โคลงถวายพระเพลิงพระบรมอัฐิ
(พิมพ์ครั้งที่ ๑)
งานพระอัฐิพระเจ้าหลวง
เมรุยอดปรางเปนปฐมในรัชกาลที่ ๑
พระนิพนธ์
พระองค์เจ้าคันธรศ กรมหมื่นศรีสุเรนทร์
เพื่อจะให้เป็นแบบไปภายน่า
----------------------------
ลงพิมพ์โดยกระแสรับสั่ง
พระเจ้าราชวรวงษ์เธอ
กรมขุนบดินทรไพศาลโสภณ
ตีพิมพ์ที่โรงพิมพ์วัชรินทร์ บริษัท
รัตนโกสินทร์ ๒๙ศก ๑๑๕
โคลงถวายพระเพลิงพระบรมอัฐิ
๏ สูง ศักดิ์สากลเลื้อง | ฦๅชา |
ศรี อยุทธยากรุง | เอกนี้ |
สม เด็จเสร็จปราบดา | ผดุงโลกย์ |
บูรณ เกรียดิ์บ่นับกี้ | โกฎิล้านอสงไขย |
๏ ภูล ยศภูลศักดิ์แกล้ว | กลัวฤทธิ์ |
ศุข สนุกอนานิตย์ | ทั่วหน้า |
ทุก ท้าวประเทศทิศ | เทียรย่าน ยำแฮ |
เมื่อ แรกเฉลิมหล้า | กราบท้าวคุงวัน |
๏ ก่อ การหว่านพืชน์เนื้อ | นาใน |
เกื้อ เพื่อโพธิญาณไป | ภาคโพ้น |
กุ ลานุทูลไท | โปรดทั่ว |
ศล ราชบ่ขาดโข้น | ทั่วฟ้าธรณินท์ |
๏ ฝูง ผู้พำนักนิเจ้า | จักรพาฬ |
ชน ย่อมชุลีกราน | กราบเกล้า |
อวย พรพิศาลสานดิ์ | สวัสดิ์ว่า พ่อเฮย |
ไชย ชำนะสระเศร้า | สร่างร้อนจงเกษม |
๏ หฤ ทเยศขยาดย้งง | ยำเวร |
ไทย รดสำราญเยน | หย่อมหล้า |
เต็ม เสมอสมุทเบญ | จะวาเรศ |
ตื้น อกพรรคไพร่ฟ้า | เฟื่องฟื้นหฤหรรษ์ |
๏ ชม ไททุกปากผู้ | พรรค์คน |
ชื่น ช่วงดวงกระมล | หมดไหม้ |
ประ ฎิภักดิ์รักษ์จุมพล | ภูวนารถ |
ชา ราษฎร์ประกาศให้ | แซร่ซร้องสรเสริญ |
๏ เหมุทกตกหยาดต้อง | ใบพฤกษ์ |
ชรอุ่มดอกบตฤก | หน่อก้าน |
ตฤณชาติดาษอทึก | ธรณิศ เขียวนา |
สบสัตว์เสียวสท้าน | เหตุด้วยฤดูหนาว |
๏ ปางนั้นสมมติไท้ | เทวัน |
เนาพิมานจักรพรรดิ์ | แผ่นฟ้า |
เถลิงแท่นสุวรรณอัน | โอภาษ |
สนมสนิทเสนอหน้า | อยู่เฝ้าบริบาล |
๏ ยิ่งยงอย่างยอดฟ้า | มัฆวาฬ |
ทรงน่งงเหนือบัลลังก์กาญจน์ | ก่องแก้ว |
ในเหมะพิมาน | ลอยเมฆ |
ล้วนสุรางค์เลอศแล้ว | แวดล้อมถวายโฉม |
๏ ราชรู้อุดุแล้ง | ลมฝน |
สุริเยศย้งงอำพล | ผ่องแผ้ว |
บมานเมฆพิกล | ธรุทก |
จันทร์จรัสจรูญแพร้ว | แพร่ฟ้าฟูโพยม |
๏ ธิราชปรารภด้วย | ศรัทธา |
เพื่อพระธาตุนาถา | ปิ่นเกล้า |
กับสองบรมธา | ตุชนก |
จักชักเชิญเสด็จเข้า | สู่ซุ้มเมรุฉลอง |
๏ แรงรมยยั่วเย้า | ในมโน ทวารนา |
บานดั่งผกาโก | มุทแย้ม |
ปฤดีดรุโณ | ปราโมช |
ผิวเหลืองสดแฉล้ม | เล่ห์ไล้ทองชโลม |
๏ ธิเบศบัดจากแท่นแก้ว | กรายกร |
ไขม่านเบิกบัญชร | เฉิดหน้า |
เสด็จเหนือราชบัณฐรณ์ | ธราอาศน์ |
แวงรักษ์ดำรวจว้า | วุ่นห้ามปรามคน |
๏ เสนางค์ทั่วหน้านอบ | หมอบเรียง |
แลเล่ห์สิเนรุเกรียง | หลักหล้า |
มีเขาบริวารเคียง | เปนขนัด |
ท้าวท่านสำราญอ้า | ออกเอื้อนโองการ |
๏ ซั้นสั่งมุขมิ่งท้วย | มนตรี |
จงเร่งตราบาญชี | ไพร่พร้อม |
เกณฑ์ก่ายจ่ายทำศรี | เมรุมาศ |
เมรุใหญ่เมรุเล็กล้อม | เร่งแล้วจงพลัน |
๏ จักเผชิญพระธาตุสร้อย | สรรเพ็ช |
ทั้งธาตุสองสมเด็จ | เสด็จด้วย |
ยังเมรุพิมลเสร็จ | โสภาค |
ทุกท่านวานอย่าม้วย | จักสร้างผลบุญ |
๏ เสนาชำนิน้อม | บทมาลย์ |
รับสั่งวัจโนงการ | ผ่านเผ้า |
มาทหมายทั่วพนักงาน | หมวดหมู่ |
