ฉันท์ชมกุฎี
๑๖ แถลงปางเรื่องราวรุงรัง | กุฎีสองหลัง |
สะพรั่งด้วยเครื่องปริกขาร | |
๏ ตู้ใหญ่ใบโตโอฬาร | เขียนลายรดสนาน |
เปนเรื่องพระพุทธโฆษา | |
๏ เมื่อเสด็จไปเมืองลังกา | โดยสานนาวา |
กำปั่นของพวกพานิช | |
๏ ท่านไปแปลคำสังสกฤต | เปนมคธภาสิต |
สำเร็จนิวัติคืนคลา | |
๏ ในตู้เต็มพุทธฎีกา | ทั้งอรรถกถา |
โยชนาก็มีมากหลาย | |
๏ ริมตู้ตั้งโต๊ะจีนราย | เครื่องบูชาถวาย |
สมเด็จพระพุทธปฏิมา | |
๏ เพดานดาษเสวตพัสตรา | ห้อยพวงมาลา |
สอาดด้วยดอกดวงมาลย์ | |
๏ เวลาวายุพัดพาน | วนเวียนวิถาร |
ระเยิบระยาบยวนใจ | |
๏ ก่อเกื้อเกิดความเลื่อมใส | พระรัตนไตรย |
ห้อยไว้หวังถวายบูชา | |
๏ ตู้กระจกตั้งเคียงเรียงมา | เขียนลายน้ำยา |
เปนช่อกระหนกผกผัน | |
๏ ล้วนแล้วด้วยลายน้ำมัน | ดอกใบสุวรรณ |
วิเศษสอาดตาดู | |
๏ เครื่องตั้งหนังสือในตู้ | ห่อผ้าน่าดู |
แต่ล้วนลายทองยองใย | |
๏ ชั้นล่างวางเคียงเรียงไสว | เครื่องแก้วแววไว |
วิเศษสุกสดใสสี | |
๏ พื้นล่างโต๊ะทองรองมี | งามจริงยิ่งดี |
ด้วยลวดและลายพรายพรัน | |
๏ ถัดตู้ตั้งโต๊ะสุวรรณ | ลายทองผ่องพรรณ |
กระชั้นเปนช่อพฤกษา | |
๏ บนหลังตั้งนาฬิกา | ครอบแก้วมีรคา |
กระทำด้วยทองผ่องสี | |
๏ มีรูปคนขี่พาชี | ย่องเหยาะเหมาะดี |
ประดุขเผ่นผยองผัน | |
๏ สองข้างขวดเคียงเรียงรัน | ใส่บุบผาพรรณ |
เปนพุ่มและพวงโสภณ | |
๏ หลังตั้งลับแลแลยล | เงาวับจับคน |
วะแวมวะวามงามตา | |
๏ มีโต๊ะฝรั่งสามขา | หมุนรอบกายา |
และตั้งอยู่กลางวางธรรม | |
๏ ตรงโคมหวดห้อยประจำ | ครั้นราตรีนำ |
ประทีปมาตามบูชา | |
๏ พื้นล่างตั้งนาฬิกา | เรืองหนึ่งมหิมา |
ประดับด้วยเครื่องครบครัน | |
๏ สมญาว่าอเมริกัน | นาฬิกาสำคัญ |
เปนของวิเศษนอกสาสน์ | |
๏ โต๊ะรองนาฬิกาทาชาด | แดงสีสอาด |
สำอางอยู่กลางกุฎี ฯ |
๑๑ ถ้วยชุดและถาดชา | กระบะกาก็มากมี |
เชี่ยนใส่เภสัชสี | สอาดเอี่ยมลออตา |
๏ หีบไม้มริดใน | ประจุใส่ซึ่งหยูกยา |
นัดถุ์ขวดภิมเสนสา | รพัดยัดอยู่อัดแอ |
๏ โคมเท้าและคนโท | ทั้งขวดโหลวิลัยแล |
