อักขราภิธานศัพท์

คำศัพท์   เลขที่โคลง
กกุสนธ ชื่อพระพุทธเจ้าองค์หนึ่งในภัทรกัป ๑๕๒
กง ขอบล้อเกวียน วงล้อของเกวียน ๓๓, ๔๓, ๔๔, ๙๔
กชกร มือต่างดอกมัว กระพุ่มมือ
กณฑล ตุ้มหู กำไล ๑๖๒
กทลี ต้นกล้วย ๑๓๑
กนทน ตุ้มหู ๓๕ ข.
กรอม คลุม ๑๖๒
กระจาย พระสังขะจาย ๑๔๑
กระพุ่ม พนมมือ ๑๓
กริ่ง แคลงใจ ๑๗๐
กล้า-ก๊า กระมัง ๖๑
กลำพัก กระลำพัก ไม้หอมทำยา ๗๙
กวม ครอบ ๑๐๒, ๑๑๗, ๑๕๑, ๑๖๒
กว่า ไป (ไทใหญ่) ๔, ๑๐๐, ๑๑๒
กว่า ใช้คู่กับเกวียน ๕๐, ๖๖
กวาย ไกว ๑๓๒
กวาว-กวาวทอง ต้นทองกวาว ๔๐, ๖๑
กวิด มะขวิด ๓๗
กวิว ต้นทองกวิว ๔๐
ก่อม - กรอม เป็นวงโค้งเข้าหากัน ๓๔
กอย   (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๔๓)
กังรี นางเมรีในเรื่องพระรถเสน ๗๔
กั้น- กลั้น อดอยาก ๑๑๓, ๑๑๖, ๑๒๘
กันโลง โคลง ๔, ๘๔, ๑๑๙
กันแสง ร้องไห้ ๑๙
กั้ว - กลั้ว ผสม กวน ๓๑
กัสสปา-กัสสปะ ชื่อพระพุทธเจ้าองค์หนึ่งในภัทรกัป ๑๕๒
กาด ตลาด ๗๗, ๑๔๗,
กามาวจร โลกแห่งกามมี ๖ ชั้น
การ นายช่าง (ดูหมายเหตุท้ายเรื่อง)
ก้ำ ทิศ ทาง ฝ่าย ๑๐๐, ๑๒๓
กำเดา ร้อน ๔๑, ๖๖
กำพน-กัมพล ผ้าขนสัตว์ ผ้าคาดเอว ส. ว่า ผ้าสีแดง ๗๕, ๑๓๑
กิตติยุค-กฤตยุค ยุคทอง ๑๗๙
กิ่น กลิ่น ๔๒
กินรี คนครึ่งนกเพศหญิง ๓๙, ๑๓๓
กิริยา ตัดจากกิริยาบุญ คือ การทำบุญ ๑๑๕
กีบ กลีบ ๓๘, ๑๐๑
กีนลืน กลืน ๑๔๔
กุฎีคำ ชื่อเดิมของวัดธาตุคำ ๑๓
กุฏาราม เรือนมียอด ชื่อเดิมของวัดเจดีย์หลวง ๓๐
กุณฑล ตุ้มหู กำไล ๑๖๒
กุโนช - กุโนด กรุณา ๑๔๒, ๑๕๑
กุ้ม ดูคุ้ม ๑๔๗
กุมกาม ชื่อเมืองระหว่างลำพูนกับเชียงใหม่ ๔๔
กุมการ - กุมภการ ชื่อตัวนางจากชาดก ๑๗๓
กุสราช - กุสสราช ชื่อตัวพระในชาดก ๑๗๖
กู่ ที่บรรจุอัฐิ เจดีย์ ๔๕
กู่คำ ชื่อเดืมของวัดเจดีย์เหลี่ยม ๔๕
เกง - เก๋ง ระวัง ว่องไว ส. ว่า โล่ ๘๘
เกล้า ที่ถูกคือ เก้า ๑๒๔
เกล้าเกี้ยว ชื่อท่ารำดาบท่าหนึ่ง ๘๘
เกลี่ยใกล้ แกล่ใกล้ ๑๘
เกวง แกว่ง? ๘๘
เกว๋น มะเกว๋น คือตะขบป่า ๓๗
เกวียนก่อนชุม เกวียนหมู่ที่ไปก่อน ๗๓,๘๗
เกศ ผม ๑๑๖
เกศเกล้า ส. ว่า พระเกษเกล้าจุฬามณี ๑๐๗
เกสนา ไม้กฤษณา ๗๙
เกิ่ง กึ่ง ๑๒๓
เกี๋ยงคำ ดอกลำเจียก ๑๓๒
เกี้ยว รัดรอบ ๓๔, ๑๓๒
แกม - แคม ใกล้ (อีสาน) ส. ว่า เกลือกกลั้ว ๑๔
แก้ว หมายถึง ตัวนาง ๔๔, ๔๘, ๑๑๓, ๑๑๔, ๑๖๐, ๑๖๒, ๑๗๒
แกว่น แก่น กล้า ชำนาญ ๘๘
โกกิล-โกกี นกดุเหว่า ๘๒
โกทัน เกาทัณฑ์ ๑๓๑
โกนา – โกนาคมน์ ชื่อพระพุทธเจ้าองค์หนึ่งในภัทรกัป ๑๕๒

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ขง ประตูโค้ง ๑๐๕, ๑๕๑
ขงเขต บริเวณ ปริมณฑล เขตแดน (ดูบทที่ ๘) ๑๗๐,๑๗๒
ขจร ฟุ้งไป ๑๓๑
ขลง - ขง ประตูโค้ง ๑๕๑
ขวั้น ขั้ว ๘๕, ๑๗๘
ขวั้นขวัญ มิ่งขวัญ ๘๕
ขว้าง ขวาง
ขว้าง (๒) กว้าง ๕๘
ขวา ชื่อนกชนิดหนึ่ง ๘๓
ขวาน ชื่อนกชนิดหนึ่ง ๘๓
ขว่าย ถวาย ๗๙
ขว้ำ คว่ำ ๙, ๗๘, ๑๓๒
ขอก ขอบ ริม ๖๔
ข้อง สะดุด คล้อง ผูก ๗, ๒๗, ๔๒
ขอด ทุ่มเท ทั้งหมด ขูดจนเกลี้ยง ๗, ๔๑, ๕๕
ข้อน ค่อนไปข้าง ๒๗, ๑๓๘
ข้อน (๒) ส่วนมาก หนัก วุ่นวาย ๔๑, ๕๘
ขอม ชนชาติโบราณ ต้นตระกูลของเขมร
ข้อย ข้า ๖๐, ๑๕๓
ขะสด กำสรด ๗๐, ๙๙, ๑๕๕, ๑๘๐
ขัคคา พระขรรค์ ๑๘
ขั้ง กั้ง กั้น ๒๔,๓๒,๑๐๑
ขัด ขัดเกลา (ข)
ขัว สะพาน ๖๔
ขาพาล ตัดมาจาก จักราพาล
ขาม เกรง ๘๕
ข่าม คงกระพันชาตรี ๒๔, ๑๐๑
ข่าย คร่าย ๒๔, ๑๐๑
ขีณา ตัดมาจาก ขีณาสพ เท่ากับ พระอรหันต์ ๑๒๔, ๑๔๒
ขื่น – คิ่น รักใคร่ สุดที่รัก ๙๑, ๑๑๕, ๑๒๓
ขืม ยึดมั่นคง (ไทขาว) ๓๒, ๑๐๑
ขุง ขง อาณาเขต น่านน้ำ ๙, ๕๓, ๕๘
ขุ่ง ไทขืน คิดขุ่ง ว่าคำนึง ส. ว่า ครุ่งคิด ๘๙
ขุนเขา เจ้าแห่งภูเขา คือ พระศิวะ ๕๙
ขุนเขา ขุนเท ชื่อตัวพระในชาดก ๑๗๓
ขุนบา ชื่อตัวพระในชาดก ๑๗๕
ขูณา กรุณา ๑๒, ๕๔, ๑๒๔
ขูโนส กรุณา ๑๔๒, ๑๕๑
เขง-เขรง เกรง ๘๕, ๑๒๕
เขนย มอน ๑๔๑
เขบ็จ ขบวน
เขา ชื่อนกชนิดหนึ่ง ๘๓
เข้า ข้าว ๑๕๒
เขาะขอด ทุ่มเทให้หมด
เขินขุน ตื้นขึ้นเป็นขุนเขาหรือเกาะ ๕๓
เขือก เกลือก อีสาน แปลว่า โกลาหล วุ่นวาย ๙, ๗๘, ๘๕
แขก ชื่อนกชนิดหนึ่ง หรือ ไปเยี่ยม ๘๓
แขม ไม้คล้ายอ้อ ๖๙
ไข บอก แจ้ง ๒๕, ๕๒
ไข (๒) แก้ ๕๔
ไขปาก - ไขโอฐ อ้าปาก ๒๒, ๑๔๔

คำศัพท์   เลขที่โคลง
คณนา นับ ๓๔
คณา หมู่ ๕๕
ค่นค้าน พัง ถล่มทลาย ๖๕
คมบาง หญ้าชนิดหนึ่งใบมีคม ๖๙
ครนครัน เสียงดังลั่น ๑๖๕
ครอบ - คอบ กลับคืน ๘๒
คราน เคลื่อนไป ๓, ๑๘๐, ๑๘๑
คราน (๒) รำคาญ? ๒๕
คร่าย ช่าย ส. ว่า คลาคล่ำ? ๒๔
คร่าว เคร่า คอย ๓๖
คลอง - กอง ถนน ๘๗
คลอบ - คอบ กลับคืน ๘๒
คล้อม อ่อน งาม (ลาว) ๑๔๕
คล่า ค่า ง่าไม้ ๙๐
คล่ำ มาก ๑๖๓
คลืด คิด เสียดแทง ๘๒
คลื่นเคล้า ต่อเนื่องเป็นสายดุจลูกคลื่น ๒๙
คว่า เสาะหา ค้นคว้า (อีสาน) ๙๑
คอง ระลึกถึง คอย ๒๐, ๙๙, ๙๖, ๑๑๑
คอง - คลอง ประเพณี ทาง ๑๓๔
คอบ กลับคืนไป ๕๓, ๖๗, ๘๑, ๑๑๖, ๑๒๖
คอบ ครอบ เพราะ ๑๗๙
ค้อม อ่อน งาม (ลาว) ๑๔๕
ค้อม (๒) อ้อม
ค้อม (๓) น้อมลง ๓๗, ๗๗, ๙๐
ค้อม (๔) งอ, โค้ง ๑๐๕, ๑๓๑
ค้อม (๕) เมื่อ (อีสาน) ๙๑
ค้อย คล้อย
คะนิง คะนึง
คะโลง โคลง
คัง ผูกติดแน่น ๓๕
คั่ง อัดแอ ค้างอยู่ ๘๗, ๑๑๐, ๑๕๙
คัด แน่น ๙๐, ๑๑๐
คันธัพ คนธรรพ์ ๑๓๐
คันแลง คระแลง เอียง โคลง ๑๗๙
คา ชื่อหญ้า ๖๙
ค่า คบไม้ ๗๗
คาด ประดับ ๑๐๖
คาน แอก ๓๕
ค้าน ดู ค่นค้าน ๖๕
คำ ทอง ๑๐๖
คิ่น ของรัก หมายถึง เมียรัก ๙๑, ๙๗, ๑๑๕, ๑๒๓
คิลา ตัดมาจาก คิลานะปัจจัย ของสำหรับผู้ป่วย คือ ยาแก้โรค หมากพลู บุหรี่ (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๖๙)
คืด คิด ๖๗
คีด – คึด คิด เสียดแทง ๘๒
คืน กลับ ๕๕
คือ คูเมือง ๒๔
คือ (๒) เช่นเดียวกับ ๙๒, ๑๖๓
คุง ถึง ๘, ๕๐
คุ้ม พอ สม ๑๔๗
คุย-ควี-คลี่? ขนของต้นไม้ ๗๐
คู่ ทุก ๓๘, ๑๔๑
คู่ (๒) กู่ เจดีย์ ๔๕
เคน ตัดมาจาก ประเคน ๑๒๔, ๑๔๑, ๑๔๒
เคร่า รอ คอย ๓๖, ๗๑
เคริง-เคิง ติดอยู่ (ไทขาว) วิตก กังวล ๗๑
เคล้า เค้า ต้น ๓๘, ๗๗
เคาะแคะ เต้นอย่างรวดเร็ว? ส. ว่า เดินทำท่าเหมือนจะตก ๑๓๕
แคน เครื่องดนตรีชนิดเครื่องเป่าของอีสาน ๑๓๔
แค้น-แคร้ ติด เช่น กินข้าวแค้นคอ ๘๗, ๑๑๐, ๑๕๙
โคดม - โคตม พระพุทธเจ้า ๑๕๒
โคลนคล คอ (ดูคำอธิบายบทที่ ๓๕)
โคลนคาน คานคอ แอก ๓๕ ก.