ขุนหมื่นพระหลวงเจ้า | บอกแจ้งการระดม |
๏ ฝ่ายหน้าอนุราชไท้ | ธิบดินทร์ |
สั่งหมู่สุรเสนินทร์ | ฝ่ายหน้า |
โดยดุจพระไทยถวิล | ผลเพิ่ม ผดุงแฮ |
สูเร่งเร็วอย่าช้า | ช่วยให้เสร็จประสงค์ |
๏ สองราชสองร่วมน้ำ | หฤไทย กันนา |
สองรุ่งฤทธิ์ฤๅไกร | ปราบด้าว |
สองทรงพระญาณไพ | บูลย์ยศ ยิ่งนา |
สองจะนำนิกรก้าว | แห่งห้องสงสาร |
๏ ส่วนขุนพระหมื่นเจ้า | พระยาหลวง |
ทุกกฤดทุกกรมกระทรวง | สบไส้ |
ปฤดาชื่นในดวง | ใจใคร่ เห็นแฮ |
สมโภชพระศพไท้ | ธิราชเชื้อเฉลิมเมือง |
๏ อีกหมู่สมณพร้อม | พราหมณา |
พลเรือนอนาถา | ทั่วผู้ |
เขตรขอบรอบเสมา | เมืองราช |
รู้ข่าวฉาวไปรู้ | ชั่งตั้งตาคอย |
๏ ฝ่ายพลตนต้องกะ | เกณฑ์งาน |
ห่อนเกียจในกิจการ | ท่านใช้ |
ยิ่งขยิ่มเบิกใจบาน | บห่อ ใจนา |
ใจจ่อจะฃอให้ | เพิ่มเข้าจงครัน |
๏ เหล่าช่างทำอย่างหยื้น | ยอถวาย |
ยลอย่างใดชายฉาย | เฉอดล้ำ |
สั่งให้ช่างทั้งหลาย | เลื่อนอย่าง นั้นนา |
สำเร็จบำเหน็จก้ำ | กึ่งให้หัวมือ |
๏ ครั้นอรุณรุ่งเช้า | เพลา |
ชอบโชคมหุติวา | รฤกษไส้ |
คับคั่งคณคณา | เนกแน่น |
เสียงโห่เหหะให้ | ยกเปตื้องเสาเมรุ |
๏ ดนตรีปี่พาทย์พร้อม | ประโคมดัง |
เอาฤกษเออกเกริกฟัง | มี่ก้อง |
ไพร่บ้านนี่ประนัง | กันช่วย |
สารวัดเรเร่ร้อง | ตรวจต้อนเตือนคน |
๏ กำหนดเมรุทิศถ้วน | อัษฎา |
รายรอบเมรุเอกา | ใหญ่ชั้น |
ยลปรางค์กุฎาปรา | กฎเมฆ |
ร้อยรอบระเบียบบั้น | แบ่งไว้จังหวะงาม |
๏ เมรุแทรกเมรุทิศทั้ง | เมรุกลาง |
สวมเครื่องเรืองรองราง | เรื่อฟ้า |
บนดาษสุพรรณพาง | ทองสุก |
สรรพสิ่งผจงจ้า | แจ่มแจ้งจรัสหล |
๏ นวสูรพรหมภักตรเพี้ยง | ภักตรพรหม |
มุขระเหิดเทิดธารลม | ลิ่วไม้ |
แลฬ่อภอใจชม | ชาวราษฎ์ |
กระจังคั่นสรรใส่ไว้ | นาคย้วยทวยทอง |
๏ เบื้องในวิจิตรด้วย | เลขา |
อดิเรกรูปเทวา | วาดไว้ |
มีเทพกัลยา | ยวนเสน่ห์ |
ถืออุบลบานไหว้ | สถิตย์เฝ้าเคียงองค์ |
๏ ภาคใต้เบ็ดเตล็ดล้วน | หลากหลาย |
เสือแสะแพะกวางทราย | เด่าด้อม |
เทินป่ารุกข์เรียงราย | ระรื่น |
สูรสัตวมัจฉะมีพร้อม | คิริห้วยเหวละหาล |
๏ เพดาลรจิตด้วย | ดวงเดือน |
ดาวเด่นดูดาวเหมือน | จักย้อย |
บงบเบื่อใจเตือน | ตาพิศ ดูแฮ |
พวงกลิ่นอัจกลับห้อย | พู่แพร้วพวงมาลย์ |
๏ ม่านแพรแลเพริดแพร้ว | มีพรรณ |
พื้นแดงดอกโสวรรณ | แย่งก้าน |
รูดรอบรับแสงฉัน | ชวยโชติ |
สรรใส่ประจำด้าน | เสร็จไส้สมบูรณ์ |
๏ ยี่ภู่ปูลาศพื้น | พรรณราย |
สำหรับราชอาศน์ถวาย | แต่งไว้ |
อีกอาศน์ราชวงษ์สาย | สืบกระษัตริย์ |
ปางเมื่อเสด็จดลได้ | ดำแหน่งนั้นโดยควร |
๏ จุลเมรุเหมมาศไว้ | ภายใน |
ทรงทรวดสุนทรประไพ | เลิศล้ำ |
เหมือนเมรุสหัสไนย | นฤมิตร |
มาช่วยทรนุกค้ำ | เชิดช้อนบารมี |
๏ ถานบัดบวกเขบ็จไว้ | เทวา |
ครุธสลับจับนาคา | คาบเคี้ยว |
อโธภาคกินรา | รายรูป |
สร้อยสลับทับทรวงเกี้ยว | โอบสอิ้งอาภรณ์ |
๏ ใครยลกลยั่วเยื้อน | เจรจา |
ให้ย่ำดำเกิงกา | เมศไหม้ |
งามโฉมเฉกกินรา | ไกรลาศ |
เต้าแต่งเตือนใจให้ | ลูบไล้โลมสงวน |
