คำนำ

พระยาสัจจาภิรมย์ ( สรวง ศรเพ็ญ) มีความประสงค์จะพิมพ์หนังสือเป็นที่ระลึก ในงานพระราชทานเพลิงศพหลวงชำนาญธนสาธน์ (กรี  คชนันทน์) สักเรื่องหนึ่ง ได้แสดงความจำนงขอให้กรมศิลปากรช่วยเป็นธุระจัดเรื่อง กรมศิลปากรเห็นว่า หลวงชำนาญธนสาธน์(กรี คชนันทน์) เป็นเชื้อชาติทหารกรมพระคชบาล ถ้าพิมพ์เรื่องตำราช้างเป็นที่ระลึกสำหรับงานคราวนี้ จะเหมาะสมด้วยประการทั้งปวง และตำราเรื่องช้างเป็นของสมัยเก่า หากไม่พิมพ์ไว้ให้แพร่หลาย ต่อไปจะหาฉะบับได้ยาก จึงรวบรวมขึ้นเป็นภาคที่ ๑ และอนุญาตให้จัดพิมพ์ตามควรแก่ความประสงค์

ตำราช้างภาคที่ ๑ นี้มี ๓ เรื่อง คือ (๑) ตำราลักษณะช้างคำโคลง กรมศิลปากรได้ฉะบับจำลองเมื่อแรกเริ่มต้นรัชชกาลที่ ๑ ดังปรากฏ วัน เดือน ปี อยู่ในบานแผนก เข้าใจว่าเดิมคงจะเป็นฉะบับมีมาแล้วแต่ครั้งกรุงธนบุรี (๒) พระตำหรับนุ่งผ้าขี่ช้าง (๓) นารายณ์ประทมสินธุ์ ว่าด้วยลักษณะช้างเป็นคำร้อยแก้ว

นอกจากที่พิมพ์ในภาคที่ ๑ นี้ ยังมีตำราช้างทั้งคำฉันท์คำกลอน และความเรียงอีกหลายเรื่อง เมื่อมีโอกาศจะได้จัดพิมพ์เป็นภาค ๆ ต่อไปจนกว่าจะจบบริบูรณ์

กรมศิลปากรขอโมทนากุศล ที่เจ้าภาพอุตส่าห์บำเพ็ญ เป็นไปเพื่อสัมปรายิกผลทุกสถาน จงสัมฤทธิเป็นมนุญญานิสงส์ แก่หลวงชำนาญธนสาธน์ (กรี คชนันทน์) โดยควรแก่คตินิยม ตลอดจนการที่พระยาสัจจาภิรมย์ (สรวง ศรีเพ็ญ) ให้พิมพ์ตำราช้างภาคนี้เป็นประโยชน์แพร่หลาย หวังว่าท่านผู้ได้รับคงจะพอใจทั่วกัน

กรมศิลปากร

วันที่ ๑๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๘๑