ฉากที่ ๓

ท้องพระโรง, กรุงหัสดิน

(ท้าวทุษยันต์นั่งอยู่บนแท่น, มีร่มขาวปักกั้น, มหาดเล็กอยู่งานแส้จามรีคน ๑, อยู่งานพัดคน ๑, กับมีขุนนางนั่งเฝ้าอยู่ตามตำแหน่ง. แล้ววาตายนจึ่งออก, คลานเฃ้าไปถึงน่าที่นั่งและถวายบังคม.)

​เจรจา

วาตายน ขอเดชะ, มีพราหมณ์มาสองตน,
  กับนารีสองคน, คนหนึ่งผู้ใหญ่,
  อีกคนสาว, กล่าวว่ามาแต่ไกล
  จะขอเฝ้าทูลลอองธุลีพระบาท
  บรมนาถจอมนรามหาศาล,
  รับฉันทะองค์พระกัณวาจารย์.
  สุดแท้แต่ภูบาลจะปราณี.
ทุษยันต์์ เออ, จงบอกโสมราตปุโรหิต
  ให้ทำกิจประจุคมสมควรที่.
  แล้วรีบเชิญเฃาเฃ้ามาในนี้.
วาตายน พิจะฃ้า.
ทุษยันต์์ อย่าช้าที, เชิญเฃามา.

(วาตายนเฃ้าโรงไปนำโสมราตปุโรหิต, โคตมีพราหมณี, ศกุนตลากับพราหมณ์ทั้ง ๒ ออกมา, และต่างคนนั่งตามที่อันควร, คือโสมราตกับวาตายนไปนั่งคู่กันที่หัวแถวขุนนาง, และโคตมี, ศกุนตลา, กับ ๒ พราหมณ์นั่งต่อลงมาเปนลำดับ.)

บทร้อง-ทุษยันต์ กับ พราหมณ์

(เขมรปากท่อ)

ทุษยันต์์ ๏ ดูก่อนสองพราหมณ์และนารี
  ท่านมาครานี้ในแนวป่า
  เปนที่เกษมสุขทุกเวลา
  หรือว่ามีเหตุอนาทร
พราหมณ์ เทวะ! อันพระบารมี
  ปกเกล้าเกศีสโมสร
  เดินทางกลางป่าพนาดร
  บมิได้เดือดร้อนอย่างใด
ทุษยันต์ ตัวท่านเปนทูตพระดาบส
  พระทรงพรตอยู่ดีหรือไฉน
  หรือว่ามีเหตุเกทภัย
  ร้ายดีอย่างใดแจ้งคดี
พราหมณ์ ณ อาศรมรมยาในอารัณย์
  เปนที่เกษมสันติ์สุขี
  องค์พระกัณวะมุนี
  เธอนั้นอยู่ดีไม่มีภัย
  ​เธอให้พาธิดาโฉมฉาย
  มาถวายทรงฤทธิ์อดิศัย
  อีกทั้งสั่งทูลพระทรงชัย
  ขอให้ทรงสดับวาจา ฯ

บทร้อง-พราหมณ์

(สามไม้ใน)

  ๏ พระจันทรวงศ์ทรงขรรค์
  กับนางนวลจันทร์เสนหา
  ได้ร่วมรักสมัคสมานมา
  พระสิทธายินยอมด้วยยินดี
  พระภูมินทร์เปนปิ่นโปรพ
  เกียรติตระหลบทั่วธรณีศรี
  โฉมศกุนตลานารี
  คือสัตรีผู้ยอดนงคราญ
  พระพรหมาเมตตาทั้งสองศรี
  จึ่งบันดาลสวัสดีสองสมาน
  ขอพระองค์จงรับเยาวมาลย์
  ไว้ฐานชายาร่วมฤทัย ฯ

​บทร้อง-ทุษยันต์

(นาคราช)

