คาถาของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (แสง) วัดราชบุรณะ

(๒๑) สมฺพุทฺธเสฏฺโ กรุณาภิสีโต

ธมฺโม อวิชฺชาทิกิเลสฆาโฏ

สํโฆ สุสุทฺโธ วรเขตฺตภูโต

วตฺถุตฺตเยตํ สรณํว เสฏฺํ

เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ นิจฺจํ

โหเตว รฺโปิ จ ราชินียา ฯ

คำแปล

ขอถวายพระพร

(๑) บัดนี้ พระภิกษุสงฆ์เปนมหาสมาคมสงฆสันนิบาตอยู่ในอาวาสวิหารต่าง ๆ มีกตัญญูรู้คุโณปการกิจ ซึ่งสมเด็จบรมบพิตรมหาราชาธิราชเจ้าได้ทรงทำแล้ว แลปราถนาจะประกาศพระคุณให้ประชุมชนรู้แจ้งประจักษ์พระคุณสมบัติราชวโรปการ ซึ่งได้ทรงทำมาแล้วนั้น จึงได้มาพร้อมโดยเอกฉันท์ประชุมกันในที่นี้ ชื่นชมยินดีบรรเทิงจิตต์ สวดคาถาถวายชัยมงคลแก่สมเด็จบรมบพิตรมหาราชาธิราชเจ้า

​(๒) อาตมภาพจะได้รับพระราชทานพรรณนากิริยาเสด็จพระราชดำเนิรยังนานาประเทศ ซึ่งมีนามปรากฎว่ายุโรปโดยย่อ

(๓) สมเด็จบรมบพิตรมหาราชาธิราชเจ้าสยามินทาธิบดี มีบุญแท้จริงเปนมหัศจรรย์ ทรงพระสิริรุ่งเรืองด้วยพระราชวรฤทธิ์แลพระเกียรติยศ ทรงพระรัศมีปรากฎช่วงโชติ คือพระเดชานุภาพ เสด็จพระราชดำเนิรถึงมหาสมุทร์ ด้วยทรงทำในพระราชหฤทัยโดยชอบ

(๓) อนึ่งด้วยความอดทนอันใหญ่ ด้วยพระอานุภาพบุญบารมีอันใหญ่ยิ่งล้นพ้น พระองค์ก็ปราศจากภัยนิราสอุปัทวในมรรคา ทรงพระสติพระปัญญารอบรู้ ทรงสถิตในขันตีตั้งพระราชหฤทัยอดทนไม่ท้อถอย แลทรงยินดีในธรรมอันงาม เสด็จถึงนานาประเทศเพื่อพระราชประสงค์จะทรงผูกพันประสานเมตตาจิตต์ในหมู่มิตรมิให้ร้าวราน ทรงกระทำขันตีธรรมในเบื้องหน้า มิได้ครั่นคร้ามเกรงขามต่อปัจจามิตร

(๕) หมู่ชนนานาเวรัชชาติชาวประเทศต่าง ๆ เหล่านั้น มีความสำคัญตนด้วยมานะแลมานะยิ่งนัก เมื่อได้เห็นสมเด็จบรมบพิตร พระปรมินทรมหาราชาธิราชเจ้า ก็มีจิตต์ยินดีชื่นชมโสมนัสนับถือเหมือนหนึ่งญาติที่รัก พร้อมหน้าคำนับสักการอันใหญ่ แลด้วยโยธาทหารหมู่ใหญ่ เชิญเสด็จให้ประทับในวราคารควรเปนพระที่นั่งลาดด้วยวิจิตรบรรจฐรณ์ต่าง ๆ ถวายพระกระยาเสวยล้วนเลิศทุกสิ่ง อนึ่งอนุเคราะห์ในประโยชน์ตามพระราชประสงค์

