิมาน ทรงราชการต่าง ๆ จนเวลาบ่าย ๔ โมงเศษ เสด็จพระราชดำเนินไปเหมมณเฑียรเทวราช นมัสการเทวรูปพระเจ้าอยู่หัวปราสาททองแล้ว เสด็จไปทอดพระเนตรศาลเหมมณเฑียรเทวราชซึ่งทำใหม่ สั่งเมืองจีนทำด้วยศิลาทั้งสิ้น ขุนเหมมณฑิรานุรักษ์ถวายฎีกาว่ามีผู้ร้ายลอบมาแทงจีนซึ่งเฝ้าศาล โปรดเกล้า ฯ ให้พระสุริยภักดีชำระ แล้วเสด็จกลับขึ้นข้างใน เวลาบ่าย ๕ โมงเศษ ฮิสไฮเนสยอนอาลเบิด​ดุกออฟเมกเลนเบิกกับอาลเบิดเคานต์เซียลสตอฟฟ์ เข้าเฝ้าในพระที่นั่งอุทยานภูมิเสถียร สมเด็จพระนางเจ้าเสด็จออกรับด้วย ประทับตรัสครู่หนึ่ง ทรงพาไปดูในที่พระบรรธม และไปดูบนวิทูรทัศนาแล้วกลับออกมาทรงส่งที่ประตูเทวราชครรไลย แล้วดุกออฟเมกเลนเบิกไปดูพระที่นั่งไอสวรรย์ทิพอาศน์ แล้วกลับไปวังสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ ซึ่งโปรดให้พักอยู่ที่นั้น

วัน ๗ ๕ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๒ โมงเศษเสด็จออก พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตย์พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติ พระยามนตรีสุริยวงศ์เฝ้า พระสุริยภักดี ถวายคำให้การอ้ายบัวกับพวกเพื่อน ซึ่งเข้าไปแทงจีนซึ่งเฝ้าเหมมณเฑียรเทวราช โปรดเกล้า ฯ ทรงเซ็นให้ลงพระราชอาญาที่หน้าพระที่นั่ง อ้ายบัว ๖๐ ที ส่งไปจำไว้ณคุกที่กรุงเทพ ฯ กำหนด ๓ ปี ให้ปรับไหมให้ผู้เจ็บด้วย เพื่อนอีก ๒ คน คนละ ๓๐ ที แล้วเสด็จลงทรงเรือพระที่นั่งเก๋ง ไปประทับที่วัดนิเวศน์ธรรมประวัติ เสด็จทรงนมัสการณที่ต่าง ๆ แล้ว เสด็จกลับพระราชวัง

วัน ๑ ๖ฯ ๖ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาเช้าโมงเศษ เสด็จออกทรงเรือพระที่นั่งโสภณภควดี พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้า พระนางเธอ และพระบรมวงศานุวงศ์ ​ข้าราชการฝ่ายหน้าฝ่ายใน แล่นขึ้นไปตามลำแม่น้ำ หยุดทอดเรือพระที่นั่งที่ใต้เกาะพระยาเพท เสด็จลงทรงเรือพระที่นั่งเก๋งทองทั้งแท่ง ไปประทับสะพานฉนวนขึ้นพะเนียด เสด็จขึ้นทรงพระราชยานไปประทับพลับพลา ทอดพระเนตรโขลงช้างซึ่งขังอยู่ในพะเนียด ฮิสไฮเนสดุกออฟเมกเลนเบิก กับชาวต่างประเทศไปมากหลายนาย กรมช้างเข้าคล้างช้างในพะเนียด ช้างพลายสูง ๕ ศอกเศษ ๒ ช้าง ช้างพลายย่อม ๆ อีก ๓ เชือก แล้วระบายโขลงออกลงน้ำ ผูกทามเอาช้างที่คล้องไว้ไปผูกเสายืนโรงตามที่ทั้ง ๕ ช้าง เวลาบ่าย ๔ โมงเศษ เสด็จกลับลงเรือพระที่นั่งเก๋งทองทั้งแท่ง มาประทับเรือพระที่นั่งโสภณภควดี เสด็จกลับพระราชวังบางปะอิน