๏ ไม้กระถางวางหว่างนั้น | งามงาม |
มนาวเทศเกดโกขาม | ข่อยจ้อน |
สาขาค่าคบทราม | ผลดอก ดกแฮ |
ดัดถ้านารีฟ้อน | แยกย้ายหลายขบวน |
๏ พนมศพครบเจ็ดชั้น | พึงพิศ |
แลฉลุปรุประดิษฐ์ | เลิศแล้ว |
เจิมทองผ่องไพจิตร | จรูญจรัส ดานา |
นกคาบกาบกิ่งแก้ว | ช่อช้อยยรรยง |
๏ หงษ์เหมวิหคห้อย | เครือครุย |
แตรอกวอกลิงคุย | ค่างเต้น |
สีหราชเผ่นโผนตกุย | กุมกนก |
นาคมัดมังกรเฟ้น | ฝรั่งเลื้อยพัลวัน |
๏ แม่ลายฉลักล้วน | ดีดี |
ช่องกระจกกระจังรี | รักร้อย |
ซุ้มไว้แว่นมณี | ฉายช่วง |
แสงพระอาทิตย์พร้อย | พร่างหน้ายลสยอง |
๏ รูปสัตว์จัดต้งงค่งง | เคียงเคียง |
แถวถัดเทพนมเรียง | รอบริ้ว |
เทวาหุ่นเห็นเพียง | เทพบุตร จริงแฮ |
แซมอุบลใบพลิ้ว | พลิกก้านบานตูม |
๏ กุฎาคารมุขถ้วน | จัตวา |
ประกวดแกะเปนอินทรา | ขี่ช้าง |
สามเศียรสรัพงวงงา | งอนตระหง่าน |
ดูดั่งเดินโพยมคว้าง | เช่นช้างตัวเปน |
๏ โอฬารล้วนระกุแก้ว | แกมกาญจน์ |
กรงนาคหน้าพรหมมาน | เพริศพริ้ม |
นพสูรส่องสุริยาฉาน | เฉิดช่อ ฟ้านา |
ครีพครุธจุดกระจกจิ้ม | แจ่มหล้าบราลี |
๏ เล็งเมลืองเฟืองกลีบเกลี้ยง | จงกล |
แกมเพ็ชรเพดาลบน | บุเบื้อง |
รย้ารยาบเสาวคนธ์ | ทราเมศ |
ชื้นชื่นชูใจเปลื้อง | ปลิดร้อนแรงศัลย์ |
๏ ดอกจอกเบญจมาศห้อย | ใบโพ |
กริกกริ่งพลวาโย | พัดย้อน |
ผูกสายพิสูตรโส | ภณเลิศ |
ทองปักชักลวดซ้อน | สลับด้วยดอกใน |
๏ เก็จกาบขนาบก้าม | ปูรอง |
สิงห์อัดหยัดเพียงผยอง | ย่างเยื้อง |
ขุนครุธพุชฌงค์มอง | หมายฆ่า กันแฮ |
รายรัตนชัชวาลเรื้อง | พิพิธพื้นมีศรี |
๏ สุวรรณฉัตรพัดโบกช้อย | จามร |
กลิ้งกลดชดชูสลอน | เรียบไว้ |
ชุมสายสุริยาธร | บังบด |
ครบเครื่องศิริให้ | แต่งต้งงบรรจง |
๏ เสโตโกมุทแม้น | แมนสวรรค์ |
เปนหลั่นเรียดเรียงรัน | ถี่ถ้อง |
รองพับพัตราอัน | ดับหัดถ์ |
ไว้เพื่อสงฆ์ทรงซร้อง | พินิตข้อกรรมฐาน |
๏ เล็งลออสอาดสอ้าง | เอาตา |
ผิจะเอาพิมานมา | เปรียบไส้ |
อย่างแลอย่างอลังกา | กลอย่าง กันนา |
งามเล่ห์เสรสรวลให้ | หากแกล้งแสดงงาม |
๏ มณฑลประเทศเที้ยร | แตะตี |
ราบเรียบเปรียบเภรี | ราบหน้า |
ราชวัตรฉัตรรายมี | ฉากรอบ |
เขียนเรื่องรามเกียรดิ์อ้า | อ่องล้วนลายรบาย |
๏ ส่ำสางยลอย่างแก้ว | ปราการ |
ผนังก่องจิตรกรรมมาณ | เลิศล้อม |
ระยะหว่างทวาร | จัตุเรศ |
รูปยักษ์โตเต็มอ้อม | แอบแง้มรักษา |
๏ วิหิรารั้วข่ายกั้น | กรรกง |
เทียวธวัชฉัตรเบญจรงค์ | เรียบร้อย |
สาโลทกาตรง | ตราบฉัตร |
ตุ่มแลไหใหญ่น้อย | ใส่น้ำอวยทาน |
๏ ผลูเลี่ยนตลิบล้วน | ทรายพราย |
แถงเรียบสองฝากชาย | เฉียดข้าง |
ธงฉัตรปักเรียงราย | สรพรั่ง |
ยลถนดถนนกว้าง | ย่างเยื้องยลตีน |
๏ ต้นกัลปพฤกษ์พร้อม | โดยตรา |
ตั้งแต่ชาลมรรคา | เขตรหั้น |
โรงเลี้ยงสิ่งสรรพปา | นิยโภชน์ |
โรงสุราบานนั้น | อยู่เลี้ยวมูนเมือง |
๏ กฎพิกัดแก่เหล่าเหล้า | นักเลง |
เสพอย่าเสพโฉงเฉง | เยอะย้ำ |
แม้ใครบ่กลัวเกรง | เยียเฉลาะ กันนา |
โซร่ใส่คาขื่อซ้ำ | โจรกด้วยหลายประการ |
๏ โรงโขนโรงหุ่นงิ้ว | ลครโรง |