​(๖) สมเด็จพระเจ้าสยามินทร์แลอนุยันต์พระเจ้าน้องยาเธอ แลราชบุรุษผู้ตามเสด็จพระราชดำเนิรก็เจริญด้วยโสมนัส เสด็จประทับแรมราตรีในประเทศของชนชาติต่าง ๆ พอพระราชประสงค์แลราชกิจถึงความสำเร็จแล้วเพียงใด ก็เสด็จกลับยังสยามราฐพระราชอาณาเขต

(๗) สมเด็จพระบรมราชินีนาถ ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ แลสมเด็จพระบรมราชเทวีเจ้าทรงปราถนาโสตถิสิริสวัสดี มีความงามปราศจากมลทินแด่สมเด็จพระบรมชนินทรมหาราชาธิราชเจ้าโดยเปรมพระกมล ดวงจันทรปราศจากมลทินมีหมอกแลเมฆแลธุลีอันลมมากระทบกระทำให้ห่างไกลงามฉันใด สมเด็จพระบรมราชาธิราชเจ้า จงปราศจากมลทินทุกประการฉันนั้น อนึ่งสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินปรมินทรมหาราชาธิราชเจ้า จงงามสว่างดังพระจันทรเต็มดวงงามสว่างดังนั้นเทอญ ฯ

(๘) แลพระราชอนุชาเจ้าทั้งหลาย ทั้งพระกัญญาคณานางผู้ทำความภักดี ในสมเด็จบรมบพิตรพระราชาเจ้าอยู่ทุกเมื่อ ทั้งพระราชบุตรพระราชธิดา แลพระกัญญาศรีสะใภ้หลวง ถวายความรักภักดีอยู่ ทั้งสมณพราหมณ์ทั้งปวงบรรดามีพระราชาเปนที่พึ่ง ตั้งต้นอาศรัยพึ่งพระราชานุภาพ ทั้งมนุษย์ชาวราษฎรทั้งปวงพร้อมหน้ายินดีชื่นชมบรรเทิงใจโสมนัส มาพร้อมรับเสด็จถวายชัยมงคลแด่สมเด็จพระปรมินทรมหาราชาธิราชเจ้าว่า

​(๙) ขอให้พระเจ้าปถพีมานุสินทรปรมินทรมหาราชาธิราช จงมีพระชนมายุยืนยาว จงไม่มีใครชำนะได้ ยากที่ผู้อื่นจะพึงชำนะ ขอพระราชาเจ้าจงชำนะ ๆ อมิตรชน ความชำนะจงมีทุกเมื่อเทอญ ธรรมทั้งหลาย คือพระชนมายุ แลพรรณ แลความสุขแลกำลังทั้งกิติคุณ แลอิศริยยศของสมเด็จพระเจ้าสยามาธิบดี จงเจริญมากทุกเมื่อเทอญ ขอให้สมเด็จพระเจ้าแผ่นดินสยามินทราธิราช จงประดิษฐานมั่นคงในราชสมบัติสิ้นกาลนาน เพื่อความเจริญของสยามราฐ สมเด็จพระราชาเจ้านั้น เมื่อทรงประดิษฐานอยู่ในความเปนพระราชาเจ้าพิภพจงสว่างรุ่งเรือง ปานประหนึ่งว่าอาทิตย์อันสว่างรุ่งเรืองฉนั้น

(๑๐) อนึ่งพระภิกษุสงฆ์ทั้งปวงนี้เจริญด้วยโสมนัส ถวายพระพรอวยชัยแด่สมเด็จบรมบพิตรมหาราชาธิราชเจ้า โดยธรรมว่า

(๑๑) ขอให้สมเด็จบรมนาถมหาราชาธิราชเจ้า จงดำรงพระชนม์ตลอดร้อยปีเกินเทอญ อุปัทวทั้งหลายทั้งปวงนั้นจงอย่ามี ด้วยเดชอำนาจพรของพระภิกษุสงฆ์จำนงจิตต์ประสิทธิ์ถวายนั้น

