๕

๏ แสดงความตามบ่อนอักษรประโยค โดยโฉลกแบบบรรพท่านสรรสอน ก็สิ้นบทหมดคำร่ำสุนทร พอเด็กอ่อนเอิบใจได้ปัญญา ในท่อนท้ายถ่ายความตามฉะบับ ไว้สำหรับสอนศิษย์ให้ศึกษา ในคำชอบกอบอัดถ์ที่จัดมา กุมาราเชิญอ่านแล้ววานจำ คือกับแก่แต่ต่อก่อกะทู้ อย่าจู่ลู่ลัดวิธีถลีถลำ จะอ่านเขียนเวียนวิจารณ์จำลำนำ ให้แม่นยำถ่องกระบวนอย่ารวนเร เนื้อความใดควรใช้คำว่ากับ ​จงตฤกตรับใคร่ครวญอย่าหวนเห ควรใช้แก่แต่ต่อข้อคะเน จงถ่ายเทให้ถูกถ้วนกระบวนความ คำว่าแดแลในย่อมไช้ชอบ สำหรับกอบคำสูงในสยาม ถ้าใช้เพี้ยนผิดไปก็ไม่งาม จะมีความติฉินข้อนินทา พระจอมจันโลงหล้าสยามิศร์ บาทบพิตร์พระบรเมนทรมหา มกุฎเกล้าราษฎรประชา พระกรุณาแผ่เนื่องอยู่เนืองนอง หวังจะไห้เขียนอ่านชำนาญพจน์ ให้ถูกบทแบบระบิลสิ้นทั้งผอง ทรงประกาศราชบัญญัติ์จัดลบอง ตามทำนองวาทีที่มีจริง สาธกเหตุ์เปนอุเทศนิเทศแถลง สรรแสดงแจกจบครบทุกสิ่ง อุทาหรณ์ผ่อนวางที่อ้างอิง ล้วนเพราพริ้งจริงใจได้ปัญญา จะชี้ชัดจัดคำ​ตามลำดับ คือคำกับเปนที่หนึ่งพึงศึกษา คือศิษย์พูดกับอาจาริย์อ่านมนตรา ฤๅพ่อค้ามากับต่างที่ทางไกล แขกนั่งโต๊ะด้วยกันกับจีนสับสน รูปภาพนี้คล้ายกับคนเคียงไสว รูปนี้คล้ายกับรูปนั้นที่ปั้นไว้ กรุงไทยไกลกันกับเขตร์ประเทศมอญ หญิงพบปะกันกับชายที่หมายมาด หนึ่งบ่าวทาษอยู่กับเจ้าเฝ้าสั่งสอน ม้าขาวแข่งกันกับกาฬอัศดร เรือแจวจรแข่งกันกับเรือพาย ผู้ร้ายแย่งชิงกันกับเจ้าทรัพย์สู้ เมืองนี้คู่ปรับกันกับเมืองหลาย ปืนสำหรับกับทหารชาญทุกนาย จางวางซ้ายคู่กับขวาสง่างาม เครื่องทองเรียงเคียงกันกับขันแก้ว คำต้นซ้ำกันกับ​ปลายที่รายความ กรุงสยามรักใคร่เปนไมตรี กันกับกรุงลอนดอนสมรมิตร์ จะลิกขิตข้อขบวนให้ถ้วนถี่ ก็มากมายเหนไม่หมดบทวิธี จะรวบชี้รวมความตามละบอง คือคนสามสองคนไปจนหลาย ร่วมการกายคำคิดสนิทสนอง เสมอเหมือนกันไปในทำนอง ฤๅทำของสิ่งใดได้ด้วยกัน ควรใช้คำว่ากับประดับประดิษฐ์ ล้วนชอบชิดเชิงใช้ไม่ผิดผัน หนึ่งของใดที่ไปได้มานั้น แลเสียไปด้วยกันก็ควรปอง เหมือนคนไปกับย่ามเที่ยวตามหา มากับม้าตัวดีไม่มีสอง เพ็ชร์หายไปกับหีบใหญ่ที่ไว้ทอง ควรจำนองคำว่ากับประดับเคียง คำว่าแก่แม่กระทู้อยู่ที่สอง จงตฤกตรองตรวจคำ​ประจำเสียง ชี้นิทัศน์จัดพจน์ขึ้นจดเรียง ตามสำเนียงแนวเดิมเข้าเติมวาง ผู้มีทรัพย์ให้พัตราแก่ยาจก หนึ่งของยกฝากให้แก่หัวเมืองล่าง เจ้าของสวนเสียเงินให้แก่นายรวาง อันของกลางตัดสินให้แก่โจทย์ตรง ทุนกำไรคิดได้ไว้ตามควร แบ่งให้แก่ผู้เข้าส่วนควรประสงค์ บาญชีนี้มอบได้แก่นายจง ตัวอ้ายคงขายไว้แเก่ยายมา มีคำแก่สูภาตระลาการ ฝากไว้แก่เพื่อนบ้านสถานท่า แม้นไว้ใจแก่คนจนอุรา ปลงใจแก่ภรรยาชีวาวาย