ตำราลักษณะช้างคำโคลง
บานแผนก
วันจันทร์ เดือน ๙ แรม ๑๐ ค่ำ จุลศักราช ๑๑๔๔ ปีขาล จัตวาศก (ตรงกับวันที่ ๒ กันยายน พ.ศ. ๒๓๒๕) ข้าพระพุทธเจ้า หมื่นทิพกระวี ๑ นายชำนาญอักษร ๑ หมื่นทิพไมตรี ๑ หมื่นเทพไมตรี ๑ หมื่นรัดไมตรี ๑ นายบุญคง ๑ ชุบ ขุนมหาสิทธิโวหาร นายชำนิโวหาร ทานแล้ว
| ๑ ถวายกรกันพุ่มเพี้ยง | บุษบง |
| เถลิงอุศุภราชทรง | เทริดเกล้า |
| อีกไทพิศณุพงศ์ | สุรเทพ |
| กมลาศพิฆเนศรเจ้า | โลกล้ำเลอสรวง |
| ๒ อีกองค์จักรพรรดิไท้ | ทศรถ |
| ขอนิพนธ์โคลงคช- | ลักษณ์ไว้ |
| โดยในศาสตรกำหนด | บรรราช |
| สนองพระยศเกียรติไท้ | ธิราชผู้เป็นเฉลิม |
| ๓ ไตรตรึงษ์ศักดิราชข้อย | ควรยอ |
| คชลักษณ์อันพึงพอ | ร่ำได้ |
| บทบาทพลาดผิดขอ | ขมาโทษ |
| ตกแต่งเป็นโคลงให้ | ช่วยแต้มเติมสนอง |
| ๔ สารสวัศดิศรีเศวตแผ้ว | เผือกพรรณ |
| นามชื่อเอราวัณ | ยิ่งแท้ |
| เศียรสามสิบสามสรรพ์ | ลักษณ์เลิศ |
| ควรคู่ธิราชแล้ | เลิศท้าวอินท์ทรง |
| ๕ หนึ่งคชคิรีเมขล์เรื้อง | ฤทธี |
| เผือกผ่องพิดเพียงสี | ดอกคล้า |
| สามเศียรสี่บาทมี | ยศยิ่ง |
| ปรากฏคชสิทธิหล้า | แหล่งนั้นฤาเสมอ |
| ๖ หนึ่งไทเทเวศท้าว | เทวา |
| ยี่สิบหกองค์มา | แบ่งบั้น |
| นิรมิตรคชคชา | เผือกผ่อง |
| ล้วนเทพในช่อชั้น | นิมิตรให้เป็นสาร |
| ๗ หนึ่งนามคิรีเมขล์ล้ำ | คชเลิศ |
| หนึ่งเอราวัณประเสริฐ | ฝ่ายฟ้า |
| หนึ่งเทพนิมิตรเกิด | คชยิ่ง |
| คชเศวตสามสารกล้า | คู่เจ้าไตรตรึงษ์ |
| ๘ จะกล่าวคชลักษณ์ล้ำ | เลอสวรรค์ |
| สิบหมู่ในหิมวันต์ | ว่าไว้ |
| ควรองค์จักราพรรดิ์ | พยุหบาตร |
| เฉลิมโลกธำรงไท้ | ธิราชเรื้องรณรงค |
| ๙ วรภาคเผือกผ่องแผ้ว | มีพรรณ |
| ช้างช่อชาติฉัททันต์ | เที่ยงแท้ |
| สีขาวดุจเงินสรรพ์ | บริสุทธิ ถ่องนา |
| เรืองฤทธิกำลังแล้ | เลิศล้ำพลาสาร |
| ๑๐ สามคาพยุตโยชน์ห้า | สิบมี |
| สามล้านหกแสนทวี | หมื่นไซ้ |
| เทาทางแต่พอสี | สูริเยศ อรุณนา |
| กลับสู่สิงสถิตได้ | แต่เช้าโมงสาม |
| ๑๑ อุโบสถคชแกว่นแกล้ว | สีสุวรรณ |
| จักรพรรดิทรงจรจรัล | แต่เช้า |
| รอบขอบจักรพาฬผัน | คืนที่ |
| ยังไป่ทันเที่ยงเท้า | เหนื่อยนั้นฤามี |
| ๑๒ สีเหลืองศุภลักษณ์ล้วน | งามสรัพ |
| เหมหัดถีบังคับ | ชื่อไว้ |
| กำลังฤทธิเรวฉับ | ชาญเชี่ยว |
| ควรคู่ทรงธารไท้ | แด่เจ้าจอมเมรุ |
| ๑๓ สารสีดุจดอกไม้ | อัญชัน |
| ศุภลักษณ์เลิศลาวรรณ | คู่ท้าว |
| มงคลหัดถีสรรค์ | สวัสดิชื่อ |
| ฤทธิแกว่นรณรงค์ห้าว | เศิกสู้สยองเศียร |
| ๑๔ คชลักษณ์คชเลิศล้ำ | สารศรี |
| นามชื่อคันธหัดถี | ว่าไว้ |
| หอมกลิ่นเฉกฉมมี | สามสิ่ง |
| มูตและมูลตัวไซ้ | ส่อสิ้นรศหอม |
