| ๏ รูปจะริเริ่มเพิ่มนิพนธ์ |
สาธุชนจงวิจารณ์ |
| โดยข้อคำร่ำขาน |
ในพงศาวดารฝ่ายอุดร |
| ๏ แต่ครั้งกรุงไทยยังอยู่ไกลเหลือ |
แรกเมืองเหนือตั้งนคร |
| กษัตริย์ลำดับมาซับซ้อน |
ผลัดเปลี่ยนนครมามากมี |
| ๏ จนถึงเชียงแสนเปนแว่นแคว้นใหญ่ |
อำนาจแผ่ไปทุกธานี |
| กษัตริย์ดำรงทรงบุรี |
ทรงนามพระศรีธรรมไตร |
| ๏ ปิฎกชำนาญพระผ่านสมบัติ์ |
เปนจอมกษัตริย์อันยิ่งใหญ่ |
| ให้จ่าทั้งสองที่ต้องพระไทย |
ไปสร้างเมืองใหม่อิกธานี |
| ๏ เสด็จสถิตอยู่พิษณุโลก |
อิกนามหนึ่งโอฆบุรี |
| ทรงสร้างพระธาตุเจดีย์ |
วิหารสี่งามสูงทรง |
| ๏ จะทรงหล่อพระประดิษฐาน |
ไว้ในวิหารอิกสามองค์ |
| ให้หาช่างที่อย่างยิ่งยง |
ได้เสร็จประสงค์ทั้งห้าพราหมณ์ |
| ๏ ท้าวทรงสร้างเปนอย่างกันไป |
สุดแต่พระไทยที่เห็นงาม |
| ปั้นรูปเข้าดินสิ้นทั้งสาม |
แล้วเริ่มพระนามตามพระไทย |
| ๏ แต่พระชินราชขนาดที่อ้าง |
หน้าตักกว้างโดยกล่าวไว้ |
| ห้าศอกคืบยังสืบไข |
ห้านิ้วในมีเศษนา |
| ๏ แต่พระชินศรีนี้ท่านบอก |
ว่ากว้างห้าศอกสี่นิ้วหนา |
| กำหนดขนาดพระศาสดา |
ว่ากว้างหนึ่งวาหกนิ้วตรง |
| ๏ ให้หาสำรองล้วนทองสำริด |
ได้เสร็จกิจสมประสงค์ |
| ครั้นหล่อเสร็จสำเร็จลง |
ให้ต่อยองค์พระปฏิมา |
| ๏ พระทั้งสองทองแล่นดี |
คือพระชินศรีกับพระศาสดา |
| แต่พระชินราชประหลาทนักหนา |
พอต่อยออกมาไม่เปนองค์ |
| ๏ ทรงหล่อสามคราดูน่าอนาถ |
ไม่สมพระราชประสงค์ |
| จอมกษัตริย์ขัตติยพงศ์ |
ท้าวเธอทรงโทมนัสใน |
| ๏ ทรงตั้งสัจจาด้วยบารมี |
กับพระราชเทวีร่วมพระไทย |
| อำนาจพระองค์ที่ทรงเลื่อมใส |
เห็นผลได้ในปัจจุบัน |
| ๏ มีปะขาวนั้นเข้ามาช่วย |
ทำการด้วยช่างทั้งนั้น |
| ไม่หย่อนหยุดสุดขยัน |
จนแล้วทันไม่ช้าที |
| ๏ วันเมื่อหล่อพระชินราช |
วิสาขมาสขึ้นอัฐมี |
| วันพฤหัสบดิ์เปนสวัสดี |
นพศกปีมะเสงนา |
| ๏ พุทธกาลล่วงนานไม่น้อย |
ได้พันห้าร้อยพระวัสสา |
| ส่วนปะขาวก็ก้าวไคลคลา |
ไปทางอุตราแล้วหายพลัน |
| ๏ ที่ปะขาวหายจึงได้เรียกขาน |
ติดชื่อบ้านมาจนทุกวัน |
| ฝ่ายพระองค์ทรงธรรม์ |
รับสั่งช่างนั้นโดยจำนง |
| ๏ รวมทองชนวนล้วนเศษเชื้อ |
แล้วหล่อพระเหลือขึ้นอิกองค์ |
| ปลูกโพธิ์สามเส้าบอกเค้าตรง |
ที่หล่อองค์พระปฏิมา |
| ๏ กล่าวย่อย่อพอเปนสมาส |