  ๏ ประหลาดเหลือ
  ไม่น่าเชื่อว่าจะเปนเช่นนี้ได้
  ยิ่งแลดูโฉมงามทรามไวย
  ยิ่งมีใจฉงนสนเท่ห์นัก
  นี่แน่พราหมณ์มีความเฃ้าใจผิด
  เราเพ่งพิศนางดูไม่รู้จัก
  จริงแล้วโฉมยงนงลักษณ์
  ผ่องพักตร์ผิวพรรณดังจันทรา
  แต่กษัตร์ฤๅว่าจะเปนชู้
  ชิงคู่ชายอื่นเสนหา
  ที่จริงนางงามครันเปนขวัญตา
  แต่จะเคยเห็นหน้านั้นไม่มี
  ตัวเราเปนเผ่าพงศ์กษัตริย์
  จะรับนางเซซัดไม่ควรที่
  ไฉนพราหมณ์ตู่เล่นกันเช่นนี้
  ฃ้ามิใช่สามีของนวลจันทร์ ฯ

บทร้อง - โคตมี

(แป๊ะสองชั้น)

  ๏ ฃ้าแต่ภูวเนตร์เดชกำแหง
  หม่อมฉันจะทูลแถลงไม่แสร้งสรร
  ขอพระองค์ทรงคนึงถึงครานั้น
  เมื่อทรงธรรม์เสด็จไปในพงพี
  ได้เสด็จไปสู่พระอาศรม
  อันรื่นรมย์ของพระมหรรษี
  ทรงประสบพบตัวแม่สาวนี้
  ริมฝั่งมาลินีชลธาร
  ได้ทรงชวนภิรมย์สมสอง
  เปนคู่ครองร่วมรักสมัคสมาน
  สมรสอย่างคนธรรพสรรพสราญ
  ขอภูบาลรำฦกให้จงดี ฯ

เจรจา

ทุษยันต์ เอ๊ะ ! อย่างไร ?
  อัศจรรย์เหลือใจ ! ไฉนนี่ ?
โคตมี พระองค์วายพระเมตตาต่อนางนี้,
  จะขับไล่ไม่ใยดีรับรอง.
  ดูจะผิดคลองธรรมจริยา
  แห่งราชาเชื้อกษัตริย์ทั่วทั้งผอง.
​ทุษยันต์ ขออภัยเถิดพราหมณ์. ความมุ่งปอง
  ของท่านกล่าวเช่นนี้มีอย่างไร ?
โคตมี เช่นนั้นสิ ! พระองค์ผู้ทรงราชย์
  ก็มัวเมาในอำนาจอันเปนใหญ่,
  จนทรงลืมธรรมะ, พระหฤทัย
  ก็อาจพลิกแพลงไปได้ทุกทาง.
ทุษยันต์ ดูหรือพราหมณ์ !
  ช่างกล่าวความเหิมหาญ, ท่านพูดขวาง.
  แต่ท่านเปนพราหมณ์ชีมีเวทางค์,
  จะพูดพรางแพลงพลิกกระดิกไป
  เราก็จำต้องนิ่ง, กริ่งเกรงบาป.
  ท่านพูดหยาบเราก็งดอดโทษให้
โคตมี นี่แน่ศกุนตลาจงว่าไป,
  ทูลเองบ้างเปนไร, ลองดูที.

บทร้อง - ศกุนตลา

(คำหวาน)

  ๏ โอ้ว่าทรงภพโปรพราช
  องอาจดังพระยาราชสีห์
  เสด็จยังฟากฝั่งมาลินี
  แทบที่สำนักสิทธาจารย์
  รื่น ๆ ชื่นจิตติดนาสา
  หอมกลิ่นมัลลิกาอ่อนหวาน
  ภุมรินกลั้วกลิ่นสุคนธาร
  กลิ่นประสานรสรักสมัคกัน
  โอ้ว่าบุษบากลื่นหอมโหย
  มาราโรยราวสิ้นยามวสันต์
  โอ้รักหักได้ในเร็วพลัน
  ยังมิทันจะได้กี่เดือน