| ๑๕ ปิงคัลสรรค์ชื่อช้าง | ปิงคา |
| สีหนึ่งกาวิลา | เลื่อมแล้ว |
| ลักษณ์เลิศคเชนทรา | หิมเวศ |
| คชมิ่งมงคลแกล้ว | แกว่นกล้ากลางณรงค์ |
| ๑๖ สีเทียมสีเทียบแท้ | ทองดี |
| คชลักษณ์ศุภมีสี | ผ่องแผ้ว |
| ชื่อดามพะคชหัดถี | แสดงเดช |
| ปราบศึกสงครามแกล้ว | เลิศกล้ากลางณรงค์ |
| ๑๗ พรรณภาคเผือกผ่องแผ้ว | สีสรรพ์ |
| ดุจหนึ่งไกรลาศพรรณ- | เรศแพร้ว |
| ชื่อบัณฑระลาวรรณ | แสดงกล่าว |
| คชเลิศศุภลักษณ์แล้ว | ฮึกห้าวใจหาญ |
| ๑๘ มีนามหนึ่งชื่อช้าง | คังไคย |
| สีดุจชลธีไหล | คว่างคว้าง |
| เป็นหมู่ตระกูลใน | คชเลิศ |
| สถิตถิ่นหิมวันต์กว้าง | กลั่นแกล้วกลางสมร |
| ๑๙ ช้างหนึ่งพรรณภาคพร้อม | ลักษณา |
| สีดั่งกลปีกกา | เทียบแท้ |
| กาลวะกะหัดถีษา- | ธรชื่อ |
| เสร็จคชหิมวาแล้ | เลิศถ้วนสิบตระกูล |
| ๒๐ กำลังทั้งสิบช้าง | ไชยสวัสดิ์ |
| อุโบสถสิบสารทัด | เท่าได้ |
| กำลังแห่งพญาฉัท- | ทันตราช หนึ่งแฮ |
| เสมอหนึ่งกันจงให้ | นับเหนื้องอนุกรม |
| ๒๑ เสร็จสารสิบชาติเชื้อ | พรหมพงศ์ |
| จักร่ำอัฐทิศวงศ์ | กล่าวไว้ |
| สำหรับมิ่งเมืองมง- | คลราช |
| โดยดั่งลำดับให้ | เรื่องรู้ตระกูลสาร |
| ๒๒ ไอยราพตภาพใช้ | สูงทัต |
| ตีนน่ากลมกุลฉัตร | เฉกแท้ |
| ท้าวหลังเล็บสองสมรรถ | เสมอบาท |
| สีดั่งสีเมฆแล้ | อยู่เบื้องบูรพา |
| ๒๓ สองงายาวใหญ่ขึ้น | หนขวา |
| สองเนตรดุจดวงผกา | พฤกษ์แพร้ว |
| งวงงามหนึ่งกลนา- | คินราช |
| หางบดบังคลองแคล้ว | เลิศล้วนสรรพางค์ |
| ๒๔ สองหูดูปรบเบื้อง | บนหลัง |
| บรรจบปรบถึงทัง | ฝ่ายหน้า |
| เพียรพิศปริษฎางค์ดัง | ธนูมาศ |
| เศียรโสดโขมดสูงอ้า | ปากร้องสังข์เสียง |
| ๒๕ บุณฑริกศรีเศวตแท้ | บัวขาว |
| งาซั่นเล็บเรียบยาว | ก่องแก้ว |
| ท้องทวยยิ่งพนดยาว | ยลเลิศ |
| สถิตทิศอาคเนย์แกล้ว | กาจกล้ากลางสนาม |
| ๒๖ หนึ่งนามพราหมณชาติเชื้อ | แดงสี |
| ตัวใหญ่คอกลมดี | เพริดแพร้ว |
| โกญจนาทกาหลตี | แตรเป่า |
| เสยส่ายสงครามแผ้ว | สถิตแท้ทักษิณ |
| ๒๗ นามกระมุทบริสุทธิแม้น | เหมือนสี |
| หูอ่อนงอนงาทวี | เพริดพร้อม |
| กลเดือนเมื่อดิถี | สามค่ำ |
| เสียงดั่งแตรงอนซ้อม | สถิตด้าวหรดี |
| ๒๘ อัญชันสีดุจแต้ม | อัญชัน |
| งาใหญ่ตรงรังสรร | เศกซ้อง |
| เนาทิศประจิมพรร- | ฦๅเดช |
| เสียงดั่งวายุพาทย์ก้อง | ปล่องไม้เวฬู |
| ๒๙ บุษปทันตพันธุชาติเชื้อ | กุญชร |
| สีสลาสุกบวร | เทียบแล้ว |
| งาเล็กฝ่ายขวางอน | ขาวผ่อง |
| ทิศที่พายัพแผ้ว | ศึกให้สยบแสยง |
| ๓๐ สารวโภมคชลักษณ์ล้ำ | แลเลียบ |
| สีญ่าแพรกตรุณเปรียบ | แม่นแม้น |
| ตัวกลมใส่สนอบเทียบ | อุดรทิศ เนานา |
| หน้าใหญ่งางอนแตร้น | ตรวจก้องโกญจา |
