ริมฝั่งน้ำมาลินี
(พระกัณวะมุนีนั่งอยู่บนแท่นศิลาใต้ร่มไม้, มีกองกุณฑ์จุดไฟอยู่ตรงหน้า, กับมีฤษีอีกตน ๑ นั่งกับพื้นฃ้างขวากูณฑ์ คอยหยอดน้ำมันเนยและแต่งไฟ.)
(นางโคตมีนำศกุนตลาออกมา, พร้อมด้วยอนุสูยากับปิยวาท. พิณพาทย์ลงลาแล้ว, ศรรณคะรพกับศารัทวัตจึ่งออกมา. ทุกคนนั่งตามสมควร, เพื่อฟังโอวาทแห่งพระกัณวะ.)
บทร้อง-พระกัณวะ
(จีนขวัญอ่อน)
|
๏ ดูก่อนเจ้าศกุนตลา |
|
ผู้ยอดเสนหามารศรี |
|
ขอเจ้าจงได้อยู่ดี |
|
ทั้งมีความสุขทุกคืนวัน |
|
ขอให้ปิ่นโปรพภพนาถ |
|
บำรุงเลี้ยงสุดสวาทเกษมสันต์ |
|
จงมีโอรสเดชอนันต์ |
|
เปนจอมจักรพรรค์ฦๅชัย |
|
ดูก่อนเทวาทุกราศี |
|
พระพนัศบดีเปนใหญ่ |
|
ฃ้าขอฝากองค์อรไทย |
|
อย่าให้มีภัยแผ้วพาล |
|
จงคุ้มครองนางหว่างวิถี |
|
จนถึงธานีไพศาล |
|
ขอองค์ลักษมีนงคราญ |
|
ช่วยภิบาลเอื้อเฟื้อทุกเวลา ฯ |
(พราหมณ์เฃ้าโบถ)
|
๏ อนึ่งพึงจำคำสอน |
|
บังอรผู้ยอดเสนหา |
|
จงเฝ้าปรณิบัติภัสดา |
|
อย่าทำให้ข้องขัดใจ |
|
ถึงแม้เธอมีเมียอื่น |
|
สักพันหมื่นตัดหึงส์ให้จงได้ |
|
อย่าปากจัดคัดง้างกับผู้ใด |
|
ตั้งใจมั่นอยู่ด้วยภักดี |
|
จงตั้งจิตเมตตาแก่ฃ้าทาส |
|
อย่าตวาดอย่าบ่นจู้จี้ |
|
ใครผิดค่อยสอนค่อยตี |
|
ใครดีบำเหน็จให้ควรการ |
|
อย่าเห็นแก่ตัวมัวหาสุข |
|
ท่านทุกข์เจ้าทุกข์ด้วยกับท่าน |
|
เมียดีเปนที่ชื่นบาน |
|
เมียคร้านเปนเสนียดครอบครัว ฯ |
บทร้อง -ศกุนตลา
(ตนาว)
|
๏ พระบิดร |
|
ฃ้าคำนับรับพรไว้เหนือหัว |
|
อาลัยใจสั่นระรัว |
|
เนื้อตัวเยือกเย็นทั่วไป |
|
จำใจแล้วลูกต้องจำลา |
|
สงสารพระบิดาน้ำตาไหล |
|
ตั้งแต่บัดนี้ต่อไป |
|
จะมิได้เห็นหน้าฃ้าน้อย |
|
โอ้พระบิดาอยู่อาศรม |
|
พระจะตรมตรอมจิตคิดละห้อย |
|
ลูกมิควรกระทำน้ำเนตร์ย้อย |
|
มิควรให้พระพลอยอนาทร |
|
ครั้งนี้เปนกรรมต้องจำพราก |
|
ถึงยามจากลูกเพลียละเหี่ยอ่อน |
|
ขอกราบแทบบาทาพระบิดร |
|
ลาก่อนลูกน้อยต้องจำไกล ฯ (โอด) |
บทร้อง- พระกัณวะ
(ทองย่อน)
|
๏ ลูกรัก |
|
ผิวพักตร์เจ้าจะหมองเพราะร้องไห้ |
|
อันบิดาจำนงส่งลูกไป |
|
ก็เพราะหวังตั้งใจให้ได้ดี |
|
ลูกเอยเปนบุญเจ้านักหนา |
|
จะได้เปนชายาเฉลิมศรี |
|
ของพระปิ่นจันทรวงศ์ทรงฤทธี |
|
ผู้มีบุญล้ำค้ำโลกา |
|
อันพ่อได้เลี้ยงเจ้าแต่เยาว์ไซร้ |
|
ก็หวังได้ชมบุญในเบื้องหน้า |
|
อันสัตรีรูปงามยามอาวาห์ |
|
ก็ต้องจากบิดาอย่าอาลัย ฯ |
บทพากย์ -พระกัณวะ
๏ ดูก่อนเจ้าพราหมณ์คู่ |
ผู้จะพาธิดาไป |
ถวายองค์พระทรงชัย |
สุรราชะทรงธรรม์ |
๏ ขอทูลพระผู้ทรง |
สิริราชมไหศวรรย์ |
ว่าองค์พระวงศ์จันทร์ |
ทรงเมตตาธิดากู |
๏ พระองค์ทรงร่วมรัก |
สมานสมัคกับโฉมตรู |
กูทราบก็ตัวกู |
มนัสน้อมประนอมใจ |
๏ พระองค์ปิ่นโปรพ |
ตระหลบเกียรติบรรฦๅไกล |
โปรดปรานธิดาไซร้ |
กูก็พลอยชื่นฤดี |
๏ อันองค์พระพรหมา |
เมตตาเธอทั้งสองศรี |
บันดาลสวัสดี |
ให้ร่วมรักสมัคสมาน |
๏ ขอพระจันทรวงศ์ |
จงทรงรับเยาวมาลย์ |
ไว้ในราชะฐาน |
เปนชายาร่วมฤทัย ฯ |
(ศรรณคะรพกับศารัทวัตไหว้รับคำพระกัณวะ แล้วชวนนางศกุนตลาให้ไป. ศกุนตลาคลานไปกราบพระกัณวะอีกครั้ง ๑. โอด. แล้วจึ่งลาไป. เสมอ. ต่างคนต่างเฃ้าโรง.)