รธาช่องรธาโยง | เชือกไว้ |
ที่ประทับพลับพลาโถง | ทอดเผนก |
ทั้งสี่สนมไส้ | สฤษดิ์แล้วตามเกณฑ์ |
๏ เดยษดาดิรัศขึ้น | จันทวาร |
อัษฐศกภุชงค์ชาญ | ขวบเข้า |
มหาเทพสงกรานต์ | ยังห่อน มานา |
ให้แห่พระธาตุเข้า | สถิตย์ห้องเมรู |
๏ เกณฑ์เกณฑ์พลแห่นั้น | นานา |
ทวาทัศะภาษา | ทั่วถ้วน |
แขกขอมวิลันดา | เปนอาทิ์ |
เหล่าเหล่าก็หลากล้วน | เลือกพื้นคนขยัน |
๏ แหนแห่บูรพะด้วย | พาชี |
มนท์หมอกศรีสำลี | แสดฟ้า |
อัศาภรณมณี | ครบเครื่อง |
ผูกทั่วทุกตัวม้า | มิ่งล้ำดำเกิง |
๏ บางนายขี่ไหยเต้อ | ตัวดำ |
ดาวมาศลาดหลังกำ | มะหยี่ปล้อง |
ล้วนเสื้อใส่ดอกคำ | โพกขลิบ ทองนา |
กรกำด้ำตาวจ้อง | อาจสู้เศิกแสยง |
๏ บางนายขี่ม้าเผือก | ผันผยอง |
เสื้อม่วงพื้นผุดทอง | โพกเกี้ยว |
ถือทวนรำทำนอง | นวยนาด |
ชักกระชั้นหันเลี้ยว | ล่วงหน้าในสนาม |
๏ บางนายนุ่งดอกช้ำ | ชายกรวย |
เสื้อห่มสมตัวรวย | โพกริ้ว |
เถลิงม้าหมอกพาพวย | ผกวิ่ง |
แซร่เฆี่ยนบังเหียนหิ้ว | ชักไว้ในกบวน |
๏ บางนายขี่หัยะห้าว | ศรีจันท์ |
สายสนั่นหุ้มโหมดมัน | ยับย้อย |
แคบเงื่อนง่องโฉลงพันธ์ | พานภักตร |
ผูกพู่สายเหาห้อย | ฮะหื่นร้องลองเชิง |
๏ บางนายนุ่งห่มพื้น | พรรณเขียว |
ขึ้นขี่ม้าแดงเปรียว | เปรื่องเต้น |
เชิงอานปักธงเทียว | เถือกถ่อง |
รำหอกกลอกกลับเหล้น | ตลบเคล้าเพลงคลี |
๏ บางนายขี่แสระซ้อน | แซมขน |
ขาวแสดศรีมอมนท์ | ด่างพร้อย |
เสื้อสอบสนอบตน | อัตลัด |
หยัดอย่างบาทย่างน้อย | ยะเหยาะเท้าตามผลู |
๏ บางนายขี่หะเยศแย้ง | เปนพยศ |
โหนหกยกกีบจรด | อกจั้ง |
นายม้าเหยียบโกลนกด | กุมแน่น |
แย่งเย่อบังเหียรรั้ง | แซ่เร้ารันตี |
๏ ถัดถึงพลโยกย้าย | บทยูร |
โบกธงถูกแสงสุริย์ | ส่องแย้ง |
เลือกล้วนล่ำพีภูล | พลภาพ |
คู่คู่ดูสมแกล้ง | กลั่นให้แห่ขนาน |
๏ คันจูขจิตรล้วน | สักหลาด |
หมวกใส่เขียนลายมาศ | เหมาะเกล้า |
ดูแดงดื่นดาดาษ | โดยมารค |
โห่สนั่นบันฦๅเท้า | ทั่วทั้งเวียงสถาน |
๏ โดยสดำกำกฤชสร้อม | เสโลห์ |
กำทราบดาบด้างโด | มเรศง้าว |
บ้างสพักผูกกาโย | ยูรยาตร |
บ้างแบกบ้างเหน็บน้าว | อเนกหน้าหลากหลาย |
๏ หรทึกคคฤกครื้น | เครงโครม |
สังคีดดังประโคม | พาทย์ฆ้อง |
ลั่นหล้าผ่าแดนโพยม | พยับเมฆ |
เสียงแพร่คนเพรียกพร้อง | พรึกพร้อมตามกัน |
๏ ถัดถึงพลเพศเพี้ยน | อาตมา |
เปนเทพยคณา | หนุ่มเหน้า |
ประดับสัพสรรพา | ภรณ์เลิศ |
ดูดั่งเทพไทเจ้า | จากห้องโพยมหล |
๏ กรกุมกระบอกก้าน | โกมล |
ดูอร่ามตามทิวถนน | ใช่น้อย |
เปนละแวกบ่แผกพล | ปะทะ กันนา |
คู่คู่ดูเรียบร้อย | กำเลาะล้วนทรงโฉม |
๏ ถัดถึงวรถแก้ว | แกมกาญจน์ |
แกมเก็จเพ็ชรประพาฬ | พุ่งฟ้า |
กำกงอลงการ | แอกอ่อง |
แอกเอี่ยมเทียมมิ่งม้า | มิ่งแม้นรถสวรรค์ |
๏ พระธาตุชินไท้ใส่ | โกษฐ์ทอง |
ลายกุดั่นพรรณเรืองรอง | รุ่งเร้า |
เนาในรถลำยอง | ยศยิ่ง |
วิลาศคลาศคลาเต้า | ไต่ท้องถนนหลวง |
๏ สมเด็จสังฆราชเจ้า | เปนปฐม |
เจ้าคณอนุกรม | ใหญ่น้อย |
ทรงสีพิกาสม | โสภาค |
คาชุบชลมนต์ย้อย | สลัดล้างอันตราย |