วัน ๒ ๗ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาเช้าโมงเศษเสด็จออกทรงเรือพระที่นั่งโสภณภควดี พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้า พระนางเธอ และข้าราชการฝ่ายหน้าฝ่ายใน แล้วขึ้นไปตามลำแม่น้ำประทับทอดเรือพระที่นั่งที่ฉนวน เสด็จขึ้นทรงพระราชยานไปประทับพลับพลาใหญ่บนเชิงเทินพะเนียด ทอดพระเนตรระบายโขลงช้างออกจากพะเนียด แล้วเสด็จมาประทับพลับพลาเล็ก ทอดพระเนตรคล้องช้างกลางแปลง ครั้งแรกคล้องได้ ๓ เชือก วัดแล้วต้อนโขลงไปลงน้ำ โยนทามเอาช้างที่คล้องได้ไปไว้โรงแล้ว ต้อนโขลงมาคล้องอีกคล้องได้อีก ๒ ช้าง กับอีก​ช้าง ๑ รูปงามงาใหญ่กางดี โปรดให้คล้องหลุดเสียถึง ๔ หน รู้จักหลบตัวเข้ากลางโขลงดี วิ่งก็เร็วกว่าช้าง ต่อมาโปรดให้คล้องให้จงได้ คล้องครั้งที่ ๑ ติดแล้ว วัดทีเดียวดึงเอาบาศขาด ต่อครั้งที่ ๖ พอคล้องติดไม่ได้ปลดบาศดึงกันออกไปเสียนอกโขลง โยนทามผูกมาทีเดียว มาผูกที่เสาในโรงจากริมพลับพลาซึ่งเป็นที่ผูกช้างเผือกเพราะโปรดมาก เมื่อกันโขลงลงน้ำ ช้างเล็กซึ่งติดบาศตัว ๑ โปรดจะเอามาไว้บางปะอินนั้นแม่มียังมาเฝ้าลูกอยู่ พวกช้างกันคน ๑ ขี่ช้างพังมาไล่เอาหอกแทงไปแล้วจะมาขี่ตัวเล็กเอาขอสับ ท่วงทีดูบ้าหรือเมา รับสั่งให้ถามได้ความว่าเมา โปรดให้ส่งไปถวายสมเด็จกรมพระเฆี่ยนเสีย เสด็จขึ้นเสวยแล้ว เสด็จกลับทรงเรือพระที่นั่งเก๋งทองทั้งแท่งมาประทับเรือพระที่นั่งโสภณภควดี กลับมาพระราชวังบางปะอิน เวลาทุ่มเศษเสด็จออกพระที่นั่งอุทยานภูมเสถียร ทรงฉลองพระองค์เยียรบับตรามหาสุราภรณ์ ฮิสไฮเนสยอนธาลเบิตดุกออฟเมกเลนเบิก กับอัลเบิตเคานต์เซียลสตอฟฟ์ แต่งตัวนุ่งผ้าอย่างไทย ใส่เสื้อเยียรบับหมวกยอดเกี้ยว ซึ่งพระราชทานเข้าเฝ้ากราบถวายบังคมลากลับไป กำหนดจะออกจากบางปะอินเวลา ๑๐ ทุ่ม วันนี้ไปลงเรือราชานัตยานุหาร เวลาเที่ยงพรุ่งนี้ไปเมืองฮ่องกงต่อไป พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้า พระราชทานพระบรมรูปพระรูปแล้ว กราบถวายบังคมลาออกมา

​วัน ๓ ๘ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาทุ่มเศษ เสด็จออกทรงเรือพระที่นั่งเก๋งทองทั้งแท่งไปประทับวัดนิเวศน์ธรรมประวัติ เสด็จเข้าในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนนมัสการและเทียนรุ่งนมัสการพระพุทธนฤมลธรรโมภาศ และพระสาวกทั้งปวงแล้ว เสด็จมาประทับหน้าพระอุโบสถ โปรดให้พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติเป็นผู้ชักนมัสการพระ ข้าราชการและอุบาสิกาในวัดว่าตามแล้ว เดินเทียนประทักษิณพระอุโบสถ ๓ รอบ ทรงจุดเทียนรายแล้ว เสด็จเข้าในพระอุโบสถ โปรดให้อุบาสิกาเข้าไปฟังเทศนาในพระอุโบสถด้วย พระอมราภิรักขิตถวายเทศน์ธาตุวิภัชนคาถาในการวิสาขบูชากัณฑ์ ๑ เทศนาจบแล้วเสด็จกลับพระราชวัง

วัน ๔ฯ๙ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๒ โมงเศษเสด็จออก พระบำราศคดีจีน ขุนบริหารเวชกิจเฝ้า ถวายผ้า ถวายพัด ทรงราชการต่าง ๆ จนเวลาบ่าย ๓ โมงเศษเสด็จขึ้น เวลาค่ำเสด็จลงประทับในโรงละครในพระราชอุทยาน ทรงจุดเทียนนมัสการ ตั้งพระไชยนวโลหะ พระสงฆ์ ๕ รูป มีพระอมราภิรักขิตเป็นประธาน เจริญพระพุทธมนต์ ในการเปิดอนุสสาวรีย์ที่ระลึกแห่งสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี ตั้งอยู่ที่มุมโรงละครในพระราชอุทยานนั้น ประดับด้วยธง​และใบไม้แขวนโคมอย่างฝรั่ง ในตัวอนุสสาวรีย์นั้นคลุมผ้าไว้ ครั้นพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์จบแล้วเสด็จขึ้น