พระชินราชองค์อุตรา |
| พอรู้เรื่องเริ่มองค์เดิมมา |
ช่างงามนักหนาหาไม่มี |
| ๏ กษัตริย์องค์สร้างเปนอย่างปรากฎ |
พระเกียรติยศรุ่งเรืองศรี |
| พระชนม์ไม่น้อยร้อยห้าสิบปี |
พระบารมีมากสามารถ |
| ๏ กษัตริย์พระองค์ใดมีพระไทยปราโมทย์ |
เสด็จไปสมโภชพระชินราช |
| ทรงพระอุส่าห์เปนสามารถ |
ย่อมเรืองพระอำนาจทุกพระองค์มา |
| ๏ พระเจ้าอยู่หัวเราทั่วทุกท่าน |
ในรัชกาลที่ท้า |
| รัตนโกสินทร์มหินทรา |
ปกสยามาทั่วมณฑล |
| ๏ ทรงสร้างอารามนามเบญจมะ |
ทรงหาพระประธานโสภณ |
| ทั่วรอบอารามสยามมณฑล |
ไม่พอพระกมลราชฤทัย |
| ๏ ทรงเห็นแต่พระชินราช |
พระสิริวิลาสเลิศวิลัย |
| ต้องพุทธลักษณ์พระพักตร์ประไพ |
ควรจำลองไว้เปนพระประธาน |
| ๏ ให้หลวงประสิทธิไปประดิษฐปั้นถ่าย |
ให้เหมือนละม้ายทุกประการ |
| แล้วตีสายแจ้งรายงาร |
ตามข้อการเนืองเนืองมา |
| ๏ จะเสด็จจรดลทางชลมารค |
เวลาน้ำหลากเมื่อในพรรษา |
| ให้พระราชมุนีพิธีมหา |
ขึ้นไปจำพรรษารับราชการ |
| ๏ วันจะเสด็จเตรียมเสร็จพร้อมพรั่ง |
เอาเรือพระที่นั่งเข้ามาขนาน |
| พระวงศาข้าราชการ |
พร้อมกรมทหารทั้งบกทั้งเรือ |
| ๏ ที่นั่งกลไฟพอได้เวลา |
ก็เคลื่อนจากท่าขึ้นทางเหนือ |
| บ้างนำบ้างตามออกหลามเหลือ |
บ้างลากเรือแล่นดูแน่นเนือง |
| ๏ พอถึงตำบลมณฑลมหาดไทย |
ก็ตกแต่งไว้รับทุกเมือง |
| ดูสอาดสอ้านเปนการรุ่งเรือง |
เปนที่ประเทืองยกประเทศไทย |
| ๏ พระเจ้าน้องยาเสนาบดี |
ท่านทรงถ้วนถี่ตั้งพระไทยใส่ |
| มิให้เรี้ยวรกสกปรกขึ้นได้ |
มีกำนันผู้ใหญ่คอยให้ตรวจตรา |
| ๏ พอเสด็จถึงที่บุรีโอฆ |
พิษณุโลกประทับทอดท่า |
| ตวันชายบ่ายเวลา |
เสด็จขึ้นวันทาพระชินราช |
| ๏ ทรงปิดทองผุดผ่องโสภณ |
พระราชกมลยิ่งใสประสาท |
| พร้อมอามิสบูชิตพระชินราช |
พระภูษาทรงคาดอิกสายสังวาลย์ |
| ๏ เวียนเทียนสมโภชอุโฆษประดัง |
มีละคอนแลหนังข้าราชการ |
| พิธีที่หล่อเตรียมรอฤกษ์วาร |
ตั้งตามโบราณที่ท่านก่อนทำ |
| ๏ ได้ฤกษ์เททองทุกกองเตรียมเสร็จ |
เปนเดือนสิบเอ็ดขึ้นแปดค่ำ |
| วันรวิเปนสิริล้ำ |
ฉลูประจำตกในศกตรี |
| ๏ พุทธกาลล่วงนานไม่น้อย |
สองพันสี่ร้อยสี่สิบสี่ |
| ถ้าใช้วันปัจจุบันนี้ |
ยี่สิบที่เดือนตุลาคม |
| ๏ โกสินทร์ศกตกร้อยยี่สิบ |
ต้องยกหยิบตามอย่างนิยม |