คำศัพท์   เลขที่โคลง
งืด ประหลาด ๑๓๓, ๑๓๖
งุมงุม เสียงนกร้องระงมๆ ๘๑
เงา สว่าง (อาหม) เหมือนความหมายในวลี ขัดเป็นเงา ๓๑
เงือด งดด ๗๙
เงื่อน ใช้คู่กับ งาม ๒๘, ๖๕, ๑๐๙
โงะ ไม่ตรง งอ (อีสาน) งอก ๗๐

คำศัพท์   เลขที่โคลง
จง ตั้งใจ ปรารถนา จงใจ ๖, ๑๒, ๒๓, ๒๘, ๑๒๘, ๑๖๙, ๑๗๑
จด สี่ ๑๔๖
จวบ ประจวบ ๓๒
จวบ (๒) จนถึง ๗๓
จ่อง จูง เกาะหลัง ๑๕, ๕๖
จอด ถึง จนกระทั่ง ๙๔, ๙๘, ๑๖๙, ๑๗๑
จอดจั้ง ยั้ง หยุดพัก ๗๓
จ้อน-เล็ก สั้น ทำให้สั้นเข้า น้อย แคระ ๔๖, ๑๑๑, ๑๔๑, ๑๔๘, ๑๕๗
จ่อม หย่อนลงไป ๑๖๒
จะบับ ฉบับ ๓๕ ก.
จักบอกบท จะดลบันดาลให้เป็นไป ๑๕๓
จักร ตัดจาก จักรพรรดิ ๑๐๔, ๑๐๘
จักราพาล ปริมณฑล จักรวาล
จั้ง ยั้ง หยุดพัก ๗๓, ๙๔, ๑๔๘
จัน ลูกจัน ๓๗
จัน (๒) ไม้จันทน์ ๗๙
จ้าน นัก มาก ๖๕. ๑๕๑
จามเท ตัดมาจาก พระนางจามเทวี (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๔๘)
จำ กำหนด ๓๐, ๑๒๙
จำ (๒) ทำให้ ๕๙
จำงือ-ชำงือ ทุกข์ เจ็บ ๗๒, ๘๒, ๙๘
จำนอง ผูก ๑๒๙
จำเนียร นาน ๑๑, ๑๒๙
จำลอง ชื่อต้นไม้? ๓๗
จิ่ง จึ่ง ๖, ๒๓
จิ่ม ด้วย ใกล้ ๕, ๑๒, ๔๓, ๑๕๖
จี ไชทะลุ ๓๓
จุก ส้มจุก ๓๗
จุ่ง จง ๓, ๑๔๒
จุดาศรี-จุฑาศรี-จุฬามณี พระเจดีย์อยู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ๑๐๗
จุฬาลักษณ์-จุพาสัก น่าจะเป็น จุฬาลักษณ์ หมายถึง มเหสีพระเจ้ามังรายมหาราช ๔๗
จุม ดอกไม้ยังไม่ทันบาน ๘๑
จุฬา หมายถึง ผูหญิง ๒๙
จุฬาร น่าจะเป็น อุฬาร-ใหญ่ยิ่ง ๑๒๒
เจ็ดลิน ชื่อวัด (ร้างไปแล้ว) ๒๐
เจต ใจ ๒๕, ๓๐, ๔๒, ๔๖, ๕๔, ๖๘, ๘๐, ๑๐๔, ๑๑๑, ๑๑๓, ๑๑๔, ๑๒๙, ๑๓๗, ๑๓๙, ๑๗๗
เจาะ จุด ๘๔
เจียน จาก (ดูคำอธิบายบทที่ ๒) , ๖, ๑๒, ๒๒, ๒๙, ๓๒, ๓๖, ๔๔, ๕๒, ๖๖, ๗๑, ๙๘, ๑๐๐, ๑๑๖, ๑๒๕, ๑๓๗, ๑๔๙, ๑๕๒, ๑๗๓, ๑๗๕, ๑๗๘
เจียม สรรพนามแทนผู้แต่งโคลง ตั้งแต่ (อีสาน) (ดูคำอธิบายบทที่ ๓๖) ๖๖, ๗๒, ๑๕๖
เจื่องเจ้า เชื้อเจ้า (ดูคำอธิบายบทที่ ๕), ๒๘. ๑๕๒
แจ่ง มุม ๑๐๙
แจ้ง รุ่งสว่าง ๙๔- ๑๖๗
โจก (โคลง) สี่ ๑๑๙

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ฉงน ไกล ๔, ๘๑, ๑๔๖, ๑๘๐
ฉงาย ไกล ๙๘, ๑๐๐, ๑๑๖, ๑๔๖
ฉลา หมาก ๓๘
ฉลา (๒) แต่ง ๑๓๗
เฉลิม เสริม ๑๐๙, ๑๖๑
ฉ้อ ฉ หก ๒๒, ๒๓
ฉัน เช่น ๒๕, ๒๙
ฉายา เงา คือร่มไม้ ๓๘, ๖๓

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ชฎาธาร ผู้ทรงไว้ซึ่งผมเกล้าเป็นมวยสูงขึ้น ๑๐๓
ชมพู หมายถึง ชมพูทวีป ๕๕
ชม่อย งามอย่างชดช้อย ๒๖, ๓๖
ชรลิ่ว ลิ่วไปไกล ๓๖, ๔๓, ๑๕๔
ชฤา เช่นนั้นหรือ ๑๓๓
ชล น้ำ ๕๐
ชลไพร ริมน้ำ ส. ว่า น่าจะเป็น ชน (คน) ไป
ชลั่ง สล้าง ๓๗
ชลั่งลาย ชลั่งชลาย ส. ว่า สะพรั่ง บริบูรณ์ ๓๗
ชลาง ตะขาบ (ไทไหญ่) ๑๓๕
ชลิ่ว ลิ่ว ไปไกล ๓๖, ๔๓, ๑๕๔
ชเล ทะเล น้ำ ๘, ๕๓
ชวด อด ๑๔๙
ชวดช้าย ซวด-เอียงไป ซ้าย-เอน โย้ (อีสาน) ๑๗๙
ช่อ ธง ๓๔
ช่อฟ้า ฉฟ้า สวรรค์หกชั้น ๒๒
ชอน เทียม ผูกเข้ากับ ๙, ๘๗
ชอมช่อ-ซ่อมซ่อ ตั้งตาคอยดู (อีสาน) ๒๓, ๖๐
ช้อย ส. ว่า มาจาก สร้อย แปลว่า งาม ๑๐
ชัยบาน เครื่องดื่มเพื่อความมีชัย ๑๔
ชา นะ (ดูคำอธิบายบทที่ ๗๒), ๑๐๐
ช่างแต้ม ชื่อวัด ๑๙
ชาติ ชนิด ๘๘
ชาตินั้น เยี่ยงนั้น ๑๑
ช้าย โย้ เอียง ตรงกับตะวันชาย ๑๙, ๑๔๙
ชาเยศ ชายา เมีย ๔๗
ชำพู หมายถึง ชมพูทวีป ๕๕
ชิน ผู้ชนะ หมายถึง พระพุทธเจ้า ๓, ๒๑, ๑๐๖, ๑๐๗, ๑๐๘, ๑๖๙, ๑๗๐, ๑๗๑
ชินธาตุ พระเจดีย์ ๑๐๖, ๑๐๗, ๑๐๘, ๑๖๙, ๑๗๑
ชินบุตร พระสงฆ์ ๙๔
ชินพิม พระพุทธรูป ๔๖, ๑๒๑, ๑๕๕
ชินมาร ผู้ชนะมาร หมายถึง พระพุทธเจ้า ๒๘
ชินรูป พระพุทธรูป ๑๖
ชินํ - ชิน พระพุทธเจ้า ๗๕
ชี – ชื่อ – ซือ แม้ว่า ๙๔, ๙๙, ๑๔๔
ชื่น สิ้น ๖๑
ชุน ไป เดิน ๒๒, ๕๗, ๑๖๒
ชุม หมู่ ๓๕ ข., ๕๖, ๖๑, ๗๓, ๘๗, ๙๔, ๑๒๐, ๑๖๐
ชุม (๒) ชุมนุม ๘๑
ชู่ ทุก ๖๔, ๑๒๔
ชู้ คนรัก คู่รัก ๒๕, ๓๙, ๔๓, ๙๙, ๑๑๖, ๑๑๗
เชฐ - เชษฐ์ หมายถึง พระพุทธเจ้า ๓, ๘, ๑๐, ๑๙, ๒๑, ๑๗๐, ๑๘๑
เช่น มากเหลือเกิน ๒๑, ๒๕, ๔๙, ๗๘, ๗๙, ๘๙, ๑๑๓, ๑๒๐, ๑๓๓, ๑๔๖, ๑๔๗
เช่น (๒) ชั่วคน ๔๕
เชิง ท่าที ท่า ๗๑, ๘๘
เชิญชิน เชิงซิ่น? ๑๓๓
เชียงสง ชื่อวัด (ร้างไปแล้ว) ๒๓
เชียงใหม่ ชื่อประตูเมือง ๒๔
เชียร ว่องไว ๗๙
เชื่อม?   ๑๖๒
แชง รักษา ระวัง (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๒๘), ๑๒๙
โชตการ สว่าง ๑๖๕
ใช่ ในที่นี้หมายความว่า ไม่ใช่ ๒๙, ๔๔, ๑๒๘
ไช เยี่ยม (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๓๙)

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ซอแซ จอแจ ๖๒
ซองห้อง ทรวงอก ๙๓
ซอน เบียดเสียด ๘๐
ซ้อน คู่เคียงกัน ๔๖, ๑๓๘
ซ้อนเซื้อม ดู ซ้อน ๑๐๙, ๑๓๘
ซอมซ่อ ดู ชอมช่อ ๖๐
ซาง ไม้ไผ่ชนิดหนึ่ง (ดูคำอธิบายบทที่ ๙๐)
ซ่ำซ้ำ หลายครั้งอย่างเดียวกัน ๖๒
ซ้ำ อีก ๑๓, ๙๘, ๑๐๔, ๑๒๕, ๑๗๔
ซ้ำร้าย ยิ่งร้าย ๑๙
เซา หยุดพัก ๘๔
เซื้อม ซ้อน ๑๐๙
แซ่ง – แสร้ง ตั้งใจ ๑๙, ๑๕๒

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ไญยญาณ ญาณที่ควรรู้ ๑๗

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ด้น ฝ่าไป ๒๐
ดล ถึง ๑๐, ๓๐, ๕๙, ๖๗, ๘๐, ๘๓, ๙๔, ๙๖, ๑๐๐, ๑๔๙, ๑๖๕, ๑๖๖
ดล (๒) บันดาล ๙๑, ๙๕
ดวง คำเรียก ผู้หญิง พระพุทธเจ้า ดอกไม้ (ดูคำอธิบายบทที่ ๕), ๖, ๗, ๒๑, ๔๐, ๔๒, ๖๒, ๖๗, ๑๐๐
ด้วย ตาม ๑๕๕
ดัก ดิ่งลงไป (อีสาน) ๕๐
ดังฤา เหตุใด ๔๗, ๔๘
ดั้น ด้น ฝ่าไป ๒๐
ดา จวน ๘๐, ๑๓๗, ๑๕๙
ดาย เปล่า ๖๐, ๑๖๔
ดารา ดวงดาว ๑๖๐
ดาล เกิด ๑๕๕
ดาวดึงส์ สวรรค์ชั้นที่สอง ๑๐๘
ด่ำบล ดู ไทด่ำบล
ดำเรีย ช้าง ๙, ๒๙
ดี สมควร
ดุ้ง สะดุ้ง ๖๘
ดุสิดา นางสวรรค์ชั้นดุสิต
เดง กระดึงผูกคอวัว ๓๕
เดน ใช้คู่กับ ดิน และ แดน ไทขาว แปลว่า เขตแดน ๑๗๔
เดือด เดือดร้อน โกรธ ๕๓, ๖๘, ๑๕๕, ๑๗๘, ๑๗๙
โดย ตาม ๕๖, ๘๓, ๑๒๔, ๑๓๔
ได บันได ๑๓๖