(๑๒) อนึ่งพระบรมวงศานุวงศ์ทั้งหลายทั้งปวงในราชตระกูลชื่นชมยินดีบรรเทิงใจถวายพรพูลสวัสดิ์ แลมงคลความถึงสุขโสมนัส แด่สมเด็จบรมบพิตรมหาราชาธิราชเจ้าโดยความรักภักดี

(๑๓) ขอให้พระราชาเจ้าปถพีจงเจริญๆ จงประดิษฐานในความเปนพระราชาสิ้นกาลนาน อารมณ์สิ่งใดไม่ต้องพระราชประสงค์ แล​ไม่พึงพระราชหฤทัย อารมณ์สิ่งนั้นจงอย่าได้มี ด้วยเดชอำนาจของพระบรมวงศานุวงศ์ทั้งหลายทูลถวายนั้น

(๑๔) เหล่าราชบุรุษก็ชื่นชมยินดีถวายพระพรแด่สมเด็จบรมบพิตรมหาราชาธิราชโดยมาก ว่า

(๑๕) ขอให้สมเด็จพระปรมินทรมหาราชาธิราชเจ้า พึงมีพระชนม์ยืนยาวได้ร้อยปี อันตรายอุปัทวโทษพิบัติแม้ทั้งปวง จงอย่ามีแด่สมเด็จพระเจ้าปถพีธรรมิกราช ด้วยเดชอำนาจพรซึ่งราชบุรุษข้าเฝ้าฝ่าลอองธุลีพระบาทตั้งจิตต์ประสิทธิถวายนั้น

(๑๖) ฝ่ายชาวราษฎรทั้งปวงที่เปนสัปรุษสันดานระงับบาปอกุศลก็ถวายพรมงคลอวยชัยเพื่อโสตถิสิริสวัสดิ์ ให้มีความงามดีอยู่ทุกเมื่อทุกเวลา อานุภาพแห่งความอธิษฐานจิตต์นี้เพื่อจะให้ถึงพร้อมบริบูรณ์แห่งประโยชนคุณทั้งปวง จงรักษาซึ่งสมเด็จบรมบพิตรมหาราชาธิราชเจ้า ด้วยอานุภาพอธิษฐานจิตต์ประสิทธิถวายดังนี้ กิจการเปนมงคลสิ่งใด ที่สมเด็จบรมบพิตรมหาราชาธิราชเจ้าต้องพระราชประสงค์ กิจการเปนมงคลนั้นจงสำเร็จดังพระราชหฤทัย อนึ่งอารมณ์ใดไม่ต้องพระราชประสงค์ ไม่ชอบพระหฤทัย อารมณ์นั้นจงอย่ามีแท้จริงแม้ในกาลบางที ความขัดข้องทั้งปวงเปนอันมากจงอย่ามี ด้วยเดชอำนาจแห่งความอธิษฐานนั้น

​(๑๗) สมเด็จพระบรมราชาธิราชภูบาลเจ้าเสด็จกลับถึงด้วยดีซึ่งพระราชธานีของพระองค์แล้ว มหาโกลาหลก็เกิดขึ้น ประหนึ่งว่าแผ่นดินจะสะเทือน ประชุมชนชาวสยามราฐทั้งปวง มีใจประกอบด้วยฉันทเสมอกัน ยกระเบียบดอกไม้ของหอมขึ้น แลตามประทีปรุ่งเรืองให้มหรศพเปนไป พระนครมีสำเนียงนฤนาทเปนอันหนึ่งอันเดียวแลกึกก้องด้วยสำเนียงดนตรีตีเป่า ชวลิตช่วงโชติด้วยรัศมีประทีป ด้วยอานุภาพบุญบารมีของพระเจ้าปถพีธรรมิกมหาราชาธิราช อันพระบุญญานุภาพให้โชติช่วง เพราะเหตุนั้น ประชุมชนจึงได้สรรเสริญพระเจ้าปถพีสยามินทรนั้น ว่ามีบุญแท้จริงเปนมหัศจรรย์