กาเหลี่ยมลายครามแร | เปนเขาเขียนและเซียนชู |
๏ หีบหนังปฐมเถา | และย่อมเยาก็แดงดู |
งามลายสุวรรณตรู | กนกพฤกษเพริศพราย |
๏ หีบมุขและหีบหมาก | สำหรับลากก็มีหลาย |
รับแขกบเว้นวาย | ณทิวาและราตรี |
๏ หีบเพลงละเบงเสียง | ประเล่ห์เพียงดนตรีมี |
กลจักรก็หมุนจี๋ | ศัพทจ้าก็น่าฟัง |
๏ ถ้ำมองและกล้องสลัด | ก็สพัดด้วยแผ่นหนัง |
สนองนัยนายัง | ทุระฐานประมาณไกล |
๏ โคมเทียนระย้าแก้ว | พณะแพรวด้วยเจียระไน |
รุ่ยรอบระรัวไหว | วะวามแวมแอร่มพราย |
๏ แจกันยุคลคู่ | พิศดูก็เฉิดฉาย |
แรเบญจรงค์ลาย | ลดาดอกระดะดี |
๏ เชิงเทียนและทองแก้ว | วะไวแววจรูญศรี |
กาขาวและคนที | ศุภสิ่งวิเศษงาม |
๏ ทั้วจีนและปิ่นโต | กระโถนโถระบายคราม |
โคมแก้วตะเกียงตาม | ประทีปเถือกสถานเนา |
๏ กาทองและลุ้งหวาย | ทั้งปั้นสายก็งามเงา |
กาลายสุวรรณเพรา | มกรเกี้ยวผสานกัน |
๏ ถ้วยรัตนรองจาน | อลังกาญจนาขัน |
แก้วมรกฎพรร | ณพื้นผ่องนิลาภา |
๏ เก้าอี้ฝรั่งถัก | กสาสักกระสันตรา |
กรึงนั่งก็แน่นหนา | สบายในฤทัยบาน |
๏ มัญจาสนาอา- | สนะลาดก็แลลาญ |
พรมลายฝรั่งธาร | รเถือกถ่องรทอตา |
๏ เมาะหมอนและมุ้งม่าน | เขนยธารซึ่งบาทา |
ราวห้อยซึ่งกาษา | วพัสตรพื้นก็หลายพรรณ |
๏ สมุดทั้งขาวดำ | ลิขิตคำเปนโคลงฉันท์ |
นาเนกพากย์พัน | ธพิพิธประดิษฐ์กลอน |
๏ ญวนพ่ายและกำศรวญ | ศรีปราชญ์ครวญนิราสจร |
จากมิ่งสุมาลย์สมร | วรลักษณ์ประจักษ์มี |
๏ พระยาตรังค์กระสันโศก | ที่วิโยคสวาทศรี |
เสาวภาคยเทพี | จรสู่ทวายเวียง |
๏ นรินทร์นิราสโรย | จรโดยฉลางเพียง |
มรณ์ชีพและส่งเสียง | สอื้นหาสุดาเดียว |
๏ ทวาทศมาสสาม | อุระโศกกระสันเสียว |
ฟังเพราะเสนาะเทียว | สุรถ้อยที่พจนา |
๏ สมุดฉันท์ก็หลายชุด | อนิรุธสมญา |
บุณโณวาทสูตรา | เสนาะใดจะเปรียบปาน |
๏ เบื้องพื้นผนังฝา | นาฬิกาก็แลลาญ |
โซ่สายระโยงธาร | ประทะถ่วงก็คงทน |
๏ โยนใยก็ไกวกวัก | ระทบจักรก็เวียนวน |
ส่งศัพทเสียงอล | ละเวงซ่าก็น่าฟัง |
๏ กล๊อกเล็กและกล๊อกใหญ่ | ปะติดไว้ณฝาผนัง |