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ตง ไม้เครื่องเรือนทับบนรอด หรือ คาน ๑๐๕
ตง (๒) อ. ว่า ตง (เมืองสั่น) แผ่นดินไหว ตงแผ่นค้อม – แผ่นดินไหวยวบยาบ
ตน องค์ ๑๗, ๙๕, ๑๔๖, ๑๔๘
ตราบ ฟาก ๖๕
ตรีโจก ตรี-โคลงสาม โจก-โคลงสี่ ๑๑๙
ตรู งาม ส. ว่า ติดชิดกัน ๑๐๙, ๑๗๗, ๑๗๙
ต่อ จนกระทั่ง ๑๐๕, ๑๖๒
ต้อง ถูก ๑๒๖
ตั้ง ทิ่ม ๔๙
ตาลิว ตาหรี่ ตาที่มองไกล ๙๗
ต่าง แทน ๗๒, ๗๔, ๑๖๓, ๑๗๙
ต้าย เสาเขื่อน ๒๔
ตำงน - ทำงน ห่วงใย หนัก ๑๑, ๒๖, ๓๐
ตำนง ตั้งอยู่ (เขมร) ๕๗
ตำนวาย ทำนาย ชี้บ่ง (เขมร) (ดูคำอธิบายบทที่ ๔๘), ๕
ตำเนิน-ดำเนิน เดิน ๑๗, ๙๔
ตำเรย-ตำเรีย ช้าง ๙, ๒๙
ติ่ง เครื่องดนตรีชนิดหนึ่ง พิณ ซึง ๘๔
ติณณํ หญ้า ๖๙
ติ้ว หิ้ว ๑๓๓
ตุม ปล่อยทิ้ง ๓๕ ข.
ตุสิดา สางสวรรค์ชั้นดุสิต
เต็ม แม้ว่า เท่าว่า ๓๖, ๑๓๗, ๑๖๔
เต็มแต่ ตั้งแต่ ๑๔๗
เต้า มา เดินมา ๓๒, ๔๓, ๖๔
เต้า (๒) ชุมนุม (อีสานและลาว) ๑๔๗
แต่งแต้ม บรรจงวาด ๑๖๑
แต้ม เขียนจดหมาย ๑๙
แต้ม (๒) เขียนทำเป็นลาย ๒๒, ๓๕ข., ๑๖๑
ไต่ชาติ สืบชาติ ๑๗๓
ไตรทิพ สวรรค์ชั้นสาม ๑๐๗

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ถมอ หิน ๑๐๑, ๑๗๙
ถลิงถลา รีบด่วน ตรึงตรา ปกป้อง? ๑๐, ๑๙, ๕๘, ๑๑๖
ถลุยเชิง ปล่อยชาย ๓๕ ข.
ถลู ดู ตรู ๑๐๙
ถ้วย ส. ว่า ถ่วย ถอนหายใจ ๑๓๗
ถ้อ ทร้อ – ซอล้อ (ดูคำอธิบายบทที่ ๘๔)
ถ่อง ประชัน ๖๒
ถ้อง ส. ว่า โต้ตอบ ประชัน
ถ้อง (๒) แถวถ่อง (อีสาน) ๕๕, ๑๑๙
ถ้อง (๓) แจ้ง ถี่ถ้วน (อีสาน) ๘๖
ถ้อง (๔) ชัด ถูกต้อง ๖๒, ๘๒, ๙๐
ถ่อม ใช้คู่กับ ถ้า คอย ส. ว่าติดตามมา ไทขาว ว่า เฝ้าคอยหา ๖๓, ๗๒, ๘๑, ๑๖๓
ถ้อย แถว (อีสาน) ๕๕
ถั่ง รีบเร่ง หลั่งไหล ๑๑๗
ถ้า คอย ๓๖, ๖๓, ๗๑, ๗๒, ๘๑, ๑๖๓
ถาบ ตราบ ด้าน ๑๒, ๑๘๐
ถีบ เร่งรีบ (อีสาน); ๕๐
ถุงเถิง อ. ว่า กรุ้มกริ่ม ๓๕ ข.
ถุย ปล่อย ส. ว่า เดินแซะเท้า ๑๓๓
ถู ดู ตรู ๑๗๗, ๑๗๙
เถิง ถึง ๑๑, ๑๓, ๑๙, ๒๔, ๒๙, ๓๕ ข., ๔๔, ๖๗, ๗๗, ๘๑, ๘๖, ๙๔, ๑๐๕, ๑๐๙, ๑๑๖, ๑๒๑, ๑๓๗, ๑๔๗, ๑๖๗, ๑๘๐
เถียง โรงนา ๒๙
เถี่ยง ประกวด ๑๑๙
เถียงเส่า ชื่อวัดร้าง ๒๙
แถถี?   ๕๙
แถม เพิ่ม ๕๓, ๙๘
แถมถนอม ส. ว่า ทวีคูณ ๕๓, ๙๘

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ท่ง ทุ่ง ๙๗
ทยา เอาใจใส่ กรุณา ๑๒๐
ทยิดา เป็นที่รัก คู่รัก ๕๘
ทเยศ ใจ (ดูคำอธิบาย ไท บทที่ ๒๙), ๖๖
ทรมาน เมื่อ (พระพุทธองค์) ยังทรงพระชนม์ชีพอยู่ (ดูบทที่ ๑๗)
ทร้อ ซอล้อ (ดูคำอธิบายบทที่ ๘๔)
ทวง ทรวง ๒๒, ๒๗, ๘๒, ๙๒
ทวยหาร ท้ายห่าน ดอกมหาหงส์ ๑๖๕
ทวาย ทาย ๓๙
ทาย ยก ๑๐๔
ทวาร ประตู ๒๑, ๒๕, ๓๒, ๑๐๑, ๑๐๕
ทศมน ทศมณฑล สิบแคว้น ๑๐๗, ๑๔๘
ทศลักษณ์ (เกษตร) ล้าน (นา) ๑๐๘
ท่อ ทางระบายน้ำ ๖๔
ทอง ทองเหลือง ทองแดง ๑๐๙
ท่อนแต้ม เขียนรูปเพียงบางส่วน ๓๕ ข.
ทะง่อง ตระง่อง จ้อง คอย ๔๔
ทะเจียก กรรเจียก หู ดอกไม้ทัด (เขมร-ตรฺเจยก) ๑๖๒
ทักขิณ ทานเพื่อผลอันเจริญ ๑๖๘
ทักขิณา ไทยธรรมถวายพระ ๑๑๕, ๑๖๘
ทัง ทั้ง ๓๕ก., ๕๑, ๕๓, ๖๑, ๘๘, ๙๗, ๑๑๕, ๑๑๖, ๑๕๑, ๑๖๕, ๑๖๘, ๑๗๑
ทัด – ตั๊ด ตรงกัน ประจวบกัน ๙๐, (ข)
ทันที โคลงจัตวาทัณฑี ? ๑๑๙
ทายกร ยกมือ ๑๐๔
ท้าว - เท้า ถึง ๑๐๕, ๑๐๖
ท้าว กษัตริย์ ๔๕
ทำนวาย ทำนาย ชี้ บ่ง ๔๘
ทิชา นก ๘๓
ทินา - ทิน วัน ๒๗
ทิพ คนรักของผู้แต่งชื่อว่า นางศรีทิพ ๗, ๑๑, ๑๙, ๒๐, ๔๑, ๖๔, ๖๗, ๗๘, ๘๑, ๑๑๑, ๑๔๑, ๑๘๐
ทิพญา ทิพยา ตัดมาจาก ทิพญาธร ซึ่งตรงกับ พิทยาธร ๖๐
ทิพมาลย์ หมายถึง ผู้หญิง ๓๖
ทิพารม หมายถึง นางที่รัก ๑๑๓, ๑๑๔
ทิโพชา ทิพ + โอชา ๑๒๑
ทิวา วัน ๒๗, ๑๑๐
ทีป ประทีป ๑๕, ๘๔, ๑๑๕, ๑๒๓, ๑๗๑
ทึก น้ำ ๕๑
ทุง ธง (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๕), ๑๑๕, ๑๒๓, ๑๔๑, ๑๔๓
ทุงยู ชื่อวัด ๑๒
ทุม ทิ้ง (พายัพ) ๑๑๙, ๑๓๐
ทุรา ไกล ๔๒, ๙๓, ๑๔๐, ๑๔๖
ทุเร ไกล ๑๗๖
ทู ทุกข์ เดือดร้อน ๕๔
ทู (๒) (โคลง) สอง ๑๑๙
เททรวง เปิดอก เปิดใจ ๑๙, ๒๖, ๑๓๙
เทศ เทศน์ ? ๙๔
เทอะ เถิด ๓๙, ๑๒๑
เทา เดิน ๑๐
เทา-เท่า ได้แต่ แต่ เพียงแต่ ๔๔, ๙๖, ๑๐๐, ๑๐๗, ๑๓๗, ๑๓๘, ๑๔๐, ๑๔๑, ๑๔๕, ๑๕๐, ๑๖๔, ๑๗๑
เท่าเว้น เว้นแต่ ๑๐๗
เท้า ตราบเท่า ๕๗, ๑๐๕, ๑๐๖, ๑๐๗
เทาะแทะ เตาะแตะ ๙๖, ๑๓๕
เทิง - เถิง ถึง ๕๗, ๖๔, ๗๗, ๑๑๗, ๑๔๗
เทิง - เติง เมา ๔๙, ๑๔๗
บน   ๗๗
เทิน เทิ้น เทอญ ๑๗, ๓๙, ๑๒๑
เที่ยง แน่แท้ ๙๐, ๑๕๔
เทียม เคียงกับ ๙๐, ๑๐๙, ๑๓๘
เทียม (๒) เท่ากับ ๑๔, ๔๖, ๑๐๐, ๑๐๘, ๑๑๔, ๑๕๖
เทียมแทก (สูง) เท่า ๑๗
เทียว เดิน ๑๓, ๓๕ ข., ๖๔, ๙๐, ๙๔, ๙๖
เทียยไท เจ้าไทย พระสงฆ์ ๙๔
เทียะ ส. ว่า กรีดกราย ๓๕ ข.
เทือ – เทื่อ ครั้ง ๑๗, ๑๖๙, ๑๗๙
เทื้อ เถิด ๘๓
แทก เท่า วัด ๑๗, ๓๔, ๙๙, ๑๐๐, ๑๐๘, ๑๑๔, ๑๒๓, ๑๖๔
แทบ ส. ว่า ปิด (ทอง) ๑๐๙
โทก ทูบ (ดูคำอธิบายบทที่ ๓๕), ๓๕ ข.
ไท หฤทัย ใจ ((ดูคำอธิบายบทที่ ๒๙), ๗๓
ไท (๒) ผู้เป็นใหญ่ ๕๙
ไท้ ผู้เป็นใหญ่ ๑๖, ๒๕, ๑๐๓, ๑๑๑, ๑๑๓, ๑๑๔
ไทด่ำบล-ไทยตำบล หนไทย แบบไทย (ดูคำอธิบายบทที่ ๑)

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ธรณี พื้นดิน โลก ๑๐๐, ๑๔๗
ธเสียก ดู ทะเจียก ๑๖๒
ธาดา ผู้สร้าง ๔๗
ธาดา (๒) หมายถึง พระนาง ๑๖๑
ธาตุ พระเจดีย์ (ถิ่นพายัพ) กระดูก ๓, ๘, ๑๐๔, ๑๐๖, ๑๐๗, ๑๐๘, ๑๕๘, ๑๖๙, ๑๗๑, ๑๘๑
ธาร-ธารา น้ำ ๗๕, ๑๖๘
ธิบาธิเบศร์ กษัตริย์ (ดูหมายเหตุท้ายเรื่อง) ๑๖๐
ธุลี ฝุ่น ๔๓, ๙๗