(๑๘) อนึ่งสมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถซึ่งสำเร็จราชการแผ่นดินต่างพระองค์ ทรงพระคุณอันประเสริฐ ทรงพระคุณสมภารใหญ่ยิ่งล้นพ้น มีพระเดชานุภาพเพียบพูล ปรากฎไปในสากลนานาประเทศภายนอกพระราชอาณาเขตสยามราฐ มีพระรูปทรงองอาจทรงพระคุณนามดีไม่มีโทษ ประดับด้วยพระญาณอันประเสริฐสามารถในราชการ ทรงประดิษฐานในกุเลเชษฐาปัจจายนธรรม ตั้งเสมอในพระขันตีแลพระเมตตาจิตต์ ทรงสั่งสอนราชกิจทำให้ราชการนั้น ๆ สำเร็จได้ดังพระราชหฤทัยประสงค์ มิให้กำเริบร้าวราน ควรแก่สถานที่ตั้งแห่งคุณสิริสวัสดิ์ สามารถนำมาซึ่งสุขสมบัติทุกประการ ทรงอนุเคราะห์ในความสุขโดยชอบ แด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารมหาราชาธิราชเจ้า

​(๑๙) สมเด็จพระบรมราชินีนาถเจ้านี้มาพร้อมแล้วด้วยอเนกคุณดังกล่าวมานี้ คล้ายกับนารีรัตน์ของพระเจ้าจักรพรรดิมหัพพล ดำรงยิ่งในความเปนอัคคยุคลของสมเด็จบรมบพิตรปรมินทราธิราชเจ้า ไม่มีใครกล่าวติเตียนแค่นไค้ ทรงพระยศแลทรงพระสิริอยู่ในกาลทุกเมื่อ

(๒๐) พระเถรานุเถรทั้งหลายถวายพระพรเพื่อความเจริญดังนี้ ขอให้สมเด็จพระบรมราชินีนาถเจ้า จงมีพระชนม์ยืนยาวปราศจากพระโรค ถึงซึ่งความสุขทุกพระอิริยาบถปรากฎอยู่ในสุขสมบัติสิ้นกาลนาน เมื่อเสด็จดำรงอยู่ในสถานอัคคยุคลจงสว่างดังมณฑลพระจันทร์เต็ม สรรพอันตรายทุกประการจงอย่ามีแด่พระองค์ ด้วยเดชะพรที่พระภิกษุสงฆ์ตั้งเมตตาจิตต์ประสิทธิถวายณบัดนี้

(๒๑) พระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้ประเสริฐด้วยพระอรหัต แลสัมมาสัมโพธิญาณ มีพระสันดานเย็นยิ่งด้วยพระกรุณา พระธรรมเจ้าฆ่าเสียซึ่งกิเลสชาติมีอวิชชาเปนต้น พระอริยสงฆ์บริสุทธิ์แล้วดี สิ้นทุจริตในไตรทวาร บังเกิดเปนบุญเขตของชนในโลกจริงแท้ ด้วยวาจาคำสัตย์ที่กล่าวคุณสมบัติของพระรัตนตรัยนี้ ขอความสวัสดีนฤมลพ้นพิบัติทุกประการ จงมีแด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าทั้งสองพระองค์ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ

(๒๒) อนึ่งขออานุภาพแห่งวัตถุทั้งสาม คือพระรัตนตรัยนี้ จงรักษาซึ่งสมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ผู้อุดมสูงสุดในหมู่ชน​ทั้งสมเด็จพระบรมราชินีนาถเจ้าทั้งสองพระองค์ เพื่อให้ทรงพระเจริญด้วยดีในสิริราชสมบัติสืบกษัตริย์มหาสมมตวงศ์ ดำรงพิภพสยามราฐสืบกาลนาน เปนอนัญสาธารณ์ทุกเมื่อเทอญ ขอถวายพระพร

----------------------------