พระราชนิพนธ์ คำนำ

เมื่อเดือนก่อนนี้จับไข้ไป ๒ วัน ครั้นหยุดจับแล้วหมอให้หยุดทำงานสำหรับเปนเวลากินยาควินินต่อไปอิก ๘ วัน นอนจนหลังแขง แลอ้างว้างไม่มีอะไรทำ ครั้นจะคิดอะไรที่เปนเรื่องจริงจัง แลจะเขียนให้ดีจริง กำลังไม่สู้จะบริบูรณ์ จึงได้เอากระดาดมาเขี่ย ๆ เรื่องที่ไม่เปนแก่นสาร คุมเปนเรื่องขึ้นเล่นพอให้เพลินใจ เมื่อถึงกำหนด ๘ วันก็ต้องจบเรื่องทันที จะทำต่อไปอีกไม่ได้ แต่เมื่อเวลาว่างได้เอามามองแก้ไข ขยายที่แคบให้กว้างขึ้นบ้าง บางแห่งแก้กลอนแก้ถ้อยคำที่ซ้ำซากพลาดพลั้ง เห็นว่าเรียบพอใช้ได้ จึงได้คิดจะพิมพ์ไว้ไม่ให้สูญ เพราะนึกเสียดาย แลฟังร้องก็เพราะดีอยู่

หนังสือที่แต่งนี้ไม่ได้ตั้งใจสำหรับที่จะเล่นลคร แลไม่รู้ว่าจะดี เพราะแต่งเรื่องชาวป่า ซึ่งกันดารเหลือประมาณ เหมือนคุมโต๊ะมีแต่ชิ้นกะลา แล้วขาดกี๋ขาดเท้าโดยมาก จะคุมให้งามก็ยากอยู่ แต่ครั้นเมื่อคุมเข้าเสร็จแล้วดูมันก็งามดี ประสาเครื่องน้ำเงินเครื่องแดงฤๅช้ำเลือดช้ำหนอง ได้ตัดคำบรรดาที่สูงเกินไปออกหมด ตั้งเรื่องขึ้นตามความคิดนึกเอาใหม่ แต่นำความจริงมาเจือลงไว้เปนตอน พอให้ค่อยแยบคายขึ้นสักหน่อย ความ​จริงซึ่งเก็บได้แต่เล็กน้อย ได้เขียนไว้ในคำบอกรูปต่อไปข้างน่านี้ ผู้ซึ่งจะอ่านควรจะสังเกตให้เข้าใจ จึ่งจะรู้ว่าแต่งอาไศรยหลักอยู่เท่าใด

ส่วนศัพท์ภาษาก็อยไล่เลียงจากอ้ายคนังทั้งนั้น แต่ไม่ใช่ไล่เลียงขึ้นสำหรับหนังสือนี้ ได้ชำระกันแต่แรกมา เพื่อจะอยากรู้รูปภาษาว่ามันเปนอย่างไร แต่คำให้การนั้นได้มากแต่เรื่องนกหนูต้นหมากรากไม้ เพราะมันยังเปนเด็ก บางทีผู้อ่านจะเหนื่อยหน่ายด้วยคำที่ไม่เข้าใจมีมาก จึงได้จดคำแปลศัพท์ติดไว้ในสมุดเล่มนี้ด้วย

หนังสือนี้ไม่ได้ตั้งใจที่จะแต่งให้ถูกถ้วน แลไม่ตั้งใจที่จะเดินตามแบบ ได้เขียนตามน้ำใจที่นึกจะทำอย่างไรก็ทำ เพราะเวลาที่เขียนนั้น เปนเวลาที่ต้องการจะเปิดไม่ให้มีอะไรบังคับใจ เมื่อเขียนแล้วเสร็จ เห็นว่าควรจะสู่ผู้ซึ่งชอบพอกันฟังได้ จึงได้ให้พิมพ์ขึ้นไว้เปนฉบับแรกสำหรับแก้ไขจะได้ไม่เลอะเลือนในเวลาคัดกันต่อ ๆ ไป แต่วิธีเรียงเปนหนังสือสำนวนอย่างไทย ๆ เก่าเกินเวลาแลความพอใจของคนประจุบันนี้ จะอ่านได้แต่ฉเภาะตัวผู้ซึ่งพอใจจะอ่านหนังสือแปลก ๆไม่เลือกแต่ตามแบบฤๅเบื่อแบบ หวังว่าจะไม่เปนที่เหนื่อยหน่ายใจของผู้อ่านพวกนั้นนัก

พระที่นั่งวิมานเมฆ

วันที่ ๑๔ มีนาคม รัตนโกสินทร๓๘ศก ๑๒๔

จุฬาลงกรณ์ ป. ร.