คำศัพท์   เลขที่โคลง
นง นาง ๓๐, ๑๖๔, ๑๗๖, ๑๗๗
นงคราญ นางงาม ๓๖
นงราม นางงาม ๔๔
นงวัย หมายถึง นาง ๑๓๙
นที แม่น้ำ ๕๐, ๗๑, ๗๕
นนตรี ดนตรี (ดูคำอธิบายบทที่ ๘๔)
นพคุณ ทองเนื้อเก้า หมายถึง นาง ๘๒
นพบุร เชียงใหม่ มีชื่อเต็มว่า นพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่
นพมาน หมายถึง ผู้หญิง ๓๖, ๑๖๑
นยนา ตา ๗๙
นวย น้อมลง (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๗๙)
น้อ หนอ ๑๖๕
น่อย น้อย ๒๗
นักคุณ นักดนตรี ศิลปิน ๑๓๔
นักนิ่น -นักนิ่ม หมายถึง นาง ๘๖
นักษัตรทั้งเก้า ดาวนพเคราะห์คือ อาทิตย์ จันทร์อังคาร พุธ พฤหัสบดี ศุกร์ เสาร์ ราหู เกตุ ๑๒๖
นัครา นคร ๙๘, ๑๔๘
นัน นั้น ๓๙, ๕๖, ๙๐, ๑๕๕, ๑๗๓, ๑๗๔, ๑๗๖
นา นะ ๙๓
น่าน้อง นะน้อง ๕๕, ๙๓
น่างรั้ว ชื่อเดิมของวัดยางกวง ๓๑
นาฏ นาถ หมายถึง ตัวนาง ๔๔, ๔๕, ๗๔, ๙๒, ๙๓, ๑๑๓, ๑๑๔, ๑๒๐, ๑๒๘, ๑๓๖, ๑๓๘, ๑๔๐, ๑๕๙, ๑๖๓, ๑๖๖, ๑๖๘
น่าน เขตน้ำ ๙, ๕๑, ๕๓, ๗๕
นาภี ท้อง ๑๔๑
นาย ทางเหนือใข้เรียกสตรีได้ (ดูบทที่ ๑๕)
นาสา ตัวไม้เบื้องบนประตู ๒๒
นิ นี้ ๙๓
นิโครธ ต้นไทร ๑๖๕
นิดนั่ง นั่ง นั่งอยู่ ๑๖๗
นิดสนาม ส. ว่า ตั้งอยู่ ๒๑
นิรม เข้าใจว่า สนุก สบาย สิ่งซึ่งน่าสนุกสบาย ๔๐, ๕๒, ๖๒, ๗๒, ๙๖,
นิรม (๒) บางทีหมายถึง นางคู่รัก ๑๑๑, ๑๔๙
นิราราม ไม่มีความรื่นรมย์ ๑๕๖
นิราศ พรากจากไป ๔, ๗๐, ๑๗๔, ๑๗๖
นิโรธ ดับสูญ นิพพาน ๑๕๓
นิสา กลางคืน ๑๑๓
นี นี้ ๔, ๒๕, ๔๙, ๕๖, ๑๖๖, ๑๖๗, ๑๖๘, ๑๗๙
นึ่ง หนึ่ง ๑๖, ๒๑
นุช น้อง
นูเนือ - นูเนือก ย้าย ย่าง ลีลา งาม (ลาว) ในที่นี้ โอนเอน ? ๙๐, ๑๓๒
เนก มาก ๑๖๐
เน่ง นิ่ง แน่ ตรงพอดี (ดูคำอธิบายบทที่ ๓๔), ๘๗, ๙๗, ๑๐๕
เนตรบ้าง หมายถึง พระจันทร์แหว่ง (ข้างแรม)
เนสาท พรานป่า ๖๘
เนา อยู่ ๗๗
เนิง เนืองนอง ๗๗
เนิ้ง เอน ตกท้องช้าง (ดูคำอธิบาย เนือง ๆ บทที่ ๓๗), ๑๗๙
เนิ้น โน้น นานมาแล้ว ๑๗
เนียน แนบสนิท ๑๖๒
เนื้อน้ำ เหงื่อ ๑๓๒
เนือง มาก ๗๗
เนืองเนือง เอน ? มากมาย ? (ดูคำอธิบายบทที่ ๓๗)
ไน่ เปื่อย ยุ่ย ๑๓๙

คำศัพท์   เลขที่โคลง
บ-บ่ ไม่ ๑๔, ๒๓, ๒๗, ๓๑, ๓๒, ๓๖, ๔๑, ๔๒, ๔๔, ๕๙, ๖๐, ๘๔, ๑๑๐, ๑๑๑, ๑๑๓, ๑๒๐, ๑๓๘, ๑๓๙, ๑๔๓, ๑๔๙, ๑๕๖, ๑๖๖, ๑๖๗, ๑๖๙, ๑๗๑, ๑๗๖
บก บาง พร่อง (ดูคำอธิบายบทที่ ๕๒)
บ่เกือ บอกเกลือ (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๔๓)
บง ไมไผ่ชนิดหนึ่ง (ดูคำอธิบายบทที่ ๙๐)
บด มืด บังแสง
บพิตร พระองค์ท่าน ๕๘
บรเม ชื่อตัวพระในชาดก ๑๗๒
บรรทวาย - ประทาย ค่าย ป้อม ๑๐๕
บริเยศ คนรัก ๑๑๑
บริษัท หมู่คนแวดล้อม ๑๑๐
บอกบท สั่งให้เป็นไป ๑๕๓
บ่อแร้ว โพงตักน้ำ (ดูคำอธิบายบทที่ ๙๕)
บักชื่อ สลักชื่อ บันทึก ๑๒๗
บั้ง ตอน ระยะ ๓๓
บั้งบาด อาณาเขต ๓๓
บัดเดี่ยว ประเดี๋ยว ๑๖๙
บัน หน้าจั่ว ๑๑๒
บัวระวัน-บัวระมวล บริบูรณ์ ๑๑๒
บัวริเยศ ปริย ที่รัก ๖๐
บา ชายหนุ่ม ๑๐, ๒๕, ๒๖, ๔๑, ๑๔๒, ๑๗๘ (และดู บุญบา)
บ่า หว่า ว้าเหว่ เศร้า ๒๖
บ้าง แหว่ง เดือนบ้าง-พระจันทร์ข้างแรม
บางบาท บางบท ๑๓๕
บาน เครื่องดื่ม คงหมายถึง ของกิน ๒๘
บ่าย เกยกัน ทับกัน ๒๗
บารส ชื่อตัวพระในชาดก ๑๑๙
บ่าว ชายหนุ่ม ๕๖, ๑๑๐, ๑๑๓, ๑๔๙
บำราศ พรากไป
บำเริน บำเรอ ๗๘
บุญบา ตัดมาจาก บุญบารมี
บุญหนา ใช้เรียกผู้หญิง (ดูคำอธิบายบทที่ ๒๖)
บุณณมี วันเพ็ญ ๑๖๘
บุพพัณห์ เวลาเช้า ๑๔๗
บูรพา ทิศตะวันออก ๑๕๙
บูรเพ ก่อน ๑๗๑, ๑๗๕
เบงจา เบญจา ตัดมาจาก เบญจางคประดิษฐ์ (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๐), ๑๗๒
เบงจา เบญจา (๒) ศีลห้า ๑๒๙
เบงบาท โคลงห้า ๑๑๙
เบญจา ศีลห้า ๑๑, ๑๒๔
เบ่น ผินหน้า เบน ๑๔๔
เบิก นำมา ๑๕๑
เบี้ยว มองไปข้างๆ ๑๔๔
เบื้อง ข้าง ลักษณนามของตา ๒๓, ๑๔๔
เบื้อง (๒) ฝ่าย ๒๕
เบื้อง (๓) ครั้ง ๑๗๑, ๑๗๕
แบกปลอน - แบกพร ? จบของส่งถวาย ? ฉบับหนึ่งว่า เผือกพอน แปลว่า ขาว (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๕๘)
โบก ?   ๕๒

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ปก ใช้คู่กับ แปง แปลว่า สร้าง ปลูกสร้าง ๖๔
ปก (๒) ใช้คู่กับ ป่าว แปลว่า ประกาศ ๑๖๐
ปฏิมา พระพุทธรูป ๑๔๒
ปณิธา - ปณิธาน ตั้งความปรารถนา ๑๒๒, ๑๖๘
ปด ปลด ๑๑, ๕๔, ๑๐๓
ปด โปรด ๑๗
ปถพี พื้นดิน ๓๗, ๕๙, ๖๑
ประการ ปราการ กำแพง ๒๔
ประจิม ทิศตะวันตก ๑๔๖
ประทาย ค่าย ป้อม ๑๐๕
ประเหียล ประหนึ่ง คล้าย ๕๕, ๑๒๕, ๑๖๔
ปราการ กำแพง ๒๔
ปราเกียน ปราการ ชื่อวัดชัยพระเกียรติ ๑๒
ปราจีน ทิศตะวันออก ๑๔๖
ปราโมช – ปราโมทย์ ยินดี ๕๖
ปราสัย แสดงการอ่อนน้อม พูด ๑๑๗, ๑๒๐
ปลง ลง ๕๖, ๑๖๐
ปลอน ดูแบกปลอน ๑๕๘
ปลอมแปลก เข้ามาปนอยู่ ๒๑
ปล่าน ทำ แต่ง
ป้อ พอกพูน ๘๔
ปะภา ดู ปัพภา ๑๗๕
ปักษี นก ๖๑, ๘๐, ๘๑
ปัง ตอบ (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๕๑)
ปัจจุบัน ในชาตินี้ ๑๒๕
ปัพภา นางจีรประภาในเรื่องพระสุธนู ๑๗๕
ปั้น?   ๑๕๔
ปาง ครั้ง ๑๖๗
ปาจีน ปราจีน ทิศตะวันออก ๑๔๖
ปาณสัตว์ สัตว์ที่มีชีวิต ๑๑๐
ปาน เปรียบเท่า ๕๐, ๕๕, ๕๗, ๑๐๕, ๑๐๗, ๑๑๘, ๑๔๔, ๑๖๑
ป่าน แต่ง ทำ ๑, ๑๘๐
ปานนี้ ป่านนี้ ๘๖, ๑๑๑
ปิ่น เป็นเครื่องเชิดชูหน้าตา ๒๑
ปีคู่ เกิดปีระกา ปีคู่เป็นไก่ เป็นต้น ส. ว่า คู่อายุ เท่าอายุ ๑๑๕
ปุณณมี-บุญญะมี วันเพ็ญ
ปุน น่า ๓๘, ๖๓, ๗๐, ๘๘, ๘๙, ๑๓๒, ๑๓๖, ๑๕๕, ๑๖๒, ๑๖๖, ๑๘๐, ๑๘๑
ปุริพาน บริวาร ๑๕๙
ปูก ใช้คู่กับ แปง ปลูกสร้าง ๖๔
ปูน ให้รางวัล ๑๒๗
ปูชา บูชา ๑๑๕, ๑๕๔
เป่ง-เปล่ง อยู่ในที่กลางแจ้ง ส่งแสง ๕๘, ๑๐๖
เป้า ปีฉลู (ดูบทที่ ๑)
เป้า (๒) ชื่อนกชนิดหนึ่ง ชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่ง ๘๓
เปี่ยนเปล่า เปลี่ยวเปล่า ๘๖, ๑๒๐, ๑๕๐
เปียว เปลว ๕๘, ๑๐๖
เปือง - เปลือง มาก (ดูคำอธิบายบทที่ ๘๔)
เปื่อน ละเอียด กระสับกระส่าย ทุรนทุราย ๔๓, ๑๔๙
แปก ที่ถูกเป็น แปด ๑๒๔
แปง – แปลง ทำ สร้าง ๑๐, ๓๒, ๖๔, ๑๐๔, ๑๑๑, ๑๒๔, ๑๒๙, ๑๘๐
แปร หัน ๖๖
แปลง สร้าง ทำ ๔๕, ๑๖๓
ไป่ ไม่ ๕๐

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ผกา ดอกไม้ ๓๙, ๖๙
ผกาเพลิง ดอกไม้ไฟ ๑๖๕
ผ้ง ตัดจาก กำผ้ง กำลัง ๖๙, ๘๙, ๙๗, ๑๕๕
ผล หมายถึง ผลบุญ ๑๒๑
ผลคุณ เดือนสี่
ผวนแผ ปรวนแปร ๖๖
ผ่อ มอง ๓๕ ข.
ผะตีน ประทุน ๓๕ ก.
ผับ ทั่ว ถ้วน ๖, ๑๑๔
ผาเกียร ดู ปราเกียร ๑๒
ผาดเผ่นผ้าย ไปอย่างรวดเร็ว ๖๘
ผาน ทุกข์ ๒๕
ผ่าน แต่ง (ดูคำอธิบายบทที่ ๑)
ผ่านเผ้า พระเจ้าแผ่นดิน
ผาย ขยาย ๘๙
ผ้าย ผาย ๑๓๑
ผ้าย (๒) ไป ๘, ๑๐, ๑๙, ๕๖, ๖๘, ๘๗, ๑๗๗
ผายผัน โปรยปราย ๑๒๑
ผายโผด โปรด ๘๓, ๑๔๖
ผี้ เสียงอ่านจาก พรี้ นี้
เผียว ไม้ไผ่? ๖๓, ๙๐
เผือ เราทั้งสอง ๘๓
เผือ (๒) ฉัน ๑๓๙
เผือ (๓) เฝือ – เกี่ยวพัน ๑๓๙
เผือผัน-เฝือฝั้น พัวพันแนบสนิท ๑๑๓
แผ แปร หัน ผัน ๘๓
แผก แปลก (ก)
โผด โผดผาย โปรด ๘๓, ๑๔๖
ไผ ใคร ๓๖, ๑๒๕

