คำนำ

พระวรเวทย์วิสิฐ ได้นำความจำนงของพระยาพิรุฬห์ พิทยาพรรณ มาแจ้งยังกรมศิลปากรว่า ใคร่จะได้ต้นฉะบับหนังสือสำหรับพิมพ์แจกในการปลงศพคุณหญิงพิรุณห์ พิทยาพรรณ ผู้เป็นภรรยา กรมศิลปากรจึงแนะนำให้พิมพ์หนังสือจินดามณี เล่ม ๑-๒ นี้ ก็พอใจรับพิมพ์ด้วยความยินดี

จินดามณี เล่ม ๑ เป็นแบบเรียนหนังสือไทย ตั้งแต่เริ่มหัดอ่าน จนถึงหัดเรียนรู้วรรณคดีและอักษรศาสตร์ไทยชั้นสูง กล่าวกันว่า เคยใช้เป็นตำราเรียนมา ตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ตอนรัชชกาลสมเด็จพระนารายน์มหาราชลงมา ส่วนเล่ม ๒ นั้น ปรากฏว่า พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงษาธิราชสนิท ทรงนิพนธ์ขึ้นตามพระราชปรารภพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ เมื่อปลายรัชชกาลที่ ๓ ฉะเพาะตอนเล่ม ๑ มีต้นฉะบับอยู่ในหอสมุดแห่งชาติหลายเล่มสมุดไทย และมักจะมีข้อความแตกต่างกันมากบ้างน้อยบ้าง เจ้าหน้าที่ได้ชำระสอบสวนทำเชิงอรรถข้อความที่แตกต่างกันลงไว้ให้เห็นบ้างเป็นบางแห่งฉะเพาะที่เห็นว่าแตกต่างกันมาก ที่เป็นส่วนเล็กน้อยก็ปล่อยไป ทั้งตัวสะกดการันต์ในเล่ม ก็พยายามให้คงไว้ตามเดิม แม้จะเห็นว่าแตกต่างจากศัพท์ที่นิยมใช้กันในบัดนี้ นอกจากที่เห็นว่าเมื่อพิมพ์ลงแล้ว​รู้สึกขัดกับสายตาและความรู้สึกจริงๆ ก็แก้เสียบ้าง แต่ก็ได้พยายามระมัดระวังที่จะรักษารูปของเดิมไว้ เพื่อประโยชน์ในการศึกษาค้นคว้าต่อไป

กรมศิลปากร ขออนุโมทนาในกุศลราศีทักษินานุปทาน ซึ่งเจ้าภาพได้บำเพ็ญเป็นหิตประโยชน์ และพิมพ์หนังสือนี้แจกจ่ายเกื้อกูลแก่วิทยาการ จงเป็นกุศลดลบันดาลให้คุณหญิงพิรุฬห์ พิทยาพรรณ ได้ประสพอิฐผล สมดั่งมโนรถจำนงในสัมปรายภพ เทอญ.

กรมศิลปากร

๑๑ เมษายน ๒๔๘๕