เฉาะแฉะประชันดัง | สุรศัพทแซ่เซ็ง |
๏ แม้ผู้บเคยนอน | ระอาอ่อนฤทัยเอง |
ทุ่มยามก็เหง่งเหงง | สุรแซ่ผสานขาน ฯ |
๒๘ ที่ภายในห้อง | |
เติมล้วนเข้าของ | นานาประการ |
เก้าอี้หมอนอิง | เสืออ่อนหมอนขวาน |
ถาดโถโอจาน | โต๊ะพานก็มี |
๏ ทั้งหีบเล็กใหญ่ | |
หีบจีนหีบไทย | หีบใส่บุหรี่ |
ผ้าเหลืองผ้าขาว | พาดราวเรียบดี |
อังสะแพรสี | งามดีน่าชม |
๏ อิกร่มรองท้าว | |
ร่มปีกค้างคาว | ดำขาวมีถม |
ทั้งร่มกระดาษ | เกลื่อนกลาดอุดม |
ชามฝากาถม | พรมวิลันดา |
๏ กระบะเล็กใหญ่ | |
ถ้วยชามช้อนใส่ | หลายใบนักหนา |
ถ้วยเล็กจานน้อย | ช้อนหอยมุกดา |
ช้อนทองถ้วยฝา | จานชาตาชู |
๏ เครื่องมือทำไม้ | |
ของนอกน่าใช้ | วางไว้อักขู |
ทั้งเลื่อยและขวาน | สว่านไชรู |
บิดหล่าตาปู | ขวานหมูละแมะ |
๏ อิกผึ่งถากไม้ | |
สิ่วกบเล็กใหญ่ | มีใช้ออกแยะ |
เมื่อจะทำการ | เอาขวานตอกแฉะ |
กบบางรางแบะ | ต้องแกะขี้กบ |
๏ เครื่องแก้นาฬิกา | |
มาแต่เมืองฝา | หรั่งมีอยู่ครบ |
เหล็กควงลูกคา | ปากกายาอบ |
ค้อนทั่งสมทบ | ทั้งกบทวาย |
๏ อิกเลื่อยอกเหล็ก | |
ตะไบใหญ่เล็ก | พวกเจ๊กมาขาย |
ทั้งคีมน้อยใหญ่ | เหล็กไขควงคาย |
ขี้เกียจบรรยาย | ยังหลายประการ ฯ |
๑๖ ห้องรเบียงเรียงวางอ่างเข้าสาน | ถ้วยโถโอจาน |
เชิงกรานก้นเส้าเตาไฟ | |
๏ อิกทั้งครกสากคนใช้ | หม้อเข้าแต่ละใบ |
แต่ล้วนร้าวบิ่นข้างแบะ | |
๏ บางทีบูดราคาแยะ | หุงเพลนั่งแคะ |
ประเคนคุณหมูอู๋จริง | |
๏ อิกทั้งหอมกะเทียมพริกขิง | ยี่หร่าข่าลิง |
พริกเทศพริกไทยตะไคร้กำ | |
๏ อ่างกะปิหนอนคลักคลานคลํ่า | เด็กเล็กไม่ทำ |
กลัวบาปอาบัติกัดตาย | |
๏ แต่ละคนเคร่งครัดใจหาย | ส่วนสัตว์อื่นวาย |
ชีวามันฆ่าราวี | |
๏ กบเขียดจังหรีดวิ่งหนี | มันตามทุบตี |
บห่อนจะได้เมตตา | |
๏ มีทั้งหม้อใหญ่ใส่ปลา- | แห้งย่างชำลา |
สลิดปลาย่างวางเลอะ | |
๏ ถ้วยชามในตู้เปื้อนเปรอะ | แกงเข้าเน่าเยอะ |
ระยืดเปนยางค้างคา | |
๏ เตาไฟไข่แมวไข่หมา | เหม็นอึอบนา |
สาอ้วกกระอักอาเจียร | |