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ฝกฝก (หัวเรือ) ขึ้นๆ ลงๆ ตามคลื่น ? ๗๕
ฝัก ฝักไฝ่
ฝั่ง-ฟั่ง รีบ ๑๖๘
ฝาย ทำนบ ๗๓
เฝ่า ขี้เถ้า (ไทขาว) ๖๘
เฝือ เหลือ มาก ๕๐, ๖๙
เฝือ (๒) เกี่ยวพัน ๑๓๙
เฝือ (๓) ใบไม้ (ปักษ์ใต้) ๖๙
แฝก ชื่อหญ้าชนิดหนึ่ง ๖๙
แฝงฝั่ง อาศัยอยู่บนฝั่ง ๑๔๘
ใฝ่เฝ้า มุ่งรักษา ๔๗

คำศัพท์   เลขที่โคลง
พ้น เกิน ๕๐
พนม เขา ๗๐, ๗๓
พนาลัย ป่า ๖๘
พนิก เป็นชั้นๆ ทิวแถว ๗๓
พนิดา หญิงสาว ๑๑๔
พร่อง บ้าง ๑๘, ๘๓, ๑๕๕
พระเจ้า พระพุทธเจ้า ๖๕, ๑๔๘
พระไทร เทวดารักษาต้นไทร ๕๔
พระพริบ พริบๆ เสียงไฟไหม้ ๖๘
พระพลัด พลัดพลัด ๗๔
พระเมรุ เขาพระสุเมรุ ๑๗๙
พระหาร พิหาร ๑๒๒
พระอาไรย พระศรีอาริยเมตไตรย (ดูคำอธิบายบทที่ ๖), ๑๕๓
พร่ำ พร้อม ๑๐
พริบ ชั่วกะพริบตา ลุกพรึบ ๗๐
พรี้ พี้ นี้ ๗, ๑๗, ๕๑
พฤกษ์ ต้นไม้ ๕๑, ๖๘, ๗๐, ๗๑
พลับ มะพลับ ในที่นี้หมายถึง นม ๕๗, ๑๓๑
พลาน พระลาน ผืนแผ่นดินโล่ง ๙๖, ๑๖๐
พลิบ ชั่วกะพริบตา ๗๐
พลิพัท โคผู้ ๓๕
พลิราช?   ๑๗๓
พ่วง พะวง ห่วง (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๕๓)
พอคู่ ครบคู่ ๑๔๕
พอพัน ถึงพัน ๑๒๑
พ้อง – ผ้อง บ้าง ๕๑
พ้อม พร้อม ๕๙, ๙๑
พอย พลัดพราก ไร้คู่ โดดเดี่ยว ๑๒๐, ๑๔๓
พะงา นางงาม ๒๓, ๔๔, ๑๐๗, ๑๓๗, ๑๖๔, ๑๗๗
พะทีป ประทีป ๑๑๑
พะหาร พิหาร ๑๐๙
พัด น่าจะเป็น พัสตร์ ผ้า ๓๕
พัตตมาน-พัทมาร น่าจะเป็น พัทธ์ ผูกพัน และ มาน ใจ
พัตร ผ้า ๕๗
พันง้อม ชื่อวัดซึ่งร้างไปนานแล้ว ๒๘
พันตา พระอินทร์ ๑๑๖, ๑๗๑
พันรังสี พระอาทิตย์ ๓๓
พาน ส. ว่าพัน เกาะเกี่ยว ๗๕, ๑๖๑
พ่าว?   ๙๑
พิง แม่น้ำปิง ๔๙, ๑๔๙
พิงเก่า แม่น้ำปิงทางเดิม ๗๓
พิงเจต เป็นที่พักพิงของใจ? ๔๖
พิทักษ์ ดูแลคุ้มครอง ๑๔, ๓๐
พินทู นางพินธุมดี ในเรื่องสมุทรโฆษ ๑๗๕
พิโมกข์-พิโมข พ้น เปลื้อง ชื่อพระนิพพาน ๑๕๕
พิโยค พลัดพราก ๑๒๕, ๑๗๕
พิศเรก พิษแทรก (ดูบทที่ ๘๒)
พิสดาร กว้างขวาง ๑๒๒
พิสัย เขต ดู สุดพิสัย ๙๗
พิสัยตา สุดสายตา ๕๕
พี ดู ไพรพี ๕๕, ๖๘
พื้น ชั้น ๑๒
พุทธังกูร ผู้จะมาเป็นพระพุทธเจ้าในอนาคต ๑๑๗
พุ่น ส่วน กอง (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๒๔)
พูน พู้น นู้น โน้น ๕๙, ๖๗, ๑๑๑
เพ็ง เพ็ญ ๑๒๘
เพณี มวยผม ๑๖๒
เพย พัด รำเพย ๓๔
เพยีย พเยีย พวงดอกไม้ ๖๓
เพรง ก่อน ๑๘๑
เพลา ในที่นี้ ขา ๕๗
เพา งาม ส. ว่า เพลา เบาบาง ๕๔, ๗๐, ๙๐, ๑๑๒
เพา (๒) เพรา ข้าวเย็น ๑๑๖
เพาโพธิ์ พระพุทธเจ้าพระองค์สุดท้าย (เขมร) ๑๒๑
เพิก เบิก ถลกออก เปิด ๓๔, ๑๓๑
เพิง-เพิ้ง พึง พอใจ ๔๖, ๑๓๑, ๑๖๑
เพีย ถ้าเป็น เพียะ – อวด เปรียบ ถ้าเป็น พเยีย – พวงดอกไม้ ๔๒
เพียง เสมอ ประหนึ่ง ราบเรียบ ๑๓๑, ๑๔๙
เพี้ยง เพียง ๑๐๖, ๑๒๑
เพียญชน์ พยัญชนะ กับข้าว ๑๒๘, ๑๕๔, ๑๖๙
เพียะเพียะ เสียงไฟไหม้ ๑๖๖
เพื่อ เพราะ ๑๖๗, ๑๗๗
แพง แปง ทำ ๑๓๔, ๑๓๗
แพง รัก หวง (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๑๔), ๑๑๓
แพ่ง งาม ๑๓๑, ๑๖๑
แพระ แพะ ป่าละเมาะ (พายัพ) ๙๖
โพธ งาม ๑๒๑
โพธิไญยญาณ ตรัสรู้ ญาณที่ควรรู้ หมายถึง พระพุทธเจ้า ๑๗
โพ้น โน้น ๗, ๖๗, ๙๗, ๑๒๐
โพย ภัย ๑๕๗
โพละ โพ้ แตก? ๗๐
ไพ ไป ๕๕, ๑๓๔
ไพคต ไพรพรต? ๘๗
ไพรพี ป่าดงพงพี ๕๕, ๖๘
ไพรแพระ ป่าละเมาะ ๙๖
ไพรโรจ ไพโรธ พิโรธ ๗๑

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ฟกฟก ฟ้งฟ้ง – ฟุ้งฟุ้ง ? ๗๕
ฟอง ลูกคลื่น (ไทขาว) ๒๔
ฟ่อนสร้อย ชื่อวัด ๒๑
ฟาย พาย ๗๖
ฟายฟองเนตร เอามือเช็ดน้ำตา ๗๖
ฟิก หลีก ๑๓๕
เฟือดฟัด สะบัด ฟาด (อีสาน ฟืด - สะบัด) ๒๔
เฟือนฟัด โบกไปมา ส. ว่า โน้มไปมา ๑๓๐

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ภมุก คิ้ว ๑๓๑
ภัน ถ้า ภัณฑ์ สิ่งของ ๑๕๔
ภัตร อาหาร ๑๖๙
ภัทรกัป กัปปัจจุบัน มีพระพุทธเจ้า ๕ พระองค์
ภา แสง ๔๑
ภานุ พระอาทิตย์ ๖๖, ๘๗, ๙๔
ภาวดี ชื่อตัวนางในชาดก ๑๗๒
ภาวดี (๒) นางประภาวดีในกุสสราชชาดก ๑๗๖
ภิชซแรก พิษแทรก (ดูบทที่ ๘๒)
ภินท แตก ทำลาย ๘๒
ภิโรธ-พิโรธ โกรธ (ข)
ภุดล-ภูวดล พื้นแผ่นดิน ๙๒
ภุมโม่ - ภูโม วันอังคาร
ภูญช์ อาหาร ๑๑๗
ภูวดล พื้นแผ่นดิน ๙๒
ภูษา เสื้อผ้า ๑๑๔, ๑๖๓, ๑๖๔
เภา - เพา เพรา-ข้าวเย็น ๑๑๖
โภคิน งู ๕๑
โภชน์ อาหาร ข้าว ๑๑๖, ๑๒๘, ๑๕๔

คำศัพท์   เลขที่โคลง
มกุฎ มงกุฎ ๑๖๒
มณฑป เรือนยอดซึ่งมีรูปสี่เหลี่ยม ๑๔๓
มณฑล วง ขอบเขต ๑๑๒
มนดก มณฑป ๑๔๓
มนดน มณฑล ๑๑๒
มโน ใจ ๗๔
มยัก มลัก มอง ดู เห็น ๗๙
มร ตาย ๗๔, ๙๙, ๑๗๔, ๑๗๘
มรรคา ทาง ๒๑, ๖๕, ๑๘๑
มล้าง ม้าง ทำลาย ๑๕๓
ม่วน สนุก ๖๔, ๘๔, ๑๕๒, ๑๖๖
มหากระจาย พระสังขะจาย ๑๔๑
มหาอาวาส ส. ว่า หมายถึง วัดเจดีย์หลวง ๑๖
มเหสักข์ ที่กล่าวกันว่าเป็นเจ้าใหญ่ ๒๕
ม่อน ตัวฉัน ๓, ๑๔, ๕๑, ๖๔, ๖๘, ๑๕๒, ๑๗๘, (ข)
มัคคา ทาง ๓๕ ข., ๑๔๕
มังราช พระเจ้ามังรายมหาราช ๑๕, ๔๗
มังราย พระเจ้ามังรายมหาราช ๑๕, ๔๕, ๔๘, ๑๐๒
มัว-มั่ว มึนเมา หลงรัก
มัวรส มึนเมารสรัก
ม้าง-มล้าง ทำลาย ทำให้หมดไป ๑๕๓, ๑๕๕
มาด หมาด ภาวะอึดอัด จะเปียกก็ไม่เปียก จะแห้งก็ไม่แห้ง ๕๙
ม่าน พม่า ๘๘
ม้าน เหี่ยว ๔๐, ๕๒
มาย คลาย ถอน ๑๗๒
ม่าย ชม้อยตา ๑๑๓, ๑๔๔, ๑๔๕
มาล มาลา ดอกไม้ ๓๙
มาลี โคลงวิวิธมาลี ? ส. ว่าระเบียบ (การแต่งโคลง) ๑๑๙
มาส เดือน
มาสรี มารศรี ๕๙
มิคราช ราชสีห์ ในที่นี้ สิงโต ๑๔๔
มิด มืด
มี่ มิ ๑๐๐
มื้อ วัน (อีสาน) คราว ๘, ๑๖๘
มุข ส่วนของเรือนที่ยื่นออกมาด้านหน้า ๑๐๑
มุขมาศ ส่วนของอารามที่ยื่นออกมาทำด้วยทอง ๒๒
มุนี พระสงฆ์ ในที่นี้ พระพุทธเจ้า ๑๔๓
มุนี (๒) ฤาษี ๑๔๙
เม่ แม่ ๓๖, ๑๒๐, ๑๓๓, ๑๕๐
เมฆ กำแพงเมือง ส. ว่า ใบเสมา (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๐๑)
เม็ง มอญ ๒, ๘๘
เม็ด ชื่อวันหนไทย (ดูคำอธิบายบทที่ ๒)
เม็ด น้อยนิด เช่นไปหาบ่ได้สักเหม็ด ๑๑๐
เมทนิ แผ่นดิน ๑๑๘
เมา (รัก) หลงรัก ๑๙, ๑๗๘
เมิงเป้า ปีฉลู นพศก (ดูคำอธิบายบทที่ ๑)
เมิน - เมิ้น นาน ๔๕, ๖๐, ๑๘๑
เมียง ชำเลืองมอง ๕๕, ๕๗, ๑๑๓
เมียงม่าย ชำเลือง กรีดกรายไปมา ๑๑๓, ๑๔๔
เมี้ยน หมด ๑๖๘
เมื้อ-เมือ ไป ๑๕, ๒๕. ๕๒. ๕๙, ๑๓๙, ๑๕๕
เมืองพิง เมืองบนแม่น้ำพิง หมายถึง ลำพูน ๑๕๙
แม่ง พราก รื้อ ๔๘, ๑๗๖
แม่ง (๒) ครู่หนึ่ง ๑๖๕
แม่งม้าง เริดร้าง พลัดพราก ๑๗๒, ๑๗๕
แม่น ถูก ตรงกับ ๒, ๑๖๗, ๑๖๘
แม้น แม้ ๑๑๐
โมข การรอดพ้น นิพพาน ๑๕๓
โมด มอด ตาย ๑๓๗, ๑๕๓, ๑๗๔
โมทนา การพลอยยินดี ๑๖๘
โมเรศ นกยูง ๘๑
โมลี ยอดผมจุก ๑๗๒

