ฉัฬะทิศะธรรมะประฏิบัติ์

ปางสรรเพชญ์พุทธเจ้า จระคาม นครเอย
บรรสพสิงคาลนาม หนุ่มน้อย
เคารพซบเกศประณาม ฉัฬะทิศ ถลองแฮ
บนล่างหน้าหลังคล้อย ปรัศว์ซ้ายภายขวา ฯะ
ปุจฉามาณพน้อม เศียรภิวันทน์ สนองนา
เมื่อชนกมรณาสัน สั่งไว้
ทุกทิวาทุกสายัณห์ เพียรระยอบ ทิศเทอญ
ทั้งหกห่อนตกไร้ เหือดร้อนเริงเกษม ฯะ
เหมะหิตคุณะนิติ์นี้ พะลีผล ผยองพ่า
สวัสดิแพรแด่ตนคน อื่นด้วย
ตรัสซักหลักใดยล ใดวิศิษฏ์ สนองฤา
ปาโมกข์ไหนโยกย้วย แยบย้อนสอนบิดา ฯะ
สิงคาละมาณพน้อม สนองยุบล
ไป่ทราบไป่ยลผล ผิน้อย
กตัญญูก็สู้ทน ไหว้ทิศ ถนองนา
โดยซื่อนับถือถ้อย พ่อเถ้าเถลิงมูล ฯะ
ทูลวอนพุทธเจ้าโปรด ประทานธรรมะ เทศน์เทอญ
เพื่อยึดเป็นพฤติกรรม ตราบม้วย
พระมหากรุณาสัม พุทธเกิด กรุญแฮ
จึ่งประศาสน์เธียระวาทด้วย เดชน้อมมโนประถัมม์ ฯะ
ดึกดำบรรพนั้นสัก กะราชา สวรรค์ฤา
ยามรุ่งยามค่ำจา รีตไหว้
ฉัฬะทิศเจิดจริตปรา กฏก่อน ใครแฮ
นิติศาสตร์อริยะชาติใช้ เชื่อมช้วยฉลวยดี ฯะ
มาตระลีทีประหลาดข้อ มัฆวาน
ไหว้ทิศเป็นนิจจะกาล ค่ำเช้า
ทูลถามเหตุประณามสถาน ทั้งหก ใยท่าน
วชิระหัตถ์ตรัสแถลงเค้า คติต้อนนุสรณ์ธรรม ฯะ
(ก ๑) ทิศบูรพ์วันทนาตถ์เอื้อน อุประมา
องค์บิดามารดา เกิดเกล้า
สมดนัยจอดใจอุตสาห์ ปฏิบัติ ต่อท่าน
ห้าอย่างละอย่างเฝ้า ใฝ่เกื้อกรรมสมาน ฯะ
(๑) ท่านเลี้ยงเราจักเลี้ยง ท่านประถัมภ์ ถนองท่าน
(๒) ธูรท่านเราจักทำ ทุกเบื้อง
(๓) ตั้งตระกูลเผ่าประยูรบำ รุงสถิตย์ เสถียรแฮ
(๔) พ่วนประพฤติยึดเยี่ยงเปลื้อง ชั่วคุ้นคุณผงม ฯะ
๑๐ สมยกมฤดกป้อง ทรัพย์วิศิษฏ์ สนองท่าน
(๕) ยังเทิดทักษิโณทิศ เมื่อม้วย
ห้าประเภทชเนตริย์กิตย์ ลูกอุป ประการเอย
เฉกบุรัพพะทิศท้วย นิทัศน์เกื้อกันเกษม ฯะ
๑๑ พ่อแม่เปรมจิตน้อม ถนอมดนัย
โดยซอบตอบนิติไสย์ ส่วนห้า
(๑) ห้ามบาปชั่วหยาบไฉน เหนี่ยวห่าง หวงแฮ
