กลอนสุภาพสรรเสริญพระเกียรติ

แต่งเมื่อราว พ.ศ. ๒๔๒๐

----------------------------

​๏ ข้าบาททำคำนับอภิวาท บรมบาทปรมินทร์นรินทร์สูรย์
เสวยสวัสดิสมบัติอันสมบูรณ์ จอมประยูรอยุธยาเทพธานี
แต่พระองค์ทรงเสวยสิริมไห ตั้งพระไทยจะบำรุงซึ่งกรุงศรี
ให้เย็นใจไพร่ฟ้าประชาชี เปนสุขีเสร็จขาดนิราสไภย
สถาปนาอาวาสราชบพิธ พระสงฆ์สถิตมิได้เสื่อมที่เลื่อมใส
ทั้งอุปถัมภ์บำรุงซึ่งกรุงไกร ที่สิ่งไรโทรมทรุดชำรุดทราม
ก็ทรงสละพระราชทรัพย์หลาย ไม่เสียดายโดยผดุงกรุงสยาม
ให้ซ่อมแปลงแต่งใหม่วิไลยงาม ล้วนตึกรามเรืองจรัสรัถยา
โรงมุเซียมโรงทหารหัดการยุทธ พระสมมุติเทวราชสิงหาสน์มหา
โรงกระษาปณ์ใหญ่ครึ้มมหึมา หอรัษฎากรพิพัฒน์สวัสดี
สิมาล้อมป้อมกำแพงซ่อมแปลงใหม่ ถนนใหญ่ยงยศรถวิถี
ทุกภาษามาอยู่ในบูรี ได้เปนที่โสมนัสทัศไนย
หนึ่งลำน้ำตำบลสายชลเชี่ยว ที่คุ้งเคี้ยวคดเขินไม่เดิรไหว
ก็ขุดคลองส่องส่งให้ตรงไป ได้สมใจราษฎรที่จรดล
อนึ่งพระกรุณาทรงปรารภ ใคร่พานพบต่างประเทศฟังเหตุผล
ทอดพระเนตรเขตแคว้นแดนตำบล ที่ชุมชนหญิงชายหลายกระบวร
ธรรมเนียมไหนใครดีจะมีบ้าง โดยเยี่ยงอย่างผิดชอบได้สอบสวน
ที่ยุกดิธรรม์อันอุดมเห็นสมควร ได้ประมวลมาประกอบให้ชอบกล
​อุส่าห์เสด็จเสร็จคลาลงนาเวศ แรมทุเรศทางชเลรเหหน
สู้ฝ่าคลื่นฝืนลมรทมทน ที่พระสกนธ์กายรกำไม่นำภา
ทั้งไม่ขามคร้ามทมิฬอรินราช เสร็จประพาสหลายประเทศเพสภาษา
คือเมืองมิ่งสิงคโปร์มโหฬาร์ เมืองมลกามอลแหม่งแก่งกันดาร
จนย่างกุ้งมุ่งหมายรีบผายผัน ข้ามมหรรณพใหญ่อันไพศาล
ถึงเมืองกาลกตานั้นช้านาน ทุกสถานธานีเขาปรีดา
ขุนนางนาถราษฎรก็ต้อนรับ ต่างคำนับน่าสนุกทุกภาษา
บ้างมีมือถือเครื่องสักการา ตั้งบูชาอวยไชยใช้เจริญ
ไม่มีใครที่จะได้เปนปัจนึก เฝ้ารำลึกผูกพันสรรเสริญ
เพราะมหาบุญญาธิการเกิน เขาเชื้อเชิญชมเสร็จเสด็จมา
ต่างเคารพนบน้อมอยู่พร้อมเสร็จ ส่งเสด็จโดยงามตามภาษา
ก็กลับหลังยังศรีอยุธยา โดยผ่องผาสุกสอาดนิราสไภย
ก็ปรากฎยศยงดำรงเดช ทุกประเทศโถมนาจะหาไหน