| ๓๑ สุบดิษพิศภาคเพี้ยง | สนธยา |
| สีดั่งปัทุมราชปรา- | กฏไว้ |
| ผนดดุจอุระพานา- | คาราช |
| งาชื่อบริสุทธิไซ้ | ภาคผ้าขาวผจง |
| ๓๒ มีโรมรุนหมุขนั้น | ยังยาว |
| สรส่งสำเนียงหาว | เฉกฟ้า |
| อัณฑโกศอ่อนรังราว | มันนิ่ม เนื้อแฮ |
| ยศยิ่งคชลักษณ์หล้า | สถิตเบื้องอีสาน |
| ๓๓ แสดงลักษณ์อัฐทิศให้ | เห็นนาม |
| โดยรูปพรรณภาคตาม | แต่งไว้ |
| จะกล่าวอัฐคชคาม- | ภิรภาพ |
| สืบส่ออนาคตให้ | ร่ำรู้ดำราสาร |
| ๓๔ สังขทันต์พรรณภาคแท้ | เทียมสุวรรณ |
| งาผ่องขึ้นขวาสรรค์ | ส่อพร้อม |
| เสียงสารดุจเวสันต์ | เสียงอึ่ง ไก่นา |
| ยืนยุทธ์ดัษกรน้อม | นบนิ้วประนมถวาย |
| ๓๕ คชหนึ่งศุภลักษณ์ล้ำ | ลาวรรณ |
| สีดั่งทองแดงฉัน | ชาดแท้ |
| ชื่อดามพะหัสดินพัน- | ฦๅเลื่อง |
| เสยส่ายศึกพังแพ้ | พ่ายโพ้นพึงแสยง |
| ๓๖ ชมลบสบสิ่งถ้วน | ลักขณา |
| หูปรบประซ้ายขวา | โบกพร้อม |
| ปลายหูโอบพักตร์มา | จบจวบ กันแฮ |
| ปรบค่างหลังถึงค้อม | ชื่อนั้นลบชม |
| ๓๗ ครบกระจอกบอกบทเบื้อง | เล็บแถลง |
| ยี่สิบนัขะครบแสดง | ว่าไว้ |
| สีเล็บดั่งรัตน์แสง | ศรีสวัสดิ งามนา |
| รูปร่างหางหัวได้ | ลักษณ์พร้อมงามตรู |
| ๓๘ พลุกสดำร่ำชื่อช้าง | คชลักษณ์ |
| รูปร่างสมตรศักดิ | ส่อไซ้ |
| งอนพลุกสดำจักร- | พรรดิคู่ ควรนา |
| กอบกำลังฤทธิไหล้ | ศึกผ้ายพังหนี |
| ๓๙ พลุกสดำ - - | (ฉะบับลบ) |
| ----เรียกสมญา | ร่วมได้ |
| สารสวัสดิคเชนทรา | ยศยิ่ง |
| ควรคู่จักรพรรดิไท้ | ปราบเสี้ยนศึกสยอง |
| ๕๐ คชหนึ่งงาผ่องแผ้ว | เพียงสังข์ |
| โดยสาตรศุภลักษณ์หวัง | ว่าต้อง |
| กายาคชดำดัง | นิลรัตน์ เรืองแฮ |
| นามชื่อสังขทันต์ซ้อง | สวัสดิไว้โรงใน |
| ๔๑ โคบุตรพรรณผิ้วล้ำ | เหลืองสี |
| เป็นบุตรนางโคมี | ยศหยิ้ง |
| เสียงเฉกศุภราชี | หางดุจ โคนา |
| ขนรอบกลมพร้อมพริ้ง | รูปคล้ายจามร |
| ๔๒ งางอนควรคู่ไท้ | ธราธาร |
| สบศัตรูแหลกลาญ | มอดไหม้ |
| กรรภัยโทษร้ายราญ | ปวงปลอด |
| ผี้พบดุจแสดงไข้ | ยศเรื้องเจริญศรี |
| ๔๓ พิศณุพงศ์อัฐคชสิ้น | เสร็จสาร |
| จักต่ออัฐคชาธาร | กล่าวอ้าง |
| นิพนธบทวิศฎาร | โดยเลศ |
| นามตระกูลชาติช้าง | กล่าวไว้บูรพา |
| ๔๔ คชหนังนามชื้ออ้อม | จักรพาฬ |
| พลุกสดำโอบงวงสาร | รอบอั้น |
| ทับปลายพลุกเฉวียงมาน | หนิดหนึ่ง |
| งาค่างซ้ายโสดสั้น | ชาติเชื้อควรเฉลิม |
| ๔๕ คชลักษณ์กันหัถไซ้ | สมญา |
| งาฝ่ายซ้ายโอบมา | กอดเกี้ยว |
| งวงรอบชดปลายงา | ตรงปาก ขวานา |
| งาฝ่ายขวาอ้อมเลี้ยว | ทับเบื้องงาเฉวียง |
| ๔๖ ปลายงาตรงปากซ้าย | ดุจเดียว |
| ชาญชำนิเศิกเสียว | พ่ายแพ้ |
| สารสิทธิกำลังเพรียว | สามารถ |