(๒) น่าที่แนะดีกล้า กล่อมข้อเฉลิมคุณ ฯะ
๑๒ (๓) อุดหนุนจุนเจตน์สร้อง สิกสา ควรเอย
สิปปะกิตย์พิทยาสา มารถรู้
(๔) ประสพช่องจัดปองวิวาห์ วุฒิศักดิ์ สมานแฮ
(๕) ทั้งยกมฤกกู้ เกียรติตั้งตัวเฉลิม ฯะ
๑๓ (ข ๒) เสริมทักษิณะทิศน้อม นมัสการ
ครูอุปัทธยาจารย์ เจียกไว้
สมศิษย์เจิดจริตฐาน ถูกเทิด ธรรมแฮ
ห้าอย่างละอย่างใช้ ชอบฉนี้ศรีจรัญ ฯะ
๑๔ (๑) ผะดุงขวัญฉันศิษย์เอื้อน อภิวันทน์ ท่านนา
(๒) ควรช่วยช่วยท่านฉัน รับใช้
(๓) เชื่อฟังห่อนทะลั่งดัน เดิดอวด ดีเลย
(๔) บั่นบากอุปะฐากให้ สดวกให้ไสเกษม ฯะ
๑๕ (๕) เปรมอุราคาระวะตั้ง ใจเรียน
ศิลปะศาสตร์พิทะยาตถ์เพียร เพิ่มรู้
เบ็ญจธรรมเจิดจำเนียร นิติต่อ ครูนา
ย่อมอุบัติศรีสวัสดิ์กู้ เกียรติกะตุ้นคุณผยอง ฯะ
๑๖ ครูสนองนิติลักษณ์เด้วย ปราณี
แด่ศิษย์มิตระจิตทวี วุฒิสร้าน
(๑) แนะนำพฤติกรรมดี ดัดจริต เจริญเอย
(๒) ให้ร่ำเรียนเพียรกว้าน สิ่งรู้ชูถวิล ฯะ
๑๗ (๓) แถลงศิลปะศาสตร์ไร้ อำพราง น้อยเลย
(๔) ยกย่องทุกช่องทาง เทิดหน้า
ราชสกุลและขุนนาง พาณิชย์ ก็ดี
ตระหนักระบอบชอบคบค้า ควบคุ้นหนุนพลัง ฯะ
๑๘ (๕) หวังนุเคราะห์เจาะเจตน์เกื้อ สรรพะกิตย์
ห่อนเปลี่ยวเที่ยวสาระทิศ ท่านคุ้ม
ดีเด่นเดชเป็นศิษย์ ปาโมกข์ ประลือเอย
เกรงจิตคิดโอบอุ้ม พ่วนเอื้ออวยประถัมภ์ ฯะ
๑๙ (ค ๓) เปรียบประจำประจิมะทิศนั้น ภรรยา
เบ็ญจพิธอิฏฐะธรรมสวา เมศคล้อย
(๑) ยกย่องอย่างเมียวิวาห์ หวังร่วม ชีวิตเอย
(๒) ฝังปลูกดูถูกน้อย หนึ่งกล้าแกลไฉน
๒๐ (๓) ไป่นอกใจใฝ่โน้ม เสน่ห์ผะดา แดเจ้า
(๔) ยอมประสิทธิ์กิตย์เคหา แม่ห้อง
(๕) อวยทรัพย์เครื่องประดับอา ภรณ์พิทักษ์ ขวัญแม่
แต่หนุ่มคุมชราพร้อง จิตเกื้อสกุลเกษม ฯะ
๒๑ เมียเปรมปฏิบัติเบื้อง เบ็ญจธรรม์ ถนอมมา
(๑) พ่วนประหยัดจัดเรือนขยัน ยกหน้า
(๒) ญาติมิตพิศวาทฉัน ญาติมิตร เมียฤๅ
(๓) ไป่นอกใจไป่กล้า นอกน้ำคำผัว ฯะ