๏ นั่งใกล้ไส้พุงคลื่นเหียน | ไข่แมวอาเกียรณ์ |
ทั้งเหลวและแขงแท่งกลม | |
๏ ใต้พื้นฟืนแสมมีถม | เสียงหมูระงม |
มันกัดมันกวนแก่กัน | |
๏ อีด่างแมวดีขยัน | ไม่อาจเล่นมัน |
จะกัดเอาแมวม้วยมรณ์ | |
๏ สุนัขจูใหญ่น้อยจ้อยจร | ตามนอกชานหอน |
ฮะแฮ่ฮะฮื่ออื้ออึง | |
๏ กลางคืนขะโมยปาผึง | วิ่งหนีตึงตึง |
ก็เต้นเข้าใต้ถุนพลัน | |
๏ บางทีมันขึ้นหอฉัน | เณรตื่นตีรัน |
มันวิ่งก็ว่องคล่องไว | |
๏ นกแก้วกะตั้วสีใส | จับเหนือคอนไม้ |
จะแจจะจ้อเจรจา | |
๏ พูดอื่นไม่ชัดภาษา | ชัดแต่มันด่า |
ซึ่งเด็กเล็กเล็กเสียงชัด | |
๏ กลางคืนพลัดตกหมากัด | ร้องแกกแกกลัด |
ละเลาะละเลียบเยียบฝา | |
๏ ลิงจุ่นนั่งขดกายา | กลมดุจเงินตรา |
มันเงียบมันงุดคุดนอน | |
๏ ยามเย็นยอย่ำทิวากร | มันตื่นจากนอน |
ก็โหนระเห็จห้อยหัว | |
๏ ยืนยืดกายาน่ากลัว | สีสันมัวซัว |
ซะเซื่องบซนนั่งซึม | |
๏ ยามดึกเด็กนอนกระหึม | เสียงเพ้อพึมพึม |
ก็บ่นก็ว่ามึงมัน | |
๏ เถรเณรนอนบนหอฉัน | เกะกะก่ายกัน |
ไอ้ยุงก็กัดสกนธ์กาย | |
๏ บางทีหลับเลยจนสาย | ไม้เรียวเราะราย |
ก็ลุกทลึ่งกึงกัง | |
๏ นั่งง่วงซึมเซาเกาหลัง | ผ้าผ่อนรุงรัง |
ระเร่อระร่าร้องคราง | |
๏ ฉวยโอรีบมาหากระถาง | ตักน้ำลูบล้าง |
กะเล่อกะล่าลนลาน | |
๏ ริมรอบเรียงวางอ่างสนาน | เพียบพูนชลธาร |
อุทกทุกใบใสดี | |
๏ กาทองตั้งต้มวารี | เหนือเตาอัคคี |
ก็สูบฟะฟืดฟูนไฟ | |
๏ ชาดีใส่กากังไส | รินลงถ้วยใน |
ที่ถาดประเทียบทองทำ | |
๏ ฉันชาสิยังมิหนำ | ซ้ำน้ำตาลนำ |
ก็แน่นต้องนวดปวดมวน | |
๏ ไม่หยุดต้องกินยากวน | ก้อนพอสมควร |
คเนขนาดเม็ดมะนาว | |
๏ เด็กเล็กเล่นนอกชานฉาว | เกรียวเกรียวกราวกราว |
ก็เรียกมารับรางวัล | |
๏ คนละสามสี่ทีทำทัณ | ฑกรรมตีรัน |
ก็ร้องดุจเสียงสักรวา | |
๏ ต้นบทร้องโอยเจ็บนา | มือถูต้นขา |
ประดุจตีทับโทน | |
๏ ลูกคู่ส่งศัพท์เสียงโยน | เอื่อยเอื่อยระโอน |
อุ่ยอุ่ยอี๋อี๋โอดครวญ | |
๏ เสร็จสิ้นสักรวากำศรวญ | จักจับขบวน |
ละบองซึ่งบทยานี. |