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ยกย้าย เดิน ไป ๘, ๘๗
ยล ดู ๑๗, ๒๒, ๓๖, ๔๒, ๔๙, ๕๕, ๖๑, ๙๒, ๙๓, ๙๗, ๑๐๔, ๑๑๒, ๑๓๔, ๑๔๐, ๑๔๗, ๑๕๙, ๑๖๒, ๑๖๓, ๑๖๔
ยลคืน มองกลับ ๕๕
ยวน ส. ว่า อ่อน ละเอียด ๔๓
ยวย ถ้า ยวาย ก้าวย่างไป ถ้า ย้วย เดินตามกันช้าๆ ๑๔๔
ยว้าย – ยว้ายแย้ม ยิ้มแย้ม ๓๕ ข., ๕๖
ยอ ยก ๑๓๓
ยอง วางบน ๑๐๙
ย่อง-หย้อง ประดับ แต่งตัว ๑๑๔
ย้อน ด้วยเหตุ ๑๖๒
ยอริยาตร ยุรยาตร ๑๓๐
ยะเยือก เยือกเยือก ๘๒
ยักขราช ท้าวกุเวร ผู้พิทักษ์ทิศเหนือ ๑๘
ยัง อยู่ มี ๑๗, ๔๐, ๔๕, ๕๑, ๖๓. ๖๗, ๑๐๒, ๑๒๒, ๑๓๖, ๑๔๔, ๑๕๑
ยัง (๒) ไปสู่ ๑๐๓
ยั้ง หยุด ๓, ๕, ๔๐, ๔๙, ๕๑, ๖๓, ๗๓, ๗๗. ๙๔, ๑๓๖
ยา รักษา ๕๘
ย่าเค้า ต้นฉบับ (ข)
ยาไสน-ยาไฉน อย่าสงสัย ๑๕๔
ย่างย้าย เดิน ๑๖๑
ยางหนุ่ม ชื่อเดิมของวัดกองทราย ๖๗
ยาย เรียงราย ๔๕, ๗๓
ยิง หญิง ๑๙, ๒๓, ๑๑๐
ยิน รู้สึก ๕๔, ๗๘, ๙๑, ๙๓, ๑๑๔, ๑๓๓
ยิน (๒) จะงอย หงอน ปักเป็นรูปครุฑ ๒๒
ยื้อ เขย่งตัวขึ้น ๑๔๔
ยุต ถ้า ยุช - คู่ ๑๖๖
ยุบล ข้อความ เรื่องราว
ยุวมาลย์ เยาวมาลย์ ๑๗๓
เยี่ย ทำ แต่เทียบกับกำสรวลศรีปราชญ์แล้ว น่าจะแปลว่า แล้ว หรือแลจึง (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๕๘)
เยียง อย่าง ๕๒, ๑๔๐
เยี่ยม โผลหน้า ดู เยือน ๕๗, ๕๘, ๖๗, ๑๔๔
เยียว เยียวยา รักษา ๑๓
เยียว (๒) หากว่า ๑๒๖
เยี้ยว เงี้ยว ไทใหญ่ ๘๘
เยียะ ทำ ๔๐, ๕๒, ๕๓, ๘๕, ๑๓๔, ๑๓๕, ๑๕๐
เยือ (สาย) ผูกวัว (ดูคำอธิบายบทที่ ๕๐)
เยื่อซ้ำ ?   ๘๒
เยื่อง เยี่ยง อย่าง ๗๖, ๑๔๗
เยื้อน เยือน (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๔๒, ๖๗)
เยื้อนย้าย เยื้องกรายเป็นขบวน ๑๐
แยง มองดู ๓๒, ๖๔, ๑๖๓
โยยิน?   ๘๒
ไย เรไร ล. ว่า เสียงใส ยืดยาว ไทเหนือว่าจักจั่น ๘๒

คำศัพท์   เลขที่โคลง
รงค์ สี ๑๕๗
รดี ความรัก ๗๑
รถ เกวียน ๙, ๒๙, ๔๓, ๕๕
รถเสน พระรถ ๑๗๔
รไทย หฤทัย ใจ (ดูคำอธิบาย ไท บทที่ ๒๙), ๓๑
รมย์-รมเยศ น่าบันเทิงใจ พึงใจ ๑๖, ๓๙, ๔๕, ๑๐๑, ๑๐๔, ๑๔๘
รวีแว่น พระอาทิต ๑๘
รสา รส ๖๗
รสาดล ชั้นบาดาล ๑๒
ร่อ ด้วย กับ ใกล้
รอด ตลอด ถึง ๑๓, ๑๙. ๒๓. ๒๗, ๔๕, ๔๙
รอนรอน ต่ำลงมาทีละน้อย ๘๐
ร้อนร้าย ร้อนเหลือเกิน ๙๘
รอย ชะรอย ๖๕, ๖๗, ๙๑, ๑๓๓, ๑๓๖
ร้อยลํ้า กว่าร้อย
รอยเสมียน รอยขีด (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๔๙)
ระนึก ระลึก ๙๑
ระบำ นางฟ้อน ทำนอง ท่ารำ (พายัพ) ๑๓๐, ๑๓๕
ระมิง ชื่อเดิมของแม่น้ำปิง ๕๘
ระวัง?  
ระวังเวียง รั้วล้อมพระเจดีย์ ๑๐๙
ระเหระหน-ระเหหน เร่ร่อนไป ซัดเซไป ๙๑, ๑๔๕, ๑๗๔
รักษ์ รักษา ๑๐๔
รัง สร้าง ๓๒
รัชนี กลางคืน ๑๑๙, ๑๕๙
รัชนีเพิง รัชนีเพลิง พระจันทร์ ๑๑๘
รัตติน ราตรี ๑๑๐
รา เราทั้งสอง เถิด ๒๖, ๔๗
ร้า เร็ว เถิด ๑๕, ๒๖, ๓๐
ร่างแต้ม เขียนจดหมาย ๑๙
ราม ร่าง (ไทใหญ่) ๒, ๓๓, ๑๗๖, ๑๗๘
ราม (๒) งาม พอดี ๔๕
ราม (๓) พระราม ๗๔
ร่าม อร่าม รุ่งโรจน์ ๑๕๗
รามาธิราช พระราม ๑๗๗
ร้าย มาก เหลือเกิน ๙๘
รำนึก ระลึก ๔๔
ริร่ำ พรรณนา
ริกข์ ต้นไม้ ๗๗
รี สร้าง (ดูคำอธิบายบทที่ ๓๒)
รึกข์ ต้นไม้ ๕๒
รุกข์ - รุกขา ต้นไม้ ๔๐, ๖๘, ๗๓, ๙๖
รุธิราช ชื่อพระเจ้าแผ่นดิน ส. ว่า กษัตริย์พม่าองค์ใดองค์หนึ่ง ๓๒
รุยราย วับๆ แวมๆ ๖๓
เร้า เร่ง ๓๙
เริม เดิม ๑๐๒
เรียง เคียง ๖ ๔
เรื้อรั้ง เรื้อรัง ๑๘๑
เรื้อง เรือง ๑๕, ๒๓, ๒๗
เรือน ส่วนของเกวียน (ดูคำอธิบายบทที่ ๓๕)
โรจ สว่าง ๗๑
โระ-โฮะ รวม ๗๐
โรทา ร้องไห้ ๔๕
โรทา (๒) ดู โอโรทา ๗๗
ไร ต้นไทร ไทรกร่าง ๗๗
ไรทงาสจันทร์   (ดูบทที่ ๑๖๑)

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ฤทธี อำนาจศักดิสิทธิ์ ๑๐๒
ฤา หรือ ๑๑, ๕๙, ๖๐, ๙๑, ๑๐๐, ๑๑๑, ๑๒๐, ๑๓๖
ฤา (๒) ลือ ๑๐๗, ๑๔๘
ฤามิมา ไยไม่มา ๔๙
ฤาริต เสียงนกร้อง ๖๒

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ลดาวัลย์ ชื่อไม้เถาดอกหอม ๑๓๑, ๑๖๑
ลมิง-ระมิง ชื่อเดิมแม่น้ำปิง ๕๘, ๑๔๙^
ลเลื่อน-ละเลิน-ละเลือน เลือนเลือน ล้อม เรียง เคลื่อนตามกันไป ๕๕, ๑๑๐, (ดูคำอธิบาย เลือน บทที่ ๑๐๑)
ลวด เลย ๔๙, ๕๔, ๗๔, ๑๐๕, ๑๔๔
ลวาด พัดผ่านไป ๖๓, ๘๖
ละบำ-ระบำ ช่างฟ้อน ๑๓๐
ละลิดเทศ?   ๑๖๕
ลัคณา ลัคนา เครื่องหมายแทนเวลาเกิด (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๒๖)
ลา จาก ๗๗
ลา (๒) โล่ ดาบ ๘๘
ลาง เอาออกหมด? ส.ว่า หล้าง ชะรอยว่า ๖๑, ๙๙, ๑๐๐, ๑๖๖
ล้าง ร้าง ๑๗๒
ลาชัง - ลาชา ข้าวตอก ๑๒๑, ๑๒๓
ลายก้อม ลายขอม ลายมือ (ข)
ล่าว เร่า (ร้อน) ๖๙, ๙๖
ล้ำ กว่า
ลำงาด เวลาเย็น ๔๑
ลิน รางน้ำไหลเอื่อยๆ ๙๕
ลิ้น ส. ว่า ช่อง หลืบ ๔๑
ลิว หลิ่ว ดู สุดตาลิว ๙๗
ลิ่ว ไกลลิบ ๙๗
ลี ตลาด ๑๔๗
ลือ หรือ ๑๔
ลือเลิง เลื่องลือมานาน ๑๔๘
ลืน กลืน ๑๔๔
ลุ ถึง ๖, ๒๐, ๒๔, ๒๙, ๖๗, ๑๓๘, ๑๕๔, ๑๗๓, ๑๗๖
ลุน หลัง ๕, ๑๗๓
ลุ่ม ใต้ ข้างล่าง ๙, ๔๓, ๑๗๓
เล็ง มอง เพ่ง ๓๖, ๔๓, ๖๐, ๘๘, ๑๓๗, ๑๖๓
เล็งดาย มองดูเปล่า ๖๐
เล้น เร้น หลบ ๗๖
เลวแล้ง แล้งมาก ๕๙
เลอ เหนือ พ้น ๒๔
เลา ชื่อไม้คล้ายอ้อ ๖๙
เล้า เล่า ๓๘
เลิง นาน เวลาต่อเนื่องกัน ไทขาวว่า เสมอ ส. ว่า สม่ำเสมอ ๔๙, ๑๔๗, ๑๔๘
เลิน ล้อม เรียง (ดู เลือน) ๑๐๑
เลิม เดิม ๑๐๒
เลิม (๒) ชื่อปลาตัวโตมากอยู่ในแม่น้ำโขง ไม่มีเกล็ด ว่ายเร็วมาก ๕๐, ๑๓๕
เลิศ ดู หอเลิศ ๑๐๑
เลือน ล้อม ไทขาวว่า ติด ๓๗, ๑๐๑
เลือน (๒) เรียง ส. ว่า ทอดกิ่งไป (ดูคำอธิบายบที่ ๑๐๑), ๕๕, ๑๖๐
แล นกแก้ว นกแขกเต้า ๖๒
แล้ แล ๑๑๕
แล้ง แห้ง ขาด ๑๑, ๔๓, ๕๓, ๘๕, ๑๕๐, ๑๕๔
แล่น วิ่ง ๑๓๕
โลเกส โลก ๑๕๘
โลม ปลอบโยนโลมเล้า ๔๗
โลม (๒) ขน ลูบ ๗๙
ไล้ ลูบไล้ พัดผ่าน ๕๔