| ศุภลักษณ์มงคลแท้ | สวัสดิพร้อมเจริญศรี |
| ๔๗ เอกทนต์งาเอกแท้ | เดียวงา |
| งอกแต่เพดานมา | ก่ำแก้ว |
| เวียดไปฝ่ายงวงขวา | เพราเพริด |
| คชลักษณ์คชเลิศแล้ว | แหล่งหล้าฤาเสมอ |
| ๔๘ หนึ่งกายบริสุทธ์เพี้ยง | นิลสี |
| กาลวะกะหัตถี | ชื่อไซ้ |
| ปรามปราบศัตรูหนี | ราบรื่น |
| กรรโทษทุรลักษณ์ให้ | สุขล้ำเลอเกษม |
| ๔๙ หนึ่งลักษณเสาวภาคพร้อม | สมญา |
| จัตุระศกสองงา | หนึ่งแท้ |
| ปลายพลุกสี่สาขา | ละออเอี่ยม |
| ปราบหมู่ศัตรูแล้ | เลิศด้วยเดชา |
| ๕๐ ทันตรมภารหนึ่งไซ้ | สมสรับ |
| ต้นพลุกขวามาทับ | พลุกซ้าย |
| ต้นงาไขว่กลายกลับ | กันอยู่ |
| ปลายต่อปลายต่างย้าย | เปลี่ยนซ้ายมาขวา |
| ๕๑ กำลังมหัตห้าว | หาญนัก |
| ปราบอรินทรบรปักษ์ | แหลกผ้าย |
| โอฬาดิเรกลักษณ์ | เพราเพริด |
| กรรสิ่งสรรพโทษร้าย | ส่างสิ้นพูนเกษม |
| ๕๒ สีหชงฆ์ท้ายเทียบแท้ | ราชสีห์ |
| เท้ามุขสูงสวัสดี | ต่ำท้าย |
| ดูเรียวสี่เชิงมี | ลักษณ์เลิศ |
| สู้ศึกเร็วรวดร้าย | ดีดนิ้วเดียวทลม |
| ๕๓ หนึ่งจุมปราสาทไซ้ | นามแถลง |
| งาเปล่งปลายสีแดง | ดั่งแก้ว |
| มานเดชกำแหงแรง | สรรพสิทธิ์ |
| ศุภลักษณ์สมบูรณ์แผ้ว | เพริดพร้อมตระกูลพงศ์ |
| ๕๔ คชหนึ่งลักษณ์เลิศพร้อม | โอฬาร |
| นามพระพัทจักรพาฬ | แกว่นกล้า |
| เมื่อเดินเชิดงวงปาน | บังเมฆ |
| ทรงกำลังเลิศหล้า | แเหล่งคร้ามขยาดหยอน |
| ๕๕ หนึ่งควรพาหนาดไท้ | ธรณี |
| นามอุธรดุมมี | ลักษณ์ล้ำ |
| อกใหญ่พ่วงผายพี | แรงเรี่ยว |
| หาญประจญเศิกล้ำ | ส่ายฟุ้งชัยเชวง |
| ๕๖ โสดสารวรลักษณ์พร้อม | เพราตา |
| นามรัตนกุมพลบา | เศกสร้อง |
| ปลายพลุกสดำทับงา | เฉวียงคช |
| ปลายต่อปลายจรดต้อง | ดั่งนี้ควรทรง |
| ๕๗ แม่คล้องช้างโทษต้อง | พันตน |
| คล้องถูกรัตนกุมพล | สวัสดิแท้ |
| บำบัดโทษในสกล | เสียเสร็จ |
| ทั้งขี่คล้องกรรแก้ | โทษช้างกลอยหาย |
| ๕๘ ผิ้ผสมโขลงแขกช้าง | คละกัน ก็ดี |
| คุ้มโทษโพยไภยัน | นับร้อย |
| สมบัติมากครามครัน | พูนเพิ่ม มานา |
| ผลาญศัตรูฤาน้อย | เฟื่องฟุ้งฦๅขจร |
| ๕๙ สีสังข์ศรีเศวตสร้อย | โสภี |
| นามเศวตพระภรมี | กล่าวไว้ |
| หนึ่งประทุมหัดถี | แสดงชื่อ |
| สีดั่งบัวโรยไร้ | เมื่อร้างเดือนแรม |
| ๖๐ หนึ่งเศวตคชรัตนเรื้อง | รณรงค์ |
| ตองอ่อนแห้งสีคง | เปรียบเพี้ยง |
| งามสรับคชลักษณ์มง- | คลเลิศ |
| สีส่อสมประกอบเกลี้ยง | สวัสดิพร้อมสรรพางค์ |
| ๖๑ ประทุมทันต์งวงยกย้าย | เห็นงา |
| เนียมเอกสรรพกายา | ซั่นแท้ |
| ดุจจาวแห่งผลนา- | ลิเกมาศ |
| งางอกเสมอไพรแล้ | นับนิ้วสองเสมอ |
| ๖๒ ประทุมทันต์สรรพลักษสั้น | สมตน |
| งางอกไพรปากกล | ใข่แท้ |