(โอ้ปี่)

  ๏ โอ้ศกุนตลานิจจาเอ๋ย
  กระไรเลยอาภัพยิ่งกว่าเพื่อน
  เสียแรงรักมั่นใจไม่แชเชือน
  รักมาเลือนลับไปไม่นำภา ฯ (โอด)

บทร้อง-ทุษยันต์

(พราหมณ์ดีดน้ำเต้า)

  ๏ เก่งจริง
  เปนยอดหญิงแสนกลพ้นจะหา
  นางนี้ช่างพูดเต็มประดา
  กลางป่าใครฝึกฝนนาง
  ​ดูดู๋ชุลมุนวุ่นวาย
  ช่างไม่นึกลอายใจบ้าง
  ขอเลิกกันเท่านี้ทีเดิดนาง
  จะเปนอย่างเยี่ยงชั่วต่อไป ฯ

เจรจา

ศกุนตลา ราชะ !
  จะว่าฃ้าแกล้งกล่าวเล่นไฉน ?
  ฃ้ามีธำมรงค์ของทรงชัย
  ประทานไว้เพื่อเปนพยานรัก.
  (แลดูนิ้วไม่เห็นแหวน, ตกใจ. พูดกับโคตมี.)
  ตายจริงป้า ! ตูฃ้ายังจำได้,
  นิ้วนี้ไซร้สรวมแหวนของทรงศักดิ์;
  แหวนหายไปเมื่อไร, เอะใจนัก !
  ใครแอบลักเอาไป ?
โคตมี ไม่ได้การ !
  ตลอดทางเวลาเดินป่าดง
  ป้ายังเห็นธำมรงค์อยู่นะหลาน;
  ป้าได้คอยระวังกลางทางกันดาร
  จนถึงศักราวะตารศาลเทวัน.
  ​หล่อนวักน้ำยุมะนามารดเศียร
  ที่ตำบลศะจิเตียรถ์, และที่นั่น
  ธำมรงค์ขององค์พระทรงขรรค์
  คงหลุดตกไปพลันในท้องธาร.
ทุษยันต์ (ตบมือหัวเราะ) น่าขัน !
  ช่างนัดกันมาตู่ดูเหิมหาญ,
  ชะ ๆ เก่งแท้, แม่ตัวการ,
  องค์พยานของเจ้าลืมเอามา !
  เจ้าอยากได้ราชาเปนสามี
  จึงแสร้งแต่งวาทีเหิมกล้า;
  รูปร่างกระทัดรัดไม่ขัดตา,
  เสียแต่บ้ากามาไม่มีอาย !

บทร้อง -ศกุนตลา

(โอ้โลมนอก)

  ๏ ทรงภพ
  ผู้ปิ่นโปรพฦๅสาย
  พระองค์เองไม่มียางอาย
  ​พูดง่ายย้อนยอกกลอกคำ
  มาหลอกดมชมเล่นเสียเปล่า ๆ
  ทิ้งฃ้าคอยสร้อยเศร้าทั้งเช้าค่ำ
  เด็ดดอกไม้ไปดมชมจนช้ำ
  ไม่ต้องจดต้องจำนำภา
  เหมือนผู้ร้ายย่องเบาเฃ้าลักทรัพย์
  กลัวเฃาจับวิ่งปร๋อไม่รอหน้า
  จงทรงพระเจริญเถิดราชา
  ฃ้าขอลาแต่บัดนี้ไป ฯ

บทร้อง-ทุษยันต์์

(ศัพท์ไท)

  ๏ ดูซี
  นางคนนี้พูดจาเปนบ้าใหญ่
  ยิ่งนิ่งฟังไป ขัดใจยิ่งทวี
  นี่แน่ฟังเรา ยายเถ้าพราหมณี
  อีกทั้งสองชี ที่พานางมา
  อันนางคนนี้ นารีแพศยา
  พาไปเสียนา หาไม่เคืองกัน ฯ