๏ รถประทับยับยั้งที่ | เมรุทวาร |
ภายภาคบูรพาสถาน | ทิศไส้ |
เชิญธาตุสาศดาจาริย์ | จอมโลกย์ |
เข้าที่ดนตรีให้ | กึกก้องกลองประโคม |
สองเสด็จอภิวาทไหว้ | สักการ |
กับพระญาติวงษ์วาร | ทั่วหน้า |
อีกแสนสุริยศฤงฆาร | คับคั่ง |
เทียนธูปบุบผาผ้า | ผ่อนเปลื้องปลิดถวาย |
๏ ขอบเฃตรอยุทธทั้ง | หญิงชาย |
สมณพราหมณ์ชีหลาย | ใช่น้อย |
มาถึงจึ่งโอนกาย | กรกราบ |
คิดวิโยคโศกสร้อย | สุดเศร้าแสนทวี |
๏ โอ้ว่าหยาดฟ้าดับ | ไฟเข็ญ |
สิโรตมไนยเย็น | ยิ่งน้ำ |
พระเสด็จนฤพานเปน | ผาศุก แล้วนา |
ไว้ธาตุโปรดสัตว์ซ้ำ | เหตุเกื้อการุญ |
๏ ดฤษถีแรมค่ำเข้า | คิมหันต์ |
พลแห่ชุมนุมกัน | พรั่งพร้อม |
แห่ธาตุราชสองพัน | ปีปิ่น ภพแฮ |
ให้ประเวศในที่ล้อม | แหล่งไล้เมรุสถาน |
๏ หัวหน้าพลแห่ล้วน | ถือธง |
เขียวสลับกับแดงยง | ยาบฟ้า |
เสื้อหมวกใส่สวมมง | คลย่น ขาวแฮ |
พึงพิศพรรณผืนผ้า | นุ่งนั้นหลายขบวน |
๏ แต่งตัวตามแต่ต้อง | ภาษา |
เปนคณคณนา | นับร้อย |
ร้องรำทำเพลงมา | อึงมี่ |
พิเศศภาษาถ้อย | ถี่ถ้วนทุกประการ |
๏ รูปสัตว์เทียมล้อลาก | จูงจร |
สังเค็จขจิตรจร | แต่งตั้ง |
ผ้าไตรยใส่พานบวร | วางระดับ |
ราชเผ่าเนาสถิตย์ทั้ง | ทั่วสิ้นสัตว์สกนธ์ |
๏ เอกองค์ทรงพยัฆจ้อง | ทีโจน |
กระเหลือกแลตาโทมน | มุ่งเนื้อ |
เอกทรงคชสีหโผน | ผกวิ่ง |
โตระมั่งกิเลนเมื้อ | เมือบท้องมรรคา |
๏ เอกองค์ทรงอุศุภเพี้ยง | อิศรา |
จรจากไกรลาศปรา | สาทแก้ว |
สู่พื้นพสุนธรา | เรืองยศ |
องค์เอกเอกเลิศแล้ว | ย่อมแก้วทองทรง |
๏ เอกองค์ทรงแรดร้าย | ราวี |
เพียงหนึ่งองค์อรรคนี | ขี่ต้อน |
ใครเห็นก็พึงภี | ดระทด ใจนา |
องค์เอกเอกอ่อนอ้อน | เสด็จได้ดูงาม |
๏ เอกองค์อลงกฎก้อง | กังวาน |
ทรงครุธคไชยชาญ | เชื่องใช้ |
เฉกพายุโผนทยาน | ยังอัศ ดรนา |
มาช่วยแหนแห่ให้ | สง่าเงื้อมงำดิน |
๏ เอกองค์องอาจห้าว | หาญสมร |
เทียมเทพไททินกร | แก่นฟ้า |
เถลิงอาศน์ราชไกรสร | สุรภาพ |
เจียนจักโจนจากหล้า | ล่วงคุ้งคัคนานต์ |
๏ เอกองค์ทรงคชผู้ | เผือกผัน |
ตรีเนตรไตรตรึงสวรรค์ | เทียบแท้ |
ทรงไอยราวรรณ | เทเวศ |
บงคชบงคนแหง้ | ยิ่งย้อยหยาดโพยม |
๏ เอกองค์ทรงเครื่องพริ้ง | เพราพราย |
เล็งลักษณ์ภักตรเฉิดฉาย | แช่มช้อย |
ขี่ครุธดุจนารายน์ | รณฤทธิ์ |
ทรงสุบรรณบินคล้อย | คลาศคล้ายไคลคลา |
๏ เอกองค์ยงยิ่งล้ำ | ฦๅพงษ์ |
ทรงพระยาราชหงษ์ | เห็จเยื้อง |
ดั่งพระกมะลาศน์ทรง | สามารถ |
โสเภศพรรณรายเรื้อง | อร่ามด้วยอาภรณ์ |
๏ อีกทรงมยุเรศทั้ง | อินทรีย์ |
อีกมาษยะกุมภี | เงือกเงี้ยว |
มังกรฤทธิ์ราวี | วานฉนาก |
เตร็ดเตร่เหราเลี้ยว | เลื่อนล้อจรลี |
๏ กลองชนะปี่แก้วเป่า | วังเวง |
แตร๋แตร่นแตร้นแตรเซง | แซ่ซ้อง |
สังข์เสนาะเพราะบันเลง | ลิงโลด ใจนา |
ฟังดั่งเพลงสวรรค์ห้อง | หกชั้นเมืองบน |
๏ ราชธาตุใส่โกษฐ์แก้ว | สรัทกาญจน์ |
เถลิงรถราชยาน | ยิ่งไส้ |
ราวรถมัฆวานลาญ | แลเลิศ |
ครบเครื่องสูงไสวให้ | แห่หน้าหลังสลอน |
๏ สุริยงทรงสวัสดิ์เพี้ยง | พิมพ์สวรรค์ |
