| ๑๏ ปางสรรเพชญ์พุทธเจ้า |
จระคาม นครเอย |
| บรรสพสิงคาลนาม |
หนุ่มน้อย |
| เคารพซบเกศประณาม |
ฉัฬะทิศ ถลองแฮ |
| บนล่างหน้าหลังคล้อย |
ปรัศว์ซ้ายภายขวา ฯะ |
| ๒๏ ปุจฉามาณพน้อม |
เศียรภิวันทน์ สนองนา |
| เมื่อชนกมรณาสัน |
สั่งไว้ |
| ทุกทิวาทุกสายัณห์ |
เพียรระยอบ ทิศเทอญ |
| ทั้งหกห่อนตกไร้ |
เหือดร้อนเริงเกษม ฯะ |
| ๓๏ เหมะหิตคุณะนิติ์นี้ |
พะลีผล ผยองพ่า |
| สวัสดิแพรแด่ตนคน |
อื่นด้วย |
| ตรัสซักหลักใดยล |
ใดวิศิษฏ์ สนองฤา |
| ปาโมกข์ไหนโยกย้วย |
แยบย้อนสอนบิดา ฯะ |
| ๔๏ สิงคาละมาณพน้อม |
สนองยุบล |
| ไป่ทราบไป่ยลผล |
ผิน้อย |
| กตัญญูก็สู้ทน |
ไหว้ทิศ ถนองนา |
| โดยซื่อนับถือถ้อย |
พ่อเถ้าเถลิงมูล ฯะ |
| ๕๏ ทูลวอนพุทธเจ้าโปรด |
ประทานธรรมะ เทศน์เทอญ |
| เพื่อยึดเป็นพฤติกรรม |
ตราบม้วย |
| พระมหากรุณาสัม |
พุทธเกิด กรุญแฮ |
| จึ่งประศาสน์เธียระวาทด้วย |
เดชน้อมมโนประถัมม์ ฯะ |
| ๖๏ ดึกดำบรรพนั้นสัก |
กะราชา สวรรค์ฤา |
| ยามรุ่งยามค่ำจา |
รีตไหว้ |
| ฉัฬะทิศเจิดจริตปรา |
กฏก่อน ใครแฮ |
| นิติศาสตร์อริยะชาติใช้ |
เชื่อมช้วยฉลวยดี ฯะ |
| ๗๏ มาตระลีทีประหลาดข้อ |
มัฆวาน |
| ไหว้ทิศเป็นนิจจะกาล |
ค่ำเช้า |
| ทูลถามเหตุประณามสถาน |
ทั้งหก ใยท่าน |
| วชิระหัตถ์ตรัสแถลงเค้า |
คติต้อนนุสรณ์ธรรม ฯะ |
| ๘๏ (ก ๑) ทิศบูรพ์วันทนาตถ์เอื้อน |
อุประมา |
| องค์บิดามารดา |
เกิดเกล้า |
| สมดนัยจอดใจอุตสาห์ |
ปฏิบัติ ต่อท่าน |
| ห้าอย่างละอย่างเฝ้า |
ใฝ่เกื้อกรรมสมาน ฯะ |
| ๙๏ (๑) ท่านเลี้ยงเราจักเลี้ยง |
ท่านประถัมภ์ ถนองท่าน |
| (๒) ธูรท่านเราจักทำ |
ทุกเบื้อง |
| (๓) ตั้งตระกูลเผ่าประยูรบำ |
รุงสถิตย์ เสถียรแฮ |
| (๔) พ่วนประพฤติยึดเยี่ยงเปลื้อง |
ชั่วคุ้นคุณผงม ฯะ |
| ๑๐๏ สมยกมฤดกป้อง |
ทรัพย์วิศิษฏ์ สนองท่าน |
| (๕) ยังเทิดทักษิโณทิศ |
เมื่อม้วย |
| ห้าประเภทชเนตริย์กิตย์ |
ลูกอุป ประการเอย |
| เฉกบุรัพพะทิศท้วย |
นิทัศน์เกื้อกันเกษม ฯะ |
| ๑๑๏ พ่อแม่เปรมจิตน้อม |
ถนอมดนัย |
| โดยซอบตอบนิติไสย์ |
ส่วนห้า |
| (๑) ห้ามบาปชั่วหยาบไฉน |
เหนี่ยวห่าง หวงแฮ |