วัน ๕ ๑๐ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศัก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาเช้าย่ำรุ่งเศษ เสด็จออกโรงละครในพระราชอุทยาน ทรงจุดเทียนนมัสการ พระอมราภิรักขิตถวายศีล พระสงฆ์ถวายพรพระไปหยุดที่ชยันโตรอพระฤกษ์ ครั้นได้พระฤกษ์ตรงเวลาโมง ๑ กับ ๖ นาฑี ทรงชักเชือกเปิดคลุมอนุสสาวรีย์ที่ระลึกสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี มีประโคม พระสงฆ์ชยันโต ทรงโปรยพระสุหร่าย ทรงเจิมและทรงวางพวงมาลัยใบไม้แล้ว โหรติดผ้าสีชมพูเจิมแล้วทรงประเคน พระสงฆ์รับพระราชทานฉันแล้วทรงประเคนไทยธรรมตามสมควร ครั้นพระกลับแล้วเสด็จขึ้น เจ้าพนักงานเชิญพระไชยนวโลหะออกตั้งพระทนต์ในพระมณฑปเพ็ชรในที่นั้น เวลาเช้า ๕ โมงเศษออกสดัปกรณ์พระสงฆ์ ๒๐ รูป มีพระอมราภิรักขิตเป็นประธาน แล้วทรงประเคนในการทำบุญวันสิ้นพระชนม์สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี โดยสุริยคติกาล พระสงฆ์รับพระราชทานฉันแล้ว มีสดัปกรณ์หลวง ๑๐๐ สมเด็จพระนางเจ้าอีก ๑๐๐ พระนางเธอ ๑๐๐ ทรงแจกเงินพระบรมวงศานุวงศ์และพระญาติของพระอัฏฐิแล้วเสด็จขึ้น เวลาค่ำเสด็จออก พระสงฆ์ที่รับพระราชทานฉันเพล ๒๐ รูป เจริญพระพุทธมนต์อนัตต​ลักขณสูตร สวดมนต์จบแล้ว มีเพลงในพระราชอุทยานนั้นแล้ว เสด็จขึ้น

วัน ๖ ๑๑ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษ เสด็จออกพระที่นั่งวโรภาศพิมาน พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตย พระยามนตรีสุริยวงศ์ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ หมอกาแวน พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติเฝ้า ทรงราชการต่าง ๆ จนเวลาบ่าย ๕ โมงเศษเสด็จขึ้น

วัน ๗ ๑๒ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษ เสด็จออกพระที่นั่งวโรภาศพิมาน กรมหมื่นเทววงศ์วโรประการ พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติเฝ้า ทรงราชการต่าง ๆ จนเวลาบ่าย ๔ โมงเศษเสด็จขึ้น เสด็จออกพระที่นั่งอุทยานภูมิเสถียร มองซิเออเลอดอกเตอร์ฮารมัน กงสุลและคอมมิสแซฝรั่งเศสเฝ้า ด้วยการโทรเลข และถวายร่างสัญญาจะเอาทะเลสาบเขตต์เมืองพระตะบองต่อกับเขมรนั้น ให้อยู่ในปกครองฝรั่งเศส ดำรัสว่าการเรื่องนี้เป็นการสำคัญ ยังไม่ได้เตรียมที่จะทรงตอบ แล้วกงสุลกราบถวายบังคมลาออกมา

วัน ๑ ๑๓ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่าย ๓ โมงเศษเสด็จออก พระะศรีเสนาอ่านบอกเมือง​พิไชยเมืองน่าน ว่าด้วยราชการทางเมืองพะม่าและเรื่องโกกะแยงแมงซาที่พระเจ้านครเชียงใหม่จับส่งลงมา (โบรดให้คัดไว้ในออฟฟิศแล้ว) สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์น้อย กรมหมื่นอดิศร และข้าราชการหลายนายเฝ้า ทรงการต่าง ๆ จนเวลาบ่าย ๔ โมงเศษ เสด็จขึ้น

วัน ๒ ๑๔ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

วันนี้ไม่เสด็จออกพระที่นั่งวโรภาศพิมาน เสด็จออกในพระที่นั่งอุทยานภูมิเสถียร โปรดให้กรมหมื่นพิชิตปรีชากร กรมหมื่นเทววงศ์วโรประการ พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติ มิสเตอร์อาลบาสเตอร์เข้าไปเฝ้า ทรงราชการในนั้น

วัน ๓ ๑๕ฯ ๖ ค่ำ ปีมะแม เบ็ญจศก จุลศักราช ๑๒๔๕

เวลาบ่ายวันนี้ มิสเตอร์นิวแมน ผู้ว่าการแทนเอเยนและกงสุลเยเนราลอังกฤษนัดจะมาเฝ้า แต่ฝนตกใหญ่เสียไม่ได้มา เวลาค่ำรับสั่งให้หากรมหมื่นเทววงศ์วโรประการเข้าไปเฝ้าในพระที่นั่งอุทยานภูมิเสถียร