ภาค ๑

๏ แต่ปางหลังยังมี กษัตริย์ศรีสุริยวงศ์ ทรงพระนามหริศจันทร์ เถลิงถวัลยะราชัย ในอโยธยาธานี มิ่งมหิษีนงราม นามจันทรามาตี มียุพราชยงยศ ปรากฎพระนามา โรหิตาศวะ พระภูธรมั่นคง ดำรงสัตยะวาที เปนศรีราชจรรยา ยากจะหาใครอาจ สามารถเพ็ดทูลองค์ ทรงกลับคำดำรัส แม้นทูลทัดเท่าใด พระทัยไม่ไหวหวั่น มิทรงพรั่นมาตรแม้น ประสพทุกข์ขุกแค้น แน่นา ฯ

โคลง ๔

โคลง ๒

โคลง ๓

ร่าย

๏ ณกาลนี้ขอย้อน ถึงภูธรหริศจันทร์ ครอบครองขัณฑสีมา อโยธยารุ่งเรือง ด้วยพระเปรื่องปรีชา ดำเนินราโชบาย มุ่งหมาย​ธรรมเปนหลัก ทวยราษฎร์พรักพร้อมใจ จงรักในพระองค์ มุ่งแต่กระทำกิจ อันไม่ผิดนิยม แห่งบรมกษัตริย์ ขัตติยมหาศาล ปวงภัยพาลบ่เบียฬ เสี้ยนศัตรูเกรงเดช ไพรัชเทศแซ่ซร้อง พระกฤษฎากิจก้อง ทั่วทั้ง เมทนี นั่นแล ฯ

โคลง ๓

โคลง ๔

โคลง ๓

โคลง ๔

​โคลง ๒

ร่าย

๏ ตั้งแต่กาลนั้นมา พระสิทธาผูกจิต คิดแต่จะมุ่งร้าย ให้ฦๅสายหริศจันทร์ สู่ที่อันลำเข็ญ เพื่อได้เห็นประจักษ์ ว่าทรงศักดิ์เคร่งครัด ในสัตยะวาที หรือพระมีเวลา ตรัสมุสายามเข็ญ จึงพระเพ็ญพรตกิจ นฤมิตสัตว์ป่า ด้วยอาคมศักดิ์สิทธิ์ หลายชนิดหลายพรรณ ล้วนน่าหยั้นสยองเกล้า เที่ยวก้าวร้าวรังควาน ในย่านแห่งพศก ฉกคาบกัดทึ้งถอน ทุกสิ่งห่อนเหลือหลอ จึงนรทุกพรรณ ไม่เปนอันกอบกิจ ชวนให้ติดข้องขัด ทุกข์สาหัสใหญ่หลวง ปวงพหุภัยนานา เบียฬบีฑาเนืองนิจ เหลือคิดอดกลั้นประนอม จึงพร้อมใจสู่เขตร ราชนิเวศน์วังใน ไขเหตุการณ์ทุกสิ่ง ทูลพระมิ่งเมืองขวัญ หริศจันทระเจ้า ขอพระเดชปกเกล้าฯ ดับเข็ญ สิ้นแล ฯ

​โคลง ๔

ร่าย

๏ ภูธรชวนชายา จันทรามาติ์คู่ใจ อีกหน่อไทบุตรา โรหิตาศวะ สละราชนิเวศน์ สู่ขอบเขตรแนวป่า พร้อมจาตุรงค์โยธี โลดไล่ตีสังหาร ฝูงสัตว์พาลนานา มีอาทิเสือสิงห์ วัวกระทิงหมูป่า มหิงษาหมาหมี ช้างชนีลิงไพร งูใหญ่, สัตว์หลายชาติ ทวิบาทจตุบาท ฟันฟาดด้วยคมขรรค์ บั่นชีพด้วยพิษศร ดินดักนอนแทบผลู ดูเกลื่อนกลาดระกะ พระตรัสให้เที่ยวค้น เลาะลัดด้นดั้นไพร ครั้นถับใกล้อาศรม พรหมมุนีวสิษฐ์ ปุโรหิตเลิดถนัด แห่งกษัตริย์สุริยวงศ์ ทรงตรัสให้โยธา ที่เมื่อยล้าผ่อนพัก แล้วทรงศักดิ์พร้อมองค์ นิ่มอนงค์, ราชบุตร สู่กุฏิ์ดาบสเจ้า พลางประณตนอบเกล้านมัสการ ท่านแล ฯ

