คำนำ
วรรณคดีเป็นมรดกวัฒนธรรมของชาติที่บรรพชนสร้างสรรค์และคัดลอกสืบต่อกันมา นับเป็นขุมสรรพโบราณวิทยาอันทรงคุณค่าของไทย การศึกษาวรรณคดีนับเป็นการเรียนรู้วิชา ภูมิปัญญาของบรรพบุรุษ ทั้งเป็นการอนุรักษ์มรดกไทย สืบทอดองค์ความรู้สำคัญ กรมศิลปากรตระหนักในคุณค่าของวรรณคดี จึงสนับสนุนให้ดำเนินการพิมพ์เผยแพร่วรรณคดีสำคัญของชาติสืบเนื่องมาตลอด
เรื่อง สุบิน ก กา และ ศรีสวัสดิ์วัด นี้ กรมศิลปากรยังไม่เคยพิมพ์เผยแพร่มาก่อน เรื่อง สุบิน ก กา เป็นหนังสือแบบเรียน ใช้เป็นบทหัดอ่านแม่ ก กา สันนิษฐานว่านายมี (หมื่นพรหมสมพัตสร) แต่งเพิ่มเติมจากเรื่องสุบิน ก กา ที่โบราณาจารย์แต่งไว้ก่อนหน้า โครงเรื่องสุบิน ก กา นำมาจากนิทานโบราณเรื่องสุบินกุมาร ซึ่งมีผู้นำมาแต่งเป็นกลอนสวด เป็นที่รู้จักแพร่หลายมาตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลายและรัตนโกสินทร์ตอนต้น หนังสือแบบเรียนสมัยโบราณมักนำนิทานมาแต่งเพื่อช่วยให้เด็กหรือผู้เล่าเรียนจดจำได้ง่าย ดังปรากฏแบบเรียนไทยสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นหลายเรื่อง เช่น เรื่องเสือโค ก กา นำโครงเรื่องมาจาก เสือโค หรือ พหลวิชัยคาวี เป็นต้น
ศรีสวัสดิ์วัด เป็นหนังสือสอนจริยปฏิบัติของศิษย์วัด เนื่องจากสมัยโบราณวัดเป็นศูนย์กลางการศึกษาของสังคมไทย ชาวบ้านจะนำลูกหลานมาฝากเป็นศิษย์วัดให้เรียนหนังสือ โดยมีพระเป็นผู้ดูแลสั่งสอนสาระของเรื่องศรีสวัสดิ์วัด ว่าด้วยหน้าที่ของสามเณรและเด็กวัดที่ควรปฏิบัติต่อพระสงฆ์และตนเอง บางตอนยกนิทานจากธรรมบทมาแสดงประกอบ สันนิษฐานว่านายมี (หมื่นพรหมสมพัตสร) แต่งขึ้นราวรัชกาลที่ ๓ สุบิน ก กา และศรีสวัสดิ์วัดเป็นแบบเรียนไทยที่ได้รับความนิยมแพร่หลาย ทั้งเป็นตำราจริยปฏิบัติในระบบการศึกษาไทยดังเดิม นับว่าเป็นหนังสือที่มีคุณค่า ควรได้รับการเผยแพร่และจัดพิมพ์เพื่อรักษาต้นฉบับไว้
กรมศิลปากรเล็งเห็นความสำคัญดังกล่าว จึงมอบหมายให้นางสาวสุธีรา สัตยพันธ์ นักอักษรศาสตร์ชำนาญการ กลุ่มภาษาและวรรณกรรม ตรวจสอบชำระเรื่อง สุบิน ก กา และ ศรีสวัสดิ์วัด เพื่อจัดพิมพ์เผยแพร่ และขอให้นายบุญเตือน ศรีวรพจน์ ผู้เชี่ยวชาญด้านอักษรศาสตร์ (ภาษาและวรรณกรรม) เป็นผู้ตรวจสอบข้อมูลและให้คำปรึกษาการชำระต้นฉบับ
กรมศิลปากรหวังว่า หนังสือ สุบิน ก กา และศรีสวัสดิ์วัด จะอำนวยประโยชน์แก่นักเรียน นิสิตนักศึกษา ครูอาจารย์ นักวิชาการ ตลอดจนผู้สนใจวรรณคดีไทยโดยทั่วกัน
(นายอนันต์ ชูโชติ)
อธิบดีกรมศิลปากร
สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์
กันยายน ๒๕๕๙