๒๒ (๔) มุ่นมัวประมูลทรัพย์เอื้อ ออมสิน
(๕) ประกอบกิตย์เป็นนิตย์ชิน เกลียดคร้าน
นึกผัวเฉกตัวถวิล วุฑฒิภาพ เผยอเอย
ปลื้มปลุกสุขศันติ์สร้าน เสน่ห์น้อมถนอมกมล ฯะ
๒๓ (ฆ ๔) ทิศซ้ายกลมิตเบื้อง เบ็ญจธรรม์ ถนอมนา
(๑) เอิบอุประถัมภ์กำนัล นายปลื้ม
(๒) พูดเพราะเสาะสาระบรร เทิงโสต สหายแฮ
(๓) ปราโมทย์ยั่วประโยชน์ยื้ม หัตถ์เกื้อถเกิงเกษม ฯะ
๒๔ เปรมกมลเสมอต้นและ เสมอปลาย
ไป่หยิ่งเฉชิ่งคลาย โอบเอื้อ
(๑) มาระสาไป่หม่าสหาย เหจาก จริงเลย
สัตย์ซื่อนับถือเกื้อ เกียรติแจ้งแหนงไฉน ฯะ
๒๕ เพื่อนใจใช่เพื่อนล้อ พนอเสนอ คุณเพื่อน
(๑) ถนอมมิตเมื่อเผลอเรอ ริห้าม
(๒) ถนอมสินเมื่อหมิ่นแผลอ พลาดประโยชน์ พะยุงแฮ
(๓) พึ่งภักดิ์ไป่พักคร้าม คร่าพ้นภัยไฉน ฯะ
๒๖ (๔) เมื่อวิบัติไป่สะบัดทิ้ง ถนอมสง เคราะห์เพื่อน
(๕) ตลอดทั่วครอบครัวพะวง หว่านล้อม
เพื่อนตายต่างกายตรง ใจดุจ จะเดียวฤา
เกลอเล่ห์นี้ดีพร้อม เดชพร้อมสหายะธรรม ฯะ
๒๗ (ง ๕) ทิศล่างจำแนกเบื้อง บริพาร
เบ็ญจพิธธรรมะบริหาร ห่างร้าย
(๑) ใช้สรอย พ่วนคอยสมาน สมสมาถ แรงฤา
สอนสั่งหวังดีคล้าย ชนกเอื้อเอาใจ ฯะ
๒๘ (๒) ให้ภักษ์ให้โภคให้ พัสตรา
(๓) ปางป่วยช่วยรักษา ส่อเอื้อ
(๔) อะไรอร่อยก็ประดอยหา ปรนชื่น ชิมแฮ
(๕) ปล่อยพักปล่อยเล่นเกื้อ สนุกพื้นใจเกษม ฯะ
๒๙ บ่าวเปรมจิตคิดพเน้า นายรวัง งานท่าน
(๑) ตื่นก่อน (๒) นอนทีหลัง เลิกท้อ
(๓) นายให้สิ่งใดหวัง ชมชื่น นั้นนา
ทนุกประโยชน์ไป่โฉดฉ้อ เชื่อมด้วยฤดีปถัมภ์ ฯะ
๓๐ (๔) ทำงานดีขึ้นทุก พนักงาน
โดยสมัครภักดีปาน พ่อใช้
(๕) สรรเสริญเกริ่นคุณสมาน เกียรติศักดิ์ สนองแฮ
ไป่หมิ่นโฉ่ฉินให้ เลื่องร้ายนายเสีย ฯะ
๓๑ (จ ๖) ยอมเอี้ยเกลี่ยศักดิ์ให้ สมณะ พราหมณฤา
เปรียบทิศเหนือสีสะ ซบน้อม
(๑) เมตตาใฝ่คาระวะ ไห้ว้รับ รองท่าน
(๒) ทั้งปาก (๓) ทั้งใจพร้อม แพร่เกื้อถเกิงสมัย ฯะ