คำศัพท์   เลขที่โคลง
วนิดา หญิงสาว ๕๖, ๑๑๔, ๑๒๓, ๑๓๘, ๑๖๐, ๑๗๒
วรรค-วักษณ์ ทรวง อก ๗. ๔๙
วอน กังวาน ๘๐
วอน (๒) ขอร้อง ๑๔๕, ๑๕๘
วัก-วักข์-วักษณ์ ทรวงอก ๗, ๔๙, ๙๒, ๙๓, ๑๔๓
วังวุน วังวน ที่น้ำลึกไหลวน ๕๓
วัด - วัตร ความประพฤติ การจำศีล ๑๑๐, ๑๒๙
วัน ป่า ๖๙
วันค่ำ วันยังค่ำ ๑๑๐, ๑๒๙
วัลภี เมีย ๙๒
วาง หว่าง ๗, ๓๓
วาง (๒) สละ ๑๒๙
ว้าง อ้างว้าง ๑๔๐
วาดา-วาตะ ลม ๓๔
วาเยส-วายุ ลม ๓๔
วาส ที่อยู่ ๒๔
วิ่งหว้าย ว่ายน้ำ (พายัพ) ๕๐
วิภาดา-วิภาต เวลาเช้าตรู่ ๑๑๐, ๑๖๗
วิริยา ความเพียร ๖๕
วิวรณ์อรรถ การแสดงข้อความ
วิวเร ตัดจาก วิวรณ์อรรถ
วีวาด แกว่งกวาด ส่องทั่วไป ๑๕๙
วิวาหา วิวาห การแต่งงาน ๑๖๙
เวทยาน ยานอันเกิดจากเวท ๑๐๓
เวน มอบให้ ๑๒๓, ๑๓๒, ๑๔๓, ๑๖๒
เววน วุ่นวาย ปั่นป่วน ๑๔๐
เวหาส ท้องฟ้า ๔๓
เวฬี ไม้ไผ่ (ดูคำอธิบายบทที่ ๓๙), ๙๕
เวียง เมือง ๒๔
แวด ล้อม ๑๐๙, ๑๔๒, ๑๕๕
แวน มาก (ดูคำอธิบายบทที่ ๙๙), ๑๗๕
แว่น-แวน มาก ๖๙
แว่น กระจก หมายถึง ตัวนาง ๑๓๘, ๑๓๙, ๑๔๓, ๑๗๒

คำศัพท์   เลขที่โคลง
ศรี ต้นโพธิ์ ๑๖๕
ศรีเกิด ชื่อวัด ๑๒
ศรีคุตต์ ตรงกับ จิตรคุปต์ เทวดาผู้จดความดีความชอบของมนุษย์ ๑๒๗
ศรีทิพนาย หมายถึง นางศรีทิพ ชื่อคู่รักของผู้แต่ง ๑๕
ศรีมหาทวาร ชื่อประตูเมือง ๒๗
ศรีเสถียร มีสิริดำรงอยู่อย่างมั่นคง ๒๙
ศศี-สสี พระจันทร์ ๑๑๒
ศักดิ์ศาสตร์ ดู สักสาด ๑๐๒
ศุภสาร ถ้อยคำอันไพเราะ ๓, ๑๐๕
เศร้า เลว (ข)

คำศัพท์   เลขที่โคลง
สกัน สกรรจ์ ฉกรรจ์ ๘๘
สง ตัดจากประสงค์ ๒๓
ส่ง ส่อง ๔๑, ๑๖๖
ส้ง ไม้ไผ่ชนิดหนึ่ง ๖๓
สงน-ฉงน ใช้คู่กับ ฉงาย แปลว่า ไกล ๔, ๑๔๖
สงวน ส. ว่า สนุก ๑๒๐
สงสาร การเวียนว่ายตายเกิด เวรกรรม ๔, ๑๕๓
สงาย -ฉงาย ไกล
สด ทะลุออก พรวดพราดออกมา ๔๑
สทธการ โชตการ สว่าง ๑๖๕
สนธยา เวลาพลบค่ำ ๘๕
สนาน ชำนาญ (ข)
สนาม ส. ว่า สนทนา ศูนย์กลาง ๕๖
สนำ ฉนำ ปี
สนุกสนัน สนุกสนาน ๑๑๓, ๑๑๘
สบานงา กระดังงา ๓๘
สม เหมาะ ควร ส. ว่า เสมอ ๑๐๕
สม (๒) ร่วม ๖๐, ๘๖, ๑๐๓, ๑๑๓, ๑๒๘, ๑๓๓
ส้มสุก อโศก (ดูคำอธิบายบทที่ ๔๐), ๘๙
สมเสพ ส. ว่า ความประพฤติ ปฏิบัติ ๑๒๘
สมาจาร การปฏิบัติ น่าจะเป็น สมาบัติญาณ ๑๐๓
สมุทรโฆษ ชื่อตัวพระในชาดก ๑๗๖
สยบ ฟุบลง ๓๑
สยมภู หมายถึง พระพุทธรูป ๔๕
สรวง สวรรค์ ๖๗
สรรเพ็ชญ์ หมายถึง พระพุทธเจ้า
สร้อย ดอกไม้ ๓๘, ๔๐
สระ ชำระ สละ ๑๒๙
สระไน ปี่ไฉน ๑๓๔
สรี ความสว่างไสว ๑๕๗
สสา แต่ง งาม ๕๗, ๑๓๗
สสา (๒) หมาก ๓๘
สลาย แต่ง ๒, ๕๗, ๑๓๔
สลาย (๒) แตก ทำลาย ๔๑, ๗๙, ๑๐๐, ๑๑๖, ๑๓๒
สลายเกศ แซมผม แต่งผม ๓๘, ๓๙
สสายสลับ ส. ว่า หลายชั้นหลายเชิง ๑๓๔
สลายสลาย ส. ว่า เสียงลมพัดไผ่เสียดสีกัน ๖๓
สลิดเทศ ดอกขจร ๑๖๕
สลุ้ม สลัว แสงมัว พลบค่ำ ๑๔๗
สลู ฉลู
สวด นูน ๑๔๑
ส้วย ช่วย ๑๓๓
สวัสดา สวัสดี ความดี ความเจริญรุ่งเรือง หมายถึง ศาสดา คือพระพุทธเจ้า ๒๓
สว่าง สร่าง ๔๑, ๙๙
สวาย มะม่วง ๑๑๖
สวิง สวิงสวาย ใจหวิว กระวนกระวาย ๑๙
สสา กระต่าย ๑๑๒
สสี พระจันทร์ ๑๑๒
สเสิน สรรเสริญ ๗๘
สห ร่วมกัน ๑๖๖
สอยวอย งาม (ลาว) ๑๔๓
สักชาติ แม้แต่ชาติเดียว ๑๗๐
สักขี พยาน ๑๑๖, ๑๒๔
สักสวาด สักสาด เทียบกับบทที่ ๒๕ น่าจะตัดมาจาก มเหสักข์สาธย (ดูคำอธิบายบทที่ ๙๕), ๑๐๒, ๑๐๓
สัง อะไร ๔๘, ๑๗๐
สังขา คิด หอยสังข์ ๑๐๒
สังฆา พระสงฆ์
สังมิ ทำไมไม่ ถ้าหาก (เทียบ ไทอาหม สังบ่ – ถ้าหาก) ๙๕, ๑๒๒
สัตตชน คนดีงาม
สัน-ฉัน เช่นเดยวกับ ๙, ๗๔, ๙๒, ๙๓, ๑๒๑, ๑๕๐, ๑๖๖
สัพพัญญู พระพุทธเจ้า ผู้รู้ทั่ว ๑๒๔
สา ไหว้ ตัดจาก สาธุ ๑๐, ๔๗
สา (๒) หาก ๒๐, ๕๖, ๙๐, ๑๑๓, ๑๗๓, ๑๗๖
สากล ทั่วไป ทั้งหมด ๑๔๘
สาขา กิ่ง ก้าน ๖๙
สาง ทำให้หายยุ่ง แยกออก ๗๐
สาฏ ผ้า ๑๖๑
สาณี ไหม ม่าน ฉาก มู่ลี่ ๓๕
สาตร อาวุธ ๑๓๖
สาธยะ เทวดา ๒๕
สามแผ่นผืน สามโลก ๒๐
ส้าย ใช้ ชำระให้สิ้น (ดูบทที่ ๑๗๗)
สายหนัง โบราณใช้สายหนังไต่แทนลวด ๑๓๕
สายัณห์ เวลาเย็น ๑๕๘
สายา-ฉายา ร่มไม้ ๖๓
สาริกา นกขุนทอง ๖๒
สารี นกขุนทอง ๖๒, ๘๒
สาริรัง สรีระหรือสาริกธาตุ รังนก? ๔๘
สาริรัง (๒) สรีระ ร่างกาย ๑๓๒
สาโรช สาร + โอชะ ข้อความอันไพเราะ
สาลัย-สาลย มีความอาลัย ๑๑๔
สาลี ข้าว ๑๒๔, ๑๒๙, ๑๕๔
สาลี (๒) ถ้าสาลิกา นกประเภทนกเอี้ยง ๖๒
สาไลย-สาลย มีความอาลัย ๑๑๓
สาวกา สาวก พระสงฆ์
ส่ำ หมู่ ๑๘, ๔๔, ๘๑, ๙๗, ๑๐๕
ส่ำ (๒) ทุก ๑๖๓
สำบุญ สมบุญ ๖๐, ๑๗๗
สำมัชฌาญ น่าจะเป็น สมาบัติญาณ ๑๐๓
สิงคี ทอง สิ่งที่สีเหลืองเหมือนขมิ้น ๑๐๖
สิงห์สอง สิงห์คู่ ๑๑
สินธุ์ น้ำ ๗๖
สิเนห์ เสน่หา ๔๖, ๗๘, ๑๑๔, ๑๑๕, ๑๗๐
สิปป์ ศิลปะ ๑๓๖
สิมพลี ต้นงิ้ว ๖๑. ๖๙, ๑๗๒
สิรสา ศีรษะ
สิหิงค์ พระพุทธรูปองค์สำคัญของไทย ๑๐
สีดา นางสีดา ๑๗๗
สี่มุข จตุรมุข หอคอยสร้างเป็นจตุรมุข ๑๐๑
สุญาราม อารามที่ว่างเปล่าไม่มีคน วัดร้างแห่งหนึ่ง ๘๘
สุดตาลิว สุดสายตา ๙๗
สุดพิสัย สุดสายตา ๙๗
สุทธน พระสุธน ๑๗๕
สุพรรณมาลย์ ดอกไม้ทอง ๑๑๗
สุมสุก อโศก (ดูคำอธิบายบทที่ ๔๐)
สุราลัย สวรรค์ ๑๕
สุรินท พระอาทิตย์ ๕๘
สุริย-สุย พระอาทิตย์ ๔๑, ๔๙
สุริย-สุย (๒) (หรือ ฝนหยิมๆ) ๕๘, ๖๓, ๘๐, ๙๖, ๑๕๗
สู่ อยู่ร่วมกัน ๑๓๓
สู่ (๒) ชู่ ทุก ๖๔
สู้ พอใจ (พายัพ) ๑๐๐
สู้ (๒) ยอม ยินดี ๑๓๓
สูร พระอาทิตย์ ๔๑. ๖๓. ๘๐, ๑๕๗
เสก เฉก เช่น ๙๒
เสฏฐา ชื่อวัดร้าง ๑๙
เสน แดง ๑๙, ๓๘
เส้นสารีรัง เส้นขน ๑๓๒
เสนี ทหาร ๑๓๖
เสบย สบาย ๑๔๐
เสพ บริโภค ๑๕, ๖๑, ๑๐๓, ๑๖๖
เสมียน เขียน (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๔๙)
เสร็จ สำเร็จ ๔๖, ๑๖๗
เสลย เฉลย เล่า ๑๓๐, ๑๓๔
เสวียง บ่า สไบเฉียง (ดูคำอธิบายบทที่ ๕๗)
เส่า หอบ ถ้า เซา พักชั่วคราว ๒๙
เสิก ศึก ๒๔, ๓๒, ๑๐๑, ๑๗๗
เสีย เสียดาย เสียท่า ๑๖๖
เสี้ยง สิ้น ๖, ๙๖, ๙๙, ๑๐๕, ๑๐๖
เสี้ยงศุภสาร เสี่ยงสาร ๑๐๖
เสียมผู้ สยมภู หมายถึง พระพุทธเจ้า ๔๕
แสง สี ๑๖๓
แสร้ง ตั้งใจ ๑๙, ๕๗, ๑๖๗
แสลง แสยง ๒๔, ๓๒, ๑๐๑
แสวแสว เฉี่ยว โฉบ ส.ว่า เสียงไม้พายกระทบน้ำ ๗๖
แสว่ สลักไม้ (พายัพ - แซ่) ส. ว่า สอย ปักร้อย (ดูคำอธิบายบทที่ ๓๕)
โสธิการ โชตการ (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๕๙)
โสพิศ-โสภิต งาม ๖๔, ๑๐๗, ๑๖๓
ไสยา-ไสยาสน์ นอน ๑๒๐, ๑๔๒, ๑๖๗