| กำหนดคณนาจน | ถึงฮ่า นิ้วนา |
| ทรงชำนะศึกแก้ | ก่อกู้นครคืน |
| ๖๓ ประทุมทันต์มณีจักรแท้ | เนียมตรี |
| สรรพซั่นทั้งอันทรี | เพริดพริ้ม |
| ทรงงาดั่งรูปปลี | กัทลิศ |
| ยาวแต่ไพรปากปิ้ม | ฮ่านิ้วโดยตรา |
| ๖๔ กำลัง-- - | มหึมา |
| พาหนะจอมจักรา | เลิศผู้ |
| บรบปักษ์พ่ายเดชา | ทุกเมื่อ |
| ชาญชำนิรอบรู้ | แกว่นแกล้วกลางสมร |
| ๖๕ นพสุบรรพบอกสิ่งเก้า | ลักขณา |
| เท้าสี่หางงวงงา | กล่าวไว้ |
| ลึงจรดแทบพสุธา | ถึงที่ |
| เก้าสิ่งพร้อมจรดได้ | เดชช้างชาญณรงค์ |
| ๖๖ คชหนึ่งกายเลื่อมไล้ | เหลืองพรรณ |
| งาผ่องเพียงสังขทันต์ | เทียบแท้ |
| ศุภลักษณ์ดังเทพสรรค์ | เสาวภาค |
| นามปัตหัสดินแล้ | เลิศล้ำมงคล |
| ๖๗ พลุกเฉวียงเผดียงชื่อช้าง | โดยหมาย |
| พิฆเนศวรมหาพินาย | เลิศหล้า |
| หน้างวงศุภลักษณ์พราย | เพราเพริด |
| เพียงเพทพระพินายหน้า | กำเนิดนั้นงาเดียว |
| ๖๘ มานอานุภาพแกล้ว | กลางรณ |
| ผี้วาคชพันตน | ต่อได้ |
| ถีบฉัตส่ายเสยพล | เศิกพ่าย |
| ไชเยศเดชแสดงให้ | เรื่องรู้กำลังสาร |
| ๗๙ เฉลิมลาภเป็นปิ่นเจ้า | จักรพาฬ |
| เพราะเพื่อเดชาสาร | ส่งเกื้อ |
| ฑรีฆาพระชนมาน | เจริญรุ่ง |
| สรรพสิ่งอันดรายเรื้อ | ราศร้างแรมสกล |
| ๘๐ เถวอโรงมุขธินั่งไว้ | เฉลิมเมือง |
| อรุณรุ่งทัศนาเนือง | เสด็จเต้า |
| เป็นศรีสง่างามเรือง | ยศยิ่ง |
| สมส่อพาหนะเจ้า | แผ่นหล้าผดุงธรรม |
| ๗๑ เทพามหาพิฆเนศนั้น | พลุกสดำ |
| ดุจพินายแต่กำ- | เนิดนั้น |
| ฤทธากล่าวโดยคำ- | ภีรภาพ |
| สถิตมุขสิงหาศน์ชั้น | กล่าวแล้วดุจกัน |
| ๗๒ นิลทันต์นามหนึ่งไซ้ | สมบูรณ์ |
| งาสดำเฉวียงปูน | เปรียบได้ |
| คือนิลรัตนเพ็ญพูน | โสภาค |
| หาญหักศัตรูให้ | ทบท้อกลางแปลง |
| ๗๓ คชหนึ่งศุภลักษณ์ล้ำ | สารสวัสดิ |
| ตาดั่งนิลารัตน์ | เพริดแพร้ว |
| นิลจักษุนามหัส- | ดินเดช |
| องอาจสามารถแผ้ว | เศิกเสี้ยนขจายขจร |
| ๗๔ หนึ่งนามนิลนัขะไซ้ | โสภี |
| เล็บสี่เท้าหัดถี | เพริดแพร้ว |
| สีเพียงนิลาศรี | เสาวภาค |
| สุขสวัสดิมงคลแกล้ว | กลั่นไว้เฉลิมเมือง |
| ๗๕ เหมทันต์นามชื่อช้าง | มงคล |
| งาเลื่อมเหลืองเพียงกล | มาศแท้ |
| หนึ่งเหมจักษุวิมล | เพราเพริด |
| ตาคชบริสุทธ์แล้ | เลิศล้ำสีเหลือง |
| ๗๖ หนึ่งเหมนัขชื่อชี้ | โดยสาตร |
| เหลืองหลากเล็บโอภาษ | สี่เท้า |
| สีไสดั่งนพมาศ | บริสุทธ์ |
| เป็นมิ่งมงคลเจ้า | แผ่นหล้าฦๅเกษม |
| ๗๗ หนึ่งรัตจักษุนั้น | นามา |
| สบสิ่งสรรพโสภา | เพิ่มซ้ำ |
| ตาแดงดั่งสุริยา | อรุโณศ |
| โดยกล่าวศุภลักษณ์ล้ำ | ชาติเชื้อพญาสาร |
| ๗๘ นามรัตนัขะรุ่งเรื้อง | ฉายฉัน |
| แดงเล็บเพียงสุริยัน | เยี่ยมฟ้า |