บรรดาองค์วงศ์นรินทรแผ่นดินไทย ยังมิได้เสด็จทางไกลอย่างนี้
แล้วพระองค์ทรงมหาการุญภาพ ที่หมอบคลานกรานกราบในกรุงศรี
เปนต้นอย่างต่างนิยมชมว่าดี ล้วนข่มขี่คนยากลำบากกาย
จึงทรงแสดงแปลงเปลี่ยนให้เรียนรับ ยืนคำนับต่างหมอบก็ชอบหลาย
ให้เดิรบ้างต่างคลานพานสบาย ถึงมุลนายมีอำนาจไม่อาจอง
ไม่คับใจไพร่ฟ้าประชาชื่น ใครไม่ขืนข่มได้ดังใจประสงค์
สู้ผันผ่อนหย่อนพระยศให้ลดลง ก็เพราะทรงเมตตาประชาชน
​แล้วทรงจัดหัดทหารชำนาญยุทธ เพลงอาวุธล้ำลึกล้วนฝึกฝน
ทั้งเงินตราอาหารบำนาญพล คอยผจญกำจัดดัสกร
ในกำแพงแต่งทหารชำนาญหน รักษาคนเดิรทางสล้างสลอน
ให้โปลิศนั้นสถิตหนทางจร นอกนครระวังระไวดูไภยพาล
แล้วจัดหมู่สุรพลคนขยัน ล้วนล่ำสันสำรองเปนกองทหาร
ไว้สำหรับดับเพลิงเถกิงการ ไหม้โรงร้านคฤหาประชากร
แล้วทรงพระกรุณาบรรดาเด็ก ยังเล็กเล็กเยาวพาปัญญาอ่อน
จัดขุนนางอย่างดีกวีวร ให้ฝึกสอนหัดปรือหนังสือไทย
พระราชทานเงินเดือนแลเลื่อนที่ ตามแต่มีวิทยาอัชฌาไสย
แม้ใครดีมีวิชาปัญญาไว ตั้งพระไทยจะทำนุบโปรดชุบเลี้ยง
ใครไม่คร้านพานจะเพียรค่อยเรียนรู้ อยากได้ชูชอบฦๅซึ่งชื่อเสียง
ก็งดงามตามระเบียบที่เรียบเรียง ยังไม่เพียงพอในพระไทยทวี
จึ่งเลือกดูผู้ประยูรตระกูลชาติ ล้วนฉลาดแหลมหลักเปนศักดิศรี
ตั้งเปนเหล่าเคานซิลด้วยยินดี ได้เปนที่ปฤกษาหารือการ
หลายความคิดผิดชอบได้รอบรู้ สุดแต่ดูพร้อมใจให้ใสสานต์
ธรรมเนียมไหนในกำหนดบทบุราณ ที่วิตถารเที่ยงตรงให้คงเดิม
ที่รกเรื้อเฝือแฝงให้แปลงเปลี่ยน ถ้าผิดเพี้ยนดัดแปลงซ่อมแซงเสริม
ทั้งตั้งใหม่ไหนดีทวีเติม ให้เฉลิมโลกประเทืองซึ่งเมืองไทย
ยังภายหลังจะตั้งใหม่อีกหลายอย่าง ค่อยเสาะสางสอดส่องที่ผ่องใส
ใครข้องขัดตัดสินให้เสร็จไว หวังมิให้ราษฎรเดือดร้อนเกิน
​ซึ่งพระคุณกรุณังนั้นยังหลาย จำบรรยายย่นย่อพอสรรเสริญ
เพราะพระองค์ทรงธรรม์จึ่งพรรเอิญ ให้เจริญยศยิ่งทุกสิ่งทวี
บรรดาเหตุเภทพาลการทั้งหลาย ก็เกลื่อนกลายกลับมาเปนราศี
ทั้งนาคเชษฐศรีเศวตสวัสดี คู่บารมีขวัญเมืองเนืองเนืองมา
ควรข้าทำคำนับรับสนอง ขอประคองคุณใส่ในเกศา