| (๒) น่าที่แนะดีกล้า |
กล่อมข้อเฉลิมคุณ ฯะ |
| ๑๒๏ (๓) อุดหนุนจุนเจตน์สร้อง |
สิกสา ควรเอย |
| สิปปะกิตย์พิทยาสา |
มารถรู้ |
| (๔) ประสพช่องจัดปองวิวาห์ |
วุฒิศักดิ์ สมานแฮ |
| (๕) ทั้งยกมฤกกู้ |
เกียรติตั้งตัวเฉลิม ฯะ |
| ๑๓๏ (ข ๒) เสริมทักษิณะทิศน้อม |
นมัสการ |
| ครูอุปัทธยาจารย์ |
เจียกไว้ |
| สมศิษย์เจิดจริตฐาน |
ถูกเทิด ธรรมแฮ |
| ห้าอย่างละอย่างใช้ |
ชอบฉนี้ศรีจรัญ ฯะ |
| ๑๔๏ (๑) ผะดุงขวัญฉันศิษย์เอื้อน |
อภิวันทน์ ท่านนา |
| (๒) ควรช่วยช่วยท่านฉัน |
รับใช้ |
| (๓) เชื่อฟังห่อนทะลั่งดัน |
เดิดอวด ดีเลย |
| (๔) บั่นบากอุปะฐากให้ |
สดวกให้ไสเกษม ฯะ |
| ๑๕๏ (๕) เปรมอุราคาระวะตั้ง |
ใจเรียน |
| ศิลปะศาสตร์พิทะยาตถ์เพียร |
เพิ่มรู้ |
| เบ็ญจธรรมเจิดจำเนียร |
นิติต่อ ครูนา |
| ย่อมอุบัติศรีสวัสดิ์กู้ |
เกียรติกะตุ้นคุณผยอง ฯะ |
| ๑๖๏ ครูสนองนิติลักษณ์เด้วย |
ปราณี |
| แด่ศิษย์มิตระจิตทวี |
วุฒิสร้าน |
| (๑) แนะนำพฤติกรรมดี |
ดัดจริต เจริญเอย |
| (๒) ให้ร่ำเรียนเพียรกว้าน |
สิ่งรู้ชูถวิล ฯะ |
| ๑๗๏ (๓) แถลงศิลปะศาสตร์ไร้ |
อำพราง น้อยเลย |
| (๔) ยกย่องทุกช่องทาง |
เทิดหน้า |
| ราชสกุลและขุนนาง |
พาณิชย์ ก็ดี |
| ตระหนักระบอบชอบคบค้า |
ควบคุ้นหนุนพลัง ฯะ |
| ๑๘๏ (๕) หวังนุเคราะห์เจาะเจตน์เกื้อ |
สรรพะกิตย์ |
| ห่อนเปลี่ยวเที่ยวสาระทิศ |
ท่านคุ้ม |
| ดีเด่นเดชเป็นศิษย์ |
ปาโมกข์ ประลือเอย |
| เกรงจิตคิดโอบอุ้ม |
พ่วนเอื้ออวยประถัมภ์ ฯะ |
| ๑๙๏ (ค ๓) เปรียบประจำประจิมะทิศนั้น |
ภรรยา |
| เบ็ญจพิธอิฏฐะธรรมสวา |
เมศคล้อย |
| (๑) ยกย่องอย่างเมียวิวาห์ |
หวังร่วม ชีวิตเอย |
| (๒) ฝังปลูกดูถูกน้อย |
หนึ่งกล้าแกลไฉน |
| ๒๐๏ (๓) ไป่นอกใจใฝ่โน้ม |
เสน่ห์ผะดา แดเจ้า |
| (๔) ยอมประสิทธิ์กิตย์เคหา |
แม่ห้อง |
| (๕) อวยทรัพย์เครื่องประดับอา |
ภรณ์พิทักษ์ ขวัญแม่ |
| แต่หนุ่มคุมชราพร้อง |
จิตเกื้อสกุลเกษม ฯะ |
| ๒๑๏ เมียเปรมปฏิบัติเบื้อง |
เบ็ญจธรรม์ ถนอมมา |
| (๑) พ่วนประหยัดจัดเรือนขยัน |
ยกหน้า |
| (๒) ญาติมิตพิศวาทฉัน |
ญาติมิตร เมียฤๅ |