แพ้รู้แก่ใครๆ ไม่ร้ายนัก เสียที่แก่คนรักจักสลาย ของพิเศษควรแก่บุญเจ้าคุณนาย ผู้หนึ่งหมายว่าแก่เพื่อนตักเตือนกัน ชี้ตัวอย่างอ้างข้อสังเขปแถลง ​ตามตำแหน่งวาทีที่เสกสรร จงสังเกตกอบใช้ให้แม่นยำ อย่าพลาดพล้ำเพี้ยนพลัดวัจนา คำว่าในแดต่อที่ข้อนี้ ท่านยกชี้เปนชั้นปันภาษา เปนคำสูงจูงบทพจนา กุมาราอ่านเขียนเร่งเพียงตรอง ว่าทูลเกล้าทูลกระหม่อมน้อมประดิฐ ถวายในหลวงโดยจิตร์คิดสนอง พระเดชได้ชุบเกล้ากระหม่อมปอง ให้เรืองรองเลิศล้วนไม่รวนเร ถวายในเจ้าต่างกรมปรารมภ์รัก แล้วคิดจักกำนันในท่านเส นาบดีที่ใหญ่ได้คะเณ โดยที่เจตะนามีภักดีตัว ถวายพระพรแดบพิตรอดิศร เกษนิกรนรผู้เจ้าอยู่หัว กราบทูลแดฝ่าลอองไม่หมองมัว ให้ตฤกกลัวความผิดคิดระแวง กราบทูลต่อเจ้าต่างกรมสมพระเกียรติ์ ให้ละเมียดเรียบร้อยค่อยแถลง เรียนต่อเสนาบดีค่อยชี้แจง อย่ากล้องแกล้งตฤก​ตราที่พาที แจ้งความต่อผู้สำเร็จราชการ เมืองนุกรมกรมการสะฐานที่ หนึ่งฟ้องต่อลูกขุนอดุลย์ดี นี้ชัดชี้เช่นใช้พอได้ตรอง นอกกว่านี้ใช้แก่แน่คำขาน พระราชทานแก่คุณบุญสนอง หนึ่งให้แก่บอกแก่แต่ลบอง แจ้งความแก่แท้ทำนองต้องกระบวน คำว่าแต่ต้องใช้ในที่ว่า ด้วยต้นทางที่มาหาสอบสอน จะยกคำเขียนไว้พอใคร่ครวญ คือรับแต่ขอแต่ควรเขียนประจำ เรียกแต่เร่งแต่เอาแต่เขา มาแต่เจ้านวลละออเปนข้อขำ เรียกภาษีแต่ราษฎร์ไม่ขาดลำ สาธกคำทำเปนอย่างได้อ้างอิง ว่าย่อๆพอไม่ให้ใหลเลื่อน พอตักเตือนเด็กให้ตฤกนึกทุกสิ่ง แต่ละน้อยนำเนื่องเรื่องที่จริง เหมือนกับฉิ่งชวนร้องทำนองเพลง ​๏ หนึ่งพึงให้กุลบุตรที่สุดแหลม อย่าพลอมแพลมเร่งพิเคราะห์ให้เหมาะเหมง สังเกตคำที่ท่านใช้ได้เลบง สำเนียงเปล่งตัวสูงไม่จูงกลาง คืออักษรสูงกลางเข้าวางเรียง อ่านออกเสียงร่วมใช้ไม่ขัดขวาง แต่ตัวสูงไร้อำนาจขาดกับกลาง ไม่อาจอ้างออกจูงให้สูงพลอย เหมือนคำว่าสกลสกนธ์พจน์ สกรรจ์บทว่าสเก็ดเสร็จใช้สอย สกุณบินขึ้นบรรพตสกดรอย สกัดคอยสกิดนุชจนสุดกร ถกนก่อไฟเถกิงระเริงแสง ใจช่างแขงฉกาจฉกรรจ์ท่านตาสอน เสื้อสก๊อตหอมฟุ้งจรุงขจร ขจัดฝ้าแล้วกลับย้อนขจิตร์ดี ขจายแจ่มเขียวขจีที่ยอดเขา แสดงความสดุดเสดาเสด็จหนี สดวกเดินท่านสดำนำคดี สดมทั่วบูรีนิทราเรียง ผดุงผดาไว้เสร็จเผด็จร้อน เผดียงขดาน​เขดาข้อนขึ้นเรียงเสียง ไอสติมแม่น้ำโสตงเรียง สบงเสบียงอีกแสบกแจกออกมา สบักสบาปฉบังตั้งกำหนด ฉบบฉบับคนสบถสบัดว่า เขบ็จขบวรถ้วนครบจำนันจา ฉอ่ำฉอุ่มฉอับมาดูน่ากลัว ยิ่งสอาดยังสอิดเสอียนผอบ ถ้วนคำรบคำได้ที่ใช้ทั่ว ชักมาแจกแจ้งกระจายพอหายมัว ที่ในตัวแบบอย่างอ้างวาจา ยังมีมากหลากล้นพ้นกำหนด จงจำจดจาฤกเร่งศึกษา นี่ชักคำทำย่อฬ่อปัญญา กุมาราเร่งกำหนดแบบบทเอย ๚ะ