| หนึ่งนามเศวตทันต์ | กุญชเรศ |
| งาผ่องขาวเพียงผ้า | เศวตหุ้มงาสาร |
| ๗๙ คชหนึ่งเล็บผ่องแผ้ว | จรูญจรัส |
| ดูดั่งสังข์สีรัตน์ | เรียบไว้ |
| มงคลพิมลสวัสดิ | โสภาค |
| นามรัตนนักขาได้ | ชื่อช้างตระกูลพงศ์ |
| ๘๐ หนึ่งเศวตจักษุไซ้ | มีพรรณ |
| ตาผ่องเพียงเพ็ชรอัน | รุ่งรุ้ง |
| บริสุทธิ์สิ่งสบสรร- | พางคภาค |
| เฉลิมแผ่นภพดาลฟุ้ง | เฟื่องด้วยเดชา |
| ๘๑ คชหนึ่งนามนั้นเทพ | คีรี |
| มีลักษณ์สมบูรณ์ศรี | สวัสดิไซ้ |
| พรรณเขียวทั่วอินทรี | ปูนเปรียบ |
| บรรพตสีเมฆได้ | ชื่อนั้นโดยตรา |
| ๘๒ คนหนึ่งสรรพเลิศเลื้อง | ฦๅขจร |
| มงคลเลศลักษณบวร | มิ่งช้าง |
| พรรณภาคดั่งศีขร | ขาวเรื่อ |
| จันทะคีรีอ้าง | เอี่ยมตั้งสมญา |
| ๘๓ นิลานิโลศล้ำ | หัสดิน |
| ดำดั่งแสงสีนิล | รุ่งแท้ |
| เสาวภาคเฉิดโฉมฉิน | ศุภลักษณ์ |
| ดุจดอกสำหาวแล้ | เลิศล้ำมงคล |
| ๘๔ หนึ่งนามสูวโรชเรื้อง | กายา |
| ศรีดั่งปากสกุณา | แขกเต้า |
| ปากล่างจักอุปรมา | ปากแขก เต้าแฮ |
| ควรคู่จุธาทิพเกล้า | กล่อมเกลี้ยงผดุงสาร |
| ๘๕ หนึ่งสารศุภลักษณ์นั้น | นามา |
| กำแพงถนิมคชา | ชาติเชื้อ |
| ควรเป็นมิ่งมงคลา | นัคเรศ |
| กายดั่งสอดสนอบเสื้อ | เกราะแท้พึงขาม |
| ๘๖ สมโพงถนิมหนึ่งไซ้ | ชาญรณ |
| กระดั่งดาวดาษดน | ทั่วไซ้ |
| ตระกูลเผือกโสภณ | เพราเพริด |
| สรรพสิ่งอันร้ายไร้ | โรคร้างพูนเกษม |
| ๘๗ คชหนึ่งรูปร่างพร้อม | เพียงวาด |
| นามชื่อจุมปราสาท | เศกซ้อง |
| โขมดสารกำพดสะอาด | ทรงเทริด |
| โดยดำราตราต้อง | สาตรเบื้องเบาราณ |
| ๘๘ คชหนึ่งแขนกล่อมเกลี้ยง | กลมดี |
| นามจัตุรกุมพมี | ชาติเชื้อ |
| ฝักบัวใหญ่สมศรี | สมส่อ ลักขนา |
| เท้าสี่ดุจกลึงเกื้อ | ก่อไว้เฉลิมขวัญ |
| ๘๙ โสดสารเสาวภาคพ้น | พรรณนา |
| ขลุมประเจียดสมญา | ใช่ช้า |
| สองหูคเชนทรา | มานขอบ |
| หูงอกเป็นดอกหญ้า | อย่างไซ้ศุภผล |
| ๙๐ ดำรีดำรับไว้ | โดยเผดียง |
| พลุกสดำงอนเลิศเฉวียง | ดั่งนี้ |
| นามสดำพลุกจำเหียง | แสดงเลศ |
| ศุภลักษณมงคลกี้ | ก่อนไว้ระวางสาร |
| ๙๑ สารสวัสดิสารพัดพร้อม | สมบูรณ์ |
| นามพิธาเนสูร | รอบรู้ |
| ผมดกมากมวนมูน | ขุมคู่ เส้นแฮ |
| เป็นคชาธารผู้ | ผ่านหล้าเลอผจง |
| ๙๒ มุขษโรสารประเสริฐไซ้ | สรับสม |
| ร้องดั่งเสียงแตรผลม | เกริกก้อง |
| ผี้เสียงดั่งฟ้าระงม | สรรค์ชื่อ เมฆแฮ |
| เสี่ยงดั่งนกกะเรียนร้อง | ชื่อนั้นโกญจสับ |
| ๙๓ ผี้คชโกญจนาทเพี้ยง | เสียงสังข์ |
| นามสรสังขโดยหวัง | ว่าไว้ |
| ผี้เสียงคชร้องดัง | ปานเปรียบ กลองนา |
| นามศัพทเภรีไท้ | ธิราชท้าวควรผดุง |
| ๙๔ คชหนึ่งนามพัทรไซ้ | สารสวัสดิ |