| (๓) ไป่นอกใจไป่กล้า |
นอกน้ำคำผัว ฯะ |
| ๒๒๏ (๔) มุ่นมัวประมูลทรัพย์เอื้อ |
ออมสิน |
| (๕) ประกอบกิตย์เป็นนิตย์ชิน |
เกลียดคร้าน |
| นึกผัวเฉกตัวถวิล |
วุฑฒิภาพ เผยอเอย |
| ปลื้มปลุกสุขศันติ์สร้าน |
เสน่ห์น้อมถนอมกมล ฯะ |
| ๒๓๏ (ฆ ๔) ทิศซ้ายกลมิตเบื้อง |
เบ็ญจธรรม์ ถนอมนา |
| (๑) เอิบอุประถัมภ์กำนัล |
นายปลื้ม |
| (๒) พูดเพราะเสาะสาระบรร |
เทิงโสต สหายแฮ |
| (๓) ปราโมทย์ยั่วประโยชน์ยื้ม |
หัตถ์เกื้อถเกิงเกษม ฯะ |
| ๒๔๏ เปรมกมลเสมอต้นและ |
เสมอปลาย |
| ไป่หยิ่งเฉชิ่งคลาย |
โอบเอื้อ |
| (๑) มาระสาไป่หม่าสหาย |
เหจาก จริงเลย |
| สัตย์ซื่อนับถือเกื้อ |
เกียรติแจ้งแหนงไฉน ฯะ |
| ๒๕๏ เพื่อนใจใช่เพื่อนล้อ |
พนอเสนอ คุณเพื่อน |
| (๑) ถนอมมิตเมื่อเผลอเรอ |
ริห้าม |
| (๒) ถนอมสินเมื่อหมิ่นแผลอ |
พลาดประโยชน์ พะยุงแฮ |
| (๓) พึ่งภักดิ์ไป่พักคร้าม |
คร่าพ้นภัยไฉน ฯะ |
| ๒๖๏ (๔) เมื่อวิบัติไป่สะบัดทิ้ง |
ถนอมสง เคราะห์เพื่อน |
| (๕) ตลอดทั่วครอบครัวพะวง |
หว่านล้อม |
| เพื่อนตายต่างกายตรง |
ใจดุจ จะเดียวฤา |
| เกลอเล่ห์นี้ดีพร้อม |
เดชพร้อมสหายะธรรม ฯะ |
| ๒๗๏ (ง ๕) ทิศล่างจำแนกเบื้อง |
บริพาร |
| เบ็ญจพิธธรรมะบริหาร |
ห่างร้าย |
| (๑) ใช้สรอย พ่วนคอยสมาน |
สมสมาถ แรงฤา |
| สอนสั่งหวังดีคล้าย |
ชนกเอื้อเอาใจ ฯะ |
| ๒๘๏ (๒) ให้ภักษ์ให้โภคให้ |
พัสตรา |
| (๓) ปางป่วยช่วยรักษา |
ส่อเอื้อ |
| (๔) อะไรอร่อยก็ประดอยหา |
ปรนชื่น ชิมแฮ |
| (๕) ปล่อยพักปล่อยเล่นเกื้อ |
สนุกพื้นใจเกษม ฯะ |
| ๒๙๏ บ่าวเปรมจิตคิดพเน้า |
นายรวัง งานท่าน |
| (๑) ตื่นก่อน (๒) นอนทีหลัง |
เลิกท้อ |
| (๓) นายให้สิ่งใดหวัง |
ชมชื่น นั้นนา |
| ทนุกประโยชน์ไป่โฉดฉ้อ |
เชื่อมด้วยฤดีปถัมภ์ ฯะ |
| ๓๐๏ (๔) ทำงานดีขึ้นทุก |
พนักงาน |
| โดยสมัครภักดีปาน |
พ่อใช้ |
| (๕) สรรเสริญเกริ่นคุณสมาน |
เกียรติศักดิ์ สนองแฮ |
| ไป่หมิ่นโฉ่ฉินให้ |
เลื่องร้ายนายเสีย ฯะ |
| ๓๑๏ (จ ๖) ยอมเอี้ยเกลี่ยศักดิ์ให้ |
สมณะ พราหมณฤา |
| เปรียบทิศเหนือสีสะ |
ซบน้อม |
| (๑) เมตตาใฝ่คาระวะ |
ไห้ว้รับ รองท่าน |