​เจรจา

โสมราต เทวะ!
  จงทรงพระกรุณา, อย่าหุนหัน.
  ฃ้าขอกราบทูลเตือนพระทรงธรรม์,
  อันพระราชครูโหราจารย์
  ได้กราบทูลทำนายถวายไว้
  ว่าพระองค์ทรงชัยมหาศาล
  จะได้มีโอรสยอดกุมาร
  เปนภูบาลจักรพรรดิครองปัถพี.
  บัดนี้นางศกุนตลาวิลาวัณ
  ก็ทรงครรภ์, ฃ้าขอรับโฉมศรี
  ไปอยู่ยังเคหากว่าเทวี
  จะมีบุตร์บุญปลอดคลอดออกมา.
  ถ้าบุตร์ต้องลักษณะมหาบุรุษ
  มีลายกงจักร์ผุดสุดสง่า
  ขึ้นที่ทั้งสองหัดถ์และบาทา,
  ตูฃ้าจะเคารพอภิวันทน์.
  จะเห็นว่านางนั้นเปนเทวี,
  มเหษีแห่งองค์พระทรงขัณฑ์
  แล้วจะเชิญโฉมเฉลาเสาวพรรณ
  รีบผายผันเฃ้าสู่มณเฑียรทอง.
  ​แต่ถ้าแม้กุมารที่คลอดใหม่
  บมิได้มีลักษณะต้อง
  ตามแบบมหาบุรุษสุดทำนอง,
  ฃ้าจะต้องจัดนางส่งคืนไป.
ทุษยันต์ ปุโรหิต.
  แม้ท่านยังมีจิตคิดสงสัย,
  จะรับนางไปเหย้า, เราตามใจ.
  เรามอบให้เสร็จสิ้นดังจินดา.
โสมราต เอวํ เทวะ!

(โคตมี, ศรรณคะรพ, ศารัทวัต ถวายบังคมท้าวทุษยันต์แล้ว, โสมราตก็พาออกจากหน้าที่นั่ง. พิณพาทย์ทำพราหมณ์ออก, พราหมณ์และนางเฃ้าโรง. รัว. เสียงคนเอะอะอย่างแสดงความประหลาดใจ, และโสมราตรีบออกมา, คลานเฃ้าไปเฝ้าถวายบังคมทูล.)

โสมราต เทวะ!
  ขอเดชะพระบารมีปกเกศฃ้า,
  เมื่อกี้นี้ที่กลางพระชลา
  ได้เกิดเหตุเห็นน่าอัศจรรย์.
  ฃ้าพระบาทนำนางศกุนตลา
  ​ออกจากหน้าพระที่นั่งพระทรงขัณฑ์.
  แลเห็นได้ถนัดตาว่านางนั้น
  มีทุกข์ศัลย์โศกพ้นพรรณนา.
  ฃ้าจึ่งตั้งสัตย์อธิษฐาน
  ขอให้เทพบันดาลประจักษ์ว่า
  ถ้าแม้นางกล่าวจริงทุกสิ่งมา
  พอขาดคำก็ถนัดมหัศจรรย์
  เวหาคลุ้มชะอุ่มควันเหมือนเมฆฝน,
  แล้วมีนางฟ้ามาจากเบื้องบน
  โอบอุ้มองค์นฤมลลี้ลับไป.
ทุษยันต์ เออ ! ก็อัศจรรย์เปนหนักหนา.
  ดูคลับคล้ายคลับคลาแทบจำได้
  แต่นางหายไปแล้วก็แล้วไป,
  เปนหมดท่วงหมดใยเสียสักที.

(ลุกจากเตียง. พิณพาทย์ทำเสมอ. ฃ้าราชการถวายบังคม. ท้าวทุษยันต์รำหมดท่าแล้วหายเฃ้าโรง.)

ปิดม่าน

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