คำนำ

เสวกโท พระเจริญโภคสมบูรณ์ (พุฒ ปิยัมปุตระ) มาแจ้งความยังราชบัณฑิตยสภาว่า นางสุ่น ราชนิธิพิมล มารดา กับหม่อมผิว สุขสวัสดิ ณอยุธยา ธิดา จะทำการปลงศพ หม่อมสอน สวัสดิกุล ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสมมตอมรพันธุ์ ผู้เป็นพี่และเป็นป้า ใคร่จะพิมพ์หนังสือเป็นของถวายและจ่ายแจกเป็นที่ระลึกในเวลาทำฌาปนกิจสักเรื่อง ๑ ขอให้กรรมการช่วยเลือกเรื่องหนังสือและจัดการพิมพ์ให้ ข้าพเจ้าเป็นผู้เลือกเห็นว่า ไม่มีหนังสืออะไรจะเหมาะกว่าพระนิพนธ์ของกรมพระสมมตอมรพันธุ์ แต่พระนิพนธ์ของท่านมีมากมายหลายอย่าง จะรวบรวมพิมพ์ให้หมดก็เกินศรัทธาของเจ้าภาพผู้ต้องการ จึงได้ให้ค้นหาเรื่องในหนังสือวชิรญาณคัดเอาแต่ที่เห็นว่าเหมาะจะเป็นชุดเดียวกันได้ มาพิมพ์ในสมุดเล่มนี้ เรียกรวมว่า ลัทธิธรรมเนียมต่าง ๆ ภาคที่ ๒๒ มี ๔ เรื่องด้วยกัน คือเรื่องที่ ๑ ว่าด้วยประเพณีการบวชนาค ทรงแต่งลงในหนังสือวชิรญาณวิเศษ เมื่อปีชวด พ.ศ. ๒๔๓๑ เรื่องที่ ๒ ว่าด้วยชนชาติกะเหรี่ยงที่เมืองไทรโยค ทรงแต่งลงในหนังสือวชิรญาณวิเศษ เมื่อปีฉลู พ.ศ. ๒๔๓๒ เรื่องที่ ๓ ว่าด้วยงานนักขัตตฤกษ์ของชาวฮินดู ทรงแต่งลงในหนังสือวชิรญาณวิเศษ เมื่อปีมะเมีย พ.ศ. ๒๔๓๗ เรื่องที่ ๔ ว่าด้วยความสุข ทรงแต่งลงในหนังสือวชิรญาณปีใหม่ เมื่อปีมะโรง พ.ศ. ๒๔๓๕

มีข้อความที่ควรจะชี้แจงได้ในที่นี้อีกสักหน่อยหนึ่งว่า ลัทธิประเพณีที่กล่าวในสมุดเล่มนี้ ว่าด้วยประเพณีที่ประพฤติกันมาแต่ก่อน และยังคง/*(ข)ประพฤติกันอยู่บ้างในเวลาเมื่อแต่งหนังสือ กาลก็ล่วงมาช้านานแล้ว ยิ่งตกมาถึงเวลาพิมพ์สมุดเล่มนี้ก็ยิ่งจะห่างเข้า ขอให้ท่านผู้อ่านถือเอาเพียงเป็นความรู้ในทางโบราณคดี

ข้าพเจ้าขออนุโมทนาในกุศลบุญราศีทักษิณานุปทาน ซึ่งเจ้าภาพงานศพหม่อมสอน สวัสดิกุล ณอยุธยา ได้บำเพ็ญเป็นปัติทานมัยอาศัยกุลวุฒบุทคลเป็นที่ตั้ง ขอผลอันนี้จงสำเร็จวิบากสุขแก่ผู้มรณตามควรแก่ฐานะเทอญ

นายกราชบัณฑิตยสภา

วันที่ ๑๐ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๗๒