อธิบายคำฉันท์ชมกุฎี

คำฉันท์ชมกุฎีนี้ ต้นฉบับเปนของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ฤทธิ วัดอรุณราชวราราม พระสาธุศีลสังวร เผื่อน ศิษย์ของท่าน เมื่อจะไปอยู่วัดสุวรรณาราม ไต้นำหนังสือของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ฤทธิ ซึ่งเธอได้รับมรดก มามอบถวายไว้ในหอพระสมุด ฯ เปนหนังสือคัมภีร์ต่าง ฯ ประมาณ ๑๐ ตู้ และมีสมุดหนังสือไทยอยู่ในนั้นบ้าง ต้นฉบับคำฉันท์ชมกุฎีอยู่ในพวกสมุดไทยนั้น ดูเหมือนจะเปนลายมือสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ฤทธิ เขียนไว้เอง แต่ไม่ปรากฎว่าท่านเปนผู้ชอบแต่งกลอน จึงเข้าใจว่าจะเปนหนังสือผู้อื่นแต่ง สังเกตดูสำนวนเห็นแต่งขบขันดี กระบวนความเปนหนังสือแต่งในสมัยรัชกาลที่ ๔ ตอนต้นชมเครื่องตกแต่งกุฎีที่ผู้แต่งอยู่ ตอนที่ ๒ ดูทำนองแต่งเปนคำเทียบสำหรับสอนหนังสือศิษย์ เปนสำนวนพระภิกษุแต่งนั้นเปนแน่ แต่จะเปนองค์ใด ข้าพเจ้าสังเกตสำนวนซึ่งเคยได้เห็นมาแต่ก่อน เชื่อว่าจะเปนสำนวนมหาห่วง วัดมหาธาตุ ซึ่งเปนเปรียญในรัชกาลที่ ๔ รุ่นเดียวกับสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ฤทธิ เห็นจะชอบพอกัน ทำนองสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ฤทธิ ได้เห็นฉันท์เรื่องนี้เมื่อครั้งยังเปนเปรียญ แล้วขอคัดมาอ่านเล่น ฉบับจึงมีอยู่ที่ท่าน

มหาห่วงนี้ข้าพเจ้าทันรู้จักตัวเมื่อเปนคฤหัสถ์ ได้ยินว่าเปนเปรียญ ๖ ประโยค เปนนักเทศน์ แต่งโคลงฉันท์ก็เปน และเปนช่างเขียนด้วย แต่ว่าความประพฤติไม่เรียบร้อย ลงปลายต้องสึก ต่อมาเมื่อภายแก่ได้ยินว่าไปเปนกรมการตำแหน่งธรรมการอยู่เมืองนครราชสิมา ไปตายที่นั้น ได้ทราบมาดังนี้

ด.ร.

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