คำศัพท์   เลขที่โคลง
หดชล รดน้ำ ๙๕
หทยัง หทัย ใจ
หน่วย ลูก ๓๗
หน้อ หนอ ๑๖๖
หม้อม หมอง ใช้คู่กับ หม่น ๕๙, ๑๕๖
หมั้น แท้จริง ๑๑๖, ๑๕๔
หม้า งาม สูง (ลาว) เป็นคำวิเศษณ์ประกอบ ใหม่ ใหญ่ ยักษ์ ๒๔, ๓๒, ๙๘, ๑๒๔, ๑๓๙, ๑๕๖
หมาด ภาวะอึดอัด จะเปียกก็ไม่เปียก จะแห้งก็ไม่แห้ง ๕๙, ๑๓๙, ๑๕๖
หม้าย ไร้คู่ ๙๘
หมายเหมียดหมั้น จดไว้เป็นหลักฐาน ๑๑๖
หย้อ ย่อ ย้อนคืน (ดูบทที่ ๑๖๖)
หย้อง งาม แต่ง ประดับ ๓๕ ก., ๑๑๔, ๑๔๓
หยั่น - หยั้น ใช้คู่กับ หย้อง งาม แต่ง ประดับ ๑๑๔
หย่าม ย่ามใจ (ดูบทที่ ๑๖๖)
หร่าม อร้าม ๘๙
หริภุญช์ - หริภุญชัย ชื่อเดิมของเมืองลำพูน ๓, ๘, ๑๘๐ , ๑๘๑
หฤทเยศ ใจ ๓๖, ๑๓๒
หล้ม ล่ม ๑๑๘
หลวง ใหญ่ ๑๓, ๔๕
หลอ เหลือ ๘๑, ๑๑๓, ๑๑๔
หล่อ ใกล้ (ลาว) ๗, ๗๖
หล่อ (๒) ร่องน้ำที่ตกจากชายคา (อีสาน) ปรี่เข้าไป (พายัพ) ๙๕
หลองแหลง โคลน? ประปราย หล้อง ที่ลุ่ม แอ่ง แหลง แหล่ง อ. ว่า แหลง เป็นชื่อวัด ๖๔
หลอน หาก แม้ว่า บังเอิญ ๑๒๖
หลอน (๒) หวัง (ไทขาว) ๑๓๘
หลาก หลาย ประหลาด ๓๗, ๓๙, ๗๖, ๑๓๐
หลายเช่นท้าว หลายชั่วกษัตริย์ ๔๕
หวาน หว่าน? ๑๗๔
หว่านหว้าย ว่าย ๗๕
หว่านไหว้ ไหว้ ๑๓, ๑๑๕, ๑๖๙, ๑๗๑
ห้อ ด้วย (ดูคำอธิบายบทที่ ๑๖๕)
ห้องใต้ โลกข้างล่าง ๑๒
หอด เหนื่อย อดอยาก ไทขาวว่า ขาดข้าวน้ำ ๙๗
หอดหิว คิดถึงมาก หิวมาก ๙๗
หอมังราช หอพระเจ้ามังรายมหาราช ๑๔
ห้อยหฤทัย ไทขาว แปล ห้อยใจ ว่า ติดตรึงใจ ๒๙
หอเลิศ หอคอย ๒๔, ๑๐๑
หัทเยศ หทัย ใจ ๓๖, ๑๓๒
หัน เห็น ๗๔, ๙๑, ๑๑๒, ๑๕๐
หัน (๒) หั้น ที่นั้น ๕๐
หั้น นั้น ๒๐, ๓๑, ๕๐, ๕๑ฒ ๕๓, ๖๔, ๗๑, ๗๓, ๙๔, ๙๕, ๑๑๓
หับ ปิด ๓๕ ก.
หัวฝาย หัวเขื่อนที่กั้นน้ำ ชื่อวัด ๗๓
หาหา คำอัญเชิญ ๑๘
หื้อ ให้ ๔, ๔๖, ๔๘, ๗๖, ๑๐๓, ๑๒๕, ๑๒๖, ๑๔๐, ๑๔๖
หุ่งเห็น เห็นถนัด (อีสาน-ฮุ่ง) ส. ว่า ห่อนเห็น ๑๙
หุรัง – หุรํ – หุรัม เบื้องหน้า ภพหน้า ๒๘
เหน้า สร้อยคำของ หนุ่ม น้อง เป็นต้น ๔๕
เหมิ้น – เมิน นาน ๑๘๑
เหมียด เก็บงำไว้ ๑๑๖, ๑๒๗
เหย ระเหย ๔๑
เห้ย เอย ๑๓๖
เหยี้ยม เยี่ยม (ดูคำอธิบายบที่ ๕๗), ๕๗, ๕๘, ๖๗
เหรา สัตว์จำพวกจระเข้ (ดูคำอธิบายบทที่ ๒๔)
เหล้น เล่น ๕๖, ๗๖, ๘๖, ๑๓๐, ๑๘๐
เหลือ กว่า ๗๓
เหลือหลาย มากมาย ๖๓
แห้ม แห้ง เกรียม (ดูคำอธิบายบทที่ ๖๐), ๑๔๕
ไห้ ร้องไห้ ๑๕๖
ไหลเหลือบ แลไปมา เลื่อนไหลไป ๓๕ ข.

#VALUE!

คำศัพท์   เลขที่โคลง
อด ทน ๙๙
อติเร ตัดมาจาก อติเรก ยิ่งใหญ่ ๑๖๗
อนุโม ตัดมาจาก อนุโมทนา ๑๑๑
อภโศก ส. ว่า โศกทั้งสอง ทุกข์ใหญ่หลวงเท่าฟ้า ๙๙
อภโอก โอบอก ? ๘๖
อมรกต หมายถึง พระแก้วมรกต ๑๖
อมเรศ อมร เทวดา ๑๘
อร นางงาม ๗๙, ๘๖
อรพิน ดอกบัว ๗๘
อรพิน (๒) หมายถึง ตัวนาง ๘๕
อรรณพ ห้วงน้ำ ๔๙
อ่วง ห่วง ๙๘, ๑๓๗, ๑๓๙, ๑๕๖
อวร หมายถึง ตัวนาง ๗, ๒๐, ๒๗, ๓๘, ๔๐, ๔๔, ๕๖, ๖๐, ๗๓, ๘๖, ๙๐, ๙๓, ๑๑๓, ๑๒๐, ๑๒๑, ๑๒๘, ๑๓๗, ๑๖๓, ๑๗๑
อว่าย บ่ายหน้า ๖๖
อโศก ต้นไม้ดอกชนิดหนึ่ง ๔๐
อห่อย อร่อย น่าชื่นชม ทางอีสานแปลว่า ผุดผ่อง ไม่มีตำหนิ ๗๘, ๑๖๑
ออน หมายถึง ตัวนาง ๗๙, ๑๐๓, ๑๕๘, ๑๗๘
อ่อน หมายถึง ตัวนาง อิดโรย ๔๐, ๕๖, ๖๐, ๗๒, ๘๖, ๙๐, ๙๖, ๑๑๓, ๑๕๘, ๑๗๘
อ้อน หมายถึง ตัวนาง ๙๖
อ้อม ล้อม ๖๙
อ้อย ให้คู่กับ อาบ ๕๐
อ้อย (๒) ให้คู่กับ อ่าน ๑๑๙
อะไร-อะไรย พระศรีอาริยเมตไตรย (ดูบทที่ ๖), ๑๕๓
อักเขบ อักเสบ ๗๔
อัคคชา ตัดมาจาก อัคคชายา เมีย ๑๒๗
อัครชาเยศ มเหสี ๔๗
อั่ง คั่ง (อีสาน) ๑๓๗, ๑๕๖
อังเกิน คับแค้นเหลือเกิน (ดูคำอธิบายบทที่ ๕๓) ๕๔
อังเชิญ อัญเชิญ ๑๔, ๔๗
อัฐ หมายถึง ศีลแปด ๑๒๙
อัฐิ กระดูก ๑๖๙
อั้น นั้น ๔๔, ๑๕๑
อัปสร นางฟ้า ๕, ๗๘
อัมพร-อัมพเร ท้องฟ้า ๑๐๓, ๑๐๖
อัส ม้า ๒๙
อัสดง พระอาทิตย์ตก ๘๐, ๑๕๙
อัสดารส พระอัฏฐารส พระยืน ๑๗
อัสสยุชมาส อัศวยุช เดือนสิบเอ็ด
อ้าง ถือเอา ๑๔๐, ๑๔๑
อาชญา ในที่นี่แสดงความเป็นเจ้านาย ๑๘๐
อาด งาม (อีสาน) ใหญ่ (ล้านนา) ๔๖, ๕๗, ๑๓๘
อาดุร ทนทุกข์ ๕๓, ๑๓๗, ๑๘๐
อาตม์ ตนเอง ๑๓๘
อาทวา เปล่าเปลี่ยว ระทุมทุกข์ ๑๔๕
อาทิ ต้น ข้อต้น ๔๖
อ่าน นับ ๑๕๔
อานาศาสตร์?   ๑๖๑
อาภา แสง รูปโฉม ๙๘
อารักษ์ ปกปักรักษา ๑๔
อารักษ์ (๒) เทวดาผู้พิทักษ์ ๑๕, ๔๗
อาราธน์ นิมนต์ ๑๕
อาไรย พระศรีอาริยเมตไตรย (ดูคำอธิบายบทที่ ๖), ๑๕๓
อาวา อาวาส ๑๒
อาส อาจ ปราการ ๒๔
อาสอร-อาสูร เอ็นดู สงสาร (ข)
อาสาศ น่าจะเป็น อาศาสน์
อ่ำ ไม่ (ไทใหญ่) ๗๔, ๑๑๒, ๑๓๘, ๑๕๐
อำรุง บำรุง ๑๑, ๒๒, ๔๖, ๑๐๔, ๑๕๙, ๑๖๐, ๑๖๘
อิฏฐาผล ผลอันเป็นที่พึงพอใจ ๑๒๖
อิฏฐารมณ์ ความรู้สึกอันน่าพึงพอใจ ๑๒๙
อิ่นดู สงสาร ๘๐, ๙๖, ๑๒๐
อิริยา ตัดจาก อิริยาบถ คือ ยืน เดิน นั่ง นอน ๖๕, ๑๔๒
อืออืด เสียงไม้ขัดสีกัน ๙๐
อือแอ้ว เสียงเกวียนดังออดแอด ๔๔
อุด ตัดจาก อุตสาหะ? ๘๕
อุด-อูด ร้อน (ลาว) ๙๔
อุดสา ชื่อตัวเอกในเรื่องโบราณ ๘๔, ๑๑๙
อุตดม สูงสุด ๑๓๖
อุตรา อุดร ทิศเหนือ ๑๘
อุเทศ การชี้แจง การแสดง การสวด ๑๑๗
อุโบสถ อุโบสถศีล การรักษาศีลแปด ๑๒๘
อุปแปน-อุปแป้น เป็นชื่อวัด ร้างไปแล้ว ๑๓
อุปพาน น่าจะเป็น อุฬาร-ยิ่งใหญ่ ๑๒๒
อุพารักษ์ น่าจะเป็น อุฬารักษ์ (ดูคำอธิบาย คำว่า อุฬาร ในบทที่ ๑๖)
อุ่ม เอามือคลุม อุ้ม? ๕๙
อุมโอด เสียงรถพระอาทิตย์? ส. ว่า อบอ้าว ๙๔
อุมาศรี พระอุมา ๓๗
อุยยาน อุทยาน สวน ๓๗
อุรุ กว้าง มาก เลิศ ๘๕
อุสุภา วัวผู้ ๓๔
อุฬาร ยิ่งใหญ่ ๑๖
อุษา ชื่อตัวนางในชาดก ๑๗๕
เอง นั่นเอง ๒๘
เอง (๒) เฉพาะตน คนเดียว ๑๒๘, ๑๓๘
เองเดียว คนเดียว ๔๒
เอ้ย เอย ๑๒๐, ๑๕๔
เอารส โอรส ลูก ๑๕๙
เอื้อม เรียง เทียม (ลาว) ใกล้ ๑๘, ๓๔
แอก ล้านนา เรียกว่า คานคอ ๓๕
แอว เอว ๕๗, ๑๓๑
แอ่ว เที่ยว ๑๔๐
โอย โอ้ ๙๖, ๑๑๒
โอโรทา นางสนม ห้องพระมเหสี ๔๕

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