| (๒) ทั้งปาก (๓) ทั้งใจพร้อม |
แพร่เกื้อถเกิงสมัย ฯะ |
| ๓๒๏ (๔) ไป่ปิดประตูบ้านเอีบ |
อารี |
| (๕) อวยศรัทธามิสพะลี |
ห่อนร้าง |
| จิตตั้งแต่หวังดี |
โดยชอบ เฉลิมเอย |
| เพราะพระสละเหย้าล้าง |
กิเลสย้อนสอนเรา ฯะ |
| ๓๓๏ เผ่าสงฆ์จงเจตน์เกื้อ |
กรุณา สนองเพื่อน |
| (๑) ห้ามชั่ว (๒) ยั่วดีหา |
ชอบใช้ |
| (๓) อนุเคราะห์เพาะปัญญา |
ทางเยี่ยม สวรรค์ฤา |
| กับทุกข์เสริมสุขให้ |
ฉลาดถ้วนนิยามะธรรม ฯะ |
| ๓๔๏ พร่ำแถลงแจ้งข้อที่ |
มิเคย สดับฤา |
| (๕) ข้อที่เคยสดับเฉลย |
แจ่มแจ้ง |
| ตระหนักเหตุเภทแลภิเปรย |
เปรียบชุบ ญาณเพื่อน |
| ฉงนสร่างสุดทางแย้ง |
หยั่งรู้ชูขวัญ ฯะ |
| ๓๕๏ ฉัฎฐีฉัฬะทิศถ้วน |
ธรรมเตือน สติเจ้า |
| เดชช่ำฉัฬะธรรมเยือน |
ยั่วเอื้อ |
| คอยสกิดเพื่อนตงิดเหมือน |
ปาโมกข์ คุมฤา |
| เธียระชาติไป่ปะมาทเกื้อ |
เกียรติสร้องสมจรัญ ฯะ |
| ๓๖๏ ฉนั้นองค์อมเรศไหว้ |
ฉัฬะทิศ |
| ทุกทิวัสลัชนินนิตย์ |
เนื่องกู้ |
| นิทัศน์หลามลพราหมณะศิษย์ |
สอนสืบ มารา |
| รู้แต่ไหว้ไป่รู้ |
ลักษณะล้ำธรรมเฉนียน ฯะ |
| ๓๗๏ แม้เกษียลพุทธศาสน์เมื้อ |
มัชฌิมะมัคร์ |
| กามะพล่านทระมานผลัก |
เผล็ดเพี้ยน |
| มุ่งสมานนฤพานหัก |
หายกิเศส ะหลงฤา |
| หินะชาติหย่อนฉลาดเมี้ยน |
มาร์คฉนั้นอนันต์หนอ ฯะ |
| ๓๘๏ กรรมส่อสุขทุกข์ถ้วน |
ทุกมนุษย์ |
| สังเวชเพสทุพละสุด |
แสร่รู้ |
| แบ่งโลกิยะโลกุต |
ะระนิเทศน์ แถลงแฮ |
| เพื่อทนุกเพลาทุกข์กู้ |
โสตถิ์เพี้ยง พอสมาน ฯะ |
| ๓๙๏ มัฆวานสถานหกไหว้ |
วุฒิธรรณ สถิตย์เอย |
| แถลงแด่มาตะลีนำ |
โลกแจ้ง |
| เถิงพาหิระศาสน์ประถัมภ์ |
คุณะเทิด ถนองนา |
| เสมือนพุทโธวาทแว้ง |
สวัสดิคล้อยถอยไฉน ฯะ |
| ๔๐๏ แต่ไหว้ฉัฬะทิศทุ้ย |
วันทา |
| ห่อนตระหนักหลักธรรมพา |
พ่วนเพ้อ |
| ไหว้ทิศจิตแจ่มปรา |
โมทย์ทิศ ะธรรมพ่อ |
| เป็นประโยชน์ส่อโสตถิ์เท้อ |
ทั่วทั้งเราเขา ฯะ |
| ๔๑๏ สิงคาลเกล้ากราบปลื้ม |
พุทธพรรณ ะนาตถ์ท่าน |
| ไหว้ทิศจิตถวิลธรรม์ |
ท่วมเอื้อ |
| ครองคฤหาสน์ปราศภยัน |
ตรายก่อง เกษมเอย |
| เดชพฤติกรรมประถัมภ์เชื้อ |
โชติท้นผลงาม ฯะ |
