สุบิน ก กา

๑. พระสุบิน ก กา สมุดไทยเลขที่ ๒๐๙ ↩

๒. ต้นฉบับใช้ว่า “เบาะมิเพรงมโนเนา” ↩

๓. สำมะยา หมายถึง สมัย ↩

๔. ตาคืออัคคี ↩

๕. ประจา = ปัจจา (ศัตรู) ↩

๖. พารา คือ เมือง ↩

๗. ภาเหระ น่าจะมาจากคำว่า “พาเหียร” (พาหิร) แปลว่า ภายนอก ↩

๘. สมุดไทยเลขที่ ๒๒๕ ว่า “ผีกาผีกำ บูชาเช้าค่ำ รำไหว้รำฃ” ↩

๙. จำเนียรแต่อยู่ ↩

๑๐. ข้อความตอนนี่คัดลอกจาก สมุดไทยเลขที่ ๒๒๕ เนื่องจากฉบับของนายมีลบเลือนมาก ดังนี้

“๏ พระไตรสะระณา อยู่เกล้าเกษา บอได้จะทำ
ไว้อยู่ในใจ ไม่ไหว้ไม่ยำ ภิขูผู้จำ สีลาธิไกร (ต้นฉบับลบเลือน)” ↩

๑๑. วะถา = วัตถา ↩

๑๒. บุริสา = ปุริสา คือ ผู้ชาย ↩

๑๓. สุปิณะ = สุบิน ↩

๑๔. วนาลี คือ ป่า ↩

๑๕. สมประดี ↩

๑๖. มณีจินดา ↩

๑๗. ไฉยา คือ ฉายา สรรพนามแทนผู้หญิง ↩

๑๘. สมุดไทยเลขที่ ๒๒๒ และ ๒๒๕ ว่า

“๏ จิดามะณี พระมะหาฤๅษีร ใส่มืออรไทย์
ชี้ที่มรคา สีกาคลาไคล ไม่ใกล้ไม่ไกล จะลุเคหา” ↩

๑๙. สมุดไทยเลขที่ ๒๒๒ และ ๒๒๕ ว่า

“๏ เจ้าได้มะณี ยอมือชุลี ไหว้พระสิธา
อำลาฤๅษีร ในใจปรีดา มาสู่เคหา เพลาราตรี” ↩

๒๐. พระสุริย์ศรี ↩

๒๑. อะชาไส = อัชฌาสัย, ละคะนา = ลัคนา ↩

๒๒. สมุดไทยเลขที่ ๒๒๒ และ ๒๒๕ ว่า

“๏ ว่าดูราเจ้า แม่อย่าได้เศร้า ทุขาบมี
จะมีปรีดา มะหาศุขี แม่นี้จะมี กูมาระโสภา” ↩

๒๓. คะภา = ครรภา หมายถึง ครรภ์ ↩

๒๔. สมุดไทยเลขที่ ๒๒๒, ๒๒๕ และ ๒๒๖ ว่า

“๏ เจ้าไหว้เจ้าลา ผู้เฒ่าเมธา ผู้รู้พาที
เข้าไปในเหย้า ไปหาสามี เล่าข้อคะดี ที่ในเคหา” ↩

๒๕. เนสา = เนสาท หมายถึง นายพราน ↩

๒๖. อุธอระไฉยา = อุทรฉายา ↩

๒๗. กรรมมัชวาต = ลมเบ่ง ↩

๒๘. จะลาจะละ หมายถึง จลาจล ↩

๒๙. สมุดไทยเลขที่ ๒๒๒ และ ๒๒๕ ว่า

“๏ คะภาเทวี ได้แต่ราตรี สุปินะเพลา
อยู่จำเนระไป ได้ทะศะมาสา กะมะชะวาตา รำพาให้ไหว” ↩

๓๐. สมุดไทยเลขที่ ๒๒๒ และ ๒๒๕ ว่า

“๏ หมู่ญาติกา มาสู่เคหา ดูเอาใจใส่
พี่ป้าย่าปู่ มาอยู่ไสว รู้อะไรทำไป ไหว้เจ้าไหว้ผี” ↩