โคลง ๒

โคลง ๔

โคลง ๒

ร่าย

๏ ฤษีวิศวามิตร หยั่งทราบกิจการปวง ที่ได้ล่วงเลยมา จอมสิทธามุ่งหมาย ออกอุบายลวงล่อ ให้หน่อไทสามกษัตริย์ สู่แนวชัฎชิดสถาน ย่านจงกรมนักสิทธิ์ เพื่อจับผิดหาเหตุ เนรเทศทรงศักดิ์ จากสำนักราชฐาน จึงพระชาญพรตกิจ นฤมิตกวางทอง ​รูปผุดผ่องโสภา สง่ายามเยื้องกราย ชายเนตรคมขำวาว วิ่งเหย่าเหยาะยั่วจิต ใครพิศต้องหลงไหล ให้อยู่ต้นทางรอ คอยล่อกษัตริย์สาม ไล่ตามเพราะอยากได้ หลงสู่ย่านท่านไท้ นักธรรม์ ฯ

โคลง ๔

โคลง ๒

โคลง ๓

โคลง ๔

ร่าย

๏ อุษาไขแสงก่อง สว่างท้องเวหน ภูวดลตื่นนิทรา พร้อมชายาราชบุตร ผิวพรรณผุดผ่องใส ทันใดนั้นมีนาง สองสอางค์โสภา ราวกัญญาอักษร ชูกรฟ้อนรำร่า ท่าทางยั่วยวนจิต ชวนให้คิดประดิพัทธ บัดนั้นนางทั้งสอง ส่งลำร้องเพลงขับ สุรศัพท์อ่อนหวาน ปานคานธรรพวาที ภูมีพอพระทัย ใคร่ประทานบำเหน็จ พลางหยิบเพ็ชร์ยื่นให้ เพื่อแน่งนางจักได้ เก็บไว้ เปนพยาน ฯ

​โคลง ๔

​ร่าย

๏ ภูเบนทร์หริศจันทร์ กลั้นโทโสเสื่อมสร่าง พลางตรองด้วยปรีชา ว่าวิญญูชนปวง ล่วงพ้นซึ่งความโฉด ไม่เอาโกรธตอบโกรธ ไม่ใจโหดเหี้ยมดุ อันสุภาพพจน์นา เปนยาดีไม่เบา แก้โกรธเกาศิกนันทน์ ราชันจึงทูลว่า ข้าแต่พรหมนักสิทธิ์ ลูกยาผิดกลใด ท่านจึงได้ลงโทษ โปรดว่ากล่าวสั่งสอน ฉันท์บิดรรักบุตร ให้สุดสิ้นสังกา ข้านี้แสนยินดี ที่ได้รับโทษทัณฑ์ แต่ยังหวั่นอยู่ว่า บาทาแห่งท่านน้อ ถูกมกุฎเลือดห้อ ฟกช้ำ กระมัง

โคลง ๔

โคลง ๒

โคลง ๓

โคลง ๔

​โคลง ๒

โคลง ๓

ร่าย

๏ บัดนั้นมิ่งโมฬิต หริศจันทร์ราชเจ้า เข้าในที่ลำเค็ญ มองไม่เห็นวิธี ที่จะเสาะหาทรัพย์ นับจำนวนมากหลาย เท่าฦๅสายได้ยอม มอบแก่จอมพรตขลัง ครั้งเมื่อตั้งพิธี มหาพลีไพศาล ตั้งแต่กาลยังทรง ดำรงราไชศวรรย์ ณเขตรขัณฑ์อโยธยา บัดนี้นราธิบดี ได้มีราชดำรัส มอบสมบัติในเมือง อีกเครื่องทรงอลงกต ทั้งหมดให้เปนสิทธิ์ วิศวามิตรมุนี ไม่มีอะไรเหลือหลอ พอจักเที่ยวบอกขาย ได้เงินถวายนักธรรม ตามสัญญาถูกต้อง พระปรึกษานิ่มน้อง ทำไฉน ฯ

โคลง ๔

----------------------------