ทรงราชกุกุธภัณฑ์ | เครื่องต้น |
เสด็จด้วยราชยานยรร | ยงยศ ฤๅนา |
ชักธาตุลาชขาวล้น | เลิศแท้โปรยนำ |
๏ รถมาหน้ารถนั้น | คือสงฆ์ |
ฆราชเจ้าเผจิดทรง | ผาดผ้าย |
สมาธินั่งตำรง | ธรรมอ่าน ไปนา |
ที่รถาฝ่ายท้าย | ฉัตรกั้งกะชิงชู |
๏ เบื้องหลังล้วนค่าท้าว | ทูลออง |
นุ่งยกลายขบวนทอง | เถือกหล้า |
เสื้อครุยใส่เสวตรตรอง | กลำพอก สรวมแฮ |
โดยเสด็จธาตุผ่านฟ้า | อึดอื้อหฤหรรษ์ |
๏ สองฟากสองฝ่ายข้าง | ทางถนน |
พื้นพวกมหาชนพล | ไพร่ฟ้า |
อัดแอแซ่สับสน | เบียดเสียด |
ดูแห่หรรษาหน้า | สนุกน้าวใจหลง |
๏ รถถึงที่ล้อมชัก | ทักษิณ |
สามรอบชอบโดยรบิล | ว่าไว้ |
บ่ายรถจรดทวารผิน | ตรงอุ ดรนา |
เชิญธาตุสองไทให้ | สถิตย์ตั้งตามควร |
๏ เสียงประโคมคครุ่มครุ้ม | เภรี |
เจือสำเนียงโศกี | แห่งห้าม |
อีกสองอรรคราชี | อีกญาติ พระนา |
โศกสุดดุจดาลกล้าม | กลัดกลุ้มกลางสมร |
๏ มหฤศพครบสิ่งไส้ | สรรพรรณ |
โขนต่อโขนประชันกัน | เก่งกริ้ว |
หุ่นต่อหุ่นเสมอขัน | ชิงชะนะ กันนา |
ลครต่อลครงิ้ว | ต่องิ้วประชันกัน |
๏ โรงหนึ่งโขนเหล้นเมื่อ | หณุมาน |
สมเด็จองค์อวะตาร | ตรัสใช้ |
ให้นำธำมรงค์กาญ | จนกับ ไสบนา |
ไปส่งองค์อนุชไท้ | ราพร้ายรุมตี |
๏ โรงหนึ่งเสียงเส้าเร่ง | กลองตึง |
พยุหยักษโยธาอึง | โห่ร้อง |
พลลิงวิ่งถับถึง | โจมจับ |
ราพบุตรวางศรต้อง | ลักษณ์ล้มในสนาม |
๏ โรงหนึ่งหุ่นเหล้นเรื่อง | โสวัด |
พระเสด็จโดยดงดัด | ดุ่มเด้า |
พบองค์อนงสวัสดิ์ | ปทุมเมศ |
สมสนิทชิดเชยเคล้า | สอดคล้องสองเกษม |
๏ โรงหนึ่งคนเชิดเต้น | ตัวลมุน |
เริ่มเรื่องไชยทัดคุณ | เวตรต้อง |
หลงใหลใฝ่ดรุณ | เยาวเรศ หนึ่งนา |
บหน่ายคลายคลาดห้อง | เสน่ห์ไหม้เมาโฉม |
๏ ลครเรื่องระเด่นร้อง | เสียงใส |
ฉับฉ่ำทำนองใน | นาฎฟ้อน |
ลักนุชบุษบาไป | สมสู่ เจ้านา |
เผด็จรัดระตูร้อน | รีบร้นพลตาม |
๏ ลครจอมจักรพรรดิเจ้า | ธรณินทร์ |
ล้วนเหล่าเยาวยุพินทร์ | ผ่องหน้า |
โฉมตรูคู่นางอินทร์ | อรรคราช |
ใครพิศจิตรเจียนบ้า | บ่นเพ้อเลมอฝัน |
๏ ร้องเรื่องอนิรุทธรั้ง | แรมดง |
อารักษ์ภักดีองค | โอบอุ้ม |
สมสู่อุษาทรง | เสาวภาค |
ยามพิโยคโศกกลุ้มคลุ้ม | คลั่งไคล้ใจตรอม |
๏ งิ้วจีนจรูบแฉ่งซ้อน | เสียงขาน |
ม้าฬ่อซอสีประสาน | แซ่ซ้อม |
ดำเนิรเรื่องดำนาน | เทียนต๊ก |
ปางบุตรนำนุชน้อม | ปกิ่งเจ้าไอสวรรย์ |
๏ ลั่นถันเอียไหล่อ้า | อึงอล |
จีโบโล่หลิ้วบน | หลิ่วบ้อง |
เขียนภักตรพิกลยล | หลายอย่าง |
เกราะประหลาดคาดช้อง | เช่นเชื้อพงษ์พระยา |
๏ ระบำรำเรียบเคล้า | เปนกง |
เพ็ญพิลาศอลงก์ทรง | เสริฐสร้อย |
สังวาลสุวรรณวง | ตาบพิศ |
จับคู่คู้แขนช้อย | ชดนิ้วชำนาญเพลง |
๏ ชาตรีตลุบตุบทิ้ง | กลองโทน |
รำสบัดซัดสะเอวโอน | อ่อนแปล้ |
คนกรับรับขยับโยน | เสียงเยิ่น ไปนา |
ร้องเรื่องรทเสนแก้ | ห่อขยุ้มมาโปรย |
๏ มอญรำขำจริตค้อน | งอนคม |
รำระมัดระเมียนนม | นาดพริ้ง |
กล้องแกล้งดุจกลึงกลม | เอวกล่อม |
คนมักลักลอบทิ้ง | ที่เนื้อนมนาง |
๏ โขนหุ่นหนังงิ้วช่อง | ระธาราย |
ดูบ่เปนอันนิยาย | ย่างฟ้อน |