๓๑. อเนกคณนา ↩

๓๒. อุปภัมภ์ค้ำชู ↩

๓๓. เท่าทุลี = เถ้าธุลี ↩

๓๔. นิทรา ↩

๓๕. ชื่อ ↩

๓๖. นิริยบาลฆ่าตี ↩

๓๗. ปลาร้า ↩

๓๘. ประสีประสา ↩

๓๙. สุสาน ↩

๔๐. ไปป่าช้าไปเผา ↩

๔๑. ผลนานา ↩

๔๒. จำพระวะษา = จำพรรษา ↩

๔๓. กุฏิอาศัย ↩

๔๔. เมตตา ↩

๔๕. อนุญาต ↩

๔๖. ศึกษา ↩

๔๗. มฤคามฤคี ↩

๔๘. ทาไส (ทาส) ↩

๔๙. อิฉา = อิจฉา ↩

๕๐. คำประพันธ์บทที่ ๑๕๘-๑๖๓ เป็นความเห็นของผู้แต่ง ↩

๕๑. อุปะชา = อุปัชฌาย์ ↩

๕๒. กุศลา, กุศล ↩

๕๓. นาระกา, นาระกี (นรกา, นรกี) คือ นรก ↩

๕๔. บรรพชา ↩

๕๕. ปัจฉา = หลัง ↩

๕๖. ย่ำ = ซ้ำๆ, ช่ำ = ช่ำชอง ↩

๕๗. คัมภีร์พระธรรม ↩

๕๘. อักขระ ↩

๕๙. พระไตรธรรมา ↩

๖๐. อรรถกถาฎีกา ↩

๖๑. โคจร ↩

๖๒. เสทา แผลงมาจาก เสโท = เหงื่อ ↩

๖๓. นิทรา ↩

๖๔. เทวทูต ↩

๖๕. รุกขา ↩

๖๖. อัฐมี = แรมแปดค่ำ ↩

๖๗. ยมราช (พญายม) ↩

๖๘. มิจฉา เอกสารเลขที่ ๒๒๕ ว่า มะฤตะยู ↩

๖๙. โอวาท ↩

๗๐. ชีวีบีทา ↩

๗๑. สัตตาอาศัยปฐพี ↩

๗๒. มรชีวี ↩

๗๓. อนาจารกรรม ↩

๗๔. อริยสมณะ ↩

๗๕. ประหารกรรม ↩

๗๖. ธรรมาธิ (ธรรม + อาทิ) ↩

๗๗. บริขาร ↩

๗๘. ทุราจารกรรม ↩

๗๙. สาธร ↩

๘๐. สรณาคมน์ ↩

๘๑. ยาจก ↩

๘๒. สัตตา ↩

๘๓. ทุคตะ (เข็ญใจ) ↩

๘๔. บรรพชา ↩

๘๕. จตุทัสสี คือวันขึ้น ๑๔ ค่ำ ↩

๘๖. บัณรสา = บัณณรส คือวันขึ้น ๑๕ ค่ำ ↩

๘๗. สัตตาศรัทธา ↩

๘๘. ตราใส่สุวรรณบัตร ↩

๘๙. ยมราช ↩

๙๐. นคร ↩

๙๑. ยม, พญายม ↩

๙๒. นิริยบาล ↩

๙๓. เมตตา ↩

๙๔. โลกุตตมาจารย์ หมายถึง พระพุทธเจ้า ↩

๙๕. ใจธรรม์ ↩

๙๖. กาพย์สารวิลาสินี ↩

๙๗. ปีศาจ ↩

๙๘. อาจารกรรม ↩

๙๙. บรรพชา ↩

๑๐๐. อุปถัมภ์ ↩

๑๐๑. มัจจุราช ↩

๑๐๒. ธิร, ธีรา คือ นักปราชญ์ ↩

๑๐๓. กาสา คือ ผ้าขาวชนิดหนึ่ง ↩

๑๐๔. ป่าว ↩

๑๐๕. น้ำมะพร้าว (นาฬิเก = มะพร้าว) ↩

๑๐๖. พิธี ↩

๑๐๗. บริขาร ↩

๑๐๘. โบสถ์ ↩

๑๐๙. กรรมัฏฐาน ↩

๑๑๐. สำมุตา คือ สมมุติ ↩

๑๑๑. ญัตติจตุตถกรรม ↩

๑๑๒. สมณเพศ ↩

๑๑๓. อนุสาส์น ↩

๑๑๔. อัชฌา ↩

๑๑๕. อุทิศ ↩

๑๑๖. เวชยันตวิมาน ↩

๑๑๗. ยถา, ยศถา ↩

๑๑๘. มหาศิวาลัย ↩

๑๑๙. อุปรมัย ↩

๑๒๐. ศึกษา ↩

๑๒๑. ญาติ ↩

๑๒๒. คัมภีร์วุตโตทัย ↩