| สูงเจ็ดสอกสันทัด | แกว่นกล้า |
| สิบศอกใหญ่สามรรถ | ผิวผ่อง ละเอียดนา |
| เก้าศอกโดยยาวอ้า | อาจรู้กำหนดสาร |
| ๙๕ มทุเรศศรีสดไซ้ | สีงา |
| หลังเปรียบเกาทัณฑ์ปรา- | กฏแท้ |
| เท้าหลังดั่งคชบา | ทาเถือน |
| มันตกสีเขียวแส้ | สืบเชื้อเถาะเถลิง |
| ๙๖ คชหนึ่งนามมิคล้ำ | ลาวรร |
| ตัวแลงาแดงฉัน | ชาดบ้าย |
| สูงหกศอกสำคัญ | อกใหญ่ งามนา |
| ตัวแปดศอกยาวย้าย | ใหญ่เก้าหัษฐา |
| ๙๗ ราวคอราบแนบเนื้อ | ผมหนา |
| ทองไหญ่ขนยาวตา | เปรียบได้ |
| ดุจตาราชสีห์ปรา- | กฏเกรียด |
| มันศกเขียวสีไซ้ | ชาติเชื้อมฤคา |
| ๙๘ สังคินสูงโสดห้า | หัษฐา |
| ยาวเจ็ดศอกคณนา | เลิศช้าง |
| ตัวใหญ่แปดศอกกา- | ยาซั่น |
| คางซั่นหางเขินค้าง | ใหญ่ทั้งตาหู |
| ๙๙ สีงาเหลืองเท่าแท้ | เทียมสุวรรณ |
| เศียรใหญ่กรามทมครัน | กล่าวไว้ |
| ศรีเขมาทรัพโทรมมัน | ทริมเชื่อง |
| ตระนักตระกูลนาคได้ | ชื่อเชื้อโดยขนาน |
| ๑๐๐ หนึ่งนามกุญชเรศไซ้ | สัณฐาน |
| ท้ายใหญ่กายคชาธาร | เล็กแท้ |
| ศุภลักษณ์เลิศสรคราน | โสภาค |
| กอปตระกูลสวาแล้ | ลักษณ์ล้ำมงคล |
| ๑๐๑ อัคนิพงศ์สี่สิบไซ้ | เศษสอง |
| ศุภลักษณ์โดยสมพอง | กล่าวถ้วน |
| สรวมแสดงคชลักษณ์สนอง | สิบสี่ อีกนา |
| พงศ์แห่งอัฐทิศล้วน | เลิศแท้อำนวยพงศ์ |
| ๑๐๒ ไอยราพตร่วมช้าง | สรรค์มา |
| พังชื่ออัพภะมุปรา- | กฏไว้ |
| สีกายดั่งเมฆา | มั่วหมอก |
| เกิดอำนวยหนึ่งไซ้ | รูปคล้ายไอยรา |
| ๑๐๓ ปรากฏนามเมฆไซ้ | สัณฐาน |
| กายดั่งสีเมฆปาน | เปรียบแล้ว |
| ซ้ายขวาสีงาดาล | เล็บผ่อง ขาวนา |
| หางก็เฟื้อยแรงแกล้ว | กลั่นให้เจริญผล |
| ๑๐๔ บุณฑริกรักร่วมด้วย | กบิลา |
| เหลืองและเขียวเจือปรา- | กฎไว้ |
| อำนวยสุปรดึกกา- | ยาใหญ่ ยาวแฮ |
| งามโขมดตัวแดงไซ้ | ใหญ่สั้นงาสอง |
| ๑๐๕ ผิวหนังละเอียดแน่งเนื้อ | สมบูรณ์ |
| เล็บดั่งสีสวายปูน | เปรียบแท้ |
| กำลังกำเหลาะภูล | ยศยิ่ง |
| แกล้วแกว่นในณรงค์แล้ | เลิศพร้อมมงคล |
| ๑๐๖ คชพราหมณ์สมเสน่ด้วย | ปิงคะลา |
| เหลืองแก่มานบุตรา | ลักษณ์ล้ำ |
| หนึ่งนามนิลพะกายา | กลมทาบ |
| เฉกดอกสำหาวคล้ำ | เลิศแท้มีสอง |
| ๑๐๓ หนึ่งนามบิษลักษณ์นั้น | โสภา |
| ตนต่ำกลมกายา | เพริดพร้อม |
| เศียรสอสัพงวงงา | เพราภาค |
| กายดั่งโลหิตย้อม | แกว่นร้ายรนหาญ |
| ๑๐๘ กรมุทสมโยคเย้า | ยวลกาม |
| พังอะนูปะกะมานาม | กล่าวไว้ |
| ตัวแดงอ่อนละเอียดทราม | รักร่วม |
| มานอำนวยห้าไซ้ | โสดพร้อง พรรณนา |
| ๑๐๙ หนึ่งนามมหาปัทมล้ำ | บริสุทธ์ |
| ตนดังสีสัตตบุษย์ | เบิกสร้อย |
| กายแวงกระชับอุด- | ดมราบ ขนองนา |
| รนร่านหาญใช่น้อย | เดชฟุ้ง คะนองหาญ |
| ๑๑๐ หนึ่งอุลมาลีศเนื้อ | ราบสมัถ |