หุ่นจีนหุ่นลาวทวาย | มอญพม่า |
มีมากหลากหลายซ้อน | แซ่ซ้องอึงคนึง |
๏ เทพทองสองฝ่ายโต้ | ตอบกัน |
หญิงบ่อายชายสรร | เศกเย้ย |
ฝ่ายหญิงหยาบคำหยัน | ตอบต่อ |
พื้นแต่อ้ายอี่เอ้ย | ประพ้นคนหัว |
๏ โหม่งครุ่มเทริดใส่คล้ำ | ดุจหมี |
กำพตตีกลองตี | ปุ่มฆ้อง |
ระเบงยิ่งมยุรี | ผูกร่าง |
โอละพ่อลำพองร้อง | ร่ายริ้วตลบคืน |
๏ สูงสุดสามชั่วไม้ | หกคะเมน |
แพนรำทำโยนเยน | โยกย้าย |
ไต่ลวดดุจเทเวน | ทระเหาะ มานา |
ลอดบ่วงทลวงเห็นคล้าย | พิศเลื้อยวัลวง |
๏ ลางเล่นสาหัศเหี้ยม | ใจหาญ |
ชำงัดในวิชาชาญ | เชี่ยวแท้ |
นอนเหนือหอกดาบปาน | นอนนุ่ม นวมนา |
เบื้องอกครกวางแอ้ | ตระหน่ำซ้ำสากรุม |
๏ ญวนเล่นโตฬ่อแก้ว | ผกผัน |
เฉวียนฉวัดเวียนวัล | ด่วนได้ |
ญวนหกดั่งกังหัน | ปากคาบ ดาบแฮ |
ดูดาบปลาบเสียวไส้ | สยดท้อใจขาม |
๏ ปล้ำมวยคาดหมัดตั้ง | จังกา |
ปะเตะต่อยถูกจมูกตา | แตกช้ำ |
ดั้งกะบี่ตีคธา | เขนโล่ห์ |
กลองแขกสระหม่าย้ำ | ขยิกไม้ชวนตี |
๏ พลเมืองทั้งหนุ่มเถ้า | ปานกลาง |
แต่งสกนธ์กายางค์ | ย่างเยื้อง |
มาเมิลมะหุสพางค์ | สมโภช ไซ้นา |
รมเยศเจตนาเปลื้อง | ปลิดเศร้าใจเกษม |
๏ ไทยธรรมศาเลศเลี้ยง | ชาวบุรินทร์ |
ฝูงนิกรมากิน | ห่อนซื้อ |
มักเมาสุราริน | ดูดดื่ม |
เกษมศุขไปทุกมื้อ | ตราบแล้วงานฉลอง |
๏ นักเลงเทียรเที่ยวเหล้น | ตาแสวง |
พบบ่อนเบียดตบอยแทง | ถั่วเบี้ย |
เจ้ามือคุยขจายแจง | ผจงรวบ |
ระวังกั๊กยักฤๅเคี้ย | บุโหละล้อทอเถียง |
๏ ทิ้งทานหิรัญะทั้ง | ฉลากหลาย |
ฉลากคชโคแลควาย | มิ่งม้า |
ไถแอกอีกเรือพาย | เกวียนต่าง |
เกลื่อนกล่นพลไพร่ฟ้า | พรั่งพร้อมรับทาน |
๏ คนคุมพวกพ้องช่วง | ชิงฉลาก |
พรรคเพื่อนใครมีมาก | รับได้ |
ชกต่อยกันลำบาก | เจ็บป่วย |
ตัวระบมเปนไข้ | กลับเหย้าพยาบาล |
๏ สายัณห์ตวันคล้อยค่ำ | ตกดิน |
หนังประนังเภริน | เร่งไม้ |
เชิดพระเสด็จทรงศิลป์ | สองส่อง กันนา |
เพ้ยพากย์กลองตะโพนให้ | เริ่มเหล้นเฉลิมวัน |
๏ โรงหนึ่งอรไท้มิ่ง | มณโฑ |
หุงทิพย์สะลิโล | หลั่งล้น |
โสดโรงเรื่องอสุโร | ไวยราพ |
นำนเรศร์ดำด้น | สู่ด้าวบาดาล |
๏ บัดไทธเสด็จด้วย | จัตุสดมภ์ |
อีกพระญาติสนม | แน่งน้อย |
ถึงถวายประนมคม | วรธาตุ |
จุดบุบผาเพลิงพร้อย | พุ่มแพร้วระธางาม |
๏ สวายเพ็ชร์รัตมุขบ้าง | บัวขาว |
ช่อม่วงพวงเพยียยาว | ฟาบเฟื้อย |
พลุแดงดั่งดวงดาว | ลอยเด่น |
โป้งปิบ ๆ เสียงเลื้อย | ปะทัดพ้องดังผาง |
๏ วิหคเห็จตรวจเตร็จห้อง | เวหล |
สินธพควบฉับชน | แตกผ้าย |
กังหันผะกากล | เพนียงช่อ แจ่มนา |
เพลิงกระถางวางลม้าย | มิ่งไม้ในกระถาง |
๏ มิ่งมังกรแก้วฬ่อ | พัลวัล |
ทั้งพยัฆลากหางหัน | แหกล้อม |
ไฟรุ่งรัศมีจันทร์ | เจิมภักตร์ ผ่องแฮ |
พิพิธบุบผาพ้อม | ปลาดเพี้ยนพึงยล |
๏ ฝูงชนกล่นกลุ้มทอด | ทฤษฎา |
เปนพวกพันธุคณา | พี่น้อง |
โยงยุดฉุดชักพา | กันเที่ยว |
สาวหนุ่มชุ่มชื่นพ้อง | ม่ายชม้ายเมียงกัน |
๏ ครั้นไถงถง่านเงื้อม | เมฆา |
สงฆ์บังสกุลา | ลาศเต้า |
จบจังหวัดนครา | ราเมศ |