๓๒ (๔) ไป่ปิดประตูบ้านเอีบ อารี
(๕) อวยศรัทธามิสพะลี ห่อนร้าง
จิตตั้งแต่หวังดี โดยชอบ เฉลิมเอย
เพราะพระสละเหย้าล้าง กิเลสย้อนสอนเรา ฯะ
๓๓ เผ่าสงฆ์จงเจตน์เกื้อ กรุณา สนองเพื่อน
(๑) ห้ามชั่ว (๒) ยั่วดีหา ชอบใช้
(๓) อนุเคราะห์เพาะปัญญา ทางเยี่ยม สวรรค์ฤา
กับทุกข์เสริมสุขให้ ฉลาดถ้วนนิยามะธรรม ฯะ
๓๔ พร่ำแถลงแจ้งข้อที่ มิเคย สดับฤา
(๕) ข้อที่เคยสดับเฉลย แจ่มแจ้ง
ตระหนักเหตุเภทแลภิเปรย เปรียบชุบ ญาณเพื่อน
ฉงนสร่างสุดทางแย้ง หยั่งรู้ชูขวัญ ฯะ
๓๕ ฉัฎฐีฉัฬะทิศถ้วน ธรรมเตือน สติเจ้า
เดชช่ำฉัฬะธรรมเยือน ยั่วเอื้อ
คอยสกิดเพื่อนตงิดเหมือน ปาโมกข์ คุมฤา
เธียระชาติไป่ปะมาทเกื้อ เกียรติสร้องสมจรัญ ฯะ
๓๖ ฉนั้นองค์อมเรศไหว้ ฉัฬะทิศ
ทุกทิวัสลัชนินนิตย์ เนื่องกู้
นิทัศน์หลามลพราหมณะศิษย์ สอนสืบ มารา
รู้แต่ไหว้ไป่รู้ ลักษณะล้ำธรรมเฉนียน ฯะ
๓๗ แม้เกษียลพุทธศาสน์เมื้อ มัชฌิมะมัคร์
กามะพล่านทระมานผลัก เผล็ดเพี้ยน
มุ่งสมานนฤพานหัก หายกิเศส ะหลงฤา
หินะชาติหย่อนฉลาดเมี้ยน มาร์คฉนั้นอนันต์หนอ ฯะ
๓๘ กรรมส่อสุขทุกข์ถ้วน ทุกมนุษย์
สังเวชเพสทุพละสุด แสร่รู้
แบ่งโลกิยะโลกุต ะระนิเทศน์ แถลงแฮ
เพื่อทนุกเพลาทุกข์กู้ โสตถิ์เพี้ยง พอสมาน ฯะ
๓๙ มัฆวานสถานหกไหว้ วุฒิธรรณ สถิตย์เอย
แถลงแด่มาตะลีนำ โลกแจ้ง
เถิงพาหิระศาสน์ประถัมภ์ คุณะเทิด ถนองนา
เสมือนพุทโธวาทแว้ง สวัสดิคล้อยถอยไฉน ฯะ
๔๐ แต่ไหว้ฉัฬะทิศทุ้ย วันทา
ห่อนตระหนักหลักธรรมพา พ่วนเพ้อ
ไหว้ทิศจิตแจ่มปรา โมทย์ทิศ ะธรรมพ่อ
เป็นประโยชน์ส่อโสตถิ์เท้อ ทั่วทั้งเราเขา ฯะ
๔๑ สิงคาลเกล้ากราบปลื้ม พุทธพรรณ ะนาตถ์ท่าน
ไหว้ทิศจิตถวิลธรรม์ ท่วมเอื้อ
ครองคฤหาสน์ปราศภยัน ตรายก่อง เกษมเอย
เดชพฤติกรรมประถัมภ์เชื้อ โชติท้นผลงาม ฯะ

ศุภมัสดุ

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