| กายกระชับยาวหยัด | คู่ท้าว |
| สีตัวดั่งก้านสัต- | ตะบุษย์เปรียบ ไว้นา |
| องอาจกำลังห้าว | ฮึกเหี้ยมรณรงค์ |
| ๑๑๑ หนึ่งนามจบสระนั้น | โสภา |
| ศรีสำลานกายา | ราบเนื้อ |
| กายยาวเลิศลักขณา | โดยกล่าว |
| ทรงกำลังกาจเกื้อ | กอบด้วยสวัสดี |
| ๑๑๒ คชหนึ่งนามห่อนได้ | ปรากฏ |
| ดำกระทั้งกายคช | เลิศหล้า |
| กายยาวกระชับชด | เฉิดชื่น |
| เนื้อราบเสมอหาญกล้า | รอบรู้ขบวนสาร |
| ๑๑๓ นิลชานามชื่อช้าง | อำนวย |
| ตัวดั่งสีนิลสวย | สอดพร้อย |
| กายแวงกระชับรวย | แรงเรี่ยว |
| ชาญชำนิแช่มช้อย | ราบเนื้อละมุนหลัง |
| ๑๑๔ อัญชันสังวาศเกลี้ย | กามี |
| พังชื่อดามพะวรรณี | แน่งเนื้อ |
| กายแดงดั่งกละศรี | ดามพะทั่ว ตนนา |
| มีอำนวยเกิดเกื้อ | ลักษณ์ล้ำเลอสาร |
| ๑๑๕ อปมาถีชื่อได้ | โดยตรา |
| กายดั่งศรีเมฆา | ละเอียดพ้น |
| กายเศียรโสดงวงปรา- | กฏใหญ่ |
| มีกำลังเลิศล้น | มิ่งแก้วชาญสนาม |
| ๑๑๖ บุษปทันตเชยชิดเชื้อ | ชมพัง |
| นามศุภทันตาหวัง | ชื่อไว้ |
| ขนายงามพ่างผิวหนัง | คือบุษป ทันนา |
| มีอำนวยสองไซ้ | ชื่อชี้ต่างสอง |
| ๑๑๗ หนึ่งนามพสาหนีศแล้ว | ยังมวย |
| นามสหะสาระสวย | สอดคล้อง |
| สีสังขเสวตรอำนวย | สองดูจ กันแฮ |
| หน้าและปากยาวหว้อง | พลุกทั้งสองเหลือง |
| ๑๑๘ ขนองเสมอโสภาคพ้น | พรรณนา |
| มักบำรูงาคนอง | รอบรู้ |
| มงคลคู่นัครา | เฉลิมมิ่ง |
| ควรบพิตรท้าวผู้ | ธิราชให้ผดุงสาร |
| ๑๑๙ นามพังลิงคณะไซ้ | สีตน |
| เขียวลึกชำอำพล | เพริดแพร้ว |
| สารวะโภมร่วมกามกล | เกิดบุตร นึ่งแฮ |
| นามบุษปทันตเลิศแล้ว | ลักษณ์ล้ำสมบูรณ์ |
| ๑๒๐ ตากลมกายกล่อมเกลี้ยง | สรรพางค์ |
| แดงดั่งบัวหลวงปาง | เปรียบไซ้ |
| แวงพักตรพ่วงกว้างขวาง | เอกเอี่ยม |
| เป็นมิ่งมงคลไว้ | ก่อเกื้อภูมผล |
| ๑๒๑ สุปดิษสมเสพด้วย | อัญฌนา วดีแฮ |
| สีดั่งอัญชัญปรา- | กฏล้น |
| อำนวยสุปดึกสา- | ธรชื่อ |
| เขียวทั่วสรรพางค์พ้น | เพริดพร้อมสงสถาน |
| ๑๒๒ คอกลมสมพ่วงเพี้ยง | แมนสมาน |
| หางปากยาวสมสาร | ส่อด้วย |
| ศุภลักษณ์คชาธาร | มงคเลศ |
| สรรพสิ่งอันตรายม้วย | มอดแคล้ว เจริญศรี |
| ๑๒๓ อำนวยอัฐทิศล้วน | ลาวรรณ |
| สิบสี่แสดงสารสรรค์ | สืบไว้ |
| โดยในสาตรคชกรรม์ | สิทธิภาค |
| พอจำลักษณะได้ | ชื่อช้างตระกูลพงศ์ |
| ๑๒๔ คชลักษณ์สิบหมู่พรร้อม | พรหมพงศ์- แปดแฮ |
| เป็นตระกลวิศณุวงศ์ | แปดช้าง |
| ศุภลักษณ์อิศรมง- | คลแปด คชนา |
| อัคนิพงศ์สี่สิบอ้าง | เศษไซ้มีสอง |
| ๑๒๕ อำนวยสิบสี่เข้า | บรรจบ |
| เก้าสิบคณนาครบ | กล่าวทั้ง |
| คชสิบหมู่เลิศลบ | ตระกูลชาติ |
| โดยสาตรคชกรรมตั้ง | แต่งไว้บริบูรณ์ |