ทั้งวัดหัวเวียงเจ้า | ห่อนเว้นองค์สงฆ์ |
๏ สดัปกรณ์กุมผ้าเพ่ง | บริกำม์ |
สังเวชในรูปธรรม | เที่ยงแท้ |
สังขารอนิตย์จำ | เกิดดับ |
นิโรธสิ่งเดียวแล้ | ระงับเหง้าสังขาร |
๏ ทานถวายจีวเรศซ้ำ | สระบง |
เลวเหล่าแลองค์องค์ | ย่อมได้ |
เปรียญเอกโททรง | ไตรสรัพ |
ครบเครื่องปริขารให้ | ทั่วสิ้นเสมอกัน |
๏ สงฆ์สวดสำสร้างอยู่ | ผจำเวร |
สำรับฉันเช้าเพน | ผ่อนเลี้ยง |
ธรรมการกำกับเกณฑ์ | บริโภค |
ถวายสบงไสบเกลี้ยง | อีกผ้าตราสังค์ |
๏ ฝ่ายองค์ภูวนารถน้อย | ฦๅนาม |
ทรงศรัทธาพยายาม | ยิ่งรู้ |
ไตรแพรร่มเรืองงาม | พาลพิช นีนา |
บาตรย่ามเชิงงอนผู้ | ผ่านเผ้าผจงถวาย |
๏ อรรคทานสองไท้ท่าน | อวยทาน |
สังฆลาภพลีการ | เกิดเกื้อ |
สมณมะโนฬาร | ยินมลาก |
สงฆ์นับว่าสองเนื้อ | หน่อสร้อยสยมภู |
๏ ยามเพราพระซร้องมี่ | มาฉัน |
วิเสศสรรของบัน | เทียบไว้ |
เอมโอชโภชน์พยัญ | ชนะรศ อร่อยนา |
ฉันเสร็จเศกพรให้ | แด่เจ้าจอมสกล |
๏ เทศนาเสาวนิศน้อม | ในแด |
ทรงทราบในกระแส | โสตเบื้อง |
จบเสร็จก็เสด็จแปร | โปรยทรัพย์ ทานนา |
ครั้นสรัพกลับย่างเยื้อง | สถิตย์หน้าเมรุทอง |
๏ กุมกะมัณฑลุแก้ว | เทธาร |
ทักษิโณทกาจาน | เจิ่งหล้า |
ตั้งกมลปณิธาน | โปรดโลกย์ |
ผลแผ่ไปทั่วหน้า | สัตว์สิ้นสบสถาน |
๏ ฝ่ายกระษัตริย์ขัติยเชื้อ | ชาติประยูร |
อีกหมู่มาตยาขูน | ค่าเฝ้า |
ห้ามแหนแน่นมองมูล | มาช่วย |
อันดับพกรณ์เจ้า | มากน้อยตามมี |
๏ ธาตุฉลองสองฝ่ายถ้วน | เจ็ดวัน |
ชักธาตุสาศดาผัน | กลับด้าว |
ส่วนสองธาตุไทอัญ | เผชิญโกษฐ์ สู่นา |
อลงกฎจงกรท้าว | ท่านให้ไฟเถกิง |
๏ อำพันจันทนาศเนื้อ | กฤษณา |
ใส่ต่างดุ้นกาษฎา | เฟื่องฟุ้ง |
ราชวงษุโรธา | เดียรดาษ |
โหยโผอกโศกสลัดรุ้ง | อุระร้อนรนใจ |
๏ อัคนีวิโรจเรื้อง | แสงฉาน |
ไหม้ธาตุเปนภัศมาน | มอดม้วย |
เชิญผอบใส่อังคาร | ลงที่นั่ง นาวนา |
ดั้งชักแหนแห่ด้วย | ตกท้องชะเลลอย |
๏ กิจลอยเสร็จแล้วเลิก | งานฉลอง |
บำเหน็จให้สมปอง | พวกเหล้น |
ไพร่เลวทุกหมวดกอง | แจกหมด |
อำมาตย์ราชฤๅเว้น | ทั่วถ้วนตัวคน |
๏ ครั้นเสร็จบริยาคเยื้อง | ยอทาน |
เกษมศุขทุกทิวาร | ว่างร้อน |
ธรธรรมพิศาสมาน | เสมอภาค |
เปนปิ่นนครค้อน | โลกย์ขึ้นเคียงสวรรค์ |
๏ บรม ธรรมมิกราชเจ้า | จอมกรุง |
ศพ พระธาตุไทผดุง | เลิศแล้ว |
จบ ทิศพาศเมืองมุง | มาชื่น ชมนา |
เสร็จ เรื่องโดยใจแกล้ว | แต่งแกล้งกลอนขยาย |
ปถมไวยเยาว์ว่องเนื้อ | ชันษา |
เอกเพศเลศมาตรา | ครบเก้า |
เสาวคนธสมญา | บัญญัติ |
เชิญเรื่องพระศพเจ้า | จฤกไว้เปนโคลง |
๏ ผู้จาฤกห่อนอยุดยั้ง | ยำเพียร |
สามารถอาจใจเขียน | ค่ำเช้า |
โดยรักภักดีเรียน | จบเรื่อง |
พระศพพระครูเจ้า | จบรื้อฦๅนาม |
๏ คันธรศสฤษดิ์แจ้ง | จนจบ |
ร่ำเรื่องบรมศพ | เสร็จแล้ว |
ปรุงเปรียบสุคนธ์อบ | กระอุเฟื่อง ฟุ้งแฮ |
เฉลิมพระเกียรดิ์แผ้ว | ผ่องเพี้ยงพันแสง |
๏ ตูแต่งเติมต่อน้อย | แนะนาม |
กรมหมื่นศรีสุเรนทร์ราม | ราชเชื้อ |
นิพนธ์พจนพากย์สยาม | ยอเกรียดิ์ |
เปนคระโคงหลายเตื้อ | แต่งไว้วงษ์กระวี. |