| เศษทองหล่อพระให้รวมสะสม |
โดยพระบรมราชโองการ |
| ๏ ให้หล่อพระเหลือตามเชื้อก่อนเก่า |
เก็บอิฐที่เตามาก่อเปนฐาน |
| ปลูกโพธิ์สามเส้าอย่างเค้าโบราณ |
ดุจก่อนกาลที่ท่านทำมา |
| ๏ จำลองเสร็จสิ้นพระชินราช |
แล้วเชิญเคลื่อนคลาดลงนาวา |
| ล่องกรุงเทพพลันมิทันช้า |
ประทับทอดท่าหน้าโรงหล่อ |
| ๏ เชิญขึ้นติดแต่งมากแรงเร่งรัด |
บ้างถูบ้างขัดมิได้รีรอ |
| แล้วทรงปิดทองเอี่ยมอ่องลออ |
ดังเทพหล่อเหมือนองค์บน |
| ๏ เชิญลงนาวามหามณฑป |
เครื่องสูงครันครบรอบมณฑล |
| สมโภชหนึ่งคืนครึกครื้นในชล |
ตระเตรียมเกลื่อนกล่นขุนนางต่างกรม |
| ๏ ย่ำรุ่งเริ่มแห่เรือแลออกหลาม |
วันที่สิบสามธันวาคม |
| พอเช้าโมงกึ่งเสียงอึงขรม |
แตรสังข์ระงมในชลธาร |
| ๏ หน้ากระบวรล้วนเปนคู่คู่ |
มีเรือประตูแลเรือทหาร |
| เรือเสือเรือสีห์รูปกระบี่ทยาน |
เสียงเส้าประสานกับเสียงคน |
| ๏ เต็มอย่างแบบหมดยศแห่พระ |
เหมือนอย่างพยุหะทรงเครื่องต้น |
| นำเรือพระพุทธสุทธิโสภณ |
สถิตในมณฑลมณฑปทอง |
| ๏ งามเศวตฉัตรอย่างขัตติยะ |
งามสักการะรุ่งเรืองรอง |
| งามเครื่องประดับจับสีทอง |
ต่างแซ่ซ้องสาธุการ |
| ๏ ทั้งชายหญิงบนตลิ่งแลเรือ |
แลล้นเหลือดูออกลาน |
| ทั้งหน้าแพแลหน้าบ้าน |
ตั้งเครื่องสักการพุทธบูชา |
| ๏ ต่างพร้อมจิตต์คิดประสาท |
ในพระชินราชทุกถ้วนหน้า |
| พึ่งได้ประสบพบวันทา |
เปนบุญตาได้เห็นพระองค์ |
| ๏ ช่างงามจริงจริงเปนยิ่งยอดงาม |
มีเรือแต่งตามล้วนจอมสงฆ์ |
| ดูประดุจพระพุทธองค์ |
เมื่อพระยังทรงพระชนมาน |
| ๏ จะเสด็จแห่งใดก็ดูดาษดื่น |
มีสงฆ์สองหมื่นเปนบริวาร |
| เพื่อประโยชน์มาโปรดเราท่าน |
ให้พ้นกันดารสิ้นทั้งสี่กอง |
| ๏ เหมือนพระองค์สถิตอยู่พิษณุโลก |
ลงมาดับโศกเราสิ้นทั้งผอง |
| ได้ยินพระนามแต่เปนความขัดข้อง |
สุดที่จะปองขึ้นไปวันทา |
| ๏ พระเดชพระคุณเราบุญถ้วนทั่ว |
พระเจ้าอยู่หัวท่านทรงพระอุส่าห์ |
| จำลองเหมือนองค์แล้วเชิญลงมา |
ให้เราถ้วนหน้าได้นมัสการ |
| ๏ กระบวรหลังพรั่งพร้อมพรัก |
คิดแต่งเยื้องยักดูวิถาร |
| ล้วนพลพายแลลายลาน |
ดูแน่นขนานในนที |
| ๏ บ้างแต่งเรือดูเหลือหลาย |
ทำส้อนคนพายดูเข้าที |
| เปนสัตว์ว่ายในวารี |
บ้างเปนพาชีแลคชา |
| ๏ บ้างทำเปนรูปพระสิทธัตถ์ |
ขึ้นทรงกัณฐัศว์หนีพระพิมพา |