ถวายพระพรให้บวรวัฒนา ขอสุราสุรแมนทั้งแดนดิน
คือธาดาอาทิพระพิฆเนศวร์ พระอิศเรศฤทธิรงค์ผู้ทรงศิลป์
พระจักรกฤษณ์วิสสุกรรมอัมรินทร์ ทั้งเทวินทร์ยศโยคโลกบาล
หกสวรรค์ชั้นฟ้าแลอากาศ พิมานมาศภุมมาพฤกษาสาร
นทีแถวแนวน้ำแลถ้ำธาร ห้วยละหานเหวผาพนาลี
อีกอำนาจสาสนาสุรารักษ์ เทพนิกรจรจักรราศี
พระเสื้อเมืองทรงเมืองเรืองฤทธี ทุกถิ่นที่เทพพิทักษ์หลักนคร
รักษาคลังวังนิเวศน์เศวตฉัตร ทั้งปรางรัตน์เรือนสุวรรณแท่นบรรจฐรณ์
จงถนอมจอมบดินทร์นรินทร ให้ถาพรภิญโญเดโชไชย
พระเคราะห์โศกโรคไภยอย่าได้ปะ ให้ยืนพระชนมายุกว่าไขย
ทั้งศัตรูหมู่กลีให้หนีไกล เปนสุขใสโสมนัสสวัสดี
พร้อมทั้งพระตระกูลประยูรญาติ แลพระราชดนัยสุกใสศรี
ทั้งโหราพฤฒามาตย์ราชกวี ประชาชีชื่นชมนิยมยิน
สิ่งใดพระประสงค์จำนงหวัง ให้สมดังนึกในพระไทยถวิล
ทั้งไอศูรย์มูลมาเปนอาจิณ อย่ารู้สิ้นสุดลงเหมือนคงคา
​ขอเดชะพระพายที่ชายพัด อย่าข้องขัดแขงฤทธิ์ทุกทิศา
ให้แคล่วคล่องท้องชเลนำเภตรา สินค้ามาสู่เมืองเนื่องเนื่องกัน
ขอพรุณคุณมหาพลาหก ให้ฝนตกตามรดูอย่ารู้ผัน
ทั้งผลพุ่มทุมมาลย์ให้หวานมัน อีกพืชพรรณสาลีบริบูรณ์
อนึ่งช่วยดูผู้สถิตวินิจฉัย อย่าหลงใหลโลภลาภจะสาบสูญ
อย่ายลยินสินบลคนประยูร อนุกูลแก่ประชาเหมือนตราชู
ขอบรรดาข้าฉลองลอองบาท ร่วมพระราชกมลทุกคนผู้
ให้สัจจังตั้งมั่นกตัญญู ขออย่ารู้ร้างนิราสบาทมาลย์
ใครผิดชอบลอบโลมค่อยโน้มน้าว อย่ารู้ร้าวรานรักสมัคสมาน
หมั่นศึกษาหาชอบประกอบการ ขอบันดาลภักดีประนีประนอม
พระเกียรติคุณมุลิกาขอปรากฎ เหมือนกลิ่นรสทิพย์ผกามณฑาหอม
ขอพระยศรจนาสง่าพร้อม เหมือนเจิมจอมจักรพรรดิสหัสไนยน์
พระเดชกระเดื่องเมืองแมนทุกแดนด้าว ขจรข่าวคงคู่พระสูริย์ใส
ถึงสูญดินสิ้นฟ้าคงคาไลย พระยศไทขออย่าสิ้นกลิ่นลออง
ได้ดับเข็ญเย็นอุราประชาชื่น ทั่วแผ่นพื้นภพดลไม่หม่นหมอง
พึ่งแผ่นดินภิญโญร่มโพธิ์ทอง ดังแขส่องแสงไขชื่นใจเอย ฯะ

----------------------------

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