| ประหัดประหารมารทั้งห้า |
เห็นสังขาราเปนอนิจจัง |
| ๏ บ้างทำเปนรูปมารประจญ |
ยกมารพลมาคับคั่ง |
| ขึ้นทรงคชาดาประดัง |
จะแย่งบัลลังก์ให้ล่มจม |
| ๏ บ้างทำเปนนางพสุนธรี |
มาบิดโมลีมวยผม |
| เปนชลธารมารล่มจม |
ต้องน้อมประนมกรวันทา |
| ๏ โขนโรงใหญ่เรือไฟจูงลาก |
ดูหลายหลากที่ในชลา |
| บ้างทำบัลลังก์นั่งเทศนา |
บ้างทำท่าเปนที่โรงหล่อ |
| ๏ ตั้งสูบตั้งเตาบอกเค้ากรม |
คิดแต่งให้สมตามยี่ห้อ |
| ต้องรวบรัดตัดแต่ข้อ |
เนื้อความย่อย่อมิให้ยืดยาว |
| ๏ กระบวรหน้านาวาเบน |
เข้าคลองสามเสนเสียงอื้อฉาว |
| เข้าแคบคับคั่งเรือดั้งเย้อวยาว |
กลองแตรเกรียวกราวมามากมี |
| ๏ สิ่งใดเกะกะที่เรอะระรกราน |
ต้องรื้อสพานกิมเซ่งหลี |
| กระบวรหน้าไม่ช้าที |
พอถึงที่เปนสี่ทาง |
| ๏ ต้องแบ่งกระบวรไม่ถ้วนเต็ม |
เลี้ยวล่องคลองเปรมมาข้างล่าง |
| นำเรือพระพุทธสุดสำอาง |
ประทับทอดรางหน้าอาราม |
| ๏ พอห้าโมงกึ่งแล้วจึงเชิญพระ |
ขึ้นวัดเบ็ญจมะสถิตแท่นงาม |
| ควรชนชมประนมประนาม |
มิได้มีความขัดราคี |
| ๏ เปนที่สังเกตว่าพระเดชพระคุณ |
จะแผ่ไพบุลย์รุ่งเรืองศรี |
| พระชนม์ยืนยงทรงพระบารมี |
เหมือนสมเด็จพระศรีธรรมไตร |
| ๏ แล้วทรงถวายสายนพรัตน์ |
เอาทรงพระหัดถ์ดูงามวิลัย |
| เปนพุทธบูชาน่าเลื่อมใส |
ด้วยพระราชหฤทัยที่ทรงศรัทธา |
| ๏ ทรงโปรดโอกาสให้ราษฎร |
ชาวพระนครทุกถ้วนหน้า |
| ผู้ดีไพร่มิได้ว่า |
ที่มีศรัทธาเข้ามาปิดทอง |
| ๏ แล้วทรงโปรดสมโภชสี่คืน |
การเล่นครึกครื้นมหกรรมฉลอง |
| ไม้หกโมงครุ่มมือกุมกระบอง |
ละคอนโขนร้องอิกดอกไม้ไฟ |
| ๏ พระวงศาข้าราชการ |
โชว์พระโบราณตั้งเรียงไป |
| เครื่องแก้วบูชิตชนิดเจียระไน |
ของเก่าของใหม่ล้วนแต่งงามดี |
| ๏ ออกร้านขายของเปนท่องเปนแถว |
ดุจการแล้วที่เคยมี |
| ราชาทุกวัดจัดของดีดี |
เปรียญพิธีพระครูถานา |
| ๏ เต็มจิตต์เลื่อมใสมิได้ย่อหย่อน |
แห่เครื่องถาวรวัตถุบูชา |
| พระชินราชประสาทหรรษา |
เต็มจิตต์ศรัทธาถ้วนทั่วองค์ |
| ๏ ทรงพระประสาทราชดำเนิรเทียน |
ทรงแวดเวียนพรั่งพร้อมพระวงศ์ |
| ทั้งชินบุตร์สุดจอมสงฆ์ |
ประทักษิณวงตามกำหนดการ |
| ๏ ถานาอันดับดูนับหลายร้อย |
สามเณรใหญ่น้อยเนื่องแน่นขนาน |
| เปนการเคารพครบตติยวาร |
เปนที่เบิกบานทั่วกมลชน นั้นแหล่